Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος (*)
Το κείμενο αυτό είναι το δεύτερο μίας σειράς άρθρων που στόχο έχουν να αναλύσουν την παρακμή του θρησκευτικού φαινομένου στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ και να εξετάσουν τυχόν συμβολή της υποχώρησης της παραδοσιακής θρησκευτικότητας με την πολύπλευρη κρίση που διέρχεται ο δυτικός πολιτισμός.
Προτού αναλυθεί το εάν η αποχριστιανοποίηση αποτελεί παράγοντα της κρίσης του δυτικού πολιτισμού, είναι σημαντικό να ερευνηθεί αν έχουν υπάρξει προειδοποιήσεις περί αυτού από διανοητές που έζησαν και στοχάστηκαν την περίοδο του εκείνη ξεκινούσε. Η αξία των προειδοποιήσεων αυτών είναι ακόμη μεγαλύτερη, όταν εκφέρονται από ανθρώπους όχι οπαδούς της παλαιάς χριστιανικής τάξης πραγμάτων.
Ο Κοντ και ο θετικισμός
Ο Αύγουστος Κοντ (Auguste Comte, Γαλλία 1798-1857) υπήρξε από τους πρώτους σύγχρονους κοινωνιολόγους, ήταν δε αυτός που έδωσε στην επιστήμη της κοινωνιολογίας το όνομα της (sociologie). Ο Κοντ υπήρξε θεμελιωτής του θετικισμού, της επιστημολογικής αντίληψης πως οι κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο γνώσης και έρευνας μαζί με τις θετικές και πως η μέθοδος των τελευταίων, η βασιζόμενη δηλαδή στον ορθό λόγο, την παρατήρηση και τα αντικειμενικά στοιχεία, είναι η δέουσα για τη διερεύνηση και των πρώτων. Πίστευε πως «…η υπέρβαση των κοινωνικών αντιθέσεων, της κοινωνικής αταξίας, τα κρίσης και της κατάπτωσης που εμφάνιζε η εποχή του προϋπέθετε τη θεμελίωση και την επικράτηση του θετικού πνεύματος» (Αντωνοπούλου 1991).
Παρ’ ότι γεννήθηκε σε μία (αυστηρή και προβληματική οικογένεια παραδοσιακών, μοναρχικών και ρωμαιοκαθολικών πεποιθήσεων, από την εφηβική του ηλικία ο Κοντ απέρριψε τη θρησκεία και ύστερα και τη μοναρχία, ταυτιζόμενος με το ρεύμα της δημοκρατίας και της φιλοσοφικής προόδου κατά το διαφωτιστικό πρότυπο. Δέχθηκε σημαντικές επιρροές από πρωτο-σοσιαλιστή φιλόσοφο Ανρί ντε Σαν Σιμόν, του οποίου υπήρξε γραμματέας. Ο Κοντ ήταν οραματιστής και ακόλουθος της ιδέας της διαρκούς ανθρώπινης προόδου και εξέλιξης. Κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι κοινωνίες, στην πορεία τους από κατώτερα σε ανώτερα στάδια, περνούν από μία διαδικασία την οποία ονόμασε Νόμο των Τριών Σταδίων. Το πρώτο στάδιο κοινωνικής εξέλιξης είναι το Θεολογικό, απλοϊκό και κατώτερο μεν αλλά κατά τον Κοντ «αναγκαίο σημείο έναρξης της ανθρώπινης ευφυίας». Εδώ οι άνθρωποι, έχοντας πολύ λίγες θετικές γνώσεις για το περιβάλλον τους και τις λειτουργίες της κοινωνίας και του πολιτισμού, τα ανάγουν σε υπερφυσικά φαινόμενα και στη δράση και επέμβαση του θείου. Κατακλυσμοί και επιδημίες, επαναστάσεις και κατακτήσεις, ακμή και παρακμή, όλα συνδέονται με τη το Θεό, ο οποίος κινεί όλες αυτές τις διαδικασίες ένεκα οργής ή ελέους, για να τιμωρήσει, συνετίσει ή επιβραβεύσει τα άτομα και την ανθρωπότητα συλλογικά για τη στάση της προς αυτόν και τις εντολές του. Στο στάδιο αυτό οι άνθρωποι, αφού τείνουν στη θρησκεία, έχουν ως επίκεντρο της ανάλυσης τους το θείο και διανοητικό στόχο την απόλυτη αλήθεια. Ο Κοντ εξηγεί πως η εξέλιξη της θρησκείας ξεκίνησε από τον φετιχισμό (ιερά αντικείμενα ή τόποι), προχώρησε στον πολυθεϊσμό και κατέληξε στο ανώτατο επίπεδο του μονοθεϊσμού.
