Ο Αρχαίος Ελληνικός Πολιτισμός ως η Αντιπροσώπευση του Μεσογειακού και Σύγχρονου Ευρωπαϊκού Πολιτισμού (Κατά τον Γάλλο Λογοτέχνη, Φιλόσοφο κι Ελληνιστή Άλμπερ Καμύ)

του Κωνσταντίνου Φουράκη

Ο Αλμπέρ Καμύ, στο πλαίσιο διαλέξεως την οποία παρέθεσε στα εγκαίνια του «Οίκου Πολιτισμού» (Maison de la Culture) στο Αλγέρι το 1937), προέβη σε αναδόμηση, αναθεώρηση, επανεξέταση κι επανατοποθέτηση στην σωστή της βάση της έννοιας, υφής υποστάσεως και πραγματικής φύσεως του αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού, ο οποίος, κατά την γνώμη του, ήταν αυτός που ακτινοβόλησε τόσο πολύ με τις αξίες, ιδέες και υψηλές προδιαγραφές του ώστε να επεκτεινόταν εκτός των συνόρων του και φώτιζε όλα τα κράτη και τα έθνη της Μεσογείου για να εκαθίστατο ο αντιπροσωπευτικός Μεσογειακός και μετέπειτα Ευρωπαϊκός και Παγκόσμιος Πολιτισμός ΚΙ ΟΧΙ Ο ΡΩΜΑΪΚΟΣ τοιούτος, ο οποίος ήταν κακέκτυπο του Ελληνικού κι εξελίχτηκε σε ένα απολυταρχικό, ιμπεριαλιστικό, σκοταδιστικό ιδεολογικό μόρφωμα το οποίο, αφού εγκαταστάθηκε στην Ιταλία ως φασισμός, επεκτάθηκε και στην βόρεια Ευρώπη, όπου υιοθετήθηκε κι αφομοιώθηκε απ’ την μόλις εκπολιτισθείσα Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους κι έγινε επιδημικός στην βόρεια και κεντρική Ευρώπη με την μορφή του Χιτλερικού Εθνικού Σοσιαλισμού (Νατσισμού) για να γινόταν ψευδώς ο αντιπροσωπευτικός της Μεσογείου και της Ευρώπης.
Το πνεύμα και οι ισχυρισμοί οι οποίοι περιέχονται σ’ αυτήν την διάλεξη καθίστανται ιδιαιτέρως επίκαιρες επισημάνσεις στο πλαίσιο της τρεχούσης οικονομικής κρίσεως η οποία πλήττει την Νότια Ευρώπη (και την Ελλάδα βεβαίως) κι οδήγησε σε θερμή, ιδεολογική σύγκρουση την Γερμανική (και βορειοευρωπαϊκή) στάση, σκέψη, συμπεριφορά και θέση με αυτές των Νοτιοευρωπαϊκών χωρών. Οι Γερμανοί ισχυρίζονται πως οι νότιοι Ευρωπαίοι είναι «τεμπέληδες, καλοπερασάκηδες, διεφθαρμένοι, κλέφτες κι άσωτοι» κι οι Έλληνες, ακολουθούμενοι από τις άλλες νοτιοευρωπαϊκές χώρες εν χορώ, τους αντιγυρίζουν του αντιγυρίζουν αυτές τις «φιλοφρονήσεις» με το να τους αποκαλούν «άψυχα, άκαρδα, αυτοματοποιημένα, ψυχρά, αρπακτικά, άπληστα, φασιστικά οντάρια».
—————–
Η ΝΕΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
Του Αλμπέρ Καμύ
……………………
Όλο το λάθος (σημ.: του να εκλαμβάνεται ο Ρωμαϊκός Πολιτισμος ως Μεσογειακός κι Ευρωπαϊκός) έγκειται στην σύγχυση μεταξύ της «Μεσογειακότητας» και της «Λατινικότητας» και στην απόδοση στην Ρώμη του ότι άρχισε (να συμβαίνει) στην Αθήνα. Για μας, είναι εμφανές ως ένα είδους Εθνικότητας του Ήλιου (σημ.: πράγμα το οποίο απηχεί την σύλληψη του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη περί «Ηλιακού Εθνισμού»).
