Πρώτο εισαγωγικό σχόλιο για την πρωτοβουλία μετάφρασης και κυκλοφορίας
του
Στρατηγικού βάθους
Ήφαιστος,
Το
Νταβουτόγλειο αίνιγμα περί στρατηγικού βάθους,
[penci_blockquote style="style-3" align="none" author=""]
[penci_blockquote style="style-3" align="none" author=""]
[penci_blockquote style="style-3" align="none" author=""]
[/penci_blockquote]
[/penci_blockquote]
[/penci_blockquote]
====================
15.5.2010.
Πρώτο
εισαγωγικό σχόλιο
για την πρωτοβουλία μετάφρασης και κυκλοφορίας του Στρατηγικού βάθους
Η
πρωτοβουλία
για την μετάφραση και την έκδοση του βιβλίου του Αχμέτ Νταβούτογλου
Στρατηγικό βάθος ήταν δική μου.
`
Ενόψει σχεδίων μου να επανέλθω και επαναδιατυπώσω τα κείμενα στρατηγικής
που
έγραψα πριν δύο δεκαετίες (και έκτοτε δεν έκρινα αναγκαίο να ανανεώσω
καθότι η
κατάσταση παρέμενε ακριβώς η ίδια), άρχισα, πριν μερικά χρόνια, να
καταπιάνομαι
ξανά με την Τουρκία. Έχοντας μελετήσει πιο προσεκτικά τις θέσεις που
διατυπώνονται στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία το πρώτο πράγμα που
εντυπωσίασε
ήταν ο βαθμός ανορθολογισμού, απύθμενης αμάθειας πολλών κειμένων
(μάλιστα μερικά
χρηματοδοτούμενα από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις!!!) και κυρίως το
αναρίθμητο
πλήθος προπαγανδιστικών κειμένων που εξυπηρετούν τον αντιφατικό
κατήφορο της
κατευναστικής πολιτικής που εντάθηκε μετά τα μέσα της δεκαετίας του
1990. Η
αθλιότητα είναι απύθμενη γιατί τα περισσότερα από αυτά είναι
επιστημονικά
μεταμφιεσμένα.
Τα
παπαγαλάκια της εφήμερης προπαγάνδας σε παρακμασμένα κράτη, συνήθως δεν
είναι
μόνο αυτοί που κατ’ επάγγελμα το κάνουν, δηλαδή οι επικοινωνιολόγοι των
πολιτικών κομμάτων όταν τα τελευταία διολισθαίνουν στο τέλμα. Είναι
επίσης και
πολλοί επιστημονικά μεταμφιεσμένοι. Όπως έχω συχνά γράψει, η
επιστημονική
μεταμφίεση της προπαγάνδας είναι η χειρότερη αθλιότητα που μπορεί να
πράξει ένας
φορέας επιστημονικού τίτλου.
Ο
κατήφορος
στην ανάλυση των διεθνών υποθέσεων της Ελλάδας δεν είναι άσχετος με τον
πνευματικό μας κατήφορο, τον επιστημονικό μας κατήφορο και τον κοινωνικό
μας
κατήφορο. Βασικά, το έλλειμμα στοιχειωδώς έστω σωστής ανάλυσης του
διεθνούς
περίγυρου ακυρώνει προγραμματικά κάθε αξίωση ανάπτυξης μιας εθνικής
στρατηγικής.
Σωστή πληροφόρηση, ορθολογισμός και αξιοπιστία, όμως, είναι τα θέσφατα
κάθε
διπλωματίας. Όπως τo έθεσε Sun Zu πριv απo xιλιάδες xρόvια, στo
λαμπρότερo ίσως
κείμεvo στρατηγικής, “εάv γvωρίζεις τov εxθρό και τov εαυτό σoυ, δεv
έxεις
αvάγκη vα φoβάσαι τo απoτέλεσμα (ακόμη και) εκατό μαxώv. Εάv γvωρίζεις
τov εαυτό
σoυ αλλά όxι τov εxθρό, για κάθε vίκη πoυ κερδίζεις θα έxεις και μια
ήττα. Εάv
δέv γvωρίζεις τov εαυτό σoυ, oύτε τov εxθρό, θα vικηθείς σε κάθε μάxη”.