Το δεύτερο στάδιο θεωρείται μεταβατικό και λιγότερο σημαντικό από το προηγούμενο ή το διάδοχο του, αλλά εισέρχεται ως η αναγκαία γεφύρωση ώστε η ανθρώπινη διανόηση να περάσει από το ανορθολογικό στο ορθολογικό, από θεολογία στη φυσική. Ονομάζεται Μεταφυσικό ή Θεωρητικό και πρόκειται για μία διαφοροποιημένη εκδοχή του Θεολογικού. Εδώ ο άνθρωπος δεν αποδίδει τα φαινόμενα στο θείο, παρατηρεί όμως τον κόσμο υπό το πρίσμα ασαφών και θεωρητικών δυνάμεων τα οποία ορίζουν τις κοινωνίες. Η θέαση αυτή είναι ανεπαρκής, όμως κατά αυτήν ο άνθρωπος γίνεται παρατηρητικός και εξοικειώνεται με τη σύλληψη και διατύπωση εννοιών και θεωριών, προετοιμαζόμενος για το τρίτο και ύψιστο στάδιο. Στο στάδιο αυτό ανήκει ο Διαφωτισμός και το τέκνο του, η Γαλλική Επανάσταση.
Το στάδιο αυτό είναι το Θετικό, το τελευταίο και τελειότερο της ανθρώπινης και κοινωνικής εξέλιξης. Εδώ γίνεται αντιληπτό πως η ανθρώπινη συμπεριφορά και η λειτουργία της κοινωνίας εξηγείται λογικά, και αντί της πίστης ή αφηρημένων εννοιών επικρατεί η επιστήμη, ο ορθολογισμός και η λογική. Η αναζήτηση της απόλυτης αλήθειας παύει χάριν της έρευνας των φυσικών νόμων. Στο στάδιο αυτό η κοινωνιολογία, η τελευταία και συμπυκνωτική όλων των επιστημών, έρχεται να ερμηνεύσει το σύνολο της ανθρώπινης δραστηριότητας και να οδηγήσει στη λύση των κοινωνικών προβλημάτων.
Η αφέλεια αλλά και χρησιμότητα της θρησκείας
Ο Κοντ πίστευε πως ο 19ος αιώνας ήταν η αυγή του Θετικού σταδίου για το δυτικό πολιτισμό. Συνεπώς θεωρούσε τη θρησκεία ως κάτι απαρχαιωμένο και αταίριαστο με μια ορθολογική και πεφωτισμένη εποχή όπως η δική του. Αφού ο σύγχρονος, θετικός άνθρωπος είναι αδύνατον να πιστεύει σε όντα ή καταστάσεις έξω από τη λογική, προέβλεψε πως η θρησκεία σύντομα θα παρήκμαζε και θα περιοριζόταν στα κατώτερα διανοητικά στρώματα (όπως οι απαίδευτοι, οι φανατικοί, οι γυναίκες και τα παιδιά) ή στους ετοιμοθανάτους. Πολλοί διανοητές του 19ου αιώνος συμμερίζονταν αυτήν την άποψη, βλέποντας τη θρησκεία ως μία πεπαλαιωμένη, ανόητη κοινωνική συμπεριφορά που έμελε και έπρεπε να σβήσει χάριν της ανθρώπινης προόδου. Ο Κοντ όμως είχε μία διαφορετική και απρόσμενη αντίληψη. Για αυτόν η παρακμή της θρησκείας είχε κάποιες πολύ ανησυχητικές πτυχές.
Η θρησκεία, παρατήρησε ο Κοντ, προσδίδει στην κοινωνία μία σειρά από εργαλεία και κανονιστικά πλαίσια που εξασφαλίζουν την συνοχή και ομαλή λειτουργία εκείνης και των ανθρώπων εντός της. Δίνει οδηγίες για την διαγωγή στα πλαίσια της οικογένειας και της κοινότητας, προσφέρει παρηγοριά στις δύσκολες στιγμές και το δέος και η πίστη που εμπνέει ωφελούν την ανθρώπινη ψυχολογία. Οι σύγχρονες κοινωνίες, παρ’ ότι εξαιρετικά προοδευμένες και απελευθερωμένες σε πολλούς τομείς σε σχέση με τις παραδοσιακές, πάσχουν εξαιρετικά σε αυτά τα σημεία. Οι κυβερνήσεις ή οι κοσμικές ιδεολογίες (όπως ο σοσιαλισμός, ο εθνικισμός κ.α.) δεν μοιάζουν ικανές να καλύψουν το κενό. Για τον Κοντ η Γαλλική επανάσταση ναι μεν προσέφερε υπηρεσίες στην ανθρωπότητα καταλύοντας την αρχαϊκή ρωμαιοκαθολική μοναρχία και τερματίζοντας το θεολογικό στάδιο του γαλλικού πολιτισμού, όμως ήταν δύναμη «αρνητική» (αποδόμησης) και όχι θετική (προόδου), δεν είχε δηλαδή ολοκληρωμένη πρόταση για την αναδιοργάνωση της κοινωνίας. Ακόμη και ο Προτεσταντισμός, σαφέστερα ανθρωποκεντρικότερος του επικρατούντος στη χώρα ρωμαιοκαθολικισμού, ήταν ανεπαρκής, όντας άλλη μία «αρνητική» δύναμη που για τον Κοντ οδηγούσε στη διανοητική αναρχία.