………………………
Μα όχι! Δεν είναι δική μας αυτή η Μεσογειακότητα την οποία διεκδικεί ο «Οίκος της Κουλτούρας». Δεν είναι αληθινή αυτή. Είναι η αφηρημένη και συμβατική Μεσογειακότητα η οπο’ια αντιπροσωπεύτηκε απ’ την Ρώμη και τους Ρωμαίους. Αυτούς τους ανθρώπους χωρίς φαντασία, που είχαν, παρόλ’ αυτά, την φαντασία να υποκαθιστούσαν την καλλιτεχνική μεγαλοφυΐα και το αίσθημα για ζωή που του έλλειπε με μια ιδιοφυία για πόλεμο. Κι αυτή η τάξη οι έπαινοι για την οποία ακούμε να ανυμνούνται τόσο συχνά ήταν η τάξη που επιβαλλόταν δια της βίας κι όχι αυτή που δημιουργούσε ο νους. Ακόμα κι όταν αντέγραφαν, οι Ρωμαίοι έχαναν την αίσθηση του πρωτοτύπου. Και δεν είχαν ακόμα και την θεμελιώδη μεγαλοφυΐα των Ελλήνων, την οποία απομιμούνταν, αλλά μάλλον τους καρπούς της παρακμής και των λαθών της. Όχι της ισχυρής, σφριγηλής Ελλάδας των τραγικών και κωμικών ποιητών αλλά της ωραιότητας και επιτηδευμένης χάρης των τελευταίων αιώνων. Δεν ήταν η ζωή που η Ρώμη πήρε απ’ την Ελλάδα αλλά παιδιάστικοι, υπερβολικώς ψευτοδιανοητικοί αφαιρετισμοί. Η Μεσόγειος έγκειται αλλού. Είναι η ίδια η άρνηση της Ρώμης και της Λατινικής ιδιοφυίας. Είναι ζωντανή και δεν επιθυμεί οποιαδήποτε σχέση με αφαιρετισμούς. Κι είναι εύκολο το να αναγνωρίσουμε τον Μουσολίνι ως τον άξιο απόγονο των Καισάρων και των Αυγούστων της Αυτοκρατορικής Ρώμης αν εννοούμε μ’ αυτό ότι, σαν κι αυτούς, θυσιάζει την αλήθεια και την μεγαλοσύνη στην βία που δεν έχει ψυχή.
……………………
Εκείνο που διεκδικούμε ως Μεσόγειο δεν είναι η αρέσκεια για εξορθολογισμό και αφαιρετισμό αλλά η φυσική της ζωή των αυλών, των κυπαρισσιών, των σειρών των πιπεριών. Διεκδικούμε τον Αισχύλο κι όχι τον Ευριπίδη, τους Δωρικούς Απόλλωνες κι ‘όχι τα αντίγραφα του Βατικανού.
……………………
Η Μεσόγειος, η οποία μας περιβάλλει με χαμόγελα, θάλασσα και ηλιόφως, μας διδάσκει το πώς πρέπει να γίνονται τα πράγματα. Ο Ξενοφώντας μας λέει στην “Κάθοδο των Μυρίων» του ότι όταν οι Έλληνες στρατιώτες οι οποίοι είχαν εκστρατεύσει στην Ασία επέστρεφαν στην χώρα τους, πεθαίνοντες από πείνα και δίψα, σπρωγμένοι στην απελπισία από τόσες πολλές αποτυχίες και ταπεινώσεις, έφτασαν στην κορυφή ενός βουνού απ’ όπου μπορούσαν να δουν την θάλασσα κι άρχισαν να χορεύουν, λησμονήσαντες την ταλαιπωρία και την απέχθεια τους για την εικόνα της ζωής τους. Με τον ίδιο τρόπο, δεν θέλουμε κι εμείς ν’ αποκοπούμε απ’ τον κόσμο.
