Διαστημικές φιλοδοξίες και τεχνολογικές φαντασίες

H τεχνολογία θα φέρει ευημερία για όλους.
Αμήν.

Κυριε Μαυριδη, ειστε πολυ τυχερος που εχετε ενα χωρο οπως το αντιβαρο για να δημοσιοποιειτε τις αποψεις σας. Αναρωτηθηκατε ποτε ποιοι σας προσφερουν αυτη την τεχνολογια; Ποιοι ειναι οι επιστημονες και οι θεωριες πισω απο αυτη την ιστιοσελιδα; Οχι φυσικα, ειστε απλα ενας χρηστης που δεν τον ενδιαφερει η ουσια αλλα μοναχα η επιφανεια. Ετσι επιφανειακα και με μεγαλη υποκρισια αφου πρωτα αποκομισατε πληροφοριες απο τη βικιπαιδεια για τον διαστημικο σταθμο καθησατε μετα να γραψετε ενα σωρο ανοησιες για το μελλον του ανθρωπου. Το μελλον του ανθρωπου δεν καθοριστηκε ποτε απο ατομα οπως εσεις αλλα απο γεωμετρες οπως ο Ευκλειδης, αστρονομους οπως ο Αναξαγορας, φυσικους οπως ο Νευτονας και ο Goddard. Επιστημονες με μεγαλη φαντασια και οραμα για την ανθρωποτητα. Νομιζω οτι σκοταδιστες οπως εσεις κυριε Μαυριδη το μονο που εχουν να προσφερουν σε αυτο τον πλανητη και την ανθρωποτητα ειναι ενα μεγαλο ολοστρογγυλο Τιποτα. Με λυπει και μονο που τυγχανει να ειστε συν-Ελληνας.

Χωρίς να τάσσομαι υπέρ του ενός ή του άλλου (μην ποδοσφαιροποιήσουμε και το νου) πρέπει να συγκεράσουμε νομίζω τις δύο απόψεις διότι εκ πρώτης αναγνώσεως έχουν και οι δύο δίκιο!
Ναι, η ανθρωπότητα έφθασε έως εδώ γιατί κάποιοι άνθρωποι αντί να μοχθούν σαν σκλάβοι για την επιβίωση (που δεν επιτρέπει τη διανόηση) είχαν την πολυτέλεια -και την ικανότητα- περί άλλων να τυρβάζουν! Προς όφελος και εκείνων που μοχθούσαν!
Όμως η αντίληψη για την επιστήμη και την τεχνολογία, ιδιαίτερα στους αρχαίους Έλληνες, ήταν ανθρωποκεντρική και όχι “ουδέτερη” ή αποϊδεολογικοποιήμένη όπως (σκοπίμως κατά τη γνώμη μου) προπαγανδίζεται σήμερα. Ότι δηλαδή η επιστήμη υπηρετεί γνώση γενικώς και αορίστως, ότι η τεχνολογία δεν είναι καλή ή κακή, αυτά είναι χαρακτηριστικά ανθρώπων!
Είναι έτσι, εάν θέλουμε να πιστεύουμε ότι η επιστημονική γνώση εμφανίζεται σαν τα αγριολούλουδα τους αγρού. Αρκεί να βρέξει η να σκάψουμε και να ποτίσουμε! Για να επιλέξουμε εμείς κατάλληλα να φτιάξουμε μαγιάτικο στεφάνι ή ηρωϊνη και ότι άλλο καλό ή κακό!
Η επιστημονική έρευνα σήμερα ΠΑΡΑΓΓΕΛΛΕΤΑΙ και ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ στο συντριπτικό της μέρος! Δεν είναι “χόμπυ” αδέσμευτων διανοητών με δικές τους τσέπες γεμάτες που ψάχνουν διέξοδο στη γνώση!
Έχει σημασία λοιπόν από ποιόν και γιατί! Διότι “εγκιβωτίζεται” η διαδικασία και η ροή των αποτελεσμάτων της και έχουν εκ των προτέρων προσδιοριστεί ως ζητούμενα τα κύρια τεχνολογικά επιτεύγματα της και η χρήση τους!
Εδώ λοιπόν μπαίνει ένα μεγάλο θέμα! Αν η έρευνα και η παραγόμενη τεχνολογία έχει όντως στόχο την ευημερία της ανθρωπότητας ή μπορεί να εξυπηρετεί εξουσιαστικούς σκοπούς και/ή μόνον ίδιον όφελος αυτών που την χρηματοδοτούν!
Υπ’ αυτό το πρίσμα (όχι να μην ξοδεύουμε λεφτά γιατί ο κόσμος πεινάει, θα τον ταϊσουμε και θα ξαναπεινάσει!) έχουν θέση προβληματισμοί και ενστάσεις για το που οδεύει η επιστήμη και προς που τα έξοδα που απαιτεί όπως του κυρίου αρθρογράφου!
Σεβασμός λοιπόν στους “αργόσχολους γεωμέτρες” αλλά σεβασμός και σ’ αυτούς που ρωτάνε “θα χρησιμεύσει;”!

Δημήτρη Μαυρίδη είσαι απαράδεκτος. Χωρίς να γνωρίζεις το αντικείμενο κάθεσαι και αρθρογραφείς παρασύροντας κόσμο σε λαθεμένες σκέψεις.
Παρόλα αυτά σε αντίθεση με τον «Δημήτρη» πού απλά στα «έχωσε» και τον Χονδρογιάννη που τα βλέπει «γκρίζα» θα προσπαθήσω με επιχειρήματα να σε μεταπείσω. Στο κάτω κάτω η παιδεία που μας προσφέρεται στην Ελλάδα απλά οδηγεί και σε τέτοιες συμπεριφορές … δεν φταίς απαραίτητα, όμως σφάλεις.

Κατά αρχήν, θέλω επιγραμματικά να δηλώσω και αργότερα να αιτιολογήσω ότι:
«Η ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΑΕΙΦΟΡΟ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΛΕΟΝ ΚΡΙΣΙΜΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ, και ότι ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΠΕΡΝΑΕΙ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΜΕ ΝΑ ΧΑΣΟΥΜΕ ΟΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟ ΤΡΑΙΝΟ, ΟΠΩΣ ΕΝΑ ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΟ ΠΟΥ ΑΝΑΖΗΤΑΕΙ ΤΟ ΩΑΡΙΟ».

Η αλληγορία δεν είναι τυχαία, ούτε η έκφραση «αειφόρος διαστημική οικονομία» και εξηγούμαι τι εννοώ αφού πρώτα ενημερώσω ότι ασχολούμαι με τα διαστημικά από το 1998 και ότι έχω εργαστεί 3.5 χρόνια στο μεγαλύτερο διαστημικό πρόγραμμα της Ευρώπης ως υπεύθυνος ελέγχου χρονοδιαγράμματος και οικονομικού προγραμματισμού. (Programme Planning & control for Meteosat Second Generation, 2 δις ευρώ).

Αρχίζω από το τι έμαθα εκεί. Λοιπόν, το think tank “RAND corporation” μαζί με κορυφαία πανεπιστήμια της Αμερικής εκπόνησε μία εκτενέστατη ανάλυση όλων των διαπλανητικών διαστημικών αποστολών της NASA με σκοπό να βελτιώσει την διαχειριστική των προγραμμάτων. Από πλευράς ολικής διαχείρισης μας απασχολούν τρία πράγματα: 1.) το τεχνικό αντικείμενο, 2.) το κόστος υλοποίησης και 3.) ο διαθέσιμος χρόνος υλοποίησης. Για να μπορέσουν να κάνουν συγκρίσιμες τις διάφορες αποστολές (γιατί δεν έχουν όλες τον ίδιο βαθμό δυσκολίας) αναπτύξανε μέ πολυπαραγοντικές σταθμίσεις έναν «δείκτη πολυπλοκότητας αποστολής» οπότε μετά μπορούσαν να κάνουν δισδιάστατη συσχέτιση χρηματικού προϋπολογισμού με διαθέσιμο χρόνο. Θυμίζω ότι όλες σχεδόν οι διαπλανητικές πτήσεις έχουν αυστηρά καθορισμένα χρονικά όρια για την εκτόξευση, που προσδιορίζεται από την ουράνια μηχανική (τροχιές).
Το αποτέλεσμα της συσχέτισης ήταν να διαπιστώσουν ότι οι αποτυχίες των αποστολών, όταν υπήρξαν, ήταν κυρίως συνάρτηση της ανεπάρκειας χρόνου για τήν δεδομένης πολυπλοκότητας αποστολή. Επίσης διαπιστώσανε ότι ακόμα και εκθετική αύξηση του διατιθέμενου προϋπολογισμού (μεσοστρατής) δεν μπορούσε να υποκαταστήσει έλλειψη χρόνου στις αποστολές. Ηθικό δίδαγμα : ΑΦΙΕΡΩΣΕ ΤΟΝ ΙΔΑΝΙΚΟ ΧΡΟΝΟ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΑΛΛΟΙΩΣ ΘΑ ΕΧΕΙΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΑΝ «ΧΩΣΕΙΣ» ΑΠΕΡΙΟΡΙΣΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ.
Ας ονομάσουμε τον ελάχιστο απαιτούμενο χρόνο «ελάχιστο κρίσιμο χρόνο».