Μία κοινωνία χωρίς πνευματικότητα και προσανατολισμένη αποκλειστικά στις μέριμνες της βιωτής, τα υλικά αγαθά και τις διαπροσωπικές σχέσεις αφήνει σημαντικά κενά στην ατομική και συλλογική ψυχή, και ο Κοντ το προέβλεψε.
Η θετική θρησκεία
Ως αντικαταστάτη των ξεπερασμένων αρχαίων δοξασιών και αντίδοτο στην πνευματική ξηρότητα της νεωτερικότητας, ο Κοντ συνέθεσε ένα νέο θρησκευτικό σύστημα, μία θρησκεία της λογικής και του ανθρωπισμού, τη Θρησκεία της Ανθρωπότητας. Η πρόταση του Κοντ αναπτύσσεται στα έργα του «Συνοπτική Έκθεση της Οικουμενικής Θρησκείας» και «Θεωρία του Μέλλοντος του Ανθρώπου», όπου φαίνεται πως η Θρησκεία της Ανθρωπότητας αντιγράφει σε πολλά σημεία τις υπάρχουσες. Προβλέπει την ύπαρξη ναών όπου οι ακόλουθοι της θα συνέρχονται ανά τακτά διαστήματα, δίνει έμφαση στη διδασκαλία κοινωνικών αξιών και έχει πλούσιο συμβολισμό (με αποκορύφωμα ίσως την παρουσία πινάκων της αγαπημένης του Κοντ, Clautilde de Vaux, ως συμβόλου παρηγοριάς αντί της Παναγίας). Ακόμη, διαθέτει ένα κοσμικό ημερολόγιο-εορτολόγιο, με μήνες και ημέρες αφιερωμένες σε τομείς ανθρώπινης δημιουργίας ή σημαντικές προσωπικότητες της επιστήμης και της διανόησης, από τον πεφωτισμένο δεσπότη Μέγα Φρειδερίκο της Πρωσίας και το θεατρικό συγγραφέα Ουίλιαμ Σαίξπηρ μέχρι τον Σκώτο οικονομολόγο Άνταμ Σμιθ και τον αντιδραστικό (ρωμαιοκαθολικό-μοναρχικό) φιλόσοφο de Maistre.
Το σχέδιο του Κοντ, προς μεγάλη απογοήτευση του ιδίου, δεν έγινε ποτέ δημοφιλές. Η ιδέα της κοσμικής θρησκείας απορρίφθηκε τόσο από θρησκευομένους όσο και από αθέους. Δημιουργήθηκαν βέβαια «ναοί της ανθρωπότητας» από θετικιστές στη Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Βραζιλία, στη δε τελευταία το θετικιστικό κίνημα και η Θρησκεία της Ανθρωπότητας είχαν πολύ σημαντική επιρροή στην πολιτική σκέψη (το εθνικό σύνθημα «Τάξη και Πρόοδος» – Ordem e Progresso – προέρχεται από διασκευή ρητού του Κοντ), παρ’ ότι δεν εξαπλώθηκαν ποτέ στις ευρείες λαϊκές μάζες. Η προσπάθεια όμως το Κοντ επιτείνει την προσοχή στα κενά της εκκοσμίκευσης και του ορθολογισμού ως προς τις ανάγκες της κοινωνίας και του ατόμου. Ένα πνευματικό κενό, για τον Κοντ, θα φέρει φθορά και σοβαρή κρίση, ακόμη και σε μία πεφωτισμένη κοινωνία όπως η Θετική.
Πηγές και Βιβλιογραφία
- (1989) Beckford, James, Religion and Advanced Industrial Society, Λονδίνο: Unwin Hyman, σελ. 4-5, 45 [Religion and Progress].
- (2001) Hamilton, Malcolm, The Sociology of Religion-Theoretical and Comparative Perspectives, Νέα Υόρκη: Routledge-Taylor and Francis Group, σελ. 25-27 [Auguste Comte, Law of Three Stages, Church of Positivism].
- (1975) Encyclopaedia Britannica, University of Chicago Publishing, τόμος 4, σελ. 1058-1062 [Comte Auguste, Law of Three Stages, Clautilde de Vaux].
- (1972) International Encyclopedia of the Social Sciences, Νέα Υόρκη: The Macmillan Company and the Free Press, τόμος 3 και 4, σελ. 201-206 [Comte Auguste, Family Relations, Law of Three Stages, Positive Religion].
- (2004) The Blackwell Dictionary of Modern Social Sciences, Μάλντεν: Blackwell Publishing, σελ. 507-510 [Positivism].
- (1972) The Encyclopedia of Philosophy, Νέα Υόρκη: The Macmillan Publishing, τόμος 2, σελ. 173-177 [Comte Auguste, Family Relations, Saint-Simon, Law of Three Stages, French Revolution, Protestantism, Calendar of the Positive Religion].
- (1966) The World Book Encyclopedia, Σαρρέυ: Field Enterprise Educational Corporation London, τόμος C, σελ. 476 [Comte Auguste).
