Γράφει ο Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων.
Η επικαιρότητα επιβάλλει να θυμηθούμε αυτές τις ημέρες την ψευδοεπανάσταση του Ίλιντεν. Η λέξη στα βουλγαρικά σημαίνει: ημέρα του Προφήτη Ηλία. Στις 20 Ιουλίου 1903 στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία οι Βούλγαροι κομιτατζήδες της οργανώσεως ΒΜΡΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) προσπάθησαν να ξεσηκώσουν τον αγροτικό χριστιανικό πληθυσμό με το ψευδές σύνθημα «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες». Ανατίναξαν δύο τηλεγραφικούς στύλους, ξήλωσαν λίγα μέτρα σιδηροδρομικής γραμμής, εισήλθαν για λίγο σε ορισμένα χωριά και μετά εξαφανίσθηκαν αφήνοντας τον τακτικό τουρκικό στρατό να ξεσπάσει σε αθώους.
Θύματα της οθωμανικής εκδικήσεως ήσαν τρεις βλαχόφωνες ελληνικές κωμοπόλεις. Το Κρούσοβο, που ανήκει σήμερα στα Σκόπια, η Κλεισούρα και το Νυμφαίο στη Δυτική Μακεδονία. Η εξέλιξη αυτή αφ’ ενός μεν ξεσκέπασε τα σχέδια των κομιταζήδων, ότι ουσιαστικά ενδιαφέρονταν για τη Μεγάλη Βουλγαρία, αφ’ ετέρου δε αφύπνισε διπλωμάτες, στρατιωτικούς και εθελοντές στην ελεύθερη Ελλάδα. Η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα κορυφώθηκε από το 1903 έως το 1908 με σημαντικές επιτυχίες του Ελληνισμού. Η πολιτική πτυχή του Μακεδονικού Αγώνα συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Η εξέγερση του Ίλιντεν αξίζει να μελετάται και σήμερα για δύο κυρίως λόγους:
Πρώτον, διότι έχουν δημοσιευθεί από το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνος οι εκθέσεις των Προξένων των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων. Στα κείμενα αυτά, που εστάλησαν το 1903 από τη Θεσσαλονίκη προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι Πρόξενοι πουθενά δεν ομιλούν για «Μακεδονικό Ἐθνος». Η σύγκρουση ήταν μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων κάτω από το βλέμμα των Οθωμανών που κατείχαν τότε τη Μακεδονία. Το «Μακεδονικό Έθνος» κατασκευάσθηκε το 1944 από τον Τίτο.
Δεύτερον, διότι στις ημέρες μας ο εορτασμός του Ἰλιντεν ανέδειξε τις διαφορές ιστορικής ερμηνείας μεταξύ Σκοπίων και Σόφιας. Στις 2 Αυγούστου με το νέο ημερολόγιο (20 Ιουλίου με το παλαιό) οι μεν Σκοπιανοί τιμούν τους ψευδοεπαναστάτες του 1903 ως «Μακεδόνες», οι δε Βούλγαροι τούς τιμούν ως Βουλγάρους. Φέτος η επέτειος έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον, διότι θα γίνει για πρώτη φορά προσπάθεια κοινού εορτασμού. Αν αυτό επιτευχθεί στις 2 Αυγούστου, τότε σημαίνει ότι η νέα κυβέρνηση της ΠΓΔΜ υπό τον Ζόραν Ζάεφ αποφάσισε να συγκλίνει πολύ προς τις βουλγαρικές απόψεις.
Ήδη ο Ζάεφ επισκέφθηκε τη Βουλγαρία και προσκύνησε το άγαλμα του Τσάρου Σαμουήλ, τον οποίο μέχρι τώρα οι Σκοπιανοί θεωρούσαν «Μακεδόνα». Τα φιλοβουλγαρικά ανοίγματα του σκοπιανού πρωθυπουργού Ζάεφ έχουν ενοχλήσει τους ακραίους ψευδομακεδόνες, οι οποίοι δηλώνουν: «Αν δεχθούμε τον κοινό εορτασμό του Ίλιντεν, τότε σημαίνει ότι είμαστε Βούλγαροι και όχι «Μακεδόνες».
Εάν επιβεβαιωθεί η σταδιακή προσχώρηση των Σλάβων των Σκοπίων στις απόψεις του βουλγαρικού εθνικισμού, τότε πρέπει να είμαστε διπλά προσεκτικοί όταν συζητούμε για σύνθετη ονομασία που θα περιέχει τον όρο Μακεδονία.
Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 13.7.2017