Τώρα λίγα για την διαστημική οικονομία, πρίν μπούμε στο θέμα της αειφόρου διαστημικής οικονομίας.
Η αποστολή του APOLLO και οι αντίστοιχες Ρωσικές αποστολές (Lunokhod) στην Σελήνη, αν και είχαν στρατιωτικοπολιτικά κίνητρα είχαν σημαντικότατα αποτελέσματα. Ανακαλύφθηκε απρόσμενα ! ότι η επιφανειακή σκόνη έχει Ηλιο-3, ένα ισότοπο του στοιχείου Ηλίου πού αποτελεί το ιδανικό καύσιμο για αντιδραστήρες σύντηξης. Σημειωτέων ότι ο τελευταίος αστροναύτης Harisson Schmitt “Jack”, πού ήταν γεωλόγος έχει αφιερώσει από τότε την ζωή του στην προσπάθεια να κινητοποιήσει την ανθρωπότητα να εκμεταλλευτεί αυτό των πλούτο. Έχει εκδόσει σχετικό βιβλίο με πλήρη τεκμηρίωση (έχω και ένα αντίτυπο με ιδιόχειρη αφιέρωση).
Εκτός από αποθέματα Ηλίου-3 η Σελήνη έχει πολλά υλικά τα οποία έχουμε ανάγκη, όπως τιτάνιο, μαγνήσιο, σπάνιες γαίες κλπ. Γενικά δείχνει να έχει συμπληρωματικά πλεονάσματα σε σχέση με την Γή. Ως οικονομολόγος (μεταξύ άλλων), αρέσκομαι στο να κάνω την επισήμανση ότι έχουμε διεθνές εμπόριο απλά γιατί υπάρχουν σε κάποιες περιοχές συγκεντρώσεις υλικών πού σπανίζουν αλλού. Ακόμα και αν καταλύονταν τα εθνικά σύνορα οι μεταφορές υλικών σε μεγάλες αποστάσεις (διηπειρωτικά), για τον ανωτέρω λόγο θα ισχύουν (και πιό έντονα μάλιστα).

Για να μπούμε τώρα στο χώρο της αυτονομίας-αειφορίας, θυμίζω ότι η παγκόσμια ετήσια παραγωγή Οσμίου είναι 500 κιλά και παράγεται όλο στην Τουρκία. Όλος ο υπόλοιπος κόσμος εξαρτάται από την Τουρκία για Όσμιο, όπως εξαρτάται από την Κίνα για Δυσπρόσιο κλπ.
Όπως κανένα κράτος δεν μπορεί να έχει πλήρη αυτάρκεια έτσι και η Γή στο σύνολό της δεν έχει «πλέον» αυτάρκεια. Χρειάζεται εισαγωγή Ηλίου-3 για να τροφοδοτήσει τους αντιδραστήρες σύντηξης. Επίσης πρέπει να παρατηρήσουμε ότι εάν τελικά εγκαταστήσουμε στη Σελήνη εξορυκτικές υποδομές για Ηλιο-3 θα είναι σχεδόν το ίδιο εύκολο να εξορύξουμε και άλλα χρήσιμα υλικά και ακόμα με αντίστοιχο τρόπο να αξιοποιήσουμε αστεροειδείς, τον πλανήτη Ερμή και άλλους πλανήτες αργότερα.
Ένα είναι Το Πρόβλημα για να δουλέψουν οι άνθρωποι στην επιφάνεια αυτών των πλανητών, η διαφορετική βαρύτητα. ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΠΛΗΝ ΕΝΟΣ (Δία) ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΚΑΛΛΙΣΤΑ ΝΑ ΕΡΓΑΖΟΜΑΣΤΕ ΣΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΟΥΣ, εντός κατάλληλου χώρου. Άπαξ και βγεί αποφασιστικά η ανθρωπότητα στο ηλιακό μας σύστημα όλα αυτά είναι παρόμοιας δυσκολίας. ΤΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΥΠΕΡΚΕΡΑΣΤΕΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ 120 ΠΡΩΤΩΝ ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΩΝ. Αν βγείς από τη ατμόσφαιρα έχεις δυνατότητα να πάς σχεδόν παντού. Αντίστοιχα με τις δυνατότητες πού έδωσε κάποτε στον άνθρωπο η ναυσιπλοία και αργότερα η αεροπορία.

Το πρόβλημα της αυτάρκειας της Γής είναι γνωστό αναφορικά με την ενέργεια αλλά δεν είναι μόνο εκεί το πρόβλημα. Πάνπολλά άλλα υλικά βρίσκονται σε αυξανόμενη μείωση. Αλλά και μόνο το ενεργειακό πρόβλημα να αναλογιστούμε τα πράγματα είναι δραματικά. Μέσα σε 158 χρόνια καταναλώσαμε το μισό τουλάχιστον από το πετρέλαιο που συσσώρευσαν φυσικές διαδικασίες που ενεργούσαν επί 2 δις χρόνια.
Εάν καταρρεύσει η παγκόσμια οικονομία ή ΕΑΝ ΔΕΝ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ 200 ΧΡΟΝΙΑ (κατά τον Hawkings) (ή 100 χρόνια κατά΄εμένα) Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ ΘΑ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΕΙ ΣΕ ΘΑΝΑΤΟ. Δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλα 2 δις χρόνια για την επόμενη προσπάθεια.

Ας εξηγήσω τώρα τι εννοώ «αειφόρο διαστημική οικονομία» περιορίζοντας την ανάλυση, για χάριν απλοποίησης της συζήτησης, στο δίδυμο Γή-Σελήνη (συμπεριλαμβανομένου του μεσοδιαστήματος). Δεδομένου ότι δεν μπορούμε να έχουμε αειφόρο οικονομία στην Γή (σε επίπεδα GDP σημερινά), χρειαζόμαστε εισαγωγές από την Σελήνη. Αντίστοιχα δεν είναι δυνατόν να υπάρξει αυτόνομη αειφόρος διαστημική οικονομία με την Σελήνη μόνη της. Η Σελήνη επίσης χρειάζεται εισαγωγή υλικών. Η αειφορία και των δύο είναι συνάρτηση του οικονομικού πλεονάσματος στην κάθε πλευρά πού θα πρέπει να ισορροπεί σε κάποιο ελάχιστο (ή καλύτερα να έχει καί περιθώρια πλεονάσματος).

Τι έχουμε σήμερα από πλευράς διαστημικής οικονομίας? ¨Έχουμε μερικούς δορυφόρους για τηλεπικοινωνίες και τηλεπισκόπηση. Υπάρχουν και κάποια σχέδια για διαστημικό τουρισμό και για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε τροχιά, με περιορισμένη όμως επίδραση στην όλη οικονομία.
Επίσης βλέπουμε ότι η Αμερική εγκατέλειψε (για την ώρα) τον στόχο πού είχε για βάση στην Σελήνη, στα πλαίσια του προγράμματος Constellation πού είχε εξαγγείλει ο Bush. Αντ΄αυτού θα επιδιώξουν προσέγγιση σε αστεροειδή πού είναι πιο εύκολο και οικονομικότερο.
Βλέπουμε δηλαδή ότι δεν είναι σε θέση να επαναλάβουν ένα APOLLO. Και οι Ρώσοι έχουν περιορίσει δραστικά τις δραστηριότητές τους.

Και στις δυό πλευρές λείπει πλέον το πάθος που υπήρχε την δεκαετία του 60. Το γιατί είναι εξαιρετικά πολύπλοκο.

Δεδομένου του γεγονότος ότι αειφόρος διαστημική οικονομία προϋποθέτει σημαντικότατες επενδύσεις η σημερινή δραστηριότητα μπορεί να παρομοιαστεί μόνο με βεγγαλικά. Εντυπωσιακά αλλά και εξαιρετικά βραχύβια. Γιατί ? Γιατί τίποτα από αυτά πού γίνονται δεν έχει τον χαρακτήρα επαναχρησιμοποιήσιμης υποδομής (πλήν αμελητέων συγκριτικά βάσεων εκτοξεύσεως.

Υπάρχει προφανώς ένα κενό ανάμεσα στην επιταγή του Hawking και τα τεκταινόμενα σήμερα.

