Γράφει ο Θανάσης Κ.
Όσοι θέλουν να καταργήσουν την καλλιέργεια της Εθνικής συνείδησης μέσα από την διδασκαλία της Ιστορίας στα Ελληνικά σχολεία:
- Δεν είναι μόνο ότι παραβιάζουν το Σύνταγμα, το οποίο ορίζει σαφώς το ακριβώς αντίθετο: να καλλιεργείται η εθνική συνείδηση.
- Δεν θέλουν να αντικαταστήσουν μιαν άποψη «μυθολογική» με μιαν άλλη άποψη – τάχα πιο «επιστημονική».
Το λεγόμενο «εθνικό αφήγημα» δεν είναι «μία άποψη» από τις πολλές ενδεχομένως. Είναι πια συσσωρευμένο έργο χιλιάδων επιστημόνων, Ελλήνων και ξένων, εδώ και διακόσια χρόνια περίπου.
Και όσοι προσπάθησαν να αποδομήσουν το «εθνικό αφήγημα», απέτυχαν! Γιατί ήταν εκείνοι που έκαναν εθνομηδενιστική προπαγάνδα (κι όχι «Επιστήμη»).
- Δεν θέλουν να «διευρύνουν» την συνείδηση των Ελληνοπαίδων, διδάσκοντάς τους περισσότερο, ας πούμε, Ευρωπαϊκή ή Παγκόσμια Ιστορία. Θέλουν να παρακάμψουν τελείως την Ιστορία και να την αντικαταστήσουν με… «Κοινωνιολογία» – ακριβέστερα με νέο-μαρξιστικές ή μετά-μαρξιστικές θεωρίες, πολύ αμφισβητήσιμου θεωρητικού περιεχομένου και παιδαγωγικού ρόλου.
(Ακόμα κι αν συμφωνεί κανείς με τις θεωρίες της Σχολής της Φρανκφούρτης, ή του Μισέλ Φουκό, ή του John Rawls, είναι πολύ αμφίβολο, αν μπορούν να διδαχθούν σε παιδιά προεφηβικής ή εφηβικής ηλικίας– όπως και ο Λακάν, άλλωστε…)
Ο Πλάτωνας (αλλά και ο Αριστοτέλης, τελικά) υμνεί το Πολίτευμα της Αρχαίας Σπάρτης, όπου οι γεροντότεροι τραγούδαγαν:
- Ήμασταν κάποτε κι εμείς ένδοξα παλληκάρια («άλκιμοι νεανίαι»).
Οι νέοι τους απαντούσαν:
- Εμείς και τώρα είμαστε! Έλα να δοκιμάσεις! (ην δ’ έλης, πείραν λάβε).
Και τα παιδόπουλα απαντούσαν κι αυτά:
- Εμείς θα γίνουμε αύριο, πολύ καλύτεροί σας! («πολλώ κάρρονες»)
Αυτό το «πολύ καλύτεροί σας» – αυτό το «πολλώ κάρρονες» – το έλεγαν και το πίστευαν γιατί ήταν υπερήφανοι για την Πόλη τους, για την κληρονομιά τους, για τους πατεράδες και τους παππούδες τους.
Αυτό το «πολύ καλύτεροί σας», το στερούν από τα παιδιά μας, όσοι αποδομούν το εθνικό αφήγημα και τα κάνουν να ντρέπονται για το ποιοι είναι και από πού έρχονται.
Τα κάνουν και ανιστόρητα και ακοινώνητα – και ανεπίγνωστα του Πολιτισμού που κουβαλάνε και του κόσμου όπου θα ζήσουν.
Τα εκπαιδεύουν «εν κενώ» – ιδανικούς αυτόχειρες του σύγχρονου κόσμου και πρόθυμους μπαχαλάκηδες του χάους που ενσταλάζουν στις ψυχές τους.
Τελικά αποδομούν την Ελληνικότητα.
Τη βαρύτερη και πολυτιμότερη συλλογική κληρονομιά μας!
Τι είναι η Ελληνικότητα;
Δεν είναι «φαντασίωση». Έχει απόλυτα χειροπιαστή υπόσταση:
- Είναι πρώτα-πρώτα η Γλώσσα μας! Κι όλο το συσσωρευμένο πολιτιστικό φορτίο της Ελληνικής – της αρχαιότερης σήμερα ομιλουμένης γλώσσας στον κόσμο! Με αδιάλειπτη συνεχή χρήση και εξέλιξη, εδώ και τριάντα αιώνες (τουλάχιστον)!
Τη γλώσσα που έχει δώσει «ονόματα» – λέξεις και όρους – σε όλες τις άλλες γλώσσες για όλες τις Επιστήμες και όλους του κλάδους της ανθρώπινης σκέψης.
Το 65% των λογίων λέξεων και το 70% των επιστημονικών όρων είναι διεθνώς – σε όλες τις γλώσσες – ελληνικής καταγωγής.
Αυτή τη «γλώσσα-μήτρα» του σύγχρονου Πολιτισμού, οι άλλοι την «μιμούνται». Εμείς τη μαθαίνουμε από τη μάνα μας.
Και τελικά κάνουμε ό,τι μπορούμε να την ευτελίσουμε στα σχολεία μας.
- Ελληνικότητα είναι ακόμα, το άλλο όνομα για την Ιστορία του Παγκόσμιου – ή τουλάχιστον – του Ευρωπαϊκού πνεύματος (που επικράτησε διεθνώς τους τελευταίους αιώνες)
- Με πρώτο σημείο τα Ομηρικά έπη. Τα πρώτα και τελειότερα ποιήματα (γλωσσικά, αισθητικά και νοηματικά) που γράφτηκαν ποτέ! Κατά δηλώσεις πάμπολλων ξένων διανοητών.
- Με επόμενο σημείο καμπής, τους προσωκρατικούς φιλοσόφους! Που άρχισαν να προσεγγίζουν νοητικά – κι όχι μεταφυσικά – τον κόσμο και τη Γένεσή του. Με προέλευση το νερό, τη φωτιά, τον αέρα ή το άπειρο. (Κι όχι τις συγκρούσεις τα πείσματα και τα καμώματα θεών ή υπερφυσικών δυνάμεων).
Ήταν η πρώτη απόπειρα «απομάγευσης» του κόσμου – από το Ελληνικό πνεύμα!
(Η δεύτερη ήταν ο Διαφωτισμός, δυόμιση χιλιάδες χρόνια αργότερα, στην Ευρώπη, και πάλι με σημείο αναφοράς ένα Έλληνα: τον Αριστοτέλη)
- Επόμενα σημεία καμπής: ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης!
Το Πλατωνικό Πνεύμα επηρέασε καθοριστικά τη Χριστιανική διδασκαλία στα φάση που έγινε Οικουμενική.
Η Λογική, η Ηθική και τα Μεταφυσικά του Αριστοτέλη επηρέασαν κυρίως το Δυτικό Χριστιανισμό από το Θωμά τον Ακινάτη και μετά.
Και πάλι επιστροφή της Δύσης: στο Πλατωνικό Ιδεαλισμό (Αναγέννηση).
Και ξανά μεταστροφή στον Αριστοτέλη (Διαφωτισμός).
Επί δυόμιση χιλιάδες χρόνια η Παγκόσμια Φιλοσοφία μετεωρίζεται ανάμεσα στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη!
- Επόμενα στοιχεία καμπής, πάντα στον αρχαίο κόσμο, η φιλοσοφία των Στωϊκών και η Σχολή του Επίκουρου.
Όπως το δίπολο Πλάτωνας-Αριστοτέλης διαπερνά την παγκόσμια σκέψη διαχρονικά, στην αρχαία Ρώμη – ειδικά την περίοδο της Αυτοκρατορίας – το αντίστοιχο δίπολο είναι: Στωϊκοί-Επικουριανοί.
Από τους δύο πρώτους εκ των «πέντε καλών αυτοκρατόρων» της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, της περιόδου ακμής της, ο ένας είναι οπαδός της Στωϊκής φιλοσοφίας, ο Τραϊανός. Και τον διαδέχεται ένας οπαδός του Επίκουρου, ο Αδριανός. Ενώ τελευταίος στην «πεντάδα»: ο Μάρκος Αυρήλιος – ο «φιλόσοφος-αυτοκράτορας», που δηλώνει υπερήφανος για τη Στωϊκή του σκέψη.
