Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.
Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 20 Μαρτίου 2018.
Το πρώτο φιλελεύθερο Σύνταγμα του κόσμου συντάχθηκε στην Επίδαυρο στις 1.1.1822. Απαγόρευε ρητά την δουλεία, τα βασανιστήρια, την δήμευση περιουσίας και την φυλάκιση χωρίς δικαστική απόφαση. Την ίδια εποχή στην Γαλλία, στις ΗΠΑ, στην Αγγλία, στη Ρωσία και αλλού, η δουλεία και τα βασανιστήρια ήταν ακόμη νόμιμα και κοινωνικά αποδεκτά.
Η Επανάσταση ξέσπασε έξι χρόνια μετά τη συγκρότηση της Ιεράς Συμμαχίας, η οποία είχε κύριο μέλημά της την κατάπνιξη κάθε επαναστατικής κίνησης στην Ευρώπη. Ειδικότερα: η πανίσχυρη Αυστρία του Μέττερνιχ ήθελε να αναχαιτίσει το παράδειγμα της ελληνικής εξέγερσης στις δικές της κατακτήσεις, η Γαλλία δεν επιθυμούσε να τρωθεί η Οθωμανική Αυτοκρατορία και να επωφεληθεί η Ρωσία, η Αγγλία απευχόταν έξοδο του Ρώσικου ναυτικού στη Μεσόγειο από τα στενά που φυλούσαν οι Οθωμανοί, και η Ρωσία ήθελε να αποφύγει πάτημα αγγλογάλλων κοντά της σε περίπτωση αποδυνάμωσης των Οθωμανών.
Ήταν λοιπόν μία τρέλα. Οι πρώτες νίκες των Ελλήνων έδωσαν ένα ξεκάθαρο μήνυμα: η Αυτοκρατορία δεν ήταν άτρωτη. Ο Υπ. Εξωτερικών Τζωρτζ Κάνιγκ το αντιλήφθηκε αμέσως: εμείς νομίζουμε ότι μπορούν να συγκρατήσουν τους Ρώσους, κι αυτοί δεν μπορούν να συμμαζέψουν μία χούφτα Έλληνες, σκέφτηκε. Έτσι, παρέσυρε Γάλλους και Ρώσους σε έναν ανταγωνισμό προσεταιρισμού των Ελλήνων. Ιδού λοιπόν ένα δίδαγμα: το πάθος του ξεσηκωμού απέναντι στη λογική και στις πιθανότητες, στο οποίο οφείλεται η στροφή των δυνάμεων της εποχής.
Δεύτερον, είναι κατάντια να υποχρεωνόμαστε να επαναλαμβάνουμε το αυτονόητο: η Επανάσταση δεν έγινε ούτε για φορολογικούς λόγους, ούτε απέναντι σε ομοεθνείς. Ως και οι Τούρκοι Ιστορικοί δέχονται την ύπαρξη Ελλήνων πριν το 1821 ως διακριτή εθνότητα. Στην ιστοριογραφία τους εκφράζουν το παράπονο ότι παρά την καλλιέργεια και τα προνόμια ορισμένων (πχ γενιτσάρων από παιδομαζώματα), οι Έλληνες δεν ήταν ευχαριστημένοι και επαναστάτησαν. Μόνο μία δράκα συγχρόνων Ελλήνων ιστορικών μιλάει για «εθνογένεση» το 1821.
Οι αναθεωρητές τονίζουν τη σφαγή στην Τριπολιτσά το 1821. Την συμψηφίζουν μάλιστα με την Μικρασιατική Καταστροφή και σχεδόν αποφαίνονται «ισοπαλία βίας» σε μία παντελώς ανιστόρητη σύγκριση, που αγνοεί 4 αιώνες καταδυνάστευσης. Ο Σαράντος Καργάκος συχνά ρωτά: από ποιους μάθαμε για την Τριπολιτσά; Μήπως από τρίτους; Και απαντά: όχι! Από τα απομνημονεύματα των ιδίων των αγωνιστών. Όχι ως καύχημα, αλλά ως στίγμα. Ιδού ένα ακόμα δίδαγμα με παιδαγωγικές προεκτάσεις.