Θέλω επίσης να γνωρίζουμε όλοι, ότι πέρα από τους γνωστούς πολέμους που εξελίσσονται παγκοσμίως, (ΙΡΑΚ , Αφγανιστάν, Λιβύη κλπ) ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΔΩ ΚΑΙ 30 ΧΡΟ ΝΙΑ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΟΤΙ Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕ 500 ΕΚΑΤΟΜΥΡΙΑ, και ενδεχομένως δουλεύουν υπογείως προς αυτήν την κατεύθυνση. Νομίζουν ότι έτσι θα λυθεί το πρόβλημα των πόρων (στην Γή) που βρίσκονται σε πίεση και έτσι θα πάρει παράταση η κατάρρευση της οικονομίας.
Όμως αυτό θα ισοδυναμούσε με φρενάρισμα του παγκόσμιου παραγόμενου προϊόντος και άρα απομάκρυνση από την συγκέντρωση της κρίσιμης μάζας. Είναι στείρα λογιστική προσέγγιση που στερείται φαντασίας.

Εδώ, εν ίδει παρένθεσης, θα ήθελα να υπενθυμίσω τον μηχανισμό πολλαπλασιασμού μίας αποικίας μελισσών. Η κυψέλη ξεχειμωνιάζει καταναλώνοντας αποθέματα, αλλά είναι σχετικά περιορισμένη πληθυσμιακά, μετά την φθορά του πληθυσμού από την κοπιώδη συγκομιδή μέλιτος καλοκαίρι και φθινόπωρο. Την άνοιξη ο πληθυσμός με την παρουσία τροφής (αρχικά αποθηκευμένης μετά φρέσκιας) αρχίζει να αυξάνεται, αναλογικά με την αύξηση της εισερχόμενης τροφής και την ποσότητα πληθυσμού πού επιφορτίζεται την ανατροφή των γονιμοποιημένων κελιών. Για την ανάπτυξη επομένως υπάρχουν δύο περιοριστικοί παράγοντες ο ένας εσωτερικός (πληθυσμός) και ο άλλος εξωτερικός (τροφή). Επίσης σημαίνει ότι για δεδομένο πληθυσμό (και ας εστιάσουμε στο μέγιστο) έχουν δαπανηθεί και τροφές για την εκκόλαψή του και πολλές εργατοώρες. Εάν δεδομένη στιγμή λείψει επαρκής ανθοφορία υπάρχει ραγδαία κατανάλωση αποθεμάτων, αλλά και εάν έχουμε ξαφνική ανθοφορία αλλά όχι επαρκή πληθυσμό εργατριών δεν μπορεί να επωφεληθεί επαρκώς η κυψέλη (εξ ού και οι μετακινήσεις από περιοχή σε περιοχή των κυψελών από τον μελισσοκόμο).

Πρέπει να αναλογιστούν επομένως αυτοί που πρεσβεύουν ότι η ανθρωπότητα πρέπει να περιοριστεί σε 500 εκατομμύρια ότι ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΕΧΕΙ ΠΡΟΚΥΨΕΙ ΜΕ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΩΣ ΝΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΙΟ ΩΡΙΜΗ ΕΠΟΧΗ ΓΙΑ ΝΑ ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΤΕΙ ΤΗ ΑΝΘΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ.

Ακούγεται ακόμα λίγο αξιωματικό, γιατί λείπει η εκτίμηση περί του μεγέθους της υποδομής που χρειάζεται για να εισέλθει η ανθρωπότητα σε αειφόρο διαστημική εποχή.

Αν δούμε τι πύραυλος χρειάζεται για να μπεί σε τροχιά ένας μικρός δορυφόρος (97.5 % μάζας πύραυλος είναι πύραυλος) και αν αναλογιστούμε ότι ο δορυφόρος μετά μπορεί να περιστρέφεται επ΄απειρον γύρω από την Γή αρχίζουμε να χωνεύουμε ότι η σχέση επένδυσης-ωφέλους είναι σαφέστατα μη γραμμική και δεν μπορεί να εκτιμηθεί με προχειρότητες. Θυμίζω επίσης ότι οι πύραυλοι ARIANE που κατασκευάζονται στην Ευρώπη ταξιδεύουν με πλοίο στο Κουρού της Γαλλικής Γουινέας για να μπορέσουν από εκεί να εκτελέσουν το άλμα των 120 χιλιομέτρων πού θα τους φέρει τελικά σε τροχιά. Ο μαθηματικός υπολογισμός που διέπει αυτή τη φάση της πτήσης είναι ότι πιο δύσκολο έχει πετύχει ο άνθρωπος. Αντίστοιχα και τα τεχνικά μέσα (πύραυλοι) που φέρουν εις πέρας την αποστολή.
Και όμως, όπως είπαμε παραπάνω, στην κλίμακα που ορίζει ο O Hawking (και πολλοί άλλοι) αυτά τα επιτεύγματα είναι πυροτεχνήματα. Κάτι πολύ πιο σοβαρό χρειάζεται, καί έχουμε μόνο 200 (ή 100) χρόνια να το υλοποιήσουμε, και ακόμα-ακόμα δεν ξέρουμε κάν τι είναι αυτό που χρειάζεται.

Από πλευράς αναγκών πάντως χρειάζεται να φέρουμε σε τροχιά δεκάδες χιλιάδες τόνους υλικά για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες μιας σειράς έργων, όπως δορυφόροι παραγωγής ενέργειας, υλικό βάσεων για την Σελήνη, υλικό βάσεων για τον Ερμή, υλικό επεξεργασίας αστεροειδών κλπ). ΜΕ ΤΙΣ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΙΚΑ, αλλά με άλλες ευνοϊκότερες παραδοχές, ΑΝ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΟΝΤΑΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ ΘΑ ΗΤΑΝ ΟΛΑ ΕΠΙΤΕΥΞΙΜΑ.

Ας κάνουμε την εξής υπόθεση, ότι κατασκευάζουμε ένα πύργο ύψους 120 χλμ, που έχει δηλαδή την κορυφή του έξω από τήν ατμόσφαιρα, και (με άλλα συμβατικά μέσα) θέτουμε σε τροχιά ένα rail-gun που να περνά πάνω από την κορυφή του πύργου (16 φορές την ημέρα). Σημειωτέον ότι από πλευράς τεχνολογίας υλικών μπορεί να κατασκευαστεί πύργος 300 χλμ. με κράμα τιτανίου για τον φέροντα δοκό και αντιστήριξη με αντηρίδες από ανθρακονήματα.

Για να λειτουργήσει αποδοτικά ένα τέτοιο σχήμα χρειάζεται καί ένα κάθετο rail-gun εντός του πύργου, που τον ονομάζω “Πύλη την Γης” (Earth Portal) για να τροφοδοτεί με φορτία την κορυφή της Πύλης από όπου θα παραλαμβάνονται από το εν τροχιά rail-gun για περαιτέρω τοποθέτηση σε τροχιά. Πρέπει να διευκρινίσω εδώ ότι το rail-gun μπορεί να επιταχύνει στιγμιαία (σε ms) τα φορτία που παραλαμβάνει από στατικό σημείο, ευρισκόμενο στην κορυφή της Πύλης, έως την τροχιακή ταχύτητα. Θα υφίσταται μεταβολή της ορμής του πού θα πρέπει στην συνέχεια (σε διάρκεια μιάς τροχιάς) να αναπληρώνεται με την κατανάλωση κάποιων καυσίμων.

Αν είναι αυτή η λύση για να επιτευχθεί η αειφόρος διαστημική οικονομία, λέω εάν…., εάν είναι αυτή και καμία άλλη, τότε έχουμε ένα προβληματάκι. Για να κατασκευαστεί ο πύργος των 120 χλμ χρειάζονται αρκετά πραγματάκια. Χρειάζονται αρκετοί άνθρωποι να δουλεύουνε που θα τρέφονται από άλλους, που θα δουλεύουνε για να τρέφουνε τους μηχανικούς του έργου (παραγωγούς υλικών, μεταποιητές, μεταφορείς, εγκαταστάτες).
Πέρα από το καθαρά τεχνικό έργο της Πύλης πρέπει να εξελίσσονται σχεδιαστικά και από πλευράς άλλων υποδομών λειτουργίας όλα τα έργα (που αναφέρθηκαν ανωτέρω) πού θα γίνουν υλοποιήσιμα από την ύπαρξη την Πύλης της Γής.
Θα χρειαστεί προετοιμασία σχεδιασμού για ένα μεγάλο βάθος χρόνου για να μπορέσει να σχεδιαστεί και υλοποιηθεί κάτι τέτοιο.
Πέραν από τις προφανείς εφαρμογές ενός τέτοιου μεταφορικού φορέα από την Γη σε τροχιά προκύπτουν και άλλες παρεπόμενες με πιο χαρακτηριστική την ταχεία μεταφορά φορτίων σε κάποιο άλλο σημείο της Γής που στην συνέχεια θα προσγειώνεται με τεχνικές αεροφρεναρίσματος.
Όσο περισσότερες διαστημικές εφαρμογές τεθούν σε υλοποίηση άμα τη λειτουργία της Πύλης της Γής τόσο πιο πολύ θα αξιοποιείται η Πύλη της Γής και κατά συνέπεια θα δικαιολογείται η επένδυση. Το βέλτιστο δυναμικότης (τόνοι υλικού – ημέρα) μπορεί να απαντηθεί μόνο μετά από ασκήσεις εξομοίωσης με πολύπλοκα οικονομετρικά μοντέλα της παγκόσμιας οικονομίας διευρυμένης κατά το βάθος (στο διάστημα) πού θα επιδρά μία τέτοια υποδομή. Σημειώνεται ότι το σημερινό μοντέλο παραγωγής ενέργειας περιγράφεται από περίπου 160.000 εξισώσεις.