- (1991) Αντωνοπούλου Μαρία, Θεωρία και Ιδεολογία στη σκέψη των κλασσικών της Κοινωνιολογίας, Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση, σελ. 35-64 [Κοντ, Αναγκαιότητα του Θετικού Πνεύματος, Θετικισμός, Ταξινόμηση των Επιστημών, Νόμος των Τριών Σταδίων].
- Φεραρότι Φ., Οι Κλασσικοί της Κοινωνιολογίας, Αθήνα: Εκδόσεις Οδυσσέας, σελ. 3-9 [Αύγουστος Κοντ].
- Λεξικό Κοινωνικών Επιστημών, Αθήνα: Εκδόσεις Πλούταρχος, τόμος 8, σελ. 3746-3749 [Κοντ Αύγουστος, Πολιτική Αναδιοργάνωση της Κοινωνίας, Νόμος των Τριών Σταδίων, Ταξινόμηση των Θετικών Επιστημών].
- The School of Life, The Book of Life (thebookoflife.org) [Curriculum: Sociology, Auguste Comte].
(*) Φοιτητής διεθνών, ευρωπαϊκών και περιφερειακών σπουδών (mnovakopoulos.blogspot.com)
ΠΗΓΗ
16 comments
Γιὰ νὰ δοῦμε τὸ πρᾶγμα καὶ ἀπὸ μιὰν ἄλλη ὀπτικὴ γωνία, μπορεῖ καὶ ὅλη αὐτὴ ἡ θεωρία τοῦ Κὸντ νὰ μήν εἶχε ποτὲ διατυπωθῇ ποτέ, ἐὰν ἡ Κλωτίλντ ντὲ Βὼ εἶχε ἀνταποκριθῇ στὴν ἔρωτα τοῦ Κόντ. Ἤ, ἅν δὲν εἰχε πεθάνῃ ἀπὸ φυματίωση μέσα σὲ ἕνα χρόνο ἀπὸ τότε ποὺ ἔλαβε τὴν πρώτη, ἔστω ὑπαινικτικῶς, ἐρωτικὴ ἐπιστολή του. Ὁ Κὸντ θεωροῦσε ὅτι ἀπέκρουσε τὶς προτάσεις του λόγῳ τῶν αὐστηρῶν Ρωμαιοκαθολικῶν πεποιθήσεών της, ποὺ δὲν ἐπέτρεπαν τὸ διαζύγιο, ἀκόμη καὶ γιὰ νὰ ξεφορτωθῇ κανεὶς ἕναν καταχραστὴ καὶ ἄφαντο σύζυγο. Βεβαίως, τὸ λογικώτερο ἦταν ὅτι, ἀφοῦ εἶχε ἤδη ἀτυχήσει στὸν σύζυγό της, ποὺ ἦταν ἕνα ρεμάλι, καὶ μὲ δεδομένο ὅτι ὁ Κὸντ ἦταν κομμάτι καταθλιπτικός, ἡ γυναίκα προτιμοῦσε νὰ μὴν φορτωθῇ κι ἄλλον ἄχρηστο. Τὶ δὶς εξαμαρτεῖν … , ὅποιος καῇ στὴν σούπα φυσᾷ καὶ τὸ γιαούρτι … καὶ τὰ παρόμοια.
Τὸ πῶς, τέτοιος μέγας φιλόσοφος, δὲν μπόρεσε νὰ συλλάβῃ κάτι τόσο αὐτονόητο παραμένει φιλοσοφικὸ αἴνιγμα. Αἴνιγμα παραμένει καὶ τὸ γιατί, μὲ βάση τὰ παραπάνω πιπερᾶτα, τὸν παίρνει στὰ σοβαρὰ ἡ σημερινὴ σκέψις. Μᾶλλον ἰσχύει ἡ γνώμη πού ὁ Κικέρων ἀποδίδει στὸν πολύ προγενέστερό του, Κάτωνα τὸν Τιμητή, ἐμβληματικὸ ἐκφραστὴ τῆς παλιᾶς, αὐστηρᾶς, συντηρητικῆς καὶ μετρημένης Ρωμαϊκῆς Δημοκρατίας : «Δὲν ὑπάρχει γνώμη, ὅσο παράδοξη κι ἂν εἶναι αὐτή, ποὺ δὲν τὴν ἔχει ἁσπασθῆ τοὐλάχιστον ἕνας φιλόσοφος».
Εῖναι στὴν μέση καὶ ὁ ἀναθεματισμένος ὁ παρᾶς. Τόσα πανεπιστημιακὰ τμήματα «Κοινωνιολογίας» ποῦ θὰ βρίσκονταν σήμερα, ἂν ὁ Κὸν δὲν εἶχε βαφτίσει τὴν σχετικὴ φλυαρία «κοινωνιολογία». Κατὰ τὸν Μάρξ, ἡ διαφορὰ τῆς Πολιτικῆς Οἰκονομίας ἀπὸ τὶς ἄλλες κοινωνικὲς «ἐπιστῆμες» ἔγκειται σὲ μία μόνη λέξη : «Ὑπάρχει».