Λίγους μήνες αργότερα, στην κατάληψη του Ναυπλίου, όχι μόνο δεν έγιναν σφαγές αμάχων, αλλά προσφέρθηκαν πλοία Ελλήνων να στείλουν σώο τον τούρκικο πληθυσμό στα παράλια! Το ίδιο είχε ήδη γίνει νωρίτερα, στην πολιορκία της Μονεμβασίας, όταν εστάλησαν οι Τούρκοι με ελληνικά καράβια στο Κουσάντασι. Γιατί αποσιωπούνται αυτά;
Ασφαλώς, η διχόνοια υπήρξε η αιώνια κατάρα των Ελλήνων. Όταν όμως αποβιβάστηκε ο Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, αποφασίστηκε το 1825 η αποφυλάκιση του Κολοκοτρώνη και του παρεδόθη η αρχιστρατηγεία του αγώνα! Ακολούθως, η προέλαση του Κιουταχή στη Ρούμελη έκανε τον Ζαΐμη να χρίσει το 1826 ως αρχιστράτηγο Στερεάς Ελλάδας τον μεγάλο του εχθρό, τον Καραϊσκάκη. Συνεπώς, υπάρχουν και έξοχα διδάγματα ομόνοιας.
Επίσης θα πρέπει κάποτε να αποκατασταθούν λησμονημένες περιοχές του Αγώνα. Τα ολοκαυτώματα της Σαμοθράκης (1821) και Νάουσας (1822) ήταν όχι μόνο τραγικά, αλλά ίσως βιαιότερα κι από τη σφαγή της Χίου. Ειδικά στη Σαμοθράκη, αφανίστηκε όλος ο πληθυσμός του νησιού.
Τέλος, ναι, ο π.Π. Γερμανός δεν όρκισε τους αγωνιστές στο λάβαρο του Σταυρού στη Μονή Αγίας Λαύρας στις 25 Μαρτίου. Το έκανε όμως εκεί στις 17 Μαρτίου, στη γιορτή του Αγίου Αλεξίου, όπου και η κάρα του. Τους όρκισε στον Σταυρό ξανά στις 22 Μαρτίου στην Πάτρα. Αναμφισβήτητο είναι ότι η 25η Μαρτίου είχε οριστεί πολύ νωρίτερα από τη Φιλική Εταιρεία ως ημέρα έναρξης, όμως τα γεγονότα την πρόλαβαν.
5 comments
Ανάρτηση στο fb που συνοδεύει το εν λόγω άρθρο.
Τι είναι και τι δεν είναι απομυθοποίηση του 1821.
http://www.antibaro.gr/article/18979
Τα τελευταία (πολλά) χρόνια έχουμε συνηθίσει σε μία απαξίωση της εθνικής εορτής και της Επανάστασης του 1821. Ξεκίνησε με τα περιβόητα 150 σχολικά εγχειρίδια που παραγγέληθκαν, εκπονήθηκαν και εισήχθηκαν στα σχολεία τη δεκαετία 1996-2006, ένα από τα οποία ήταν το βιβλίο Ιστορίας της Στ’ Δημοτικού. Η «αναθεωρητική σχολή» και διάφοροι παρατρεχάμενοί τους άρχισαν να μιλούν δημοσίως με αυτοπεποίθηση και ύφος ότι «εμείς θα σας πούμε την αλήθεια». Έτσι, άρχισαν μία δήθεν απομυθοποίηση. Τι μας λένε; τα εξής
1. Δεν υπήρξε Κρυφό Σχολειό.
(Ψέμα, πολλές δεκάδες πρωτότυπες ιστορικές πηγές, βλέπε βιβλίο Γιώργου Κεκαυμένου, http://www.kryfosxoleio.com . Βλέπε και εδώ – http://www.antibaro.gr/article/3016 )
2. Δεν υπήρξε Αγία Λαύρα από τον π.Π. Γερμανό στις 25/3/1821 όπου όρκισε τους Αγωνιστές κάτω από το σύμβολο του Σταυρού.
(Πράγματι, δεν υπήρξε! Όλα αυτά έγιναν στις 17 Μαρτίου 1821 στην Αγία Λαύρα, την εορτή του Αγίου Αλεξίου, του οποίου η κάρα βρίσκεται στο Μοναστήρι και εκείνη την ημέρα πανηγύριζε. Επίσης, όλα αυτά έγιναν πάλι από τον π. Π. Γερμανό στις 22/3/1821 στην Πάτρα). Βλέπε 22 πηγές για όλα αυτά – http://www.antibaro.gr/article/2963
2β. Δεν υπήρξε προ-επιλογή της 25ης Μαρτίου ως έναρξη της Επανάστασης από την Φιλική Εταιρεία. Η ημερομηνία επιλέχθηκε μετά, επειδή «βόλευε ο μύθος».