Ελπίζω να αρχίζει να γίνεται κατανοητό ότι αφ ενός είναι πολύ δύσκολο για ένα μη «μυημένο» στα διαστημικά να κατανοήσει την πολυπλοκότητα εκτίμησης ενός τέτοιου εγχειρήματος τόσο από την πλευρά κόστους όσο και από την πλευρά οφέλους. Θα πρέπει να το αντιμετωπίζουμε σαν «ιερό τέρας» και να βάλουμε πολύ προσπάθεια να το κατανοήσουμε όσο περισσότερο γίνεται. Ισως να είναι η μόνη διέξοδος από την σημερινή κατάσταση πού μοιάζει σαν επιταχυνόμενη πορεία σύγκρουσης με τον τοίχο.

Αν αυξήσουμε ταχύτητα και στοχεύσουμε ψηλά θα υπερπηδήσουμε το εμπόδιο. Εάν όχι, εάν διστάσουμε και κόψουμε φόρα, αν αμφιταλαντευόμαστε και χάσουμε τον ρυθμό μας τότε μας περιμένει αργός θάνατος (μετά την σύγκρουση στον τοίχο), εκτός βέβαια εάν κάποιος αστεροειδής μας απαλλάξει από την μακρόχρονη αγωνία.

Δεν πρέπει να παραλείψω να υπενθυμίσω την έννοια της κρίσιμης μάζας και της εντροπίας. Η πρώτη έννοια είναι πολύ χαρακτηριστική όσον αφορά την πυρηνική σχάση.
Η σχέση τους με τα ανωτέρω είναι ότι για την υλοποίηση όσων ανέφερα χρειάζεται μεγάλη κρίσιμη μάζα. Οποιαδήποτε ποσότητα πόρων μικρότερη από τη κρίσιμη μοιραία δεν θα επιτρέψει την ολοκλήρωση της Πύλης της Γης.

Η φύση μας έχει δείξει ότι κάποια όντα (θυμάμαι συγκεκριμένα από ταινίες του Κουστώ το καλαμάρι) κατά τη φάση της αναπαραγωγής καταναλώνουν τόση ενέργεια που αμέσως μετά πεθαίνουν. Τα δίνουν όλα για να υπάρχει νέα γενιά, για να υπάρχει συνέχεια. Και είναι τόσο πρωτόγονοι οργανισμοί σε σχέση με τον άνθρωπο. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΡΑΓΕ ΘΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΤΙ ?, ΘΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙ ΤΗΝ ΚΡΙΣΙΜΗ ΜΑΖΑ ΠΟΡΩΝ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ?
ΑΚΟΛΟΥΘΩΣ, ΑΝΑΛΟΓΑ, ΘΑ ΣΥΓΓΕΝΤΡΩΣΕΙ ΤΗΝ ΚΡΙΣΙΜΗ ΜΑΖΑ ΠΟΡΩΝ ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙ ΚΑΙ ΑΛΛΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ?
ΤΕΛΙΚΑ ΘΑ ΣΥΓΓΕΝΤΡΩΣΕΙ ΤΗΝ ΚΡΙΣΙΜΗ ΜΑΖΑ ΠΟΡΩΝ ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙ ΚΑΙ ΑΛΛΟ ΓΑΛΑΞΙΑ ?

Πιστεύω ότι πάντα θα πρέπει να σκεπτόμαστε σε όρους κρίσιμης μάζας που μπορεί να συγκεντρωθεί στο συντομότερο χρονικό διάστημα για την επίτευξη του επόμενου milestone στην άσκηση ελάττωσης κινδύνου που διατρέχει η ανθρωπότητα από εξωτερικούς παράγοντες (αστεροειδείς) και εσωτερικούς παράγοντες (αυτοκαταστροφική παράνοια).

Για την επίτευξη της κρίσιμης μάζας χρειάζονται όλοι, Και ο Δημήτρης Μαυρίδης και ο «Δημήτρης» και ο Χονδογιάννης, και όποιος άλλος μπορεί να συνδράμει σε αυτό το σκοπό, από την πλευρά του. Σε όρους κρίσιμης μάζας και εντροπίας η συμβολή του καθενός είναι τόσο σημαντική όσο και η επίτευξη της κρίσιμης μάζας και η απώλεια ακόμη και ενός είναι τόσο μοιραία όσο η δύναμη της εντροπίας. Αυτό πρέπει να το θυμόμαστε και για τα κοινωνικά-πολιτικά ζητήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα μας.

Και για να συνδέσουμε τα ανωτέρω με τα πολιτικά πράγματα θα απαντήσω και σε ένα ερώτημα που δεν τέθηκε: “Nαι στα πυρηνικά στην Ελλάδα ή όχι ?” Αν και πιστεύω φανατικά στην χρησιμότητα της πυρηνικής ενέργειας, με την παρούσα πολιτική κατάσταση OXI. Είναι πιο επικίνδυνο και από το να παίζεις με το μπαρούτι στα πόδια του Νέρωνα (όπου Νέρωνας αυτοί που μας κυβερνούν). Με άλλη πολιτική κατάσταση ΝΑΙ. Ας πάρουμε πρώτα οι Έλληνες την διακυβέρνηση της χώρας μας στα χέρια μας και μετά τα πυρηνικά.

Άρα όλη η ανωτέρω συζήτηση ήταν καθαρά για θεωρητικούς λόγους. Τίποτα άμεσα πρακτικό. Άλλα προέχουν. Η έννοια της «ΚΡΙΣΙΜΗΣ ΜΑΖΑΣ» και του «ΕΛΑΧΙΣΤΟΥ ΚΡΙΣΙΜΟΥ ΧΡΟΝΟΥ» ας μας μείνει πάντως ! για τα κοινωνικά.

Κε Μαυρίδη Φάνηκε να μήν σας έπεισα και έτσι αποπειρούμαι μία δεύτερη προσπάθεια. Δεν υπόσχομαι συνέχεια.

01. Εκείνο που με απασχόλησε ήταν το «γιατί», όσον αφορά τη μεγαλύτερη τεχνολογική προσπάθεια του 20ού αιώνα και τις προσδοκίες που εξέθρεψε. Το ερώτημα αυτό οφείλει να το διατυπώσει ο καθένας μας και δεν απαιτεί λεπτομερείς τεχνικές γνώσεις. Μπορεί να σφάλω, αντιλαμβάνεσθε όμως που οδηγεί το ότι θεωρείτε απαράδεκτη την διατύπωση αντιρρήσεων από κάποιον που στερείται ειδικών τεχνικών γνώσεων για το θέμα;

01 >> Ναι είναι πρόβλημα η διατύπωση αντιρρήσεων σε ένα ιστότοπο πού δεν συχνάζεται από άτομα που γνωρίζουν το θέμα. Εάν θέλατε να μάθετε περισσότερα υπάρχουν πιο κατάλληλοι ιστότοποι για ενημέρωση η σχολιασμό. Για να παρει κανείς σωστές απαντήσεις πρέπει να κάνει σωστές ερωτήσεις και στον σωστό χρόνο και τόπο. Εμένα μου φάνηκε περισσότερο να θέλετε να περάσετε την άποψή σας παρά να ακούσετε. Και η απάντηση που μου δίνετε ενισχύει αυτή την εικόνα.

02. Ίσα-ίσα, η λατρεία της τεχνολογίας είναι δυνατόν να μας τυφλώσει τόσο, ώστε να μην βλέπουμε την πραγματικότητα. Σχετικά, σας παρακαλώ να διαβάσετε πιο πάνω με προσοχή τη διεισδυτική ανάρτηση του κυρίου που υπογράφει ως «Δημήτρης» στις 1/4/2011.