Και στην Ελλάδα ειδικά, μετά από ιστορία τριών χιλίάδων χρόνων, τόσο πολύ προσχωρήσαμε σε αυτή τη νέα θρησκεία του θετικισμού (βλ. οικονομισμού), που αναδείξαμε ως άρχοντες της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής, απατεώνες, ηλίθιους και μαφιόζους και κινδυνεύουμε με εξαφάνιση.
Υπάρχουν βέβαια πολλοί που λένε ότι πιστεύουν στην αθανασία, στον ελλαδικό θεό κλπ., αλλά ούτ’ ένας Ευρυπίδης να κατεβάζει από μηχανής θεούς για να κλείσει το δράμα
Ἂν ὁ «θετικισμὸς» τοῦ Κὸντ, ὡς φιλοσοφία, ἔχει κάποια σχέση μὲ τὸν «οἰκονομισμὸ», αὐτὴ εἶναι σχέσις ἀντιθέσεως. Ἀλλὰ καὶ ὁ Ἑλλαδικὸς αὐτοκτονικὸς φιλοτομαρισμός, ὡς πρακτικὴ φιλοσοφία, προηγεῖται τοῦ Κὸντ κατὰ καμπόσους αἰῶνες. Οὔτε ὁ Κὸντ, οὔτε ὁ σύγχρονός του, φίλος του καὶ σὲ πολλὰ ὁμοιοπαθής, Τζὼν Στιούαρτ Μίλλ, βεβαίως, μποροῦσαν νὰ συλλάβουν τὴν ἔννοια τοῦ κράτους-ζητιάνου, τὴν ὁποία συνέλαβε καὶ ὑλοποίησε ἡ Ἑλλαδικὴ κοινωνία σὲ σημεῖο ὥστε, μὲ πολὺ ἐπιδέξια ἐπαιτεία, νὰ ἐξασφαλίσῃ στὰ μέλη της πραγματικὸ ἐπίπεδο ζωῆς ἀνώτερο ἀπὸ αὐτὸ σὲ ὁποιοδήποτε ἄλλο κράτος ποὺ ὑπάρχει σήμερα στὰ ἐδάφη τῆς πρώην Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας. Μπροστὰ στὸν σύγχρονο Ἕλληνα ζητιάνο, μὲ τὸ ἕνα χέρι ἁπλωμένο καὶ τὸ ἄλλο σφιγμένο καὶ ὑψωμένο σὲ γροθιά, ὅλη ἡ φιλοσοφία, ἀρχαία καὶ νέα, Ἀνατολικὴ καὶ Δυτική, ἔχει σκύψει μὲ σεβασμὸ καὶ συνεχίζει, μὲ ταπεινότητα, νὰ διδάσκεται καὶ νὰ καταβάλλει τὰ δίδακτρα.
Με τον όρο “επίπεδο ζωής” να διευκρινίσουμε, ο τύπος ανθρώπου που παρήγαγε απανταχού ο Δυτικός πολιτισμός κι ακολουθεί κατά πόδας η Ανατολή, είναι ακριβώς αυτού που ζει εξ’ολοκλήρου στον κόσμο των αισθήσεων, της “ικανοποίησης και της ευρωστίας της σαρκός” που για τα “ανώτερα” στρώματα της κοινωνίας αυτής φθάνει στο επίπεδο της κουραδομηχανής (για πιο εύπεπτη ανάγνωση παραπέμπω στα έργα μεγάλων ευρωπαίων κινηματογραφιστών: Λουίς Μπουνιουέλ “η κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας”, Φεντερίκο Φελλίνι “το μεγάλο φαγοπότι”, Πιερ Πάολο Παζολίνι “σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα” )
Συγγνώμην, ἀλλὰ τὴν πρόσβαση στὴν γνώση καὶ στὴν παράδοση πού ἔχουμε σήμερα δὲν τὴν εἶχε ποτὲ τὸ ἀνθρώπινο εἶδος. Τὸ ἂν κάποιος ἐπιλέγῃ νὰ τὴν ἀγνοῇ καὶ νὰ περνᾶ τὴν μία ζωή, αὐτὴν ποὺ τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός, ζῶντας σὰν «κουραδομηχανή», εἶναι δική του ἐπιλογή. Δέν φταῖνε ἐκεῖνοι ποὺ δημιουργοῦν τὰ ἔργα τοῦ πνεύματος (συμπεριλαμβανομένων καὶ τῶν ὑλικῶν ἔργων πού, σήμερα, εἶναι 99% πνεῦμα καὶ 1% ὔλη), ἐὰν ὁ μέσος ἄνθρωπος ἐπιλέγῃ νὰ τὰ ἀγνοῇ. Καὶ στὸ τέλος, ποιός χάνει ἀπὸ τὸν φιλοτομαρισμό ; Ὁ φιλοτομάρης. Ὁ πνευματικὸς ἄνθρωπος, μάλιστα, μπορεῖ νὰ ἐπιτρέψῃ καὶ στὸν ἐαυτό του νὰ διασκεδάζῃ καὶ λίγο, ὅταν οἱ φιλοτομαριστὲς διαφημίζουν ἀπὸ τὶς στέγες τὴν «εὐτυχία» τους.