- Επόμενος σταθμός, τα Ελληνικά Μαθηματικά: Από τον Θαλή και τον Πυθαγόρα, ως τον Αρχύτα τον Ταραντίνο, τον Ιπποκράτη το Χίο, τον Εύδοξο τον Κνίδιο, τον Ευκλείδη, τον Αρχιμήδη, τον Ερατοσθένη, τον Αρίσταρχο το Σάμιο, τον Ίππαρχο, τον Κλαύδιο Πτολεμαίο, τον Διόφαντο, τον Ήρωνα τον Αλεξανδρέα, τον Φίλωνα και την Υπατεία.
Γνώριζαν όλοι τους την σφαιρικότητα της Γης, και διακρίθηκαν όχι μόνο για την φοβερή θεωρητική αφαίρεση (που είναι η ψυχή των Μαθηματικών), αλλά για τις πρωτοπόρες μετρήσεις τους.
Ο Πυθαγόρας υποστήριζε όχι απλώς ότι η Γη περιστρέφεται περί τον Ήλιο (πράγμα «αιρετικό» για την εποχή του και για τους επόμενους… 20 αιώνες περίπου διεθνώς!) αλλά και ότι ο ίδιος ο Ήλιος περιστρέφεται κι αυτός γύρω από το «κέντρο του Σύμπαντος», (πράγμα εντελώς αδιανόητο τότε).
Ο Ερατοσθένης υπολόγισε με μεγάλη ακρίβεια την περιφέρεια της Γης.
Ο Αρίσταρχος επέμενε στον Ηλιοκεντρισμό και υπολόγισε με αρκετά καλή προσέγγιση και το μέγεθος της Σελήνης και την απόσταση Γης-Σελήνης.
Ο Αρχιμήδης δημιούργησε εκπληκτικές πολεμικές μηχανές για την εποχή του (τέτοιες τεχνολογικές τομές στον πόλεμο έκαναν αιώνες να επαναληφθούν), ενώ πλησίασε πολύ τη θεμελίωση της Μαθηματικής Ανάλυσης (Διαφορικού και Ολοκληρωτικού Λογισμού – Calculus), που επιτεύχθηκε τελικά 18 αιώνες αργότερα, από τον Newton και τον Leibniz.
Τον Αρχιμήδη εννοούσε ο Νεύτωνας όταν ομολόγησε ότι για τη μεγάλη τομή που έκανε στα μαθηματικά, πάτησε «στις πλάτες γιγάντων»…
Τέλος ο Κλαύδιος Πτολεμαίος, θεμελίωσε σε πολύ προχωρημένα μαθηματικά για την εποχή του (καμπύλη Στερεομετρία και «επικαμπύλιες» τροχιές) το εσφαλμένο Γεωκεντρικό μοντέλο!
Από τότε, από τον δεύτερο μ.Χ. Αιώνα, μέχρι τον 16ο αιώνα, όταν έγραψε ο Κοπέρνικος το Revolution του, όπου επανέρχεται στον Ηλιοκεντρισμό του Αρίσταρχου – κι άλλα εκατό χρόνια μετά, μέχρι να εδραιωθεί πλήρως ο Ηλιοκεντρισμός από το έργο του Kepler και του Γαλιλαίου – όλα τα μεγάλα πνεύματα παγκοσμίως, «πολώνονται» πάνω σε δύο ελληνικές απόψεις περί σύμπαντος:
Τον Γαιοκεντρισμό των Αριστοτέλη και Κλαύδιου Πτολεμαίου από τη μία – και τον Ηλιοκεντρισμό των Πυθαγόρα, και Αρίσταρχου, από την άλλη.
Κι όταν τελικά καταλήγουν στον Ηλιοκεντρισμό, αυτό το συνειδητοποιούν οι Ευρωπαίοι ως τη μεγαλύτερη πνευματική Επανάσταση, ώστε η λέξη Revolution (κατά κυριολεξία: περιστροφή) από τον τίτλο στο έργο του Κοπέρνικου, να πάρει σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες (πλην της Ελληνικής βεβαίως), την έννοια της «επανάστασης».
- Άλλος μεγάλος σταθμός του Ελληνικού πνεύματος η Ιστορία, όχι ως καταγραφή γεγονότων, αλλά ως αφαιρετική ανάλυση και θεωρητική ανασύνθεση κοινωνικών φαινομένων. Με αφετηρία τον Ηρόδοτο, αποκορύφωση τον Θουκυδίδη, κι ύστερα τον Ξενοφώντα (πατέρα της στρατιωτικής Ιστορίας) και βεβαίως τον Πολύβιο (λιγότερο γνωστό εντός Ελλάδος, αλλά εξαιρετικά δημοφιλή εκτός…).
Τα κείμενα τους επηρεάζουν τη σύγχρονη διεθνή σκέψη όσο τίποτε άλλο.
(Εδώ μάλλον τα αγνοούμε ή τα γνωρίζουμε εντελώς επιφανειακά)
- Άλλος μεγάλος σταθμός, η Ελληνική Παλιγγενεσία του 1821! Που αποτελεί την πρώτη συγκρότηση εθνικού κράτους στην Ευρώπη μετά από εθνική επανάσταση απελευθέρωσης (από τους Οθωμανούς).
Λίγο μετά από τους Σέρβους (που κέρδισαν, όμως, πολύ αργότερα την Ανεξαρτησία τους) και λίγο πριν από τους Βέλγους, που όμως προέκυψαν ως απόσχιση από τις Ολλανδικές Κάτω Χώρες με τη βοήθεια της γειτονικής Γαλλίας.
Το πιο σημαντικό: το νεοπαγές ελληνικό κρατίδιο προέκυψε κόντρα στη θέληση όλων των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης που τότε ήταν συσπειρωμένες γύρω από την Ιερά Συμμαχία – με βασικό στόχο να αποτρέψουν την άνοδο εθνικών και δημοκρατικών κινημάτων.
Κι όμως τότε, στην κάτω-άκρη της Βαλκανικής, προέκυψε η εξέγερση ενός λαού, ο οποίος τελικά επέβαλε και το εθνικό του κράτος (κόντρα στην αρχική θέληση όλων των μεγάλων) και δημοκρατικά συντάγματα (στην αρχή τουλάχιστον), επίσης κόντρα στη θέληση όλων των ηγεμόνων της Ευρώπης τότε.
Και το ίδιο αυτό ταλαίπωρο ελληνικό κρατίδιο κάνει δεύτερη επανάσταση, λίγο αργότερα, κόντρα στην ξενοκρατία και επιβάλλει συνταγματική διακυβέρνηση το 1843– πέντε χρόνια πριν ξεσηκωθούν οι υπόλοιποι λαοί της Κεντρικής Ευρώπης (1848) και επιβάλλουν ακριβώς το ίδιο: δημοκρατικά-συνταγματικά πολιτεύματα.
- Και στα μέσα του 20ου Αιώνα η Ελλάδα αντιστέκεται πρώτη και μόνη στους δύο μεγάλους ολοκληρωτισμούς: Στο Φασισμό που την χτύπησε τον Οκτώβριο του 1940, όταν όλη η ηπειρωτική Ευρώπη είχε υποταχθεί στον Άξονα, η Αμερική δεν είχε μπει ακόμα στον Πόλεμο, η ΕΣΣΔ όχι μόνο δεν είχε μπει στον Πόλεμο, αλλά έστελνε… «συγχαρητήρια τηλεγραφήματα» για κάθε νέα επιτυχία του Χίτλερ, και η Βρετανία αγωνιζόταν απελπισμένα ολομόναχη.
Τότε η Ελλάδα όχι μόνο αντιστέκεται, αλλά επί έξη μήνες νικά τους Ιταλούς εισβολείς (μέχρι που αντιμετωπίζει και δεύτερη επίθεση – από τους Ναζί αυτή τη φορά).
Η μόνη χώρα στην ηπειρωτική Ευρώπη που αντιστάθηκε επιτυχώς!
Και έξη χρόνια αργότερα, μετά την Γερμανική Κατοχή, η Ελλάδα αποκρούει και το δεύτερο Ολοκληρωτισμό του 20ου Αιώνα, τον Κομμουνισμό! Που ηττήθηκε 40 χρόνια αργότερα, αλλά τότε έμοιαζε πανίσχυρος κι είχε επιβάλει τις δικτατορίες του σε όλη την ανατολική Ευρώπη.
Η Ελλάδα και τότε υπήρξε η μόνη χώρα που αντιστάθηκε στην Κομμουνιστική προέλαση προς νότον και την απέκρουσε επιτυχώς.