02 >> Έκανα μια δεύτερη ανάγνωση, αλλά και πάλι δεν με φώτισε στο διαταύτα. Όσον αφορά την τεχνολογία γενικότερα δεν γνωρίζω πολλούς πού να τους έβλαψε. Εκτός ένα εννοείτε τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα. Κάθε τεχνολογία και όχι μόνο μπορεί να βλάψει αν χρησιμοποιηθεί με λάθος τρόπο. Αυτό είναι γνωστό από την εποχή της ανακάλυψης της φωτιάς τουλάχιστον, και όπως και κάθε εξουσία η τεχνολογία μπορεί να γίνει αντικείμενο κατάχρησης. Ακόμα και η ομορφιά μίας γυναίκας μπορεί να χρησιμοποιηθεί με καταχρηστικό τρόπο (είτε από τη ίδια είτε από τρίτους). Τι να κάνουμε να απαιτήσουμε μπούργκα ή γενετική τροποποίηση για να μην βγαίνουν όμορφες γυναίκες ? Νομίζω το συμπέρασμα είναι εύκολο να βγεί. Ότι παράλληλα με την ανάπτυξη της τεχνολογίας χρειάζεται σχετική παιδεία και ήθος. Ευπρόσδεκτη κάθε συνεισφορά προς αυτή την κατεύθυνση.

Θα δώσω, εκ περισσού ισως, και ένα ακραίο παράδειγμα που θεωρώ διδακτικό. Η Υδραζίνη (N2H4) πού είναι εξαιρετικά διαβρωτική, εκρηκτική, τοξική και καρκινογόνος έχει μια σειρά εφαρμογών για τις οποίες είναι αναντικατάστατη. Είναι καύσιμο στους δορυφόρους, είναι καύσιμο στην εφεδρική γεννήτρια των F16 (για την περίπτωση αναγκαστικής προσγείωσης), είναι καύσιμο για το σύστημα επείγουσας ανάδυση υποβρυχίων, είναι προστατευτικό κατά της διάβρωσης ! συστημάτων ψύξης πυρηνικών σταθμών, είναι πρώτη ύλη για την φαρμακοβιομηχανία και τα λιπάσματα. Υπάρχει τετράτομη εγκυκλοπαίδεια με τις ιδιότητες και τις χρήσεις της. Γενικά σώζει πολλές ζωές ! αν και κακή χρήση της μπορεί να κοστίσει ζωές. Τι χρειάζεται να κάνουμε για να έχουμε μόνο τα θετικά της ? Γνώση των κινδύνων, εκπαίδευση γιο τον σωστό-ασφαλή χειρισμό-αδρανοποίηση.

03. Δεν είμαι ο πρώτος, ούτε ο μόνος που αντιμετωπίζει κριτικά αυτό που μας επιβάλλεται ως αδιαμφισβήτητη αλήθεια.

03 >> Δεν καταλαβαίνω ποιος επέβαλε τι ? Εάν το ερώτημα είναι η χρησιμότητα του εγχειρήματος APOLLO μπορεί να απαντηθεί θετικά ή αρνητικά, σύμφωνα με την κριτική ικανότητα του καθ’ένός ή κατά το δοκούν (εφ΄όσον κάποιος προσπαθεί να δημιουργήσει κάποια γραμμή (τότε μπορεί να πρεσβεύει προς τά έξω άλλα σε σχέση με αυτά που πιστεύει). Ας πούμε σχετικά με τα πυρηνικά το ερώτημα πυρηνική ενέργεια ΝΑΙ η ΟΧΙ συνήθως απαντάται κατά το δοκούν (ο νοών νοείτω).

04. Υπάρχουν πολλές κριτικές για την σκοπιμότητα και τον παραλογισμό της διαστημικής κούρσας κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Γλαφυρό είναι το βιβλίο του Gerard DeGroot «Dark Side of the Moon. The Magnificent Madness of the American Lunar Quest».

04 >> Γλαφυρό μπορεί να είναι σοβαρό δεν είναι. Η κατανομή της βαθμολογίας που δώσανε οι αναγνώστες του εν λόγω βιβλίου στo διαδυκτιακό βιβλιοπωλείο Amazon σε σύνολο 15 είναι :
5 star: (3)
4 star: (2)
3 star: (1)
2 star: (3)
1 star: (6)
Νομίζω ότι πιο σοβαρός είναι ο Hawking, εγώ συντάσσομαι με την δική του άποψη περί τα διαστημικά.

05. Το κείμενό σας στηρίζεται σε τεχνικές παραδοχές και αντιλήψεις και διατυπώνει με λεπτομέρειες μια τεχνολογική ουτοπία. Μου φαίνεται ότι δεν μπορώ να πεισθώ τόσο από τα λεγόμενά σας, ώστε να αποδεχθώ την ουτοπία που παρουσιάζετε. Σχολιάζω λοιπόν τα γραφόμενά σας στο βαθμό που μου επιτρέπουν η γνώση και η ενημέρωσή μου.

05 >> Μπορεί και να είναι ουτοπία. Αλλά δεν θα λυπηθείτε εάν όντως είναι ανεφάρμοστο αυτό που προτείνω ? Δεν έχει βρεθεί μέχρι τώρα άλλο βιώσιμο πλάνο. Αν και αυτό είναι μη υλοποιήσιμο τότε τι ? Να περιμένουμε απλά το τέλος μας ? Η έχετε κάποια αμφιβολία ότι το όριο των 200 ετών που ανέφερε ο Hawking έχει λογική βάση ? Πάντως ο ειδικότερος στον κόσμο σχετικά με τα rail-guns μου ζήτησε να μπεί co-author σε ένα αναλυτικότερο δημοσίευμα και μάλιστα φρόντισε να εγκριθεί σαν abstract στο σχετικό συνέδριο για rail-guns.

06. Κατ΄ αρχήν, η ανάλυση της δραστηριότητας της ΝΑΣΑ από το Rand Corporation και τα εργαλειακά αμερικανικά πανεπιστήμια αφορούσε όπως καταλαβαίνω τη διαχειριστική των διαπλανητικών προγραμμάτων και όχι τη σκοπιμότητά τους.

06 >> Ναι την διαχειριστική του αφορούσε και κατέληξε σε συγκεκριμένο συμπέρασμα πού καλό θα είναι να μην τα αγνοούμε. Για έργα πού έχουν χρονική κρισιμότητα (δηλαδή πιθανή καθυστέρησή τους επιφέρει την ακύρωση του επιθυμητού αποτελέσματος, με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται) πρέπει να αφιερώνουμε τον απαραίτητο χρόνο. Οι παλιοί μας το λέγανε : “των φρονίμων τα παιδιά πρίν πεινάσουν μαγειρεύουν”. Σε σύγχρονη εκδοχή “τι και αν αγόρασες το εισιτήριο αν δέν πήγες έγκαιρα στο αεροδρόμιο για να πάρεις την πτήση σου” ? Το δεύτερο ταιριάζει καλύτερα αναφορικά με αυτό πού λέμε “κρίσιμο” έχεις και το κόστος της πτήσης και την μη πτήση σε συνέπεια της αργοπορίας. Σκευτείτε να είναι η τελευταία πτήση της ημέρας. Για να τό συνδέσουμε με την φύση σκευτεἰτε την άτεκνη γυναίκα πού γνωρίζει ότι έχει τον επόμενο μήνα την ωρίμανση του τελευταίου ωαρίου της !. (το έχω ακούσει και αυτό).

07. Εκείνο που πιστεύω είναι ότι η θετικιστική αισιόδοξη αντίληψη του Διαφωτισμού και του 19ου αιώνα οδήγησε στην ανακάλυψη και αποδέσμευση ανεξέλεγκτων φυσικών δυνάμεων. Τις φυσικές αυτές δυνάμεις επεδίωξαν να χρησιμοποιήσουν σε εφαρμογές άμεσης σκοπιμότητας διάφοροι πολιτικοί και κρατικοί σχηματισμοί. Το αποτέλεσμα ήταν αδιανόητες τεχνολογικές κατασκευές με δυνατότητα καθολικής καταστροφής, ενώ η επιστήμη στερήθηκε την ελευθερία της και υποτάχθηκε σε συγκεκριμένες σκοπιμότητες. (Για το πως η παράδοσή μας αντιλαμβάνεται την επιστήμη βλέπε το άρθρο μου «Η ανέγερση της Αγίας Σοφίας και η συνέχεια του Ελληνισμού» στο περιοδικό «Νέος Ερμής ο Λόγιος», Ιανουάριος 2011)

07 >> Τρία σχόλια επί του άρθρου σας. Α. Διατυπώνεται ότι αυτό που φαίνονταν τους πάσσοις πλήν των εμπνευστών του έργου ώς ανθρωπίνως αδύνατον τελικά αποδείχθηκε δυνατόν και θαυμαστόν !. Β. Άλλο πράγμα η επιστήμη και άλλο η εφαρμογή της. Εσείς επιδοκιμάζετε, την εφαρμογή η οποίο όμως είναι εφικτή λόγω ύπαρξης τεχνολογιών πού αλλού εφαρμόζονταν με αρνητικό τρόπο. ΠΧ το καλής ποιότητας ατσάλι που χρησιμοποιήθηκε εκεί αλλού γινόντανε αλυσίδες δεσμώτη ή σπαθιά μάχης. Γ. Δεν είμαι βυζαντινολόγος αλλά δεν είναι δύσκολο να υποθέσουμε ότι και οι θρησκευτικές τελετές υπηρετούσαν και πολιτικούς σκοπούς. Ισως ήταν τα ερτζιανά της εποχής.