«Τὸ μεγάλο φαγοπότι» εἶναι τοῦ Μάρκο Φερρέρι …
Σωστά, του Φερρέρι, τόχα δει πολύ παλιά, έκανα λάθος τον σκηνοθέτη.
Πνευματικός άνθρωπος λογαριάζεται αυτός που στοχάζεται πάνω στα πράματα προκειμένου να μάθει κάτι από αυτά. Δεν τον ενδιαφέρει να προσαρμόσει τα πράγματα στις πεποιθήσεις του, δεν ενδιαφέρεται και να διδάξει. Αυτοί είναι ελάχιστες εξαιρέσεις μέσα στο πλήθος, οι μόνοι σοβαροί, οι αυθεντικοί στοχαστές και ποιητές.
Οι περισσότεροι άνθρωποι αντλούν ικανοποίηση από αυτό που πιστεύουν οι άλλοι γι’ αυτούς. Εύκολα τους ξεχωρίζει κανείς.
Βασικό χαρακτηριστικό του λεγόμενου δυτικού πολιτισμού είναι η λαιμαργία. Επακόλουθο και ο χαρακτηριστικός τύπος ανθρώπου που δημιούργησε χρησιμοποιώντας την επιστήμη και την τέχνη ως θεραπαινίδες. Ένα πλάσμα μοναχικό, νευρωτικό, φοβισμένο, επιθετικό, λαίμαργο, καταναλωτικό και ενεργοβόρο. Το ιδανικό πρότυπο του πολιτισμού αυτού είναι εκείνο του καριερίστα, αμοραλιστή, ασεβή με τη φύση και το περιβάλλον, αδίστακτου.
Ένα ανθρωποειδές που μέσα στη γενική κατάρρευση, διατηρεί την ψευδαίσθηση της ατομικής διαφυγής.
Πολύ ἀλτρουϊστική, ὅμως, εἶναι αὐτὴ ἡ «λαιμαργία» τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ. Διότι σὲ κανέναν ἀπὸ τοὺς ἄλλους πολιτισμούς, ἀρχαίους ἢ νέους, συμπεριλαμβανομένου καὶ τοῦ Ἑλληνικοῦ, δὲν ἦταν στόχος ἡ εὐημερία τῶν πλατειῶν λαϊκῶν μαζῶν. Ἄν, μάλιστα, λάβῃ κανεὶς ὑπ’ ὄψιν τὴν βελτίωση τοῦ προσδοκίμου ἐπιβιώσεως γιὰ τοὺς σχετικῶς λιγώτερο εὐπόρους καὶ τὴν συγκρίνῃ μὲ τὴν πολὺ μικρότερη βελτίωση γιὰ τοὺς σχετικῶς περισσότερο εὐπόρους, θὰ τείνῃ νὰ πιστέψῃ ὅτι ὁ δυτικὸς πολιτισμὸς ὑπάρχει κυρίως γιὰ νὰ ἐλευθερώσῃ τοὺς κὰθε λογῆς μὴ προνομιούχους τῆς γῆς. Διότι οἱ προνομιοῦχοι καὶ παλαιότερα ζοῦσαν πολύ, ὅσο περίπου καὶ τώρα.
Ἀτυχῶς, ὑπάρχουν καὶ ἀρκετοί, ποὺ τὸ κατόρθωμα αὐτό, τὸ μοναδικό, τὸ παρασιωποῦν.
Αν η περιβόητη “ευημερία” και “απελευθέρωση” που όλως “αλτρουϊστικώς”, υπόσχεται ο δυτικός πολιτισμός (διάβαζε ο ξέφρενος κι αδηφάγος καπιταλισμός) στις “πλατειές λαϊκές μάζες” (οποία φιλοφρόνησις), έγκειται στη βελτίωση του “προσδοκίμου της επιβιώσεως”, τότε ακολουθώντας την παραπάνω λογική, δεν φταίει η ακόρεστη λαιμαργία και η ύβρις που διαπράττεται εκ μέρους των ισχυρών του πλανήτη, αλλά αυτός τούτος ο πλανήτης που ο έρμος δεν έχει αρκετό πλούτο για να ικανοποιήσει, όχι τις πραγματικές ανάγκες του καθενός, αλλά την αδηφαγία όλων, αφού η λαιμαργία και μάλιστα “αλτρουιστική” είναι το πρότυπο.
Οπότε κατ’ επέκταση, με τη βοήθεια της θεραπαινίδας επιστήμης που τάσσεται στην υπηρεσία της ανθρωπότητας (διάβαζε των ανεγκέφαλων πλανηταρχών) βάζουμε μπρος ολοταχώς για την κατάκτηση κι εποικισμό του διαστήματος, με παράπλευρη απώλεια τη φορά αυτή, όχι τους πλέον αφανισθέντες από προσώπου γης ινδιάνους , αλλά τους ατυχείς εξωγήϊνους που θα βρεθούν μπροστά μας.