- Στο μεταξύ μέσα στον 20ο Αιώνα, σε δύο διαφορετικές περιόδους, αυτή η «περίεργη» Ελλάδα, εκτός από «ανδραγαθήματα» στα πεδία των μαχών, είχε και οικονομικά επιτεύγματα: Την περίοδο 1930-39 ήταν δεύτερη διεθνώς σε αναπτυξιακούς ρυθμούς (σε περίοδο παγκόσμιας Κρίσης)! Αλλά και την περίοδο 1953-70 ήταν επίσης δεύτερη διεθνώς σε παγκόσμιους αναπτυξιακούς ρυθμούς – αυτή τη φορά σε φάση παγκόσμιας ανάπτυξης!
(Και τις δύο φορές μας ξεπέρασε μόνο η Ιαπωνία).
Αυτά σημαδεύουν ό,τι αποκαλούμε Ελληνικότητα.
Αυτά και πολλά ακόμα που παρέλειψα…
Πείτε μου τώρα:
Τι απ’ όλα αυτά να σβήσουμε; Τι να απαλείψουμε; Τι να υποκαταστήσουμε με θεωρίες περί «πολύ-πολιτισμικότητας» και… «έμφυλων ταυτοτήτων»;
Τι απ’ όλα αυτά να ξεχάσουμε, να παραχώσουμε, να πετάξουμε στα σκουπίδια;
Αυτή είναι η Ελληνικότητα! Έχετε κάτι «καλύτερο» να βάλουμε στη θέση της, όταν διδάσκουμε αυτογνωσία στα παιδιά μας;
Αυτή είναι η συνέχεια της Ελληνικότητας! Θέλετε κάπου να τη «σπάσουμε»; Κάπου να την δια-κόψουμε; Κάπου να την «θρυμματίσουμε»;
Δεν σπάει αυτή η συνέχεια, γιατί την κρατάει ενωμένη η γλώσσα μας, η δημοτική μας ποίηση (που θυμίζει ομηρικούς δεκαπεντασύλλαβους), η μοναδική μουσική μας και η Εκκλησιαστική πολιτιστική μας παράδοση.
Μας κοιτάζει ο Παντοκράτορας από τον τρούλο και χαμογελάει περιπαικτικά. Μας κοιτάζει η Παρθένος πάνω από το Ιερό και ευλογεί την αμηχανία μας. Κι ας μη πολύ-πιστεύουμε.
Μας το φωνάζουν οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες των πεθαμένων γονιών πάνω στο «σκρίνιο» – και τα παράσημα των πατεράδων και των παππούδων μας από την προθήκη.
Μας το φωνάζει και κάτι μέσα μας, όταν βρεθούμε στο εξωτερικό – ξένοι ανάμεσα σε ξένους – κι ακούσουμε κάπου από μακριά ελληνικό τραγούδι και «στοιχειώνουμε» κυριολεκτικά.
Αυτό το «Μάνα μου Ελλάς, που τα παιδιά σου σκλάβους ξεπουλάς» όταν το ακούσεις βραδιάτικα στη Νέα Ορλεάνη ή στο Sea Port της Νέας Υόρκης, ξυπνάει μέσα σου δαίμονες και αγγέλους με ρομφαίες – που δεν ήξερες ότι βρίσκονταν βαθιά καταχωνιασμένα στην ψυχή σου.
Μπορεί να είχες περάσει από την Αριστερά, μπορεί να είχες βιώσει όλα τα τραύματα παλαιότερων εθνικών διχασμών, αλλά όταν νιώσεις την Ελληνικότητα έτσι, όταν αποκτήσεις βιωματική εμπειρία, έρχονται πηγαία αισθήματα και ξεχειλίζουν πάνω σε – όποιο – «υπόβαθρο» από λογικά επιχειρήματα.
Και μαζί, ανάμεικτα – αισθήματα και επιχειρήματα – αναβιώνουν μνήμες και πολιτιστικά φορτία αιώνων. Αυτή είναι η Ελληνικότητα!
Δεν καταργείται, δεν αντικαθίσταται, δεν ξεριζώνεται…
Και δεν αστειεύεται!
Μην παίζετε με την Ελληνικότητα.
Μην παίζετε με την ίδια τη συλλογική Ψυχή μας.
Ματαιοπονείτε!
(Και θα το μετανιώσετε… )
14 comments
Ἂν κάτι εἶναι ἡ Ἑλληνικότητα, αὐτὸ δὲν εἶναι οἱ μεγάλες καὶ φουσκωμένες κουβέντες. Τὸ λέει ὁ σύντομος μῦθος τοῦ Αἰσώπου : ἰδοὺ ἡ Ρόδος, ἰδοὺ καὶ τὸ πήδημα. Ἡ ἀντίδραση τῶν νέων Ἑλλήνως ὅταν ἐμεῖς, οἱ μεγαλύτεροι στὴν ἡλικία, προσπαθοῦμε νὰ τοὺς ἀναγκάσουμε, μὲ μυρίους καταναγκασμούς, νὰ μάθουν ἀπὸ μνήμης ὅλα αὐτὰ ποὺ περιέχει ἡ ἀρχικὴ ἀνάρτηση εἶναι ἀπολύτως Ἑλληνική : Παρατᾶτε μας. Δὲν ὑποκαθιστοῦν οἱ κούφιες καυχήσεις γιὰ τοὺς προγόνους τὴν σημερινὴ (καὶ στοὺς δύο προηγηθέντες αἰῶνες) καταφανῆ μας ἀνεπάρκεια. Τοὺς κατ’ ἐξακολούθησιν ἀποτυχημένους πολέμους, τὴν διανοητική, πνευματικὴ καὶ ήθικὴ χρεωκοπία. Τίς ἀποτυχίες προέχει νὰ διδάξουμε εἰς βάθος ὥστε νὰ μὴν τὶς ἐπαναλαμβάνουμε.
Είναι πολύ μεγάλο λάθος να θέλεις να περάσεις στις νέες γενιές ένα μόνο απο τα πιο πάνω, την ιστορϊα των προγώνων και τα πρόσφατα λάθη της νεώτερος ιστορϊας. Διδάσκοντας και τα δύο ταυτόχρονα ειναι που θα μπορέσεις να περάσεις τα σωστά νοήματα. Εξάλλου με ποίου Το δικαϊωμα θα αποκρϋψεις κάποιο μέρος της ιστορϊας του έθνους;
Δυστυχῶς, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ κατορθώματα, οἱ πρόγονοι εἶχαν καὶ ἐλαττώμματα :
« … ἡ πειθαρχία καὶ ἡ τακτικὴ νικοῦν πάντοτε καὶ τὸ ἀνώτερον πνεῦμα καὶ τὸν ἀτομισμὸν καὶ τὰς ἐξύπνους φυλάς. Διότι πειθαρχία καὶ τακτικὴ θὰ εἰποῦν συνένωσις τῶν προσπαθειῶν ὅλων πρὸς ἕνα σκοπόν, ὑποταγή, πίστις εἰς τὸν ὅρκον, θυσία τοῦ ἑαυτοῦ ὑπὲρ τῶν ἄλλων, καὶ πολλὰ ἄλλα, τὰ ὁποῖα ἀπαιτοῦν δυνατὸν χαρακτῆρα καὶ ὑψηλὸν φρόνημα. Τὸ ἀνώτερον πνεῦμα εἶναι κλῆρος ὀλίγων μόνον ἀνθρώπων καὶ ὄχι ὁλοκλήρου φυλῆς, ὁ δὲ ἀτομισμὸς παράγει καλλιτεχνικὰ ἔθνη, ὄχι ὅμως ἔθνη τῆς προόδου καὶ τοῦ πολιτισμοῦ. Τοὐναντίον, εἶναι διαλυτικὸν στοιχεῖον, αἱ δὲ ἔξυπναι φυλαὶ δὲν εἶναι αἱ μεγάλαι · διότι, ἡ ἐξυπνάδα, ἀποτέλεσμα αὐταρεσκείας καὶ αὐτοθαυμασμοῦ, ἐλαττώνει τὴν ἔντασιν τῆς προσοχῆς ἀπὸ τὰ ἔξω τοῦ ἐγὼ τελούμενα, καὶ θολώνει τὸ μάτι εἰς τὴν ἀναζήτησιν τῆς ἀληθείας. Οἱ ἔξυπνοι ἄνθρωποι δὲν εἶναι ποτὲ βαθεῖς καὶ οἱ βαθεῖς δὲν εἶναι ποτὲ ἔξυπνοι. Τὰ ἀρχαῖα Ἑλληνικὰ ἔθνη, κατὰ τὸ πλεῖστον, καὶ ἰδίως οἱ Ἀθηναῖοι, οἵτινες ἀντεπροσώπευσαν τὸν ἀρχαῖον Ἑλληνισμόν, ἀπετελοῦντο ἀκριβῶς ἀπὸ ἀνθρώπους ἀτομιστάς, ἦσαν ἔξυπναι φυλαὶ καὶ εἶχον ὄχι ὀλίγα μεγάλα πνεύματα. Οἱ Ρωμαῖοι εἶχον ὡς σύνολον πειθαρχίαν καὶ τακτικήν. Καὶ δι’ αὐτὸ συνετρίβημεν ἀπὸ αὐτοὺς καὶ ὑπετάγημεν εἰς αὐτούς. Καὶ ἐνῶ ὁ ἀρχαῖος Ἑλληνισμὸς ἐξηντλήθη, τὰ ἔργα τῶν ὀλίγων μεγάλων πνευμάτων του ἐσώθησαν χάρις εἰς τοὺς Ρωμαίους ἀπὸ τῆς καταστροφῆς – ἀπὸ τοὺς ἰδίους Ἕλληνας, καταστροφεῖς ἀλλήλων – καὶ διετηρήθησαν διὰ μέσου τῶν σκοτεινῶν αἰώνων, παραδοθέντα εἰς ἡμᾶς ὡς πολύτιμος κληρονομία. … »
Ἡ δὲ κληρονομία αὐτὴ ἀπαξιοῦται, στὸ μέτρο ποὺ ἔκανε πλέον τὴν δουλειά της γιὰ τοὺς νεωτερικοὺς ἀνθρώπους. Οἱ ἀνερχόμενες ἐμπορικὲς καὶ βιομηχανικὲς τάξεις στὴν Δὐση χρησιμοποίησαν τὴν ἀρχαία κληρονομιὰ μόνον ὡς ἐργαλεῖο ἰδεολογικό, γιὰ νὰ τὴν ἀντιτάξουν στὰ κεκτημένα τῶν ἀντιπάλων τους, τῶν γαιοκτημόνων ἀριστοκρατῶν. Ἐκεῖ πού ἡ ἀρχαία κληρονομιὰ περιώριζε τὴν δική τους νεωτερικὴ ἀπληστία καὶ βαρβαρότητα, τὴν ἀγνόησαν. Ἔτσι γιὰ νὰ ξέρουμε γιὰ τί μιλᾶμε.