08. Οι υποσχέσεις που συνόδευσαν την ανάπτυξη της φυσικής επιστήμης μετά τον 18ο αιώνα δεν πραγματοποιήθηκαν. Ακόμη και η ίδια η φυσική επιστήμη κατέληξε όργανο πολιτικών επιδιώξεων, ενώ αμφισβητείται η δυνατότητα γνώσης του φυσικού κόσμου. Πολύ ενδιαφέρον για το θέμα αυτό είναι το βιβλίο του φιλοσόφου Σπύρου Κυριαζόπουλου «Η παρουσία της φυσικής επιστήμης», το οποίο παρά το ότι εκδόθηκε το 1964 εξακολουθεί να είναι επίκαιρο.

08 >> Δεν είχα χρόνο να το διαβάσω και με αποθάρρυνε κάτι πού είδα σε σελίδα 331. μεταξύ των προβλημάτων όπως πείνα, αμαρτία, ψεύδος, συγκαταλέγει την έρευνα ! και την κατάρρευση του αποικιακού συστήματος ! Γενικά βλέπει την φυσική σαν μια αντιπαλότητα ενάντια στην φιλοσοφία. Εγώ προσωπικά θεωρώ ότι υπάρχει συμπληρωματικότητα στο βαθμό που απαντούν σε ερωτήματα που θέτει ο άνθρωπος. Κάποτε δίνει ικανοποιητικά αποτελέσματα η μία σχολή κάποτε η άλλη. Είναι κατ΄εμέ μακροσκοπική και μικροσκοπική προσέγγιση. Ανάλογα τον σκοπό άλλοτε εξυπηρετεί η μία προσέγγιση άλλοτε η άλλη. Γενικά όμως νομίζω ότι είναι πολύ μακριά από το θέμα μας <Τεχνολογικές φαντασίες>.

09. Τα αποτελέσματα του αγώνα για την «κατάκτηση του Διαστήματος» κατά τον Ψυχρό Πόλεμο είναι αμφίβολα από πολλές απόψεις. Εσείς αναφέρεσθε θριαμβευτικά στην ανακάλυψη του Ηλίου-3 στη Σελήνη και στη χρηστική σπουδαιότητα αυτής της ανακάλυψης. Ωστόσο, η σπουδαιότητα που αποδίδετε στο Ήλιον-3 της Σελήνης έχει έννοια μόνον και εφ΄ όσον θα πραγματοποιηθεί το τεχνολογικό όνειρο και η ενεργειακή ουτοπία του αντιδραστήρα σύντηξης, για τον οποίο φαίνεται ότι υπάρχουν τεράστια και ανυπέρβλητα τεχνολογικά εμπόδια. Θριαμβολογείτε δηλαδή για κάτι που θα είναι σπουδαίο, μόνο και εφ΄ όσον πραγματοποιηθεί κάτι άλλο, που η πραγματοποίησή του είναι αποδεδειγμένα αμφίβολη.

10. >> Το να αποκαλείτε “ΑΠΟΔΕΔΕΙΓΜΕΝΑ ΑΜΦΙΒΟΛΗ” την πραγματοποίηση την σύντηξης με βάζει σε σκέψεις αν έχετε διάθεση για σοβαρή συζήτηση ή απλά να προκαλείτε. Από τεχνικής πλευράς σύντηξη έχει επιτευχθεί στο JET (Joint European Torus) το 1991 και έχει δώσει ενεργειακό πλεόνασμα το 1997. Επειδή ο αντιδραστήρας JET δεν έχει σύστημα απορρόφησης του ενεργειακού πλεονάσματος απλά θα καταστραφεί ένα τον αφήσουμε να δουλέψει για περισσότερο από μερικά μικρόλεπτα. Ετσι κατασκευάζεται ο ITER που θα έχει τέτοιο σύστημα. Δυστυχώς λόγω πολιτικής ασυμφωνίας των χωρών που συμμετέχουν δεν έχει γίνει γρήγορα η κατασκευή του ITER. Έχουν χαθεί περίπου 20 χρόνια σε συζητήσεις και παζάρια. Αφού ο κόσμος δεν τους έχει πάρει τους πολιτικούς ακόμα με τις ντομάτες … Εκτός αν εκπροσωπούν τους «υγιείς σκεπτικιστές» στα περί τεχνολογίας …

Η σπουδαιότητα του Ηλίου-3 έγκειται στο ότι ως καύσιμο παράγει καθαρή ενέργεια χωρίς κατάλοιπα ραδιενέργειας. Το ITER δεν θα χρησιμοποιεί Ηλιο-3 (αφού δεν έχουμε αλλά και για άλλους λόγους). Θα χρησιμοποιεί τρίτιο (η και δευτέριο) με συνέπεια ταχύτερη σωματιδιακή διάβρωση των μετάλλων και κατάλοιπα ραδιενέργειας που αν και πολύ μικρότερη από αυτή στους αντιδραστήρες σχάσης εξακολουθεί να είναι πρόβλημα και αιτία ανάγκης ειδικών χειρισμών και εξοπολισμού που αυξάνουν το κόστος. Η πορεία του JET έφερνε αύξηση των επιδόσεων περίπου 10 % το έτος οπότε σε 25 χρόνια (με γραμμικές επιδόσεις) θα ήταν εφικτή η χρήση και Ηλίου-3.
Αν είστε πολέμιος και της σύντηξης τότε τι θα προτείνατε στην θέση της για να καλυφθούν η μηδενιστούν οι αντίστοιχες ανάγκες ? Μήπως πρεσβεύετε και εσείς να μειώσουμε τον πληθυσμό της γης σε 500 εκατομμύρια ?

11. Όσο για το πρόβλημα της εξάντλησης των φυσικών πόρων, η τεχνολογική ουτοπία την οποία παρουσιάζετε ως λύση δεν είναι παρά μια φουτουριστική προβολή του οικολογικού προβλήματος και μια συνέχεια της καταστρεπτικής επιμονής του δυτικού κόσμου στην κατασπατάληση των πόρων, την χωρίς όρια επέκταση και την χωρίς μέτρο γιγάντωση των αναγκών. Η αειφόρος οικονομία δεν θα πραγματοποιηθεί με την μέχρι παροξυσμού επέκταση και υποταγή της φύσης, ακόμη και σε διαστημική κλίμακα. Το όνειρο μιας αειφόρου οικονομικής αυτοδυναμίας σε πλανητικό επίπεδο μπορεί μόνον να γίνει πραγματικότητα με την αναστροφή της μεταφυσικής διάθεσης του ανθρώπου για υποταγή και εκμετάλλευση του φυσικού κόσμου. Εκεί συναντάται και η σύγχρονη προβληματική με την παράδοσή μας, για την οποία η υπέρβαση του μέτρου είναι ύβρις (βλέπε το άρθρο μου «Ο μύθος του Πλάτωνα για την Ατλαντίδα» στο Αντίβαρο).