Τὸ ὅτι «ὁ πλανήτης δὲν ἔχει ἀρκετὸ πλοῦτο» τὸ διαβάζουμε ἀπὸ τὸ 3800 π. Χ. Καὶ δὲν τὸ γράφουν οἱ πλατειὲς λαῖκὲς μᾶζες, ἀλλὰ ἐκεῖνοι πού θεωροῦν ὅτι, γιὰ κάποιο ἀδιευκρίνιστο λόγο, βρίσκονται ὐπεράνω τῶν συνανθρώπων τους. Πού, μάλιστα, δὲν ἀξίζουν, οἱ μᾶζες, καὶ νὰ ζοῦν καὶ τόσο πολύ, διότι ἐξαντλοῦν τοὺς πεπερασμένους πόρους τοῦ πλανήτη καὶ τοὺς στεροῦν ἀπὸ τοὺς ἐκλεκτούς, δηλαδὴ τὶς αὐθεντίες τους. Μόνον νὰ πᾶνε νὰ τὸ ποῦν σην Σαουδικὴ Ἀραβία, ποὺ πνίγεται σήμερα στὴν ὑπερπερίσσεια πετρελαίου καὶ θὰ δοῦν γαιούρτι ποὺ θὰ πέσῃ. Δυστυχῶς, ὅπως ὁ διάσημος οἰκονομολόγος (καὶ εὐσεβής Ἰσραηλίτης) Τζούλιαν Σάιμον ἔγραψε, ὁ μόνος γνησίως σπάνιος πόρος στὸν πλανήτη εἶναι ἡ ἀνθρωπίνη ἔμπνευσις, δημιουργικότης καὶ ἐφευρετικότης. Τὶς συνέπειες τῆς ἐλλείψεως αὐτῶν βιώνουμε ὀδυνηρῶς στὴν Ἐλλάδα, ὅπου γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὶς διώκουμε ἀπηνῶς.
Από την Πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα. Κι όμως Πόλη, Σμύρνη, Οδησός, Κωστάντζα και Βραίλα, μέσα στην Τουρκοκρατία, σφύζουν από πολυπληθείς ελληνικές παροικίες γεμάτες δράση και πολιτισμό σε όλα τα επίπεδα. Ως την καταστροφή του 1922 που χάνουμε ολοσχερώς τον ένα μας πνεύμονα κι από τότε παραπαίουμε.
Ότι και οι Σαουδάραβες, μελαμψοί όντες, επιδίδονται στο σπορ του γιαουρτώματος – ίσως για ν’ασπρίσουν – είναι κάτι που τεκμηριώνει απολύτως την υπεραφθονία αγαθών του πλανήτη, όπως και το γεγονός ότι τούτο είναι γραμμένο απ’ το 3800 π.χ. (σε ποιά γραφή άραγε), – ύστερη νεολιθική και χαλκολιθική περίοδος, όταν το κέντρο του Μινωϊκού πολιτισμού στην ακμή του, η Κνωσός, φθάνει κατ’ εκτίμηση τα 1500 άτομα!
Τὸ στοιχεῖον πού ἑρμηνεύει τὴν παροδικὴ ἄνθηση τῶν Ἑλληνικῶν παροικιῶν (ποὺ περιλαμβάνουν καὶ τὴν Αἴγυπτο) εἶναι ὅτι αὐτὲς διαμεσολαβοῦσαν μεταξὺ τῆς προνεωτερικῆς Ἀνατολῆς καὶ τῆς νεωτερικῆς Δύσεως. Τὴν διαμεσολάβηση αὐτὴν διηυκόλυνε τὰ μάλα ἡ ἀνάπτυξι ὑπερεθνικῶν οἰκονομικῶν συστημάτων, ὅπως ὁ κανόνας χρυσοῦ γιὰ τὰ νομισματικὰ συστήματα. Ἡ διαμεσολάβησις αὐτὴ εἶχε ἡμερομηνία λήξεως. Διότι ἡ πρόοδος τῆς συγκοινωνίας καὶ τῆς ἐπικοινωνίας δὲν μποροῦσε νὰ ὑπάρχῃ μονοπωλιακῶς γιὰ τοὺς Ἕλληνες. Τὸ ζήτημα εἶναι ὅτι, ἐνῶ πλεῖστοι ἔξοχοι ἄνδρες (καὶ γυναῖκες !) εἶχαν ἐγκαίρως διατυπώσει θαυμάσιες ἰδέες γιὰ τὸ πῶς ἡ πρόοδος αὐτὴ θὰ ἦταν εἰρηνική, οἱ λαοί, δυστυχῶς, δὲν τοὺς ἀκολούθησαν. Οὔτε ἄκουσαν τὶς προειδοποιήσεις τῶν ἐξόχων ἐκείνν ἀνδρῶν (καὶ γυναικῶν). Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ ἀνοησία δέν προέκυψε ἀπὸ τὸν δυτικὸ πολιτισμό, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν φύση τὴν ἰδία τῶν ἀνθρώπων.
