Ποιος θα μας φυλάει από τους φύλακες;

Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.

Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 14 Μαΐου 2019

Πολύς θόρυβος έγινε στην Ελλάδα για την πρόσφατη ανακοίνωση συνεργασίας του Facebook με μία μικρή ομάδα Ελλήνων χρηστών, ώστε να ανιχνεύoνται «ψευδείς ειδήσεις». Έχω δει ορισμένες δράσεις της ομάδας αυτής. Ἀλλες είναι εύστοχες, άλλες όχι τόσο πειστικές. Ορισμένες είναι πρωτότυπες, ορισμένες είναι απλές μεταφράσεις. Αρκετές αποκαλύπτουν μία συγκεκριμένη ιδεολογική προέλευση. Βέβαια, δεν υπάρχει κανένας απόλυτα αντικειμενικός. Οπότε, θα το εξετάσω από την γενικευμένη θεωρητική πλευρά.

Δεν έχω καταλάβει πώς ακριβώς λειτουργούν τέτοια πράγματα. Δηλαδή, αν κάποιος χρήστης γράψει κάτι τελείως εξωφρενικό, όπως για παράδειμα ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης ή ο Αρχιεπίσκοπος υποστηρίζει δημόσια την Χρυσή Αυγή (αυτονόητα άτοπο, διότι πρόκειται για θεμελιωδώς αντιχριστιανικό κόμμα), και η ομάδα αυτή διαπιστώσει ότι είναι ψευδής πληροφορία, τι θα κάνει; θα αφαιρέσει απλώς την πληροφορία; θα τιμωρήσει τον χρήστη με αποκλεισμό μίας ημέρας ή ενός μήνα ή δια παντός (σε περίπτωση υποτροπής); Αυτή είναι η απάντησή μας στα ψεύδη; το φίμωτρο;

Τι θα γινόταν εάν έγραφε την ίδια πληροφορία περιφραστικά, δηλαδή χωρίς τις λέξεις κλειδιά; πώς αυτή η μικρή ομάδα θα ελέγχει εκατομμύρια αναρτήσεων στα ελληνικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε καθημερινή βάση; Θα χωριστούμε τελικά στα δύο, όπου οι μισοί θα παρακολουθούν την εγκυρότητα όσων λένε οι άλλοι μισοί;

Αν το ίδιο πράγμα ήταν δυνατόν να γίνει όχι σε έναν διεθνή ιστοχώρο, αλλά λόγου χάριν, στις τηλεοπτικές συχνότητες. Αν υπήρχε ένας υποθετικός φορέας, ο οποίος θα έλεγχε ότι επρόκειτο να προβληθεί τα επόμενα λεπτά, έκανε μία ταχεία έρευνα και ανάλογα το επέτρεπε ή το έκοβε, πού θα οδηγούμασταν; Αυτή είναι η κοινωνία που θέλουμε; Θα συνέβαινε το ίδιο για τα ωμά, κοινά ψεύδη των πολιτικών, είτε σε προεκλογική περίοδο, είτε εκτός αυτής.

Αν, για παράδειγμα, η νομική υπηρεσία ενός τέτοιου υποθετικά παντοδύναμου φορέα, διαπίστωνε ότι δεν είναι δυνατόν να «σχιστεί» το Μνημόνιο «σε έναν νόμο, με ένα άρθρο», τι θα έκανε; θα παρενέβαινε και στις προεκλογικές ομιλίες για να προστατέψει τους πολίτες από τα ψέματα; Γιατί να μην ίσχυε το ίδιο και στα καφενεία; πόσες ψευδείς πληροφορίες ανταλλάσσονται κάθε μέρα; ή μήπως μας ενδιαφέρει ο αριθμός των εν δυνάμει δεκτών μίας πληροφορίας;

Ας κάνουμε μία στάση εδώ. Ποιο ήτανε το μεγαλύτερο fake news όλων των εποχών, η μεγαλύτερη ψευδής είδηση; Εκτιμώ ότι τις τελευταίες δεακετίες τουλάχιστον, η μεγαλύτερη ψευδής είδηση ήταν τα δήθεν πυρηνικά του Σαντάμ Χουσεΐν. Θα λογόκρινε λοιπόν και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ένας τέτοιος θεωρητικά παντοδύναμος οργανισμός;

Η Ιστορία έχει δείξει ότι όποιος επιχειρεί να βάλει τον εαυτό του πιο πάνω από τους άλλους και να τους προστατέψει «για το καλό τους», οδηγείται αργά ή γρήγορα σ’ αυτό που ονομάζεται «ολοκληρωτισμός». Το προαιώνιο ερώτημα είναι αναπάντητο: ποιος θα μας φυλάει από τους φύλακες;