(Ψέμα, εκτός από τις πηγές στον παραπάνω σύνδεσμο, δείτε εδώ να το παραδέχεται μέχρι και η Χριστίνα Κουλούρη – http://www.youtube.com/watch?v=1GOtBzPjo24 )
3. Περνούσαμε καλά 300 χρόνια με τους Οθωμανούς, μόνο λίγο προς το τέλος τα χάλασαν.
(Ψέμα, δείτε εδώ δεκάδες αποτυχημένα κινήματα και επαναστάσεις καθ΄όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας από το 1460 ως το 1821 – http://www.antibaro.gr/article/3123)
4. Τα Μοναστήρια, και γενικώς η Εκκλησία, δεν συμμετείχαν στον Αγώνα του 1821.
(Ψέμα, δείτε εδώ – https://www.youtube.com/watch?v=Qzk6Bu31Hqc )
5. Ο Πατριάρχης δεν έκανε τίποτα για την Επανάσταση ή ίσως την υπονόμευσε κι όλας.
(Ψέμα, δείτε εδώ περιγραφή από την αυτοθυσία του, από τον Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο – http://www.youtube.com/watch?v=yBAzUrbtCnI)
Αφού λοιπόν όλα τα παραπάνω έχουν απαντηθεί από πληθώρα πηγών, τώρα παρουσιάζουμε τι πραγματικά έχει αποσιωπηθεί από την εξιστόρηση της Ελληνικής Επανάστασης. Στο ακόλουθο άρθρο θα βρείτε ορισμένα λησμονημένα διδάγματα. Για να μην αντιγράφω το άρθρο, τα απαριθμώ συνοπτικά
1. Το Πρώτο Σύνταγμα της Επιδαύρου (1.1.1822) ήταν το ΠΡΩΤΟ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Αυτό που απαγόρευε ρητά την δουλεία, τα βασανιστήρια, την δήμευση περιουσίας και την φυλάκιση χωρίς δικαστική απόφαση. ΟΛΑ αυτά ήταν ακόμα νόμιμα σε όσες χώρες είχε προηγηθεί επανάσταση, διαφωτισμός ή γενικώς ήταν μεγάλες δυνάμεις της εποχής κλπ (Γαλλία, Αγγλία, ΗΠΑ, Ρωσία κλπ)
2. Η στροφή των Μεγάλων Δυνάμεων από ακραιφνώς αντίθετες σε επαναστατικά κινήματα για δικούς τους λόγους η κάθε μία, στο να στηρίξουν την Επανάσταση των Ελλήνων έγινε ΑΦΟΥ είχαν προηγηθεί οι νίκες των Αγωνιστών κατά των Οθωμανών. Οι νίκες χωρίς βοήθεια, χωρίς κάλυψη, μόνο με το σθένος του «Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος».
3. Υπάρχουν έξοχα παραδείγματα ΟΜΟΝΟΙΑΣ παρά την εκτενή διχόνοια. α. ο Κολοκοτρώνης από φυλακισμένος ααρχιστράτηγος με την αποδοχή ΟΛΩΝ, β. ο Ζαΐμης ορίζει αρχιστράτηγο τον εχθρό του Καραϊσκάκη.
4. Τη σφαγή αμάχων της Τροπολιτσάς την μάθαμε από Έλληνες αγωνιστές ως στίγμα. Όχι ως καύχημα, ούτε από ξένους που μας επέκριναν γι’ αυτό. Σε άλλα δύο παραδείγματα έχουμε ενεργή προσφορά καραβιών για να σωθούν οι άμαχοι σε ασφαλή περιοχή (α. Ναύπλιο, β. Μονεμβασία).