11.>> Μιλάτε περί υποταγής της φύσης σαν να είναι άνθρωπος και φύση κάτι το ξεχωριστό. Και ο άνθρωπος κομμάτι της φύσης είναι. Δεν επιδιώκει την υποταγή της υπόλοιπης φύσης στα πλαίσια κάποιου φασιστικού ιδεολογήματος, απλά τα κράτη και οι πολυεθνικές που έχουν την εξουσία επί των φυσικών πόρων κάνουν κακή χρήση αυτής της εξουσίας τους γιατί υπάρχουν αφελείες και αδιάφοροι περί τα πολιτικά που τους το επιτρέπουν. Τα αρνητικά φαινόμενα του εκβιομηχανισμού δεν είναι τίποτα άλλο παρά ανεπάρκεια του σημερινού πολιτικού συστήματος. Δεν φταίει η τεχνολογία ούτε οι επιστήμες που παρήγαγαν την τεχνολογία. Απλά χρειάζεται πιο ενεργούς πολίτες για να ισορροπήσει το σύστημα σε άλλο σημείο (όπου θα ελαχιστοποιούνται τα αρνητικά). Και σε ατομικό επίπεδο πρέπει να μεριμνούν για το περιβάλλον και σε συλλογικό. Χρειάζεται αναστροφή του Ηomo-apoliticus. Πρέπει να συνειδητοποιήσει ο πολίτης ότι απλά η διαχείριση του σπιτιού του δεν είναι βιώσιμη προσέγγιση. Πρέπει να λαμβάνει μέρος στην διαχείριση, αναλογικά, μέσα από κατάλληλες διαδικασίας για ευρύτερα θέματα (διαχείριση εθνικών πόρων, περιβάλλον, κρατικός προϋπολογισμός, δικαιοσύνη, διεθνείς σχέσεις κλπ.
Για να βάζετε τόσο εύκολα ταμπέλες του στυλ «ΟΥΤΟΠΙΑ» (τετράκις) σε κάτι το οποίο δεν είστε σε θέση να γνωρίζετε, και για το οποίου ούτε αναζητήσατε περισσότερα, ενώ άλλοι (καθηγητές πανεπιστημίου που συνεργάζονται με το DoD), θέλουν να το συνυπογράψουν, δείχνει προχειρότητα και πεσιμισμό που πρέπει να σας απασχολήσει.

Για εμένα η ύβρης είναι η αδιαφορία στα προβλήματα του ανθρώπου και όχι η αναζήτηση λύσεων μέσα από την τεχνολογία και την επιστήμη. Ύβρης είναι να κοιτάμε το σήμερα χωρίς να αναλογιζόμαστε το αύριο. Ύβρης να αγνοούμε τον διακεκριμένο Καθ. Stephen Hawking. Την έκφραση «αναστροφή της μεταφυσικής διάθεσης του ανθρώπου για υποταγή και εκμετάλλευση του φυσικού κόσμου» την αντιλαμβάνομαι ως συμφωνία σας με την επιταγή για περιορισμό της ανθρωπότητας σε 500 εκατομμύρια ψυχές όπως πρεσβεύουν κάποιοι μυστικό-χρηματιστές. Αν έχω παρερμηνεύσει βοηθήστε με να καταλάβω τι εννοείτε.

12. Με τόλμη ήδη από το 1969 ο Lewis Mumford δήλωνε: «Ακόμη και ένα τετραγωνικό μίλι από ακατοίκητη Γη έχει μεγαλύτερη σημασία για το μέλλον του ανθρώπου απ΄ όλους μαζί τους πλανήτες του ηλιακού συστήματος. Δεν είναι οι απόμακρες πέτρες στο διαστημικό κενό, αλλά οι πιο εσωτερικές πτυχές της ανθρώπινης ψυχής που απαιτούν την εξερεύνηση και την καλλιέργειά τους.
Η εξερεύνηση του διαστήματος δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια εκλεπτυσμένη προσπάθεια φυγής από τα ανθρώπινα προβλήματα. Φυγής, που επιδιώκουν πνεύματα της εποχής των Πυραμίδων με τη χρήση της πιο προηγμένης τεχνολογίας. Φυγής, που ικανοποιεί την αφελή φαντασίωση του να επιβάλεις την απόλυτη κυριαρχία πάνω στη φύση και στον άνθρωπο».

12. >> Η απόδοση του επιθέτου «ΤΟΛΜΗ» σε κάποιον που μπουρδολογεί (βλ. 12.1 12.2. 12.3, 12.4, 12.5, 12.6) μου φαίνεται τουλάχιστον ατυχής.

12.1 >> Η κύριος που αναφέρετε στην μία παράγραφο συγκρίνει φυσικά πράγματα «ένα τετραγωνικό μίλι από ακατοίκητη Γη έχει μεγαλύτερη σημασία για το μέλλον του ανθρώπου απ΄ όλους μαζί τους πλανήτες του ηλιακού συστήματος» και κάνει την δική του αυθαίρετη εκτίμηση πού είναι προφανώς εσφαλμένη.

12.2 >> Ο άνθρωπος ήταν γεννημένος το 1895 σπούδασε κοινωνικές επιστήμες χωρίς να πάρει δίπλωμα.

12.3 >> Όχι μόνο οι πλανήτες που είναι φυσικοί πόροι έχουν τεράστια αμύθητη αξία αλλά και το κενό ακόμη έχει αξία. Οι τροχιακές θέσεις των δορυφόρων είτε γεωστατικών είτε πολικών τροχιών είτε χαμηλής τροχιάς έχουν τεράστια εμπορική αξία ήδη σήμερα.

12.4 Με την δεύτερη παράγραφο δεν θα διαφωνήσω ότι χρειάζεται εξερεύνηση ΚΑΙ η ψυχή του ανθρώπου, θα παρατηρήσω όμως ότι είναι τουλάχιστον έντονα πολωμένη η αντίληψή του.

12.5 Στην τελευταία φράση του αποσπάσματος λέει περί «Φυγής, που ικανοποιεί την αφελή φαντασίωση του να επιβάλεις την απόλυτη κυριαρχία πάνω στη φύση και στον άνθρωπο» εδώ μιλάει και για κυριαρχία πάνω στον άνθρωπο. Αρα μιλάει περί πολιτικής και δη φασιστικού τύπου. Μήπως τα έχει μπλέξει γιατί μας μιλάει ?

12.6 Φαίνεται να έχει κάποιο πρόβλημα και με το πνευματικό επίπεδο των ανθρώπων της εποχής των πυραμίδων. Ο περισσότερος κόσμος τους θαυμάζει για τα επιτεύγματά τους που αντικατοπτρίζουν φυσικά εξελιγμένες για την εποχή εκείνη ικανότητες αντίληψης και δημιουργίας. Δεν καταλαβαίνω τον προβληματισμό του.

Νομίζω ότι πρέπει να βάλουμε στο λεξικό τις έννοιες «ΤΕΧΝΟΦΟΒΙΑ και «ΤΕΧΝΟΜΗΔΕΝΙΣΜΟΣ».
Θέλω να προσθέσω κάτι στην αιώνια (μετά τον Πάτωνα) κουβέντα περί πνεύματος και ύλης. Η σημερινή εποχή μας έχει δώσει ένα εξαιρετικό παράδειγμα για το ότι τα δυο είναι αδιαίρετα και το ένα αποκτά νόημα και ύπαρξη μέσω του άλλου. Οι επεξεργαστές των υπολογιστών είναι ύλη και τρέχουν προγράμματα λογισμικού με τα οποία σχεδιάζουν νέους επεξεργαστές. Κάθε γενιά υπολογιστών μπορεί και τρέχει πιο γρήγορα τα προγράμματα καί έτσι μπορούν να σχεδιαστούν μεγαλύτερα κυκλώματα πού με την σειρά τους και με πιο εξελιγμένο λογισμικό μπορούν σε κάθε επόμενη γενεά να αυξάνουν σημαντικά τις επιδόσεις.

Θεωρώ ότι η ίδια νομοτέλεια διέπει και την ανθρωπότητα. Η ανθρωπότητα έχει και φυσική και πνευματική υπόσταση. Περισσότερη ύλη (πόροι) θα επιτρέψει καλύτερη αντίληψη-διαχείριση του περιβάλλοντός μας και θα βοηθήσει στην αυτογνωσία μας. Αλλά και ενστάσεις να υπάρχουν περί της βελτίωσης στην αυτογνωσία δεν πρέπει να παραβλέπουμε τα πλεονεκτήματα που θα έφερνε η αειφόρος διαστημική οικονομία σε αντιδιαστολή με την αναμενόμενη κατάρρευση της οικονομίας ελλείψει πόρων, τον συνεπαγόμενο εγκλωβισμό της ανθρωπότητας στον γήινο χώρο μέχρι την καταστροφή της από την αναμενόμενη στατιστικά σύγκρουση με μεγάλο αστεροειδή.

Λείπει τελείως από τα διατριβόμενα (δεν το αγγίξατε καν) μία σοβαρή ανάλυση των κινδύνων που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα από εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες όπως μας επισημαίνει ο HAWKING, (μην τον γράφουμε τον άνθρωπο, δεν είναι καί τόσο ανάξιος λόγου για να τον αγνοούμε).

To confine our attention to terrestrial matters would be to limit the human spirit.
Stephen Hawking

We are just an advanced breed of monkeys on a minor planet of a very average star. But we can understand the Universe. That makes us something very special.
Stephen Hawking

Του είχε προσφερθεί ο τίτλος του Sir από τον Αγγλικό θρόνο και τον αρνήθηκε για λόγους αρχής. ! αυτό είναι επίπεδο ανθρώπου με πνεύμα και ΗΘΟΣ !.