Μην χάνετε τον χρόνο σας (ο καθένας από την δική του σκοπιά βεβαίως) με τα πομπώδη λόγια διότι ο σοφός(;) λαός λέει ότι “τα πολλά λόγια είναι …φτώχεια”.
Αντί σχολίων λοιπόν, καλύτερα να διαβάσουμε ολίγον από Πολέμη:
Τί εἶναι ἡ πατρίδα μας
Τί εἶναι ἡ πατρίδα μας; Μὴν εἶν᾿ οἱ κάμποι;
Μὴν εἶναι τ᾿ ἄσπαρτα ψηλὰ βουνά;
Μὴν εἶναι ὁ ἥλιος της, ποὺ χρυσολάμπει;
Μὴν εἶναι τ᾿ ἄστρα της τὰ φωτεινά;
Μὴν εἶναι κάθε της ρηχὸ ἀκρογιάλι
καὶ κάθε χώρα της μὲ τὰ χωριά;
κάθε νησάκι της ποὺ ἀχνὰ προβάλλει,
κάθε της θάλασσα, κάθε στεριά;
Μὴν εἶναι τάχατε τὰ ἐρειπωμένα
ἀρχαία μνημεῖα της χρυσὴ στολή,
ποὺ ἡ τέχνη ἐφόρεσε καὶ τὸ καθένα
μία δόξα ἀθάνατη ἀντιλαλεῖ;
Ὅλα πατρίδα μας! Κι αὐτὰ κι ἐκεῖνα,
καὶ κάτι πού ῾χουμε μὲς τὴν καρδιὰ
καὶ λάμπει ἀθώρητο σὰν ἥλιου ἀχτίνα
καὶ κράζει μέσα μας: Ἐμπρὸς παιδιά!
Ο αρθρογράφος υπερασπίζεται τη διαχρονική ελληνικότητα παραλείποντας ως σημαντικούς ιστορικούς/πολιτιστικούς σταθμούς της την ελληνοχριστιανική σύνθεση των Τριών Ιεραρχών και το ελληνικό Βυζάντιο. Σαν άλλος Κοραής πετάγεται από την Αρχαία Ελλάδα κατευθείαν στο 1821. Είτε λοιπόν πιστεύει σε μια εναλλακτική εκδοχή της ελληνικότητας (στην οποία δεν συμπεριλαμβάνονται τα παραπάνω) είτε με την ¨κουτσουρεμένη” του παρουσίαση αναδεικνύει, έστω και υποσυνείδητα, την προβληματικότητα του ελληνοχριστιανικού και ελληνοβυζαντινού αφηγήματος.
Σχετικά με το παραπάνω σχόλιο μερικές φιλικές παρατηρήσεις:
1) Σωστό αυτό για τις παραλείψεις, δεν είμαι όμως σίγουρος κατά πόσο οι “Τρεις Ιεράρχες” χρησιμοποίησαν την ελληνική παράδοση (γλώσσα, γραμματεία, φιλοσοφία, διδαχές, κλπ) διότι ένιωθαν οι ίδιοι ακραιφνείς “Ελληνες” (δηλ. απόγονοι των Αρχαίων) ή επειδή είχαν την οξυδέρκεια να βασιστούν πάνω στην διεθνή γλώσσα της εποχής, πχ φανταστείτε σήμερα μια θρησκεία να θέλει να χρησιμοποιήσει για την διάδοσή της γλώσσα άλλη από τα Αγγλικά, δεν θα έχει καμμία επιτυχία. Και δεύτερον το (συμβατικώς λεγόμενο) Βυζάντιο ΔΕΝ ήταν 100% “ελληνικό”, απλώς εξ’ αρχής είχε πολλά ελληνικά στοιχεία τα οποία στην πορεία μέσα από την σύμφυση ελληνισμού+χριστιανισμού αποτέλεσαν την βάση ώστε να θεωρείται από εμάς τους Έλληνες και τουλάχιστον στο τελευταίο 1/3 της ύπαρξής του, ως “ελληνικό κράτος”.
2) Ασχέτως τι πίστευε (σωστά ή λάθος) ο Κοραής, και ο κάθε “διανοούμενος” εκείνης της εποχής, ο όρος “ελληνικότητα” είναι άκρως προβληματικός, και ουδείς έχει κατορθώσει μέχρι στιγμής στην διάρκεια της 60ετούς ζωής μου να με πείσει τι ακριβώς σημαίνει αυτή η λέξη. Γι’ αυτό και κατά την ταπεινή μου γνώμη, ναι μεν σέβομαι την προσπάθεια του Θανάση Κ., πλην όμως θεωρώ ότι η …βολή του είναι φιλότιμη μεν, άστοχη δε.
Δεν προσπαθώ να μειώσω την προσπάθεια του αρθρογράφου, απλώς θεωρώ ότι εδώ και χιλιετίες δεν έχουμε καταφέρει να ορίσουμε (οριστικά και αμετάκλητα) τι σημαίνει αυτή η λέξη. Οι αρχαίοι πρόγονοί μας, μέσα από την δική τους γραμματεία και φιλοσοφική σκέψη μας προσφέρουν αρκετή βοήθεια, όμως τα όσο εκείνοι είπαν σταματούν -έστω- στους ελληνιστικούς χρόνους, οπότε τι θα κάνουμε; Θα αφήσουμε απ’ έξω μιάμιση -τουλάχιστον- χιλιετία ελληνικής ύπαρξης; Όχι βέβαια. Και φυσικά είναι και οι “Βυζαντινοί” που και εκείνοι δήλωσαν Έλληνες και σαφώς προσπάθησαν εμμέσως πλην σαφώς να ορίσουν την “Ελληνικότητά” τους. Είναι μπερδεμένα τα πράγματα· άλλο Κλασσικοί – Ελληνιστικοί χρόνοι, άλλο “Βυζάντιο” άλλο τουρκοκρατία, άλλο “Ελληνικό Κράτος” του 1821 και εντεύθεν.