[Ο πολύς Θάνος Βερέμης δήλωσε σε τουρκική εφημερίδα ότι «εσείς σφάξατε Έλληνες στη Σμύρνη το 1822, εμείς σφάξαμε Τούρκους στην Τριπολιτσά». Πόσα θαυμαστικά να βάλει κανείς σ’ αυτήν την περιγραφή;]
5. Κινήματα το 1821-22 δεν έγιναν μόνο στην Πελοπόνησο και σφαγή όχι μόνο στη Χίο. Ποιος θυμάται τα ολοκαυτώματα Νάουσας (1821) και Σαμοθράκης (1822). Το δεύτερο αφάνισε όλο το νησί!
Λεπτομέρειες για όλα αυτά στο επισυναπτόμενο άρθρο.
ΑΥΤΑ συνιστούν απομυθοποίηση της κυρίαρχης ιστοριογραφίας ή καλύτερα, μία ακριβέστερη απεικόνισή της. Διότι και η αποσιώπηση των θετικών μηνυμάτων και διδαγμάτων, εντάσσεται κι αυτή στο πλαίσιο του εθνομηδενισμού.
Δεν συνιστά απομυθοποίηση η ηττοπαθής, υπόδουλη, νεο-οθωμανική υποταγή και άποψη ότι οι Οθωμανοί ήταν καλοί, τους ενδιέφεραν μόνο οι φόροι και η ειρήνη, δεν έκαναν παιδομαζώματα, δεν αποκτούσαν γενιτσάρους, δεν βίαζαν, δεν σκότωναν, δεν εδίωκαν την παιδεία, και έφτιαχναν δρόμους, γέγυρες, νοσοκομεία, και γενικώς «μεταμόρφωναν την ελληνική επικράτεια από την ανάπτυξη που έφερναν παντού» (όπως έλεγε ανερυθρίαστα ο Τατσόπουλος στην περιβόητη εκπομπή)
Στο υλικό του πρώτου μέρους αυτής της ανάρτησης, θα δείτε πλήθος ιστορικών πηγών ξένων και Ελλήνων για όλα αυτά.
Κι αν τα συντάγματα της Επαναστάσεως τά γράψανε λογιώτατοι για να θαμπώσουν τους κουτοφράγκους ; Κι αν αυτοί που τα ψήφισαν τα ψήφισαν ελαφρά τη καρδία, διότι δεν είχαν καμμία πρόθεση να τα τηρήσουν, όπως και δεν τα τήρησαν;
Για παράδειγμα, ο Παύλος Καλλιγάς στον «Θάνο Βλέκα» περιγράφει θαυμάσια την διαδικασία με την οποίαν οι κολλήγοι των Τούρκων αγάδων υποδουλώθηκαν ξανά σε αδιστάκτους Έλληνες αφέντες.
Κι αν έχει δίκιο ο Παπαδιαμάντης που έγραψε ότι το έθνος αυτό ηλευθερώθη επίτηδες δια να αποδειχθεί ότι ήτο ανίκανον να κυβερνηθεί ;
Κι αν ο «Ζητιάνος» του Καρκαβίτσα είναι πιστή απεικόνιση του μέσου Έλληνα ;
Αντί να καμαρώνουμε για τις επάξιες δάφνες των προγόνων μας αγωνιστών, μεγαλύτερη τιμή στην μνήμη τους θα ήταν να κάνουμε έργα (και όχι άλλα λόγια) αντάξια του μεγάλου Αγώνος τους. Το να αντιδικούμε λεκτικώς με τους εθνομηδενιστάς είναι και αυτό μια μορφή εθνομηδενισμού. Μηδενισμού του Ελληνικού έργου με παραμέληση του Ελληνικού έργου.
Νομίζω, τὰ χρησιμώτερα διδάγματα δὲν εἶναι αὐτὰ πού ἐξυμνοῦν αὐταρέσκως τοὺς μεγίστους ἄθλους τῶν προγόνων, ἀλλὰ ἐκεῖνα ποὺ μᾶς βοηθοῦν νὰ ἀποφύγουμε ἐμεῖς τὰ λάθη τους.
Αὐτὸ γιὰ τὸ φιλελεύθερο σύνταγμα, γιὰ παράδειγμα, δὲν τὸ βλέπω καθόλου στέρεο … Τὰ συντάγματα τῆς Ἐπαναστάσεως τὰ συνέταξαν ξενοσπουδασμένοι λογιώτατοι, «φωστῆρες ἐκ τῆς Ἑσπερίας ἀνατείλαντες», γιὰ νὰ θαμπώσουν μὲ τὸν φωταδισμὸ καὶ τὸν προοδευτισμό τους τοὺς κουτοφράγκους, καὶ τὰ δέχθηκαν μὲ τὴν πρόθυμη ψῆφό τους οἱ πρόκριτοι καὶ οἱ ὁπλαρχηγοὶ ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ, ἀφοῦ αὐτοὶ δὲν εἶχαν κανένα σκοπὸ νὰ τὰ τηρήσουν.