Τα
μεγαλύτερα ψεύδη, οι μεγαλύτερες στρεβλώσεις και ο ωκεανός
ανορθολογισμού είναι
τα περί Ερτογάν, «πορείας προς την Ευρώπη», «εξημερωμένου θηρίου» που θα
γίνει
αρνί με εκδημοκρατισμό και εξευρωπαϊσμό κτλ.
Υπό
αυτές τις
συνθήκες, έκρινα σκόπιμο ότι ο πιο αρμόζων τρόπος για να ακυρωθούν οι
τσαρλατανιές των επιστημονικών παπαγάλων ήταν να προτείνω την μετάφραση
και
δημοσίευση των αυθεντικών θέσεων της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας που
εκτίθενται
άπλετα στο βιβλίο του Αχμέτ Νταβούτογλου Στρατηγικό βάθος, η διεθνής
θέση της
Τουρκίας.
Διαβάζοντάς
το πριν ακόμη κυκλοφορήσει ένοιωσα δικαιωμένος για αυτή την απόφαση
υψηλού
ρίσκου. Κανείς δεν δικαιούται πλέον να ρυπαίνει τον ελληνικό
επιστημονικό
διάλογο με ανοησίες. Πλέον, έχουμε την ανάπτυξη σε βάθος και πλάτος
της
κοσμοθεωρίας και της στρατηγικής που η Τουρκία ακολουθεί την τελευταία
δεκαετία.
Δεν είναι μόνο ότι ο Νταβούτογλου είναι από το 2009 Υπουργός εξωτερικών.
Γνωρίζαμε εδώ και πολλά χρόνια ότι ήταν ο πολιτικοστοχαστικός μέντορας
του
Ερτογάν. Η ανάγνωση του Στρατηγικού βάθους απαιτεί μεγάλη
προσοχή. Έστω
και αν κανείς διαφωνεί με πολλές επιστημονικές θέσεις και ασφαλώς με
προσωπικά
ως έλληνας πολίτης με πολλές αξιολογικές του θέσεις, ο Νταβούτογλου δεν
είναι
ένας τυχαίος αναλυτής. Ξέρει πολύ καλά τι λέει, το αναπτύσσει με πολύ
τέχνη και
είναι ένας άριστος εκλογικευτής των τουρκικών εθνικών συμφερόντων.
Οπωσδήποτε,
το πιο γνωστό έργο του Νταβούτογλου επιδέχεται πολλές αναγνώσεις. Μεταξύ
άλλων:
Επιστημονική ως ένα διεθνολογικό κείμενο. Πολιτικοστοχαστική κατάθεση
των θέσεων
αιχμής των τουρκικών πολιτικών ελίτ του ισλαμισμού που αναπτύσσει με
αρτιότητα
και σαφήνεια την νέο-Οθωμανική θεωρία. Γεωπολιτική ως κατάθεση της
τουρκικής
αντίληψης περί συσχετισμών ισχύος στην περιφέρεια της Τουρκίας και στην
διεθνή
πολιτική. Ανάλυση περιφερειακών ζητημάτων ως εξέταση τόσο περιγραφική
όσο και
πολιτική των περιφερειών που περιβάλλουν την Τουρκία. Κοσμοϊστορική
θέαση που
προσφέρει μια συνολική και σφαιρική θέση των κυρίαρχων σήμερα τουρκικών
πολιτικών ελίτ για τις δυναμικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στο
διεθνές
σύστημα ευρύτερα.