Στὶς περιοχὲς τοῦ πλανήτη (Αὐστραλία, ΗΠΑ, Καναδᾶς, Γερμανία) ὅπου οἱ Ἕλληνες μετακινήθηκαν, μετὰ τὴν διάλυση τοῦ ἀνατολικοῦ κόσμου ὅπου παροικοῦσαν, δημιούργησαν καὶ πάλι πυρῆνες πνευματικῆς καὶ κοινωνικῆς ζωῆς. Καὶ δὲν βλέπω νὰ ὑστεροῦν καθόλου σὲ σύγκριση μὲ τοὺς παλαιοὺς παροίκους τῆς Ἀνατολῆς.
Προφανώς υπάρχει λήθη ή εσκεμμένη άγνοια, για το πως δημιουργήθηκαν οι κοινότητες αυτές στον πρώϊμο καπιιταλισμό, τις “ζωντανές” μηχανές στα εργοστάσια, τους απάνθρωπους ρυθμούς, τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης εργατών και ανέργων, τη μεταβολή της αστικής δημοκρατίας σε πολιτικό βρυκόλακα, με μόνη αξιολογική αναφορά το μεθύσι του κέρδους για τους λίγους, την εξαθλίωση για τους πολλούς, την ηθική εξαχρείωση για όλους και την διαρκή, συνεχιζόμενη μέχρι σήμερα παγκόσμια διαδικασία αποβλάκωσης
Μην τσουβαλιάζετε την όντως άθρησκη Δυτική Ευρώπη με τους Σλάβους ή με τις θρησκευόμενες ΗΠΑ.
Η παρακμή, σε όλα τα επίπεδα, ανήκει αποκλειστικά στην ΒΔ Ευρώπη και στο Ελλαδιστάν.
Ἀγαπητοί μου, τὸ παχειὰ λόγια γιὰ τὶς ἀποτυχίες τῶν κάθε λογῆς «ἄλλων» δέν φθάνουν νὰ καλύψουν τὴν πλήρη ἔνδεια ἀναφορῶν στὴν ζῶσα πραγματικότητα. Ναί, ἡ Δύσις ὀφείλει τὴν ὅποια πρόοδό της στὴν ἀπληστία καὶ τὴν βία, ἀλλὰ αὐτὰ δὲν ἀκυρώνουν τὰ μεγάλα ἐπιτεύγματά της. Καί, σέ κάθε περίπτωση, ἐκεῖνο πού προσφέρουν ὡς ἐναλλακτικὴ οἱ ἐπικριτές της κινεῖται μεταξὺ τοῦ ἐξωπραγματικοῦ καὶ τοῦ ἐφιαλτικοῦ. Νὰ μὴν παθαίνουμε αὐτὸ ποὺ ἔπαθαν οἱ κομμουνιστές : Ἔβριζαν τὸν καπιταλισμὸ μέχρι πού τὸν ἀνέτρεψαν. Καί, ἀφοῦ τὸν ἀνέτρεψαν, ἔβαλαν στὴν θέση του κάτι ἀπείρως χειρότερο. Καὶ αύτὸ μᾶς γυρίζει καὶ στὸ θέμα μας. Τὸ ἴδιο ἀκριβῶς ἔπαθαν οἱ φιλόσοφοι ποὺ θέλησαν νὰ ξεθρονίσουνε τὸν θεό.
Αντιθέτως, το γεγονός ότι η Δύση οφείλει την πρόοδό της στην απληστία και τη βία, ακυρώνει τα όποια επιτεύγματά της. Για ποιά πρόοδο και επιτεύγματα μιλάμε, αυτά της τεχνολογίας; Η τηλεόραση, το ψυγείο, το πλυντήριο, το air-condition κλπ. αξιολογούνται υπεράνω της ανθρώπινης αξιοπρέπειας; Η κενή αξιών και ψευδής ευημερία που απολαμβάνει ακόμη σήμερα η Δύση, έχει ημερομηνία λήξης. Καλύτερα ο θάνατος παρά η αποκτήνωση. Μήπως για το πνεύμα που κάποιοι τσαρλατάνοι μισθωτοί διανοούμενοι, απολυτοποίησαν αποθεώνοντας το κράτος; Τα κράτη συγκροτούνται κυρίως από στρατούς και βασική τους προϋπόθεση είναι η υλική ισχύς, κι αυτό ακυρώνει οποιοδήποτε έρεισμά τους στον κόσμο του πνεύματος,. Όλα τα γνήσια πνευματικά έργα της Δύσης καταγγέλλουν τον Φόνο, την Απάτη και την Υποκρισία, τους τρείς Αρχαγγέλους της. Η ισχύς των κρατών αυτών αναπτύχθηκε και συντηρείται σαν τον βρυκόλακα από τις σάρκες και το αίμα των ανθρώπων. Το κράτος υπάρχει πλέον όχι για να υπηρετεί την δικαιοσύνη και το συλλογικό συμφέρον, αλλά για την προάσπιση του εαυτού του και αυτών που το συντηρούν για να το αρμέγουν.