Θαυμασίως περιγράφει μὲ κάθε λεπτομέρεια ὁ Παῦλος Καλλιγᾶς, στὸν «Θάνο Βλέκα», τὸ πῶς οἱ κολλῆγοι τῶν ἀγάδων ἤχθησαν σὲ νέα δουλεία, μετὰ τὴν Ἐπανάσταση ὑπὸ Χριστιανούς, τὴν φορὰ αὐτή, ἀφέντες. Σήμερα ξέρουμε ὅτι μόνον τὸ ἐμπόριο μὲ τὶς ἀγορὲς τῆς Δύσεως (μὲ αὐτοὺς τοὺς βρωμεροὺς καὶ ἀποτυχημένους, κατὰ τὴν πλειοψηφία τῶν γραφόντων στὸ «Ἀντίβαρο») καὶ εἰδικῶς ἡ ἐξαγώγιμη σταφὶς ἐπέτρεψε τὸν μερικὸ ἐκδημοκρατισμὸ τῆς μετεπαναστατικῆς ἀγροτικῆς Ἑλλάδος. Καί, βεβαίως, ἡ θάλασσα. Πάντως ὄχι κανένα σύνταγμα.
Καλόν, ἐπίσης, εἶναι νὰ θυμόμαστε τί χρήση κάναμε τῆς ἐλευθερίας : « … Θὰ ἔλεγέ τις, ὅτι ἡ χώρα αὕτη ἠλευθερώθη ἐπίτηδες, διὰ νὰ ἀποδειχθῇ, ὅτι δὲν ἦτο ἱκανὴ πρὸς αὐτοδιοίκησιν … », ἔγραψε ὁ Παπαδιαμάντης. Καὶ πολλὰ ἄλλα …
βρισκόμαστε σε πολύ κρίσιμη περίοδο, όπου βάλλεται πανταχόθεν το ηθικό μας. Αυτή είναι η πρώτη και η κρισιμότερη χαμένη μάχη σε έναν οποιοδήποτε πόλεμο.
Και η μονότονη επανάληψη των «μαθημάτων», αρχίζω να υποψιάζομαι ότι εκεί αποσκοπεί, έστω μερικώς.
Ιδού κάποιος που επιβουλεύεται το ηθικό μας :
Στρατηγοῦ Μακρυγιάννη – Ἀπομνημονεύματα
Πρόλογος
AΔEΛΦOI ANAΓNΩΣTEΣ!
Ἐπειδὴ ἔλαβα αὐτείνη τὴν ἀδυναμία νὰ σᾶς βαρύνω μὲ τὴν ἀμάθειά μου (ἂν ἔβγουν εἰς φῶς αὐτὰ ὁποῦ σημειώνω ἐδῶ καὶ ξηγῶμαι πότε μὲ κόλλησε αὐτείνη ἡ ἰδέα, –ἀπὸ τὰ 1829, Φλεβαρίου 26, εἰς τὸ Ἄργος– καὶ ἀκολουθῶ ἀγῶνες καὶ ἄλλα περιστατικὰ τῆς πατρίδος) σᾶς λέγω, ἂν δὲν τὰ διαβάσετε ὅλα, δὲν ἔχει τὸ δικαίωμα κανένας ἀπὸ τοὺς ἀναγνῶστες νὰ φέρη γνώμη οὔτε ὑπέρ, οὔτε κατά. Ὅτι εἶμαι ἀγράμματος καὶ δὲν μπορῶ νὰ βαστήσω ταχτικὴ σειρὰ ῾σ τὰ γραφόμενα, καί…1 τότε φωτίζεται καὶ ὁ ἀναγνώστης.