Δεν
θα
επεκταθώ παρά μόνο λέγοντας ότι για ένα τουλάχιστον λόγο το βιβλίο Στρατηγικό
βάθος χρήζει να διαβαστεί από πολλούς έλληνες: Πρέπει να ξέρουμε τι
λέμε για
την Τουρκία, έστω και αν πολλοί πολίτες της Ελλάδας αποφάσισαν να
αυτοκτονήσουν
(η αυτοκτονική τάση είναι ίσως η ισχυρότερη κοινωνικοπολιτική στάση της
συγκαιρινής Ελλάδας και αυτό δεν κρύβεται με τίποτα τα δέκα τελευταία
χρόνια).
Ειδικά
για
τους ειδήμονες ή δήθεν ειδήμονες, θα έλεγα ότι αποτελεί στην καλύτερη
περίπτωση
(άγνοια ή αμάθεια και επιστημονική ανικανότητα) λάθος καις την
χειρότερη
περίπτωση (συνειδητή παράκαμψη) επιστημονική ατιμία αν στις
αναλύσεις
περί συγκαιρινής Τουρκίας και της τουρκικής στρατηγικής δεν είναι
ακριβείς με τα
πραγματολογικά δεδομένα. Πιο συγκεκριμένα, ενόσω το τρίδυμο
Νταβούτογλου,
Ερτογάν, Γκιουλ ηγείται της Τουρκίας, το Στρατηγικό βάθος: α)
τους δίνει
σε βάθος το κοσμοθεωρητικό πλαίσιο στην βάση το οποίου η τουρκική
κυβέρνηση
θεμελιώνει την στρατηγική της, β) τους δίνει λεπτομέρειες για το πώς
συναρτώνται
οι στρατηγικοί σκοποί με τους τακτικούς χειρισμούς και γ) περιγράφει τον
ακριβή
σκοπό στην Θράκη, το Αιγαίο και την Κύπρο.
Πέραν
αυτών,
από τότε που ανέλαβε το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών ο Νταβούτογλου το
Στρατηγικό Βάθος, κατά κάποιο πολύ ουσιαστικό τρόπο, αποτελεί εγχειρίδιο
της
σημερινής τουρκικής διπλωματίας. Τώρα, μια τελευταία λέξη για τους
«επιστήμονες». Ο ρόλος τους είναι η σωστή περιγραφή και η σωστή
ερμηνεία. Για
την περιγραφή αν την κάνουν λάθος εκτίθενται. Για την ερμηνεία
εκτίθενται και
κρίνονται αλλά και ελέγχονται ανάλογα με την εξέλιξη των πραγμάτων. Τους
συμφέρει να προσέχουν και τίποτα δεν είναι πολυτιμότερο από την
επιστημονική
εντιμότητα.
Στην
παρούσα σελίδα θα αναρτώ δικά μου κείμενα και κείμενα άλλων που θεωρώ
σημαντικό
να συνεκτιμηθούν.
———————————————————-
Νταβουτόγλειο αίνιγμα περί στρατηγικού βάθους
Παναγιώτης Ήφαιστος
Καθηγητής Στρατηγικών Σπουδών,
Πανεπιστήμιο
Πειραιώς
Η κυκλοφορία του βιβλίου του Αχμέτ
Νταβούτογλου, Στρατηγικό βάθος (Εκδόσεις Ποιότητα 2010) είναι
ένα
μοναδικό πολιτικοστοχαστικό γεγονός. Αν λάβουμε υπόψη και τα
συντρέχοντα
οικονομικά προβλήματα προσφέρεται για μια αφύπνιση και ριζοσπαστική
ανασύνταξη των πνευματικών, πολιτικών και διπλωματικών επιλογών των
ελλήνων.
