Ομιλία του Μελέτη Μελετόπουλου στην Αγία Λαύρα, 25 Μαρτίου 2015

Με πρόσκληση του Μητροπολίτου Καλαβρύτων και Αιγιαλείας σ. Αμβροσίου και του Δημάρχου Καλαβρύτων κ. Γ. Λαζουρά, ο Μελέτης Μελετόπουλος εκφώνησε στην Ι. Μονή Αγίας Λαύρας, ενώπιον του Μητροπολίτου, των Ηγουμένων των Ι. Μονών Αγίας Λαύρας και Μ.Σπηλαίου, του κλήρου, του Δημάρχου Καλαβρύτων, των βουλευτών του νομού Αχαΐας και πλήθους προσκυνητών, τον πανηγυρικό της ημέρας της επετείου της Εθνεγερσίας.

Ο ομιλητής αναφέρθηκε αρχικά στο γεγονός ότι η Ελληνική Επανάσταση του 1821 υπήρξε η τελευταία σε μία μακρά σειρά επαναστατικών κινημάτων που εκδηλώθηκαν στον ελληνικό χώρο ήδη από την εποχή της Αλώσεως. Η ευόδωση της Επαναστάσεως του Εικοσιένα υπήρξε αποτέλεσμα καθοριστικών παραγόντων που έλειπαν στα προηγούμενα επαναστατικά κινήματα, αλλά υπήρχαν το 1821, όπως η πνευματική ωριμότητα του υπόδουλου γένους, η οικονομική του ανάπτυξη, η δημογραφική του εξάπλωση, η παρουσία σημαντικών προσωπικοτήτων, και ιδιαίτερα η συγκροτημένη γεωστρατηγική σκέψη του Κολοκοτρώνη και η διεθνής διπλωματική δράση του Καποδιστρίου.

Ο ομιλητής τόνισε ιδιαίτερα το γεγονός ότι το αρχικό σχέδιο της Φιλικής Εταιρείας ήταν η απελευθέρωση ολόκληρου του υπόδουλου Ελληνισμού, γι’ αυτό και προβλεπόταν εξέγερση σε όλη την Βαλκανική και ανατροπή του Σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη. Αυτό ήταν φυσιολογικό απότοκο του γεγονότος ότι οι υπόδουλοι Έλληνες επαναστάτησαν όχι για να κατασκευάσουν ένα ασήμαντο κρατίδιο με σύνορα στον Δομοκό, αλλά για να απελευθερώσουν ολόκληρη την υπόδουλη πατρίδα τους, που ήταν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Πολύ περισσότερο που η πλειοψηφία του Ελληνικού πληθυσμού ζούσε στην λεκάνη του Μαρμαρά, στην Κωνσταντινούπολη, στην Μικρά Ασία, στον Πόντο, στην Θράκη και στην Μακεδονία, και γενικά στα βόρεια Βαλκάνια. Αυτή η πολύ ενσυνείδητη και αυτονόητη για τα δεδομένα της εποχής πρόθεση, αποτυπώνεται στα Απομνημονεύματα του Ξάνθου, του Κολοκοτρώνη και άλλων πρωταγωνιστών της Εθνεγερσίας, και σε πλήθος άλλων πηγών.

Στην συνέχεια ο ομιλητής ανέλυσε διεξοδικά την ιδιοφυά στρατηγική σκέψη του Αρχιστράτηγου της Επανάστασης Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, επισημαίνοντας ότι οι περισσότεροι Έλληνες τον θεωρούν ως έναν γενναίο οπλαρχηγό του Μοριά, φορέα της λαμπρής παράδοσης της Ελληνικής Κλεφτουριάς. Αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι τα κορυφαία του επιτεύγματα ήταν απότοκα μίας πολύπλοκης προσωπικότητας και μίας περίτεχνα επεξεργασμένης στρατηγικής παιδείας.

Ο Κολοκοτρώνης έζησε πολλά χρόνια στα Επτάνησα, όπου υπηρέτησε ως αξιωματικός του βρεταννικού στρατού (έφτασε μέχρι τον βαθμό του ταγματάρχη). Εκεί αφομοίωσε την στρατηγική επιστήμη της εποχής του, της εποχής των Ναπολεοντείων Πολέμων, που είχαν επιφέρει ριζικές μεταβολές στον τρόπο με τον οποίο διεξαγόταν ο πόλεμος. Επίσης ο Κολοκοτρώνης μελέτησε προσεκτικά την βιογραφία του Γεωργίου Καστριώτη, του ελληνικής καταγωγής εθνικού ήρωα των Αλβανών, που είχε συντρίψει τους Τούρκους τον 15ο αιώνα. Τέλος, ο Κολοκοτρώνης παρακολούθησε τις κολοσσιαίες γεωστρατηγικές εξελίξεις της εποχής του, και συνήγαγε συμπεράσματα που αξιοποίησε στην Ελληνική Επανάσταση.

Από τους Βρεταννούς, ο Κολοκοτρώνης υιοθέτησε την στρατηγική της επίθεσης στο κέντρο του αντιπάλου. Από την αρχή της Επανάστασης σχημάτισε την πεποίθηση ότι όλες οι προσπάθειες έπρεπε να στραφούν στην άμεση κατάληψη της Τριπολιτσάς, που ήταν η διοικητική και στρατιωτική πρωτεύουσα της οθωμανικής κυριαρχίας στον Μοριά. Η άλωση της Τριπολιτσάς θα παρέλυε όλα τα νεύρα της οθωμανικής εξουσίας, επικοινωνιών και συγκοινωνιών.

Στην εισβολή του Δράμαλη, ο Κολοκοτρώνης εφάρμοσε ένα διάσημο στρατηγικό δόγμα της εποχής των Ναπολεοντείων Πολέμων, που αποτελούσε την μόνη πρόσφορη οδό αντιμετώπισης του συντριπτικά υπέρτερου αντιπάλου. Ελάχιστοι έχουν υπ’ όψιν τους ότι στα Δερβενάκια ο Κολοκοτρώνης εφάρμοσε επί ελληνικού εδάφους το Δόγμα Κουτούζωφ. Δηλαδή την αποδυνάμωση του εισβολέα με την στρατηγική της «καμένης γης» και εν συνεχεία τον εγκλωβισμό του σε κλίμακα όπου αυτός χάνει το πλεονέκτημα της αριθμητικής υπεροχής και παγιδεύεται, με αποτέλεσμα την συντριβή του.

Τέλος, από τον Σκεντέρμπεη, ο Κολοκοτρώνης διδάχτηκε την συνεχή μετακίνηση και άρα στην αδυναμία εστίασης από τον εχθρό. Αυτήν την τακτική ο Γέρος του Μοριά ακολούθησε, όταν ο Ιμπραήμ κατέκαιε τα πάντα, ενώ η Επανάσταση είχε εξασθενίσει δραματικά λόγω του Εμφυλίου Πολέμου. Ο Κολοκοτρώνης κράτησε έτσι την Επανάσταση ζωντανή μέχρι το Ναυαρίνο, με την πεποίθηση ότι «ο Θεός έβαλε την υπογραφή του κάτω από την Ελευθερία της Ελλάδος και δεν την παίρνει πίσω».

*Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης.