Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.
Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 5 Ιουνίου 2018.
Η επιχειρηματολογία όσων διαφωνούν με το να αναγνωρίσει η Ελλάδα ένα κράτος με το όνομα «Κάτι Μακεδονία» είναι υπερπλήρης. Υπάρχει όμως μία σκιά. Η διεθνής πίεση. Ο αντίλογος στο επιχείρημα ότι οι Αμερικανοί πιέζουν ώστε να αποτραπεί δια παντός η ένταξη των Σκοπίων στην σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, είναι ο εξής: τα Σκόπια δεν έχουν ιδιαίτερη γεωπολιτική αξία, οι ΗΠΑ διαθέτουν ήδη τη μεγαλύτερή τους βάση στην Ευρώπη ακριβώς δίπλα, στο Κόσοβο, οι τρεις από τους τέσσερις γείτονες των Σκοπίων είναι ήδη μέλη του ΝΑΤΟ (Ελλάδα, Βουλγαρία, Αλβανία), τα Σκόπια δεν έχουν καν πρόσβαση στη θάλασσα, και η όποια τους εσωτερική αστάθεια δεν θα αμβλυνθεί εάν ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Ο αδύναμος κρίκος αυτού του συλλογισμού είναι η αβεβαιότητα του μέλλοντος. Ισχυρίζομαι ότι τερματίστηκε. Αν με τον όρο «ένταξη στο ΝΑΤΟ» εννοούμε την τελεσίδικη ένταξη των Σκοπίων στη δυτική σφαίρα επιρροής, ώστε να μην είναι δυνατός ο προσεταιρισμος τους από τη Ρωσία, τότε το πρώτο βήμα επετεύχθη! Όχι βέβαια με κρυφή σύνοδο, αλλά ως εξής:
H «Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας» ανήκε στο Πατριαρχείο Σερβίας όταν κατέστη αυτοκέφαλη το 1967, αποσχίστηκε και μετονομάστηκε σε «Εκκλησία της Μακεδονίας».Την περασμένη εβδομάδα όμως, με αίτηση που υπεγράφη και από τον πρωθυπουργό Ζάεφ, ζητάει από το Οικονουμενικό Πατριαρχείο την υπαγωγή της σε αυτό μετά από 8 αιώνες και την επαναφορά του ονόματος «Αρχιεπισκοπή Αχρίδας».
Αυτό σημαίνει ότι επανέρχεται η κανονικότητα και αποκρούεται, ως ένα βαθμό, η προοπτική προσαιρετισμού της από τη Ρωσία, είτε απ’ ευθείας (Πατριαρχείο Μόσχας), είτε μέσω του Πατριαρχείου Σερβίας. Τι σχέση μπορεί να έχει η θρησκεία με την πολιτική; Καλώς ή κακώς, η θρησκεία παίζει σπουδαίο ρόλο και στην διαμόρφωση των εθνών, αλλά και στην πολιτική των κρατών. Πολύ δε περισσότερο, εφόσον μιλάμε για σφαίρες επιρροής. Αυτά είναι γνωστά και αποδεκτά πράγματα.
- Η Συνθήκη της Βεστφαλίας το 1648 έληξε δύο μακροχρόνιους ευρωπαϊκούς πολέμους (30ετή και 80ετή) δημιουργώντας πολλά νέα κράτη στη βάση ότι η θρησκεία του λαού (πρέπει να) συμβαδίζει με την θρησκεία του ηγεμόνα.
- Αποδεκτός ο ρόλος της θρησκείας και από τον Μαρξ. Με τη φράση «η θρησκεία είναι το όπιο του λαού» εννοούσε το αντίθετο από τις νεανικές βεβαιότητες ορισμένων μαρξιστών: η θρησκεία είναι απαραίτητη ως ο αναστεναγμός του λαού από τον πόνο. Απαραίτητη η θρησκεία έως ότου εξαλειφθούν τα αίτια του κοινωνικού πόνου.
- Αποδεκτός και από τον άθρησκο Ντυρκέμ, πατέρα της κοινωνιολογίας, που με τη φράση «ο Θεός είναι η πεμπτουσία της κοινωνίας» όρισε την κοινωνική συνοχή ως την κοινή αίσθηση του ιερού.
