Μάθημα δημοκρατίας τα Αρχαία Ελληνικά

 Σε πρόσφατη έκδοση της γερμανικής εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung δημοσιεύεται ολοσέλιδο άρθρο του δημοσιογράφου και αρχαιογνώστη Konrad Adam , ο οποίος αναφέρει ότι στα πλαίσια ορισμένων εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων που επιχειρούνται σε αρκετά γερμανικά κρατίδια, πρέπει να ενισχυθεί η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στα γερμανικά σχολεία. Κύριο επιχείρημά του είναι ότι τα αρχαία ελληνικά ακονίζουν το δημοκρατικό φρόνημα και την πολιτική συνείδηση των παιδιών σε μια κοινωνία καταναλωτική που την χαρακτηρίζει η πνευματική νωθρότητα. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «ποτέ ένας αρχαίος συγγραφέας δε μεταδίδει ένα μόνο μήνυμα, ένα δόγμα ή ένα πρόγραμμα. Συνήθως πρόκειται για δύο ή και περισσότερες αρχές που αντιτίθενται μεταξύ τους και προσπαθεί η μια να επιβληθεί στην άλλη: Ο Κρέων και η Αντιγόνη, ο Ιάσων και η Μήδεια, ο Σωκράτης και ο Καλλικλής, ο Έρως και το Νείκος. Πάντα η πάλη ενός λόγου και ενός αντίλογου, αυτή η πάλη που έφτασε στην τελειότητά της με τους σοφιστές…»

Στη συνέχεια ο κ. Adam θυμίζει στους αναγνώστες του ότι « ο τελευταίος γερμανός αυτοκράτορας ήθελε τα γερμανικά σχολεία να βγάζουν νέους Γερμανούς και όχι Έλληνες και Ρωμαίους. Ορθά ο αυτοκράτορας δεν ήθελε τα αρχαία, αφού γνώριζε ότι μόνο την τυφλή υπακοή στον ανώτατο άρχοντα δεν θα ενστάλαζαν στην ψυχή των παιδιών. Ο φόβος του δεν ήταν μήπως οι γερμανοί μαθητές διδαχτούν κάτι περιττό γι αυτούς, αλλά μήπως μάθουν κάτι περιττό γι αυτόν, μήπως μάθουν να αντιδρούν, να αντιστέκονται, να εξεγείρονται».

  «Η ελληνική λογοτεχνία, συνεχίζει το άρθρο, βρίθει από τέτοιους αυτόνομους ανθρώπους. Ας αφήσουμε την Αντιγόνη και τους επώνυμους. Ο Πλούταρχος μας διασώζει την περίπτωση ενός ανώνυμου. Όταν ο στρατηγός Μιλτιάδης ζήτησε από το δήμο των Αθηναίων να του χαρίσουν έναν τιμητικό στέφανο, αυτός ο ανώνυμος αντιτάχθηκε με το επιχείρημα ότι, απ όσο ήξερε, στο Μαραθώνα ο Μιλτιάδης δεν είχε πολεμήσει μόνος του. Αν στο μέλλον πολεμούσε κατά των Περσών μονάχος και τους νικούσε, τότε μπορούσε να υποβάλει πάλι το αίτημά του στο δήμο. Μακάρι να είχαμε τέτοιους πολίτες σήμερα. Όχι να δέχονται τα πάντα, αλλά να υποβάλλουν ενστάσεις».

Τα αρχαία ελληνικά, λοιπόν, μας βοηθούν όχι απλώς  να θυμηθούμε τις απαρχές της δημοκρατίας, αλλά,  όπως σχολιάζει και ο συνεργάτης της Deutsche Welle Σπύρος Μοσκόβου,  να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα της δημοκρατίας σήμερα.

Το πιο πάνω δημοσίευμα της Frankfurter Allgemeine Zeitung μας θυμίζει και ένα άλλο δημοσίευμα της αυστριακής εφημερίδας Neue Presse (Βιέννη, 10/8/2004), σύμφωνα με το οποίο ιατροί επιστήμονες κατέληξαν στο παράξενο αλλά και πολύ ενδιαφέρον συμπέρασμα ότι η απαγγελία των ομηρικών επών επιδρά θετικά στην κυκλοφορία του αίματος, αφού με το ρυθμό που επιβάλλει η  απαγγελία του δακτυλικού εξάμετρου συντονίζονται οι λειτουργίες της καρδίας και της αναπνοής, με αποτέλεσμα να πέφτει η πίεση του αίματος!

Σήμερα διερωτάται κανείς ποια θέση, για να μην πούμε ποια τύχη, έχουν τα αρχαία ελληνικά στο σύνολο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που τελευταία, ομολογουμένως, επιχειρείται με περισσότερη προσοχή και υπευθυνότητα. Τι προνοούν για τα αρχαία ελληνικά τα αναλυτικά προγράμματα που ετοιμάζονται από τις ειδικές επιτροπές; Πόσο λαμβάνεται υπόψη η διαχρονική τους αξία; Θα συνεχίσουμε να μη βλέπουμε και να μην κατανοούμε αυτό που βλέπουν και κατανοούν οι ξένοι όσον αφορά τα αρχαία ελληνικά; Η αρχαία ελληνική γραμματεία είναι γεμάτη από παραδείγματα που βοηθούν το  σύγχρονο άνθρωπο να κατανοήσει ότι η διατύπωση μιας θέσης,  οδηγεί στην αντίθεση και ότι στη συνέχεια και τα δυο μαζί οδηγούν στη σύνθεση. Ή ότι ο λόγος οδηγεί στον αντίλογο με κατάληξη το διάλογο που είναι και το μόνο μέσο να βρεθεί συναινετική λύση για οποιοδήποτε πρόβλημα. Θα περιοριστεί και πάλιν η διδασκαλία του μαθήματος των αρχαίων ελληνικών σε εκείνους τους λίγους μαθητές που θα «τολμήσουν» να το επιλέξουν; Ας προβληματιστούν περισσότερο οι επικεφαλής της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και ας δώσουν επιτέλους στα αρχαία ελληνικά τη θέση που τους αξίζει στην εκπαίδευση των παιδιών μας. Και ας μη κρυβόμαστε πίσω από τον μέχρι σήμερα λανθασμένο ίσως τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος, γιατί αυτό αποτελεί ένα άλλο ξεχωριστό κεφάλαιο.

του Χρίστου Παντελίδη, φιλόλογου,

τ. Πρώτου Λειτουργού Εκπαίδευσης.

.