Μπαίνοντας εἰς αὐτὸ τὸ ἔργον καὶ ἀκολουθώντας νὰ γράφω δυστυχήματα ἀναντίον τῆς πατρίδος καὶ θρησκείας, ὁποῦ τῆς προξενήθηκαν ἀπὸ τὴν ἀνοησίαν μας καὶ ῾διοτέλειά μας καὶ ἀπὸ θρησκευτικοὺς καὶ ἀπὸ πολιτικοὺς καὶ ἀπὸ ῾μάς τοὺς στρατιωτικούς, ἀγαναχτώντας καὶ ἐγὼ ἀπ᾿ οὖλα αὐτά, ὅτι ζημιώσαμε τὴν πατρίδα μας πολὺ καὶ χάθηκαν καὶ χάνονται τόσοι ἀθῶοι ἄνθρωποι, σημειώνω τὰ λάθη ὀλωνῶν καὶ φτάνω ὧν σήμερον, ὁποῦ δὲν θυσιάζομε ποτὲς ἀρετὴ καὶ πατριωτισμὸν καὶ εἴμαστε σὲ τούτην τὴν ἄθλια κατάστασιν καὶ κιντυνεύομεν νὰ χαθοῦμεν.
Γράφοντας αὐτὰ τὰ αἴτια καὶ τὶς περίστασες, ὁποῦ φέραμεν τὸν ὄλεθρον τῆς πατρίδας μας ὅλοι μας, τότε ὡς ἔχοντας καὶ ἐγὼ μερίδιον εἰς αὐτείνη τὴν πατρίδα καὶ κοινωνία, γράφω μὲ πολλὴ ἀγανάχτησιν ἀναντίον τῶν αἰτίων, ὄχι νά ῾χω καμμιὰ ἰδιαίτερη κακία ἀναντίον τους, ἀλλὰ ὁ ζῆλος πατρίδος μου δίνει αὐτείνη τὴν ἀγανάχτησιν καὶ δὲν μπόρεσα νὰ γράψω γλυκώτερα. Αὐτὸ τὸ χειρόγραφον, ἀπὸ τὴν περίστασιν ὁποῦ μου ἔγιναν πολλὲς καταδρομές, τὸ εἶχα κρυμμένο. Τώρα ὁποῦ τὸ ἔβγαλα, τὸ διάβασα ὅλο καὶ ἔγραψα ὡς τὰ 1850 Ἀπρίλη μήνα, καὶ διαβάζοντας τὸ εἶδα ὅτι δὲν ξηγῶμαι γλυκώτερα διὰ κάθε ἄτομον.
Πρῶτο λοιπὸν αὐτό, καὶ ὕστερα σὲ πολλὰ μέρη ῾παναλαβαίνω πίσω τὰ ἴδια (ὅτι εἶμαι ἀγράμματος καὶ δὲν θυμῶμαι καὶ δὲν βαστῶ σειρὰ ταχτική) καὶ τρίτο, ἐκεῖνα ὁποῦ σημειώνω εἰς τὴν πρωτοϋπουργίαν τοῦ Κωλέτη, ὁποῦ ἔκαμεν τόσα μεγάλα λάθη ἀναντίον τῆς πατρίδος του καὶ τῆς θρησκείας του καὶ τῶν συναγωνιστῶν του, ὅλων τῶν τίμιων ἀνθρώπων καὶ νὰ χύση τόσα ἄδικα αἵματα τῶν ὁμογενῶν του καὶ νὰ πάθη ἡ δυστυχισμένη τοῦ πατρίδα καὶ νὰ παθαίνη καὶ τώρα εἰς τὸν πεθαμό του ἀπὸ τοὺς ἴδιους τοὺς μαθητάς του καὶ συντρόφους του, ὁποῦ μας κυβερνοῦν, καὶ οἱ προκομμένες τοῦ οἱ Βουλὲς καὶ ἄλλοι τοιοῦτοι, ὁποῦ δὲν ἄφησαν λεπτὸ εἰς τὸ ταμεῖο, καὶ ὅλο τὸ κράτος τὸ ῾φεραν σὲ μίαν μεγάλη δυστυχία καὶ ἀνωμαλία, καὶ ἕνας μεγάλος στόλος τῶν σκύλων μας ἔχουν μπλόκον, ὁποῦ ῾ναι περίτου ἀπὸ τρεῖς μῆνες, καὶ μᾶς πῆραν ὅλα τὰ καράβια καὶ μᾶς κατακερμάτισαν ὅλο τὸ ἐμπόριον καὶ τζαλαπάτησαν τὴν σημαίαν μας καὶ πεθαίνουν τῆς πείνας οἱ ἀνθρῶποι τῶν νησιῶν καὶ ἐκεῖνοι ὁποῦ ῾χουν τὰ καράβια τοὺς γκιζεροῦν εἰς τοὺς δρόμους καὶ κλαῖνε μὲ μαῦρα δάκρυα.