- Αποδεκτός από τον Βέμπερ, που προσδιορίζει στον Προτεσταντισμό τις ρίζες του Καπιταλισμού.
- Αποδεκτός και από τον Χάντινγκτον που περιγράφει την σύγκρουση των πολιτισμών σε θρησκευτική βάση (και ονομάζει την Ελλάδα ως «ορθόδοξη ανωμαλία εντός της Ευρώπης»).
Εάν συνεβούλεβα τον πρωθυπουργό κ. Αλέξη Τσίπρα θα του έλεγα να τηλεφωνήσει στον Αμερικανό Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και να του πει «αν ανησυχείτε από το ενδεχόμενο τα Σκόπια να πέσουν στην σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, αυτό πλέον απετράπη με την υπαγωγή της Εκκλησίας τους στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για πρώτη φορά από τον 13ο αιώνα!».
Συνεπώς, ούτε βία να ενταχθεί η χώρα στο ΝΑΤΟ υπάρχει, ούτε να λυθεί η υπόθεση του ονόματος με τρόπο που θα ταπείνωνε αιωνίως τους Έλληνες.
Υγ. Δυστυχώς, ξέχασα να προσθέσω στο άρθρο μια φράση που υπενθυμίζει ότι η όλο το Μακεδονικό ζήτημα από τη γέννησή του τη δεκαετία του 1870, γαλουγήθηκε και καθορίστηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου από την επιλογή Πατριαρχείο ή Βουλγαρική Εξαρχεία.
3 comments
Εἶχα τὴν ἐντύπωση ὅτι, στὰ περίπου ἑκατὸ χρόνια πρὶν ἀπὸ τὸ Βουλγαρικὸ Σχῖσμα, ὅλες οἱ Ὀρθόδοξες μητροπόλεις τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας ὑπάγονταν στὴν δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Δἐν εἶναι ἔτσι ; Πάντως, τὸ σχετικὸ λῆμμα (στὴν Ἀγγλικὴ γλῶσσα) τῆς Βικιπαιδείας αὐτὸ λέει.
Ὡς πρὸς τὴν κεντρικὴ ἰδέα τοῦ ἄρθρου, ἡ ἱστορία τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ὀχρίδος προσφέρεται μεγάλως γιὰ χρήση πού μπορεῖ καὶ νὰ μην συμφέρει ἀπολύτως τὴν Ἑλλάδα. Ἄν, γιὰ παράδειγμα, ὁ ἀκόμη λειτουργῶν μηχανισμὸς κρατικῆς προπαγάνδας τῶν Σκοπίων ἀνεπροσανατολίζετο ἀπὸ τὴν «μακεδονιστικὴ» στὴν «ἐκκλησιαστικὴ σλαβονική» κατεύθυνση, θὰ μποροῦσε νὰ προσπορίσῃ στήν γειτονική μας χώρα σημαντικὴ ἤπια ἰσχύ. Ἀρκεῖ νὰ σκεφθῇ κανεὶς ὅτι ὅλες οἱ σλαβικὲς γλῶσσες ἰχνηλατοῦν τὴν καταγωγή τους στὴν Ἐκκλησιαστικὴ Σλαβονική. Ἡ Ἀχρίς εἶναι γιὰ τὶς σλαβικὲς γλῶσσες, ὅ,τι ἡ Φλωρεντία γιὰ τὴν Ἰταλική καί, φυσικά, μερικοὺς αἰῶνες πρεσβυτέρα. Καί, φυσικά, δὲν θὰ μπορούσαμε νὰ ἀντιτάξουμε καὶ τίποτε, διότι εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἡ Ἀχρίς, μὲ τὴν σημαντικὴ συμβολὴ μακρᾶς σειρᾶς ἱεραρχῶν Ἐλληνικῆς καταγωγῆς, εἶναι ἡ κοιτὶς τῆς Σλαβοφώνου Χριστιανωσύνης καὶ σημαντικὸς δίαυλος γιὰ τὴν σχέση της μὲ Ἑλληνοφώνους καὶ Ἁλβανοφώνους Ὀρθοδόξους.
Φημολογεῖται ὅτι ὁ ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν τῆς γείτονος ἔχει στενὲς σχέσεις μὲ τὴν Ἐκκλησιαστικὴ ἡγεσία της.