Τέλος πάντων, ποιός είναι αυτός που θα ορίσει με πειστικό τρόπο τι είναι αυτή η …φευγαλέα “Ελληνικότητα” των τελευταίων τριών χιλιάδων (και βάλε) χρόνων; Ή μήπως ΔΕΝ είναι καν δυνατόν να οριστεί κάτι το οποίο όσο κι αν θέλουμε να το ονομάζουμε “ελληνικό”, στην ουσία πρόκειται για ξεκάθαρα διακριτές στιγμές ενός λαού κατά την πορεία της κοινωνικής του συγκρότησης ανά τους αίώνες. Ναι διατυπώνω την θέση ότι έχουμε το δικαίωμα να αυτοπροσδιοριζόμαστε ως Έλληνες, το ερώτημα όμως είναι: Είμαστε; Ή αποτελούμε ένα λαό εκφυλισμένο, αποπροσανατολισμένο και σε τόση βαθιά παρακμή, ώστε να θεωρείται πλέον κατάχρηστικό (δηλ. ΥΒΡΙΣ) να χρησιμοποιούμε το ένδοξο όνομα των Αρχαίων και “Βυζαντινών” προγόνων μας.
Με απλά λόγια και χωρίς καμμία διάθεση εθνομηδενισμού, το αντίθετο μάλιστα, μήπως αυτή η “Ελληνικότητα” στην ουσία πρόκειται για πολλές ξεχωριστές στιγμές κάποιων ανθρώπων που έτυχε να ζήσουν σε αυτά τα χώματα και για κάποιο λόγο έτυχε να ονομάζονται Έλληνες; Εγώ πάντως, θεωρώ ότι αυτοί που δικαιούνται να διεκδικούν τα πνευματικά δικαιώμτα του όρου “Ελληνικότητα” είναι κυρίως οι Αρχαίοι και μετά οι “Βυζαντινοι” Έλληνες. Εμείς σήμερα σαφώς και κάλλιστα έχουμε αυτό το δικαίωμα αλλά οι πράξεις μας (ευτυχώς όχι όλων τουλάχιστον) δεν συνάδουν με τον ισχυρισμό μας ότι ΟΝΤΩΣ είμαστε απόγονοι Ελλήνων.
2) Η ελληνοφανής λέξη “αφήγημα” είναι ακόμα ένα σόλοικο, μία …”εφεύρεση” της λεγομένης “αριστερής” (νεο) διανόησης, και ΕΤΣΙ τουλάχιστον με την έννοια που την χρησιμοποιούν οι …”ινστρούχτορες” δεν σημαίνει τίποτα, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν υπάρχει στο ελληνικό λεξικό της Κοινής Νέας Ελληνικής. Πρόκειται για ακόμα ένα πομπώδες δημιούργημα κάποιων επιτήδειων ημιμαθών εξυπνάκηδων οι οποίοι προκειμένου να εντυπωσιάσουν τα αδαή πλήθη (κοινώς το ποίμνιο) είτε δημιουργούν λέξεις που δεν υπάρχουν (χωρίς όμως την απαραίτητη ετυμολογική/γλωσσολογική υποστήριξη) ή και αυτό είναι ακόμα χειρότερο, επανα-εισάγουν ήδη υπάρχουσες λέξεις αλλά με διαφορετική σημασία. Κλασσικά παραδείγματα, λέξεις όπως δημοφιλία, διακύβευμα, διαχρονία, απεύθυνση, κλπ. δεν έχετε παρά να διαβάσετε κείμενα των περισσοτέρων “αριστερών” πολιτικών παρατάξεων ή ακόμα και άρθρα γραμμένα από ένα νέο είδος “νεο-αριστερών” οι οποίοι οψίμως προάγουν ένα (δήθεν) “εθνικό” προφίλ, όπως π.χ. το κίνημα του Καραμπελιά Άρδην-Ρήξη”. Το αποτέλεσμα είναι αντί να επανέλθουμε σε μια κατάσταση αποτοξίνωσης της ελληνικής γλώσσας από ξενόφερτες συνήθειες να βοηθήσουμε τον λαό να καταλάβει ακριβώς αυτό που θέλουμε να του πούμε, αντιθέτως ανοίγουμε περισσότερο τον λάκο όπου αργά η γρήγορα θα θάψουμε την πάλαι ποτέ “ατσάλινη” γλώσσα μας, ώστε χωρίς ενδοιασμούς να προσχωρήσουμε όπως και όλοι οι “φίλοι μας και γειτονες” στην περιοχή (Αλβανοί, Σέρβοι κλπ, Βούλγαροι, Τούρκοι) στην αρχικά μερική συντόμως δε μετά ολική χρήση του λατινικού αλφαβήτου και κατά φυσική συνέπεια, αναγκαστικά λέξεων και ιδεών του.
Π.χ. δεν καταλαβαίνω επαρκώς τι ακριβώς σημαίνει ” [η] προβληματικότητα του ελληνοχριστιανικού και ελληνοβυζαντινού αφηγήματος.” Πρόκειται για σχόλιο με αρνητικό, ουδέτερο, θετικό πρόσημο; Και αν -μάλλον- η έννοια είναι αρνητική γιατί -ας πούμε- δεν χρησιμοποιούμε τον όρο ιδεοληψία, ή και ιδεολόγημα. Και φυσικά υπάρχουν και πολλές άλλες ερμηνείες.
Το ΛΚΝ αναφέρει: Αφήγημα το [afíjima] Ο49 : γραπτό έντεχνο κείμενο που εξιστορεί μια κατάσταση ή ένα απλό γεγονός, χωρίς να έχει την πλοκή ή την υπόθεση του διηγήματος. Δηλαδή, καμμία σχέση με την εδώ χρήση από τον Αntonis τον οποίο να ξεκαθαρίσω ότι ΔΕΝ ψέγω, επειδή την χρησιμοποιεί. Απλώς επισημαίνω το εξής: Επειδή “κάποιοι” εισήγαγαν έναν καινοφανή (εννοιολογικά) όρο αυτό δεν σημαίνει ότι εμείς ως (γνήσοι;) Έλληνες θα τον αποδεχτούμε αβασάνιστα. Όλα, και δη τα “καινά δαιμόνια” πρέπει να περνούν από την βάσανο της αυστηρής (ελληνικής) κρίσης μας.
Αυτά, και τα καλοπροαίρετα σχόλιά σας πάντοτε είναι λίαν ευπρόσδεκτα.
Δημήτριε,
– Οι Τρεις Ιεράρχες ήταν πλήρως εξελληνισμένοι (μιλούσαν την ελληνική ως μητρική τους γλώσσα), όπως το μεγαλύτερο ποσοστό των άλλοτε ξενόγλωσσων πληθυσμών της Μικράς Ασίας (ο εξελληνισμός της Μικράς Ασίας που ξεκίνησε στην ελληνιστική περίοδο ήταν σχεδόν πλήρης μέχρι το τέλος της αρχαιότητας). Αν δεν ήταν Έλληνες, τότε σε ποια εθνοτική ομάδα ανήκαν; Γιατί δεν γίνεται να μην ανήκαν σε καμία.
– Στην καρδιά της “βυζαντινής” περιόδου (650-950 μ.Χ.) το “Βυζάντιο”, περιορισμένο στην Μικρά Ασία και τον ελλαδικό χώρο, έμοιαζε όσο ποτέ άλλοτε με εθνικό κράτος και όχι με αυτοκρατορία. Η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού είχε ομοιογένεια (ελληνόφωνοι ορθόδοξοι) και κοινούς ιστορικούς-εθνικούς αγώνες (απόκρουση της αραβικής επίθεσης στη Μικρά Ασία). Οι αλλόγλωσσες ομάδες που περιελάμβανε (Αρμένιοι, Σλάβοι, Εβραίοι κ.α.) αποτελούσαν ισχνές μειονότητες και σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογούν τον όρο “αυτοκρατορία” ειδικά για την συγκεκριμένη περίοδο (πριν δηλαδή τη νέα βυζαντινή εξόρμηση μετά το 950 μ.Χ.).
