Αιγιαλίτιδα ζώνη και ΑΟΖ – Ο χάρτης που παγώνει το αίμα της Τουρκίας

Γράφει ο Θόδωρος Καρυώτης.

Θα ξεκινήσουμε με έναν χάρτη, που δείχνει την τουρκική τραγωδία στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος. Ο παρακάτω χάρτης δείχνει την ΑΟΖ της Ελλάδας με αιγιαλίτιδα ζώνη 6 ναυτικά μίλια. Εάν ο χάρτης αυτός είχε σχεδιασθεί με αιγιαλίτιδα ζώνη 12 μίλια, θα ήταν ακριβώς ο ίδιος! Πρέπει εδώ να εξηγήσουμε το εύρος της ΑΟΖ για να κατανοήσουμε γιατί η ΑΟΖ της Ελλάδας δεν αλλάζει σε σχέση με το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης.

Συγκεκριμένα, στο άρθρο 57 για το εύρος της ΑΟΖ, η UNCLOS ορίζει ότι η ΑΟΖ δεν εκτείνεται πέραν των 200 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το εύρος της χωρικής θάλασσας. Το άρθρο 57 ορίζει ότι η ΑΟΖ δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 200 μίλια από τις γραμμές βάσης, από τις οποίες μετράται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης. Αυτό σημαίνει ότι το μέγιστο πλάτος της ΑΟΖ μπορεί να είναι 200 μίλια, χωρίς όμως το πλάτος αυτό να είναι υποχρεωτικό για όλα τα παράκτια κράτη που δικαιούνται ΑΟΖ. Μέχρι τώρα, όλα τα κράτη που διαθέτουν ΑΟΖ έχουν επιλέξει τα 200 μίλια ως μέγιστο πλάτος, από το οποίο πρέπει βέβαια να αφαιρεθεί το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης.

Έτσι, η Σιγκαπούρη με αιγιαλίτιδα ζώνη 3 μίλια, διαθέτει ΑΟΖ 197 μιλίων, οι ΗΠΑ που έχουν αιγιαλίτιδα ζώνη 12 μιλίων, διαθέτουν ΑΟΖ 188 μιλίων και η Ελλάδα με αιγιαλίτιδα ζώνη 6 μιλίων διαθέτει ΑΟΖ 194 μιλίων. Εάν η Ελλάδα είχε αιγιαλίτιδα ζώνη 12 μιλίων, τότε η ΑΟΖ της θα εκτείνονταν σε 188 μίλια. Το πλάτος της ελληνικής ΑΟΖ και όλων των κρατών της Μεσογείου δεν μπορεί να φτάσει τα 200 μίλια, διότι το μήκος και τα πλάτος της Μεσογείου είναι περιορισμένο.

Τα κέρδη που μπορούν να προκύψουν από τη δημιουργία ΑΟΖ μπορεί να είναι σημαντικά, αν π.χ. ένα πολύ μικρό κατοικήσιμο νησί βρίσκεται στρατηγικά τοποθετημένο σε απόσταση πέραν των 400 μιλίων από οποιαδήποτε γειτονική χώρα. Τέτοιου είδους περιπτώσεις παρουσιάζονται κυρίως στον Ειρηνικό Ωκεανό, αλλά και στον Ατλαντικό. Η Γαλλία έχει την δεύτερη στον κόσμο ΑΟΖ, μετά τις ΗΠΑ, διότι κατέχει νησιά στον Ειρηνικό Ωκεανό. Στον Νότιο Ειρηνικό ένα νησιωτικό κράτος, το Κιριμπάτι (πληθυσμός 60.000), που παλαιότερα είχε την ονομασία Νησιά του Γκίλμπερτ, διαθέτει σήμερα ΑΟΖ 770.000 τετραγωνικών μιλίων!

Αιγιαλίτιδα ζώνη

Η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) αναφέρει για την αιγιαλίτιδα ζώνη (ή χωρικά ύδατα ή χωρική θάλασσα):

Άρθρο 2: Νομικό καθεστώς της αιγιαλίτιδας ζώνης, του υπερκειμένου εναερίου χώρου, του βυθού και του υπεδάφους της.

1. Η κυριαρχία ενός παράκτιου κράτους εκτείνεται, πέραν από την ηπειρωτική του επικράτεια και τα εσωτερικά του ύδατα και, στην περίπτωση αρχιπελαγικού κράτους, πέραν από τα αρχιπελαγικά του ύδατα, στην παρακείμενη θαλάσσια ζώνη που ορίζεται ως αιγιαλίτιδα ζώνη.