……………………
Αυτό είναι το όλο εγχείρημα με το οποίο οι άνθρωποι της Δύσεως πρέπει να δεσμευτούν. Στο πλαίσιο του διεθνισμού, αυτός ο σκοπός είναι εφικτός. Αν ο καθένας από μας μέσα απ’ την δική του σφαίρα, χώρα κι επαρχία συμφωνεί στο να εργαστεί μετριοπαθώς, η επιτυχία δεν είναι μακριά. Σ΄ότι μας αφορά, εμείς γνωρίζουμε τον σκοπό, τα όρια μας και τις δυνατότητες μας. Το μόνο που χρειαζόμαστε να κάνουμε είναι το ν’ ανοίξουμε τα μάτια μας και να κάνουμε τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι η πνευματική καλλιέργεια δεν μπορεί να γίνει κατανοητή αν δεν την θέσουμε στην υπηρεσία της ζωής, ότι ο νους δεν χρειάζεται να είναι εχθρός του ανθρώπου. Ακριβώς όπως ο Μεσογειακός ήλιος είναι ο ίδιος για όλους τους ανθρώπους, η προσπάθεια της ανθρώπινης ευφυΐας θα πρέπει να είναι κοινή κληρονομιά κι όχι πηγή συγκρούσεων και φόνων.
Μπορούμε να επιτύχουμε μια νέα Μεσογειακή κουλτούρα που μπορεί να συνδιαλλαγεί με το κοινωνικό μας ιδεώδες; Ναι (μπορούμε)! Αλλά κι εμείς κι εσείς πρέπει να βοηθήσουμε για να τον επιτύχουμε.
……………………
Προσθέτω και παραθέτω επιγραμματικώς την –κατά την δική μου υποκειμενική κρίση- κορωνίδα των εννοιών οι οποίες εκφράστηκαν, αναλύθηκαν και προτάθηκαν στο πλαίσιο αυτής της διαλέξεως του με την παράθεση της ακροτελεύτιας παραγράφου της:
Οι Έλληνες επινόησαν ένα, ανώτατο παγκοσμίως, λαμπρό πνευματικό πολιτισμό θεμελιωδών αξιών, ηθών, θεσμών, επιστημονικών, διανοητικών και φιλοσοφικών επιτευγμάτων υψίστης στάθμης > αυτός ο πολιτισμός είναι πανανθρώπινος και μοναδικός ανά την υφήλιο > είναι λουσμένος από τον ήλιο της Μεσογείου (σημείωση δική μου: εξ ου και επελέγη το ντόπιο Ελληνικό μάρμαρο για την δημιουργία περίπτυστων –μόνο στην ηλιόλουστη Ελλάδα κι όχι στην «ανήλιαγη» βόρεια Ευρώπη- αγαλμάτων, μνημείων και ναών: για ν’ αντανακλάται πάνω τους το φως του ήλιου του Οδυσσέα Ελύτη) > επεκτάθηκε και μεταλαμπαδεύτηκε –ως προϊόν φωτός- σ’ ολόκληρη την Μεσόγειο, στην υπόλοιπη Ευρώπη και στον κόσμο κι έγινε παγκόσμιος, επικρατών ακόμα και σήμερα > η ταύτιση του Μεσογειακού πολιτισμού με τον Λατινικό-Ρωμαϊκό είναι λανθασμένη και ψευδεπίγραφη εννοιολογικώς, φιλοσοφικώς κι ιστορικώς αφού αυτός είναι Ελληνικής επινοήσεως και δημιουργίας > άρα, ο Μεσογειακός πολιτισμός θα πρέπει να επανακαθοριστεί κι επανατοποθετηθεί στην σωστή του κοίτη και πηγή καθώς και σοτυς πραγματικούς ιδιοκτήτες-επινοητές του: την Ελλάδα και του Έλληνες > αφού είναι πανανθρώπινος αφορά σ’ ολόκληρη την ανθρωπότητα και τους λαούς του κόσμου > έτσι, για να μπορέσει η ανθρωπότητα να ξεφύγει, δραπετεύσει από τα κάθε είδους σημερινά δεσμά κι αδιέξοδα της θα πρέπει να επαναστραφεί σ’ αυτόν για την επαν-υιοθέτηση των αρχών, αξιών, θεσμών, οραματισμών, οραμάτων, πνευματικών, φιλοσοφικών και επιστημονικών εργαλείων του Ελληνικού πολιτισμού, ο οποίος μεταβλήθηκε σε Μεσογειακό και μετά σε οικουμενικό για την επίλυση των προβλημάτων, αποτίναξη των στρεβλώσεων, αποφυγή των αγκυλώσεων και σπάσιμο των δεσμών που χειμάζουν τον σύγχρονο Μεσογειακό και άρα πανευρωπαϊκό και άρα διεθνοποιημένο πολιτισμό όλων των λαών και φυλών της Γης.