Δεν είναι οξύμωρο λοιπόν να θεωρούμε αχανείς αυτοκρατορίες με δεκάδες υποταγμένους λαούς ως “ελληνικές” (κράτος του Μ. Αλέξανδρου), “τουρκικές” (οθωμανική αυτοκρατορία) και “ρωσικές” (ρωσική αυτοκρατορία) και για το Βυζάντιο να έχουμε μία τόσο μπερδεμένη εικόνα; Αν το Βυζάντιο εκείνης της περιόδου (650-950) με την ομοιογένεια που είχε δεν μπορεί να χαρακτηριστεί 100% ελληνικό, τότε πώς πρέπει να το χαρακτηρίσουμε; Ποια ήταν τελοσπάντων η ταυτότητά του;
Εγώ αυτό που εκλαμβάνω από τις απαντήσεις σου (αλλά και από το κείμενο του αρθρογράφου) είναι ότι όντως υπάρχει σοβαρό ζήτημα ως προς την συνοχή του ελληνοχριστιανικού και ελληνοβυζαντινού αφηγήματος.
Επιμένω στον όρο “αφήγημα”, γιατί μου αρέσει να συμβαδίζω με την ορολογία των σύγχρονων ιστορικών και κοινωνικών επιστημών. Βλέπεις, ο όρος δεν είναι εφεύρεση κάποιων κομπλεξικών αριστερών, αλλά απόδοση του όρου “narrative” που χρησιμοποιείται παγκοσμίως (και σίγουρα η διεθνής επιστημονική κοινότητα δεν ελέγχεται από “κομμουνιστές”).
Ξέρεις, ανέκαθεν υπήρχαν και θα υπάρχουν αλλαγές ως προς την έννοια των λέξεων. Π.χ. πολλές λέξεις άλλο νόημα έχουν στα αρχαία ελληνικά και άλλο στα βυζαντινά ελληνικά. Ο όρος “αφήγημα” λοιπόν έχει αποκτήσει και νέα σημασία. Δες εδώ.
Υ.Γ: Έλεος, αν φτάνουμε στο σημείο να αμφισβητούμε και τον πατριωτισμό του Καραμπελιά! Μιλάμε πλέον για ιδεολογική αγκύλωση.
Aρχίζω από το τέλος:
Δεν έκανα λόγο για “πατριωτισμό” του Καραμπελιά αλλά για το δήθεν “εθνικό προφίλ” που έχει υιοθετήσει εδώ και μερικά χρόνια, δηλαδή από την κρίση του 2008 κυρίως και μετά. Οι θέσεις του είναι ακραιφνώς …εθνικιστικές (με την σωστή ερμηνεία του όρου) αλλά λόγω της “αριστερής” του προέλευσης όπως ο ίδιος καυχιέται δεν τολμάει να το παραδεχτεί και μας έχει φλομώσει στούς λεκτικούς ιδιωματισμούς όπως “δημοκρατικός πατριωτισμός” “εκσυγχρονισμός με βαση την εθνική παράδοση” και ένα σωρό άλλα ευτράπελα, αρκεί να πουλάει το Άρδην και η Ρήξη και φυσικά τα βιβλία που γράφει στα οποία -μεταξύ μας τώρα- έχουν βάλει το χέρι τους οι λεγόμενοι “ghost writers”. Δεν λέω ψαγμένος και διαβασμένος ο Γιώργος αλλά ως εκεί, δεν πρόκειται και για τεράστια προσωπικότητα ούτε κεφάλαιο για την ελληνική διανόηση όπως πλασάρεται. Γενικά είμαι πολύ επιφυλακτικός σε όσους εγκαταλείπουν μια ιδεολογία, σωστή ή λάθος δεν έχει σημασία προκειμένου να επιστρέψουν στον “πατριωτισμό” μια έννοια η οποία σήμερα ειδικά έχει χάσει την σημασία της.
Η λέξη narrative μεταφράζεται ως αφήγησις, η εκδοχή αφήγμα είναι νεολογισμός όπως πολύ σωστά αναφέρει και το link που παρέθεσες. Αφήγημα είναι το λογοτεχνικό είδος, η νέα σημασία είναι αποτέλεσμα αυτών των συνήθως μαρξιστών και οι οποίοι έκαναν “αντίσταση” κατά της Χούντας από τα μπιστρό του Παρισιού (όπως ο Γιώργος Κ.) αλλά και των νεοτέρων νεομαρξιστών που “σπούδασαν” στην Αγγλία και την Αμερική και επέστρεψαν για να στελεχώσουν τα υπουργεία, τα πολιτικά γραφεία, κόμματα και ΜΚΟ στην Ελλάδα. Είναι οι ίδιοι που διέλυσαν την ελληνική γλώσσα και αποδόμησαν την ελληνική ιστορία με μυθεύματα, και ψευδο-επιστημονικές μεθόδους. Λυπάμαι σοβαρός επιστήμων δεν χρησιμοποεί την λέξη αφήγημα και αυτά που λες δεν ισχύουν. Μας έχουν συνηθίσει όλοι αυτοί οι ημιμαθείς απόφοιτοι πανεπιστημίων στα ουσιαστικά με κατάληξη -μα αφήγημα, πρόταγμα, διακύβευμα αλλά το πρόβλημα είναι ότι αυτές οι λέξεις ΔΕΝ υπάρχουν (με την σημασία που τις χρησιμοποιούν, για λόγους εντυπωσιασμού προφανώς) στο ελληνικό λεξικό. Βέβαια με τα χρόνια και με την χρήση-κατάχρηση θα μπούν και έτσι σιγά σιγά καταστρέφεται μια γλώσσα όταν οι νεολογισμοί και τα σόλοικα αντικαθιστούν τις σωστές λέξεις που θα έπρεπε να χρησιμοποιούμε αλλά σιγά τώρα μην γυρίσουμε πίσω στην καθαρεύουσα και τα αρχαία. Ο Καραμπελιάς π.χ. χρησιμοποιεί κατά κόρον τέτοια σόλοικα όπως την λέξη “διαχρονία” στην οποία δίνει μία τελείως δικιά του (αλλά λάθος) σημασία. Του έστειλα πολλά μηνύματα εξηγώντας τους ότι κάνει λάθος και το αποτέλεσμα ήταν να με μπλοκάρουν στα σχόλια του Άρδην ώστε να μην τους “ενοχλώ” πιά. Αυτοί είναι οι “δημοκράτες” που ξαφνικά έγιναν θιασώτες του “εθνικού αφηγήματος” και έχουν ως “πρόταγμα” την ελληνική παράδοση και θεωρούν ότι το “διακύβευμα” των εκλογών είναι η “διαχρονία” της πατρίδας …. κλπ κλπ. Δεν ξέρω αν με καταλαβαίνεις, καταντάει πλέον αστείο να ασχολείται κανείς με ανθρώπους που την μία είναι εδώ την άλλη εκεί την άλλη παραπέρα, όπου φυσάει ο άνεμος δηλ.
Το λεγόμενο Βυζάντιο δεν μπορεί να θεωρηθεί ως εθνικό κράτος διότι αποτελείτο από πανσπερμία εθνικών ομάδων. Μπορεί η επίσημα γλώσσα από κάποιο σημείο και μετά να ήταν η ελληνική η κοινωνικές δομές όμως ήταν καθαρώς Ρωμαϊκές με όποια επίδραση, φιλοσοφική κυρίως, από την Αρχαία Ελλάδα. Το να λέμε ότι το Βυζάντιο ήταν ένα 100% ελληνικό εθνικό κράτος είναι λεκτικό ατόπημα και εκλαμβάνεται περισσότερο ως …”αφήγημα” παρά ως σοβαρή θέσις.
Οι 3 Ιεράρχες ήταν απλώς Χριστιανοί και όχι εθνικώς Έλληνες. Σωστά λες ότι εξελληνίστηκαν, δεν μας λές όμως τι ήταν πριν εξελληνιστούν και με ποιά διαδικασία έγινε αυτό (για “βοήθημα” σου λέω ότι ο καταλύτης ήταν η νεοπαγής χριστιανική θρησκεία ΚΑΙ όχι η όποια “ελληνικότητα” του Βυζαντίου κάτι που έτσι κι αλλιώς δεν ισχύει.)
Το θέμα μας είναι πώς ορίζουμε την σημασία της λέξης “ελληνικότητα” . Εγώ θεωρώ ότι είναι ουτοπικό ακόμα και να σκεφτόμαστε ότι μπορούμε να ορίσουμε κάτι τέτοιο. Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα. Κι αν υπάρχει αλλιώς το εννοούσαν στην Αρχαία Ελλάδα, αλλιώς στουε Ελληνιστικούς χρόνους, αλλιώς στο Βυζάντιο, στην τουρκοκρατία και κλπ και ΤΕΛΕΙΩΣ αλλιώς σήμερα.