Ὅλα αὐτὰ τὰ δεινὰ καὶ ἄλλα πλῆθος εἶναι ἔργα τοῦ Κωλέτη καὶ τῆς συντροφιᾶς του, ὁποῦ ἄφησε ἐντολὴ νὰ κυβερνιώμαστε μὲ αὐτὸ τὸ σύστημα καὶ μὲ τοὺς τοιούτους συντρόφους του. Καὶ ἀπὸ αὐτὸ παθαίνομεν καὶ τί θὰ πάθωμεν ἀκόμα ὁ Θεὸς τὸ γνωρίζει. Καὶ αὐτὰ ἦταν διὰ τοὺς ξένους σκοπούς του καὶ τὶς ῾διοτέλειές του καὶ γιὰ νὰ κατακερματίσουνε καὶ τὴν Τρίτη Σεπτεβρίου – ὁποῦ διαλαβαίνει περὶ θρησκείας καὶ ἄλλης σωτηρίας τῆς πατρίδος αὐτὸ τὸ Σύνταμα – καὶ τόχομεν εἰς τὸ χαρτὶ καὶ ἀντὶς νὰ μᾶς ὠφελήσῃ μᾶς ἀφανίζει ὁλοένα. Ὅλοι οἱ ἄλλοι, ὁποῦ γράφω ἐξ ἀρχῆς, εἶναι ἅγιοι ὀμπρὸς ῾σ αὐτὸν καὶ τὴν συντροφιά του τὴ σημερνή, μ᾿ ὅλον ὁποῦ τὰ λάθη τὰ πρῶτα ἐγέννησαν καὶ τοῦτα.
Διὰ ὅλα αὐτὰ γράφω ἐδῶ. Ὡς ἄνθρωπος μπορῶ νὰ πεθάνω καὶ ἢ τὰ παιδιά μου, ἢ ἄλλος τὰ ἀντιγράψη, γιὰ νὰ τὰ βγάλη εἰς φῶς, πρῶτο τους ἀνθρώπους, ὁποῦ γράφω μ᾿ ἀγανάχτησιν ἀναντίον τους, νὰ βάνη τὶς πράξες τοῦ κάθε ἑνοῦ καὶ τ᾿ ὄνομά του μὲ καλὸν τρόπον, ὄχι μὲ βρισές, διὰ νὰ χρησιμεύουν αὐτὰ ὅλα εἰς τοὺς μεταγενεστέρους καὶ νὰ μάθουν νὰ θυσιάζουν διὰ τὴν πατρίδα τους καὶ θρησκεία τους περισσότερη ἀρετή, νὰ ζήσουν ὡς ἀνθρῶποι ῾σ αὐτὴν τὴν πατρίδα καὶ μ᾿ αὐτὴν τὴν θρησκείαν. Χωρὶς ἀρετὴ καὶ πόνο εἰς τὴν πατρίδα καὶ πίστη εἰς τὴν θρησκεία τους ἔθνη δὲν ὑπάρχουν. Καὶ προσοχὴ νὰ μὴν τοὺς ἀπατάγη ἡ ῾διοτέλεια. Καὶ ἂν σκοντάψουν, τότε εἰς τὸν κρεμνὸν θὰ πηγαίνουν, καθὼς τὸ πάθαμεν ἐμεῖς. Ὅλο εἰς τὸν κρεμνὸν κυλάμεν κάθε ῾μέρα. Ὅταν λοιπὸν βγῆ αὐτὸ τὸ χειρόγραφον εἰς φῶς, διαβάζοντας τὸ ὅλο οἱ τίμιοι ἀναγνῶστες, ἀρχὴ καὶ τέλος, τότες ἔχουν τὸ δικαίωμα νὰ κάμη ὁ καθεὶς τῶν τὴν κρίση του εἴτε ὑπέρ, εἴτε κατά.
ΣHMEIΩΣH
1. Λέξεις δυσανάγνωστες, λόγω φθορᾶς τοῦ χειρογράφου.