Μὲ τὸν κατάλληλο χειρισμό, αὐτὴ ἡ ὅλη ἐξέλιξη μπορεῖ νὰ εἶναι πρὸς τὸ συμφέρον τῆς Ἑλλάδος, ἀλλὰ χρειάζεται εὐαίσθητη καὶ καταρτισμένη διαχείριση μακρᾶς πνοῆς. Ἀλλιῶς, μπορεῖ νὰ κάνῃ στὴν χώρα μας τεραστία καὶ ἀνεπανόρθωτο ζημία. Ὅσο ἡ Γιουγκοσλαβία ἦταν κομμουνιστική, δὲν μποροῦσε νὰ παίξῃ ἐλεύθερα τὸ χαρτὶ τῆς «σλαβονικῆς χριστιανωσύνης». Ἐν μέρει καὶ γι’ αὐτὸ καὶ πλαστογραφοῦσε τὴν ἱστορία τῆς Μακεδονίας. Τώρα ὅμως, πού φαίνεται ὅτι κατενόησε (μὲ κάποια καθυστέρηση) ὅτι τὸ ἔχει διαθέσιμο, θὰ τὸ παίξῃ καὶ μὲ τὸ παραπάνω. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι κι ἐμεῖς πρέπει νὰ προσαρμοσθοῦμε καὶ γρήγορα. Δέν εἶναι καιρὸς γιὰ πανηγυρισμὸ καὶ ἐφησυχασμό. Τὸ ἀντίθετο !
Εἶχα μιὰν ἀγωνία μήπως ἡ σχεδιαζομένη διάσκεψις Τσίπρα-Ζάεφ προγραμματίσθηκε νὰ γίνῃ στὶς ὄχθες τῆς λίμνης Ὀχρίδος γιὰ νὰ σηματοδοτήσῃ πανηγυρικῶς τὸν ἀναπροσανατολισμὸ στὴν πολιτικὴ ἐθνικῆς ταυτότητος ἀπὸ τὴν γειτονικὴ χώρα. Ὁ Ζάεφ θὰ ἔδινε τὸ ὄνομα Δημοκρατία τῆς Ὀχρίδος ἢ Μακεδονικὴ Δημοκρατία τῆς Ὀχρίδος καὶ θὰ ἔπαιρνε ἐθνότητα καὶ γλῶσσα, ὅπως πανηγυρικῶς καὶ ἐν πομπῇ καὶ παρατάξει ὅλων τῶν ὑπουργῶν του εἶχε προκαταβολικῶς ἀνακοινώσει. Βεβαίως, ἐθνότητα καὶ γλῶσσα δὲν εἶναι ἀντικείμενα τοῦ Διεθνοῦς Δικαίου μὲ τὴν στενὴ ἔννοια, ὁπότε, ἔτσι κι ἀλλιῶς ἡ Ἑλλάδα μόνον πολιτικῶς εἶχε λόγο. Φυσικά, σὲ τέτοιο ζήτημα, μὲ τόσο ἐκκλησιαστικὸ περιεχόμενο, εἶναι ἀδύνατον νὰ μὴν εἶχε ἐρωτηθῆ καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν, ἐξ οὗ καὶ οἱ πρόσφατες σιβυλλικές δηλώσεις του.
Ἂς ἐλπίσουμε ὅτι ὅλα αὐτὰ εἶναι συνωμοσιολογία ἤ, ἔστω, ὅτι θὰ κινηθοῦμε, λαὸς καὶ πολιτικὴ ἡγεσία, ταχύτερα καὶ ἐξυπνότερα ἀπὸ τοὺς γείτονες.
Ίσως έχω κάνει λάθος. Είχα την εντύπωση ότι από το τα τέλη του 13ου αιώνα ανήκε σταθερά στο Πατριαρχείο Σερβίας.
Πάντως η κεντρική ιδέα είναι αυτή που είναι. Η υπαγωγή του στο Οικουμενικό Πατριαρχείο θα απομακρύνει τις αμερικανικές ανησυχίες. Και ότι το εκκλησιαστικό προσφέρεται για να βοηθήσει με προσεκτικές κινήσεις.
Συμφωνώ και με την ουσία του τελευταίου σας σχολίου.