Σημασία για μένα έχει όχι να ορίσουμε την ελληνικότητά μας αλλά να αποφασίσουμε αν είμαστε άξιοι ως απόγονοι των παλαιοτέρων γενεών να φέρουμε το ίδιο όνομα (δηλ. Έλληνες) με εκείνους. Εγώ θεωρώ ότι ΔΕΝ είμαστε. Αλλά τίποτα δεν μας εμποδίζει να το κατακτήσουμε (το δικαίωμα να λεγόμαστε έτσι).
Δημήτριε,
1) “Η λέξη narrative μεταφράζεται ως αφήγησις”
Και στα αγγλικά έχει δύο σημασίες. Όταν συναντάμε σε σοβαρά ακαδημαϊκά συγγράμματα φράσεις όπως historical narrative, national narrative κλπ δεν μπορούμε να κατηγορούμε… τον κομμουνισμό και την αριστερίλα για “εφεύρεση” της νέας σημασίας.
2) “Το λεγόμενο Βυζάντιο δεν μπορεί να θεωρηθεί ως εθνικό κράτος διότι αποτελείτο από πανσπερμία εθνικών ομάδων”
Όπως έγραψα και παραπάνω, υπάρχει τεράστια παρεξήγηση και άγνοια σ΄αυτό το θέμα. Η σημερινή Τουρκία, που φυσικά θεωρείται κράτος εθνικό και όχι πολυεθνικό, έχει πληθυσμό 70-75% Τούρκους, 19% Κούρδους, και 7-12% διάφορες άλλες εθνοτικές ομάδες με τη δική τους ξεχωριστή γλώσσα (Έλληνες, Αλβανούς, Βούλγαρους, Άραβες, Λαζούς, Κιρκάσιους, Γεωργιανούς, Αμπχάζιους κ.α.). Το Βυζάντιο του 7ου-10ου αιώνα είχε μεγαλύτερη ομοιογένεια και λιγότερες αλλόγλωσσες (μη ελληνόφωνες) ομάδες.
Ποιο στοιχείο λοιπόν σε εμποδίζει να το δεις ως ελληνικό κράτος; Οι κρατικές και κοινωνικές δομές που ήταν “καθαρώς ρωμαϊκές” (όπως γράφεις); Μα αυτές συνέχισαν να είναι ρωμαϊκές μέχρι και το 1453 (και ο ελληνορθόδοξος πληθυσμός συνέχισε και μετά την Άλωση να αυτοπροσδιορίζεται με το εθνικό όνομα Ρωμαίοι). Βλέπεις πόσο προβληματικό είναι να υποστηρίζεις ότι το Βυζάντιο έγινε ελληνικό κράτος μόνο στο τελευταίο 1/3 της ύπαρξής του;
3) “Οι 3 Ιεράρχες ήταν απλώς Χριστιανοί και όχι εθνικώς Έλληνες. Σωστά λες ότι εξελληνίστηκαν, δεν μας λες όμως τι ήταν πριν εξελληνιστούν και με ποιά διαδικασία έγινε αυτό”
Η διαδικασία του εξελληνισμού άρχισε μετά τις κατακτήσεις του Μ. Αλέξανδρου. Οι περισσότεροι μικρασιατικοί πληθυσμοί είχαν εξελληνιστεί πριν τη διάδοση του Χριστιανισμού. Ξέρουμε ότι ο Μέγας Βασίλειος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος ήταν Καππαδόκες, όνομα που εκείνη την εποχή ήταν μονάχα γεωγραφικό και δεν προσδιόριζε μια ξεχωριστή εθνοτική ομάδα όπως συνέβαινε παλαιότερα. Τι σε εμποδίζει λοιπόν να θεωρήσεις Έλληνες τους εξελληνισμένους μικρασιατικούς πληθυσμούς; Γιατί να θεωρούμε αυτούς τους πληθυσμούς Τούρκους (και σωστά) μετά τον εκτουρκισμό τους, αλλά να αρνούμαστε ότι στην ύστερη αρχαιότητα η ανάλογη διαδικασία του εξελληνισμού τους είχε μετατρέψει σε Έλληνες;
3) “Σημασία για μένα έχει όχι να ορίσουμε την ελληνικότητά μας αλλά να αποφασίσουμε αν είμαστε άξιοι ως απόγονοι των παλαιοτέρων γενεών να φέρουμε το ίδιο όνομα (δηλ. Έλληνες) με εκείνους”.
Δηλαδή οι ελληνορθόδοξοι του Βυζαντίου και της τουρκοκρατίας που δεν αυτοπροσδιορίζονταν (οι περισσότεροι) ως Έλληνες ήταν λιγότερο “άξιοι”;
Μήπως όλα αυτά που συζητάμε αποτελούν όντως “τρύπες” στο “εθνικό αφήγημα”;
Εμπνευσμένο και εξαιρετικό τό άρθρο. Υψηλού διαλεκτικού επιπέδου και τά σχόλια τών αναγνωστών. Αυτό είναι ελληνικότητα!… Συγχαρητήρια σε όλους.
Zώ εδώ και 35 χρόνια στις ΗΠΑ και μάλιστα είμαι και καθηγητής σε Κολέγιο. Σε πληροφορώ ότι το narrative απέκτησε την σημασία που -σωστά- αναφέρεις, σχετικά πρόσφατα. Σαφώς και δεν αρνούμαι ότι σημαίνει “a representation of a particular situation or process in such a way as to reflect or conform to an overarching set of aims or values” πλην όμως η κυρίως σημασία ΔΕΝ είναι αυτή (η λέξη είναι λατινικής προέλευσης narrare=εξιστορώ). Επίσης, σαφώς και το narrative με την …”νεολογική” σημασία είναι προϊόν της κομμουνιστο-αριστερής διανόησης, δια τούτο και οι δικοί μας πρόθυμοι και “χρήσιμοι ηλίθιοι” που σπούδασαν κυρίως σε Αγγλία και ΗΠΑ δεν έχασαν χρόνο να την εισάγουν, ασχέτως αν στην ελληνική γλώσσα υπάρχει ΗΔΗ λέξη “αφήγημα” που σημαίνει ένα είδος λογοτεχνικού κειμένου. Απορώ που δυσκολεύεσαι να αντιληφθείς ότι το “αφήγημα” είναι νεολογισμός εισαχθείς στην ελληνική γλώσσα με καταχρηστικό τρόπο και χωρίς ιδιαίτερη -δεύτερη- σκέψη. Απλά ακούγεται …όμορφα και ο “κυρίαρχος λαός”, το κοπάδι δηλαδή, μηρυκάζει χωρίς όμως να χρησιμοποιεί καθόλου το μυαλό του. Ακόμα και το link που παρέθεσες, στο wiktionary, αναφέρει ότι πρόκειται περι ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΥ. Σταματάω εδώ και δεν συνεχίζω, ο καθένας ειναι υπεύθυνος για το τι λέει και κάνει. Απλώς εσύ, αν θέλεις, ερμήνευσέ μου το “αφήγημα” ως κάτι άλλο από το λογοτεχνικό είδος, και τα ξαναλέμε.
Όλες οι σοβαρές πηγές ΔΕΝ αναφέρουν τους 3 Ιεράρχες ως 100% εθνικώς Έλληνες. Εξελληνισμένος σημαίνει ότι ακόμα υπάρχει μέσα τους η ανάμνηση από τα …”αφηγήματα” (χα χα) των παλαιοτέρων γενεών. Εδώ στις ΗΠΑ έχουμε Έλληνες 3ης και 4ης (και παραπάνω) γενιάς οι οποίοι δεν μιλούν ΚΑΝ ελληνικά αλλά είναι Χ.Ο. και αυτοπροσδιορίζονται ως Αμερικανοί αλλά περήφανοι για την ελληνική τους καταγωγή. Δεν είμαι ειδικός του γενεαλογικού δέντρου των τριών Ιεραρχών. Νομίζω όμως με όλο τον σεβασμό ότι συγχέεις την βαθια χριστιανική τους πίστη με την ελληνικότητά τους. Θεωρώ όμως ότι είναι μεγάλο το νοητικό …άλμα που κάνεις, γι’ αυτό και δεν πείθομαι.