2. Η κυριαρχία αυτή εκτείνεται και στον εναέριο χώρο πάνω από την αιγιαλίτιδα ζώνη, καθώς και στο βυθό και υπέδαφός της.

3. Η κυριαρχία στην αιγιαλίτιδα ζώνη ασκείται σύμφωνα με την παρούσα σύμβαση και τους άλλους κανόνες του διεθνούς δικαίου.

ΤΜΗΜΑ 2 Όρια της αιγιαλίτιδας ζώνης

Άρθρο 3. Εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης

Κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να καθορίσει το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης του. Το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης δεν υπερβαίνει τα δώδεκα ναυτικά μίλια και μετράται από τις γραμμές βάσης που καθορίζονται σύμφωνα με την παρούσα σύμβαση.

Άρθρο 4. Εξωτερικό όριο της αιγιαλίτιδας ζώνης

Το εξωτερικό όριο της αιγιαλίτιδας ζώνης είναι η γραμμή της οποίας κάθε σημείο απέχει από το πλησιέστερο σημείο της γραμμής βάσης απόσταση ίση προς το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης.

Άρθρο 5: Φυσική ακτογραμμή

Πλην αντιθέτου διατάξεως της παρούσας Σύμβασης, η φυσική γραμμή βάσης, από την οποία μετράται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης είναι η γραμμή της κατωτάτης ρηχίας κατά μήκος της ακτής, όπως αυτή προσδιορίζεται στους ναυτικούς χάρτες μεγάλης κλίμακας που είναι επίσημα αναγνωρισμένοι από το παράκτιο κράτος. Η Ελλάδα, μέχρι σήμερα, δεν έχει δημοσιεύσει ούτε ένα χάρτη που να δείχνει τις θαλάσσιες ζώνες της. Αντίθετα, η Τουρκία έχει δημοσιεύσει δεκάδες τέτοιους χάρτες.

Δεν θα πάμε ποτέ στη Χάγη

Έχει πλέον αρχίσει να διαφαίνεται ότι η θέση της Ελλάδας στο θέμα της Χάγης είναι ξεκάθαρη. Προσφεύγουμε στην Χάγη, έχοντας υπογράψει ένα συνυποσχετικό με την Τουρκία μόνο για οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο και για τίποτε άλλο. Η πιθανότητα όμως η Τουρκία να υπογράψει ένα τέτοιο συνυποσχετικό είναι απειροελάχιστη, για να μην πω μηδενική. Κάτω από αυτούς τους όρους η προσφυγή στην Χάγη αποτελεί πλέον μια ακαδημαϊκή συζήτηση χωρίς καμία αξία.

Εάν, όμως, οι Τούρκοι καταλήξουν στην Χάγη είτε κερδίσουν είτε χάσουν, δεν πρόκειται να αποδεχτούν την απόφαση, όπως ακριβώς έπραξαν και οι Κινέζοι πριν τρία χρόνια. Οι Κινέζοι δεν την αποδέχτηκαν, διότι έχασαν. Οι Τούρκοι δεν θα την αποδεχτούν, ακόμη και αν κερδίσουν! Η σημερινή νεοοθωμανική Τουρκία (ο λαός της, ο στρατός της, το πολιτικό κατεστημένο) δεν μπορεί να επιβιώσει έχοντας απέναντι της το κράτος που θεωρεί ως τον μεγαλύτερο αντίπαλο της να ζει ειρηνικά μαζί του.

Τέλος, αξίζει να αναφερθούμε σε ένα σχόλιο του Γιάννη Πρετεντέρη, στις 29 Δεκεμβρίου 2019, στο ΒΗΜΑ της Κυριακής: «Παρότι όλοι ομνύουν στην ανάγκη διαλόγου με την Τουρκία, είναι προφανές ότι μάλλον ομνύουν από κεκτημένη ταχύτητα. Υποθέτω ότι κανείς δεν διατηρεί την ψευδαίσθηση πως τα προβλήματα που υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν με την Τουρκία έχουν πιθανότητες να επιλυθούν με διάλογο και Διεθνές Δίκαιο. Ούτε μια στο εκατομμύριο! Και γι’ αυτό οι κουβέντες για την Χάγη είναι καλές για να δείχνουν ότι δεν φοβόμαστε ούτε τον διάλογο ούτε το δίκαιο. Αλλά προφανώς είναι ανερμάτιστες κι άνευ σημασίας».