Η ελληνική πολιτική
σκέψη των
δύο τελευταίων δεκαετιών έχει υποστεί πολλές στρεβλώσεις. Στις
ελληνοτουρκικές σχέσεις κυριάρχησαν απίστευτα λανθασμένες αντιλήψεις
για την
πολιτική Ερτογάν του οποίου διπλωματικός μέντορας εξ αρχής ήταν ο
σημερινός
Υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου. Τα πάντα ισοπεδώθηκαν και
όλα
υποβιβάστηκαν σε απλουστευτικές και ευθύγραμμες υποθέσεις για το
μέλλον των
σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας. Το μέσον ήταν παρωχημένες φιλελεύθερες
προπαγανδιστικές θέσεις που υποβλήθηκαν μέσα από χιλιάδες κείμενα
στην
ελληνική κοινωνία: «δημοκρατίες που δήθεν δεν πολεμούν»,
«εξευρωπαϊσμούς που
δήθεν θα εξημέρωναν τους τούρκους», «φιλίες και οικονομική
αλληλεξάρτηση που
δήθεν θα φέρουν την ειρήνη» και «λαοί που δήθεν τίποτα δεν τους
χωρίζει».
Κλασικές συνταγές όλα αυτά που μεθοδευμένα οδηγούν τον
αδύναμο-αμυνόμενο
είτε σε πόλεμο είτε σε εθελούσια συρρίκνωση
.
Όλες αυτές οι εκτός
πραγματικότητες φαντασιόπληκτες υποθέσεις κυριάρχησαν στην Ελλάδα
την στιγμή
που στην Τουρκία την τελευταία δεκαετία λαμβάνει χώρα μια
ριζοσπαστική
πνευματική και πολιτική ανασύνταξη σχεδιασμένη να εκτοξεύσει το
τουρκικό
εθνοκράτος στο υψηλότερο σκαλί των ιεραρχιών ισχύος.
Όποιος διαβάσει το Στρατηγικό
βάθος
θα καταλάβει δύο κύριες πτυχές της συγκαιρινής τουρκικής
στρατηγικής.
Πρώτον, ότι η κοσμοθεωρία και ο στρατηγικός σχεδιασμός των τούρκων
ηγετών
όχι μόνο δεν είναι αβάσιμος αλλά επιπλέον έχει πιάσει τον σφυγμό των
διεθνών
εξελίξεων. Το γεγονός δηλαδή ότι ο παλιός μοντερνιστικός κόσμος
παρακμάζει
και ότι ο κόσμος των εθνών γεννιέται. Δεύτερον, ότι η εκπλήρωση των
σκοπών
της νέο-Οθωμανικής στρατηγικής και κοσμοθεωρίας δεν είναι εύκολη
υπόθεση.
Για λόγους που αφορούν την εσωτερική πολιτική ζωή, το κουρδικό και
αστάθμητους διεθνοπολιτικούς παράγοντες είναι μια ριψοκίνδυνη
σχοινοβασία.
Δύσβατος λοιπόν ο δρόμος των νέο-Οθωμανών αλλά ο τροχός των
ιστορικών
εξελίξεων έχει πολλά γυρίσματα πολλά απρόσμενα και απρόβλεπτα.
Σε κάθε περίπτωση, η
στρατηγική
Νταβούτογλου είναι ένα μεγάλο τουρκικό στοίχημα. Επιχειρεί να
αντλήσει
δυνάμεις ενώνοντας πολλά ταυτόχρονα νήματα. Η θεμελιώδης προσέγγιση
αφορά
την πνευματική ανασύνταξη που θα προσαρμόσει την τουρκική πολιτεία
στον
κυρίαρχο ισλαμικό χαρακτήρα του κοινωνικού της υπόβαθρου.
Το ανθρωπολογικό ζήτημα, στην
συνέχεια,
επιχειρεί να το αναγάγει σε κοσμοσυστημικό έρεισμα με το να ενώσει
τα νήματα
όλων των συγγενειών σε όλο το ιστορικό και γεωγραφικό βάθος
Ανατολικά και Δυτικά της Τουρκίας.