Το “Βυζάντιο” ξεκίνησε και τελείωσε ως η “Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία” (Α.Ρ.Α.). Το τι πίστευαν και αν θεωρούσαν εαυτούς “Έλληνες” ένα μέρος όποιο ποσοστό κι αν ήταν αυτό, αλλά ΠΟΤΕ και σε καμμία περίπτωση ΔΕΝ ήταν 100%, δεν έχει τόσο σχέση με την επίσημη θέση του Κράτους (δηλ. Αυτοκρατορίας) και χωρίς να είμαι και πάλι ειδικός, ΔΕΝ νομίζω ότι το επίσημο “Βυζάντιο” αυτο-ανακηρύχτηκε ποτέ ως “ελληνικό”. Το απλούστατο γεγονός ότι ο Ιερώνυμος Wolf πρώτος και για πολιτικούς λόγους …”βιάστηκε” να μετονομάσει την “Α.Ρ.Α.” στε “Βυζάντιο” δείχνει ότι, η τότε Δύση με πρώτο και καλύτερο τον Πάπα ΔΕΝ επιθυμούσε επ’ ουδενί λόγω να συνεχίζει να μοιράζεται τον τίτλο “Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία”. Λυπάμαι και εδώ δεν πείθομαι, το Βυζάντιο είχε σαφώς ένα ξεκάθαρο ελληνικό χαρακτήρα, ειδικά από την Μακεδονική Δυναστεία και μετά, αλλά σε ΚΑΜΜΙΑ περίπτωση δεν ήταν το ελληνικό μεσαιωνικό κράτος που ισχυρίζεσαι.
Κλείνοντας, μου κάνει εντύπωση ότι μετά από όσα έγραψες, στο τέλος αναφέρεις κάτι που με άφησε …”κάγκελο”: Έχουμε γράψει ολόκληρη διατριβή για να με πείσεις ότι το “Βυζάντιο” ήταν 100% εθνικώς ελληνικό, αλλά λές ” … Δηλαδή οι ελληνορθόδοξοι του Βυζαντίου και της τουρκοκρατίας που δεν αυτοπροσδιορίζονταν (οι περισσότεροι) ως Έλληνες ήταν λιγότερο “άξιοι”; Δηλαδή ήταν ή δεν ήταν ή ένιωθαν Έλληνες, έχω μπερδευτεί.
Όπως και νά ‘χει εγώ άλλο ρώτησα, και έκανα μία -ρητορική- ερώτηση αν ΕΜΕΙΣ οι σημερινοί Έλληνες, δικαιούμαστε να φέρουμε τον βαρύ τίτλο του Έλληνα. Εγώ όποτε μου ζητήθηκε δήλωσα παρόν και έδωσα τις μάχες που έπρεπε ως Έλλην. Δεν περιμένω φυσικά παράσημα, το Εθνικό καθήκον είναι πέραν συζητήσεως και θεωρείται ως αυτονόητο. Όμως ας μου συγχωρεθεί η …αυθάδεια, το δείγμα γραφής από τον νεο-ελληνικό πληθυσμό του σήμερα ΔΕΝ αποτελεί εχέγγυο για την απόδοση αυτού του τίτλου. Με απλά λόγια, ΟΧΙ, ο σημερινός Έλληνας αποδεικνύεται μικρός και ολίγιστος συγκρινόμενος (άσε τους Αρχαίους και Βυζαντινούς και τους επαναστάτες του 1821) με τους μαχητές του έπους του 1940-’41. Εδώ καμμία σχέση με τα παλικάρια του Διγενή και την ΕΟΚΑ και ούτε ΚΑΝ με τους και τους ήρωες του (αίσχους) του 1974 δεν έχουμε καμμία σχέση.
Τιι να λέμε τώρα, παράλληλο διάλογο κάνουμε, και -ειλικρινώς- δεν αντιλαμβάνομαι τι έννοείς με τις “τρύπες”. Εγώ προσπαθώ -στο μέτρο του δυνατού- να διαβάζω αντικειμενική ιστορία ενώ εσύ φοβάμαι έχεις προσκολληθεί το δικό σου “αφήγημα”.
Ο τελευταίος λόγος δικός σου, δεν θα επανέλθω, αλλά επειδή θεωρώ ότι συζητάς καλοπροαίρετα, δέχομαι ότι αν …”στην τελική” πρέπει να υιοθετήσουμε κάποιο …”αφήγημα”, είναι προτιμότερο αυτό να έχει Εθνικό (εθνικιστικό, για μένα) παρά εθνο-αποδομητικό χαρακτήρα.
Νά ‘στε όλοι καλά!
Ζητώ συγγνώμη από την ομήγυριν για το μαργαριτάρι, “δήλωσα παρόν” προφανώς το σωστό είναι “παρών”, να μην κάνουμε αυτά που …κοροϊδεύουμε. Το voice recognition, η βιασύνη και ο δαίμων του τυπογραφείου, γαρ …
Δημήτριε,
Αν το Βυζάντιο του 9ου αιώνα, που είχε περισσότερα χαρακτηριστικά εθνικού κράτους παρά αυτοκρατορίας, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ελληνικό, λόγω ρωμαϊκής ιδεολογίας… τότε και οι ελληνορθόδοξοι κάτοικοί του που δήλωναν Ρωμαίοι δεν μπορούν να χαρακτηριστούν Έλληνες… πολλώ δε μάλλον εθνικά Έλληνες… Αφού όμως είχαν όλα τα χαρακτηριστικά μιας εθνότητας, μήπως αποτελούσαν μια καινούργια και ιδιάζουσα εθνότητα (Ρωμαίοι της Νέας Ρώμης);
Ιδού μια σοβαρή “τρύπα” στο ελληνικό εθνικό αφήγημα.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο που το Βυζάντιο δημιουργεί τόσες ιδεολογικές διενέξεις. Ούτε ότι ο αρθρογράφος το παραλείπει εντελώς πηδώντας από την αρχαία Ελλάδα στο 1821. Ούτε ότι εσύ θεωρείς περίπου ως εθνική λυδία λίθο τον τίτλο “Έλληνες” (“έκανα μία -ρητορική- ερώτηση αν ΕΜΕΙΣ οι σημερινοί Έλληνες, δικαιούμαστε να φέρουμε τον βαρύ τίτλο του Έλληνα”), τον οποίο όμως δεν είχαν οι ελληνορθόδοξοι Βυζαντινοί.
Oι “διενέξεις” είναι ιδεολογικές διότι οι αντικειμενικοί Ιστορικοί πλέον σπανίζουν διότι είναι πολύ το χρήμα Αντώνιε. Εγώ στον τρόπο σκέψης μου είμαι εθνικιστής και μάλλον πλησιάζω στον εθνικοσοσιαλισμό αλλά χωρίς να ερωτοτροπώ με ναζισμούς, φασισμούς, κλπ που είναι κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικές εκφάνσεις άλλων λαών και περιόδων. Με ενδιαφέρει όχι απαραίτητα η σημερινή Ελλάδα, αλλά πρωτίστως ο Ελληνισμός ως φιλοσοφική θεώρηση και τρόπος του ζην. Θεωρώ δε και η ιστορία με επιβεβαιώνει, ότι ο Ελληνισμός κυριαρχούσε (στην περιοχή μας και όχι μόνον) όταν ουσιαστικά ΔΕΝ είχαμε κράτος, δηλ. στην αρχαία Ελλάδα και το “Βυζάντιο”. Και κυρίως όταν το “πολίτευμα” ήταν μοναρχία, βασιλεία, αυτοκρατορία αλλά ΟΧΙ το σημερινό εξάμβλωμα που καταχρηστικώς ονομάζεται “Δημοκρατία”.
Η τουρκοκρατία ουσιαστικά πέρα από χίλια άλλα στραβά μας ανάγκασε ως Έλληνες να μην ζήσουμε την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό όπως τον βίωσαν οι Ευρωπαίοι. Γι’ αυτό και το “ελληνικό Κράτος” που δημιουργήθηκε μετά την επανάσταση του 1821, μέχρι και σήμερα, ούτε Κράτος είναι αλλά ούτε και ελληνικό. Μεγάλη κουβέντα αυτή, αλλά τουλάχιστον σε κολακεύω διότι εδώ συμφωνώ με τον Γιώργο Καραμπελιά, σωστά;
…
Δεν είμαι δογματικός αλλά θέλω πολλά και “βαριά” στοιχεία που να οδηγούν με ασφάλεια στο συμπέρασμα ότι οι ελληνόφωνοι (και όχι απαραίτητα και χριστιανοί) του Βυζαντίου, είχαν ελληνική συνείδηση περίπου όπως εμείς σήμερα. Αυτοί τουλάχιστον ήταν χρονικώς εγγύτερα στους Ελληνιστικούς και Κλασσικούς χρόνους. Εμείς όμως … ???