Ανατολικά επιχειρεί, βασικά, να σταθεροποιήσει ένα πλέγμα συμμαχιών
με το
πλέγμα κοινωνιών και κρατών που μέχρι πρότινος βρίσκονταν κάτω από
τον
δυτικό αποικιοκρατικό ζυγό και που σήμερα αναζητούν κοσμοθεωρητικούς
και
πολιτικούς προσανατολισμούς.
Στα Βαλκάνια και στην Μεσόγειο
απερίφραστα
περιγράφει τον τρόπο που τα «κατάλοιπα των Οθωμανών» στις διάφορες
χώρες θα
αποτελέσουν την αφορμή για ριζικές ανακατατάξεις που τίποτα δεν
αποκλείουν.
Ενώ φιλοσοφικά «κλαίει και οδύρεται» για τα λάθη του παρελθόντος που
περιόρισαν την Τουρκία στο Αιγαίο προσδιορίζει συγκεκριμένες
μεθοδεύσεις
επικυριαρχίας και εκτοπισμού της Ελλάδας. Σε αυτές συμπεριλαμβάνει
και τον
οικονομικό τομέα.
Στην Κύπρο, βασικά, λέει ότι με
όχημα το
πλεονέκτημα του 1974 πρέπει να την ελέγξει πλήρως. Είναι ρητός και
σαφής:
Όπως το θέτει ο Τούρκος Υπέξ, η Κύπρος «είναι μια σταθερή βάση και
αεροπλανοφόρο που είναι σε θέση να ελέγχει τις περιοχές του Περσικού
κόλπου
και της Κασπίας και τις υδάτινες αρτηρίες του Άντεν και του Ορμούζ,
οι
οποίες αποτελούν τις σημαντικότερες υδάτινες περιοχές που συνδέουν
Ευρασία
και Αφρική». Γεωπολιτικά και
γεωστρατηγικά,
προσθέτει, «ακόμη κι αν δεν υπήρχε ούτε ένας μουσουλμάνος
Τούρκος
εκεί, η Τουρκία όφειλε να διατηρεί ένα Κυπριακό ζήτημα. Καμία χώρα
δεν
μπορεί να μείνει
αδιάφορη σε ένα τέτοιο νησί που βρίσκεται στην καρδιά του ζωτικού
της χώρου.
Η Κύπρος έχει μία ιδιαίτερη
σημασία
ως στοιχείο-κλειδί μίας γενικής στρατηγικής θάλασσας, που σχετίζεται
με τη
θαλάσσια περιοχή που περικλείεται από τον άξονα Κασπία-Εύξεινος
Πόντος-Στενά-Αιγαίο πέλαγος-ανατολική Μεσόγειος-Σουέζ-Περσικός
κόλπος».
Τώρα τι λέει να κάνουν οι Τούρκοι
κατά
όποιου επιχειρεί να ανατρέψει την στρατηγική ανάδειξης της Τουρκίας
σε
υπερδύναμη; Έλεος, δεν υπάρχει: «Η Τουρκία, πρέπει να είναι
προετοιμασμένη,
ώστε να απαντήσει με την απαιτούμενη σκληρότητα σε κάθε γεγονός που
απειλεί
τους στρατηγικούς της υπολογισμούς». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η
δημοσίευση
του Στρατηγικού βάθους είναι μια ευκαιρία αναστοχασμού,
αυτοκριτικής
και δικής μας πνευματικής και πολιτικής ανασύνταξης. Μια ευκαιρία να
κατέβουμε από τα σύννεφα και να προσγειωθούμε πριν είναι πολύ αργά.
Βασικά,
σε συνδυασμό με τα χρονίζοντα πλέον οικονομικά προβλήματα,
παραγνώριση της
ανοδικής ηγεμονικής πορείας της Τουρκίας δυνατό να σημαίνει το τέλος
του
νεοελληνικού κράτους.
.