Δίνετε με πάθος έμφαση στο να χαρακτηρίσετε με δικά σας λόγια το άτομό μου και υποπίπτετε σε πολλές αντιφάσεις.

1. «Οπωσδήποτε, βρίσκεστε μπροστά σε μία κρίση βεβαιοτήτων, που βέβαια στο τέλος θα εμπλουτίσει τις γνώσεις και τις εμπειρίες για τις οποίες είστε τόσο υπερήφανος και οι οποίες όμως σας οδηγούν σε αλαζονεία.»
1. >> Δεν είναι δυνατόν να είμαι ταυτόχρονα αλαζόνας και να βρίσκομαι σε κρίση βεβαιοτήτων. Η το ένα πρέπει να ισχύει ή το άλλο σύμφωνα με την λογική. Αν θέλετε στοιχειοθετήστε ή το ένα ή το άλλο.

2. «Έχω την εντύπωση ότι δεν είστε πλέον τόσο σίγουρος στις απαξιωτικές και αρνητικές κρίσεις που συνεχώς διατυπώνετε για τον συνομιλητή σας»
2. >> Αντιπαραβάλλετε αν θέλετε το «συνεχώς» που έπεται του «δεν είστε πλέον τόσο σίγουρος». Είναι εσωτερικώς αντιφατικό. Τώρα για το κατά πόσο είμαι απαξιωτικός ώς προς τις απόψεις σας στο συγκεκριμένο θέμα αυτό είναι άλλο ζήτημα. Πάντως δεν συμφωνώ στο εν λόγω θέμα «η Διαστημικές φιλοδοξίες και τεχνολογικές φαντασίες» μαζί σας και έχω κάθε δικαίωμα να το δηλώνω. Αν η τεκμηρίωση της διαφωνίας μου είναι ανεπαρκής αυτό θα κριθεί από τρίτους.

3. «η τεχνική ως πρόβλημα απασχολεί την σύγχρονη διανόηση»
3 >> Και πάλι θα δηλώσω ότι η θέση μου είναι ότι δεν πρέπει να ενοχοποιούμε συλήβδην την τεχνική αλλά Α. Την ανεπαρκή πλαισίωσή της από την απαραίτητη παιδεία και Β. Την πολιτική στάση του μέσου πολίτη (δηλ απουσία του), που διευκολύνει την κατάχρηση της τεχνικής.
Συνολικά δηλαδή είναι θέμα παιδείας, (Διαχειριστικής, πολιτικής, ήθους) δηλ ωριμότητας του μέσου πολίτη. Για το ποιοί ευθύνονται και γιατί είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο. Η άποψή μου επ αυτού είναι ότι η ευθύνη έγκειται στους σημερινούς (τα τελευταία 200 χρόνια) ταγούς, οι οποίοι σφάλλουν και θα πληρώσουν μαζί μας τελικά το ίδιο τίμημα. Ας ελπίζουμε (εγώ πάντως ελπίζω) ότι οι πολλοί θα μπορέσουν να αφυπνιστούν και να δείξουν και στους ταγούς τά σφάλματά τους, για το καλό τελικά όλων.

4. «ίσως συμφωνήσετε στο ότι εσείς είστε αυτός που χρειάζεται να προσαρμόσει κατάλληλα τις αντιλήψεις του«
4. >> Μακάρι, αυτό θα σημαίνει ότι θα έχω μάθει κάτι. Εναπόκειται σε εσάς να μου δώσετε τις απαντήσεις στα σημεία στα οποία έχω εκφράσει ερωτήσεις. Είναι πιο αποτελεσματικό πάντως σε σαφείς ερωτηματικές προτάσεις να απαντάτε με τον δικό σας σχολιασμό και εντός του θέματος, πού είναι κατ εσάς «η Διαστημικές φιλοδοξίες και τεχνολογικές φαντασίες». Αυτό θα βοηθήσει και τους άλλους αναγνώστες και θα είναι η δική σας προστιθέμενη αξία να δώσετε «το ζουμί» αυτών των βιβλίων πού προτείνετε σε σχέση με το θέμα. Κατ εμέ το θέμα είναι «η ανεπαρκής στόχευση της κοινωνίας μας (πολίτες και ηγέτες) στα διαστημικά, οι λόγοι και οι συνέπειες»

Προς τον κ. Χαράλαμπο Κοσμά

Κύριε Κοσμά,
Οι χειμαρρώδεις απαντήσεις σας είναι δύσκολο να σχολιασθούν όλες. Οπωσδήποτε, σχετικά με το αντιφατικό των αιτιάσεών μου έχω να παρατηρήσω ότι εσείς κάνετε χρήση της λογικής κατά απόλυτο τρόπο. Για τον τρόπο αυτό κατηγορείται ακριβώς ο δυτικός ορθολογισμός. Αφού λοιπόν διαπιστώνω ότι αποδέχεσθε θετικά τα βιβλία και τα κείμενα που σας προτείνω, σας συνιστώ να διαβάσετε την ανάρτησή μου «Ένας πολιτισμικός πρόσφυγας» που υπάρχει εδώ στο Αντίβαρο. Όσο για την ελληνική στάση απέναντι στο δυτικό ορθολογισμό πολύ καλό είναι το βιβλίο του Λαυρέντιου Γκεμερέυ «Η δύση της Δύσης και η απομυθοποίηση της Ευρώπης».

Σχετικά με την υποταγή της φύσης, πράγμα που δεν φαίνεται να σας έχει απασχολήσει, η τοποθέτηση του προβλήματος και η συζήτηση του ξεκινά από τον «Τίμαιο» του Πλάτωνα και τον πολιτισμικό και πολιτικό μύθο της Ατλαντίδας, όπως αναλύεται στον «Κριτία». Υπάρχει στο Αντίβαρο σχετικό άρθρο γραμμένο από μένα. Η υποταγή της φύσης αποτελεί βέβαια κατά γενική ομολογία την αιτιολογία του οικολογικού προβλήματος και συζητείται καθημερινά παντού σε όλο τον κόσμο. Ο Σπύρος Κυριαζόπουλος έχει μελετήσει τις παραμέτρους του προβλήματος στο σύγχρονο κόσμο και τις έχει εκθέσει, εκτός από τα βιβλία που σας έχω αναφέρει, στο εξαιρετικό δοκίμιό του «Η σημερινή γλώσσα. Γλωσσολογία της Τεχνικής».

Για τα σχέδια για περιορισμό του παγκόσμιου πληθυσμού σε 500 εκατομμύρια από αυτούς που χαρακτηρίζετε ως μυστικοχρηματιστές (;) το ακούω από σας για πρώτη φορά και μου φαίνεται σαν κάποια θεωρία συνωμοσίας. Σχετικά με τον παγκόσμιο πληθυσμό διαβάστε πάλι στο Αντίβαρο το άρθρο μου «Πληθυσμιακές εκρήξεις και πληθυσμιακές ανισορροπίες στον νέο τριμερή κόσμο».

Η αντίληψή σας για τον ρόλο της Παιδείας στη θεώρηση της Τεχνικής παραβλέπει το θεμελιώδες στοιχείο, ότι αμφότερες η Παιδεία και η Τεχνική αποτελούν πολιτισμικά φαινόμενα συναρτώμενα απολύτως προς το ιστορικό πολιτισμικό πλαίσιο, όπως διαπιστώνει στις 1.4.2011 ο κ.Δημήτρης, την ανάρτηση του οποίου εσείς απορρίψατε. Η σύνδεση του Αγαθού προς την εργαλειακή ορθολογικότητα και την υλική ωφέλεια που σχολιάζει ο ίδιος μας οδηγούν στην παρούσα κατάσταση. Και η παρούσα κατάσταση είναι μία κατάσταση αλόγιστης φθοράς των πόρων και τυφλής χρήσης του πλούτου, ώστε να χρειάζεται να καταφύγουμε σε τεχνολογικές φαντασίες και ουτοπίες για να αντιμετωπίσουμε τη στενότητα των πόρων. Το οικολογικό πρόβλημα είναι πρόβλημα πολιτισμικό και αυτό προσπάθησα να σας εξηγήσω. «Τεχνοφοβία» και «Τεχνομηδενισμός», αν υπάρχουν, οφείλονται στην υποταγή της Επιστήμης και της Τεχνικής σε επιδιώξεις πολιτικές και αυτές είναι η αιτία και η αρχή των φαραωνικών τάσεων της εποχής μας. Σχετικά διαβάστε τη «Θεωρία του ολιγαρχικού κολλεκτιβικισμού», όπως την παραθέτει ο Όργουελ στο μυθιστόρημα «1984».

Ρωτάτε σε τί έβλαψε η μορφή της Τεχνικής, όπως διαμορφώθηκε από τη Δύση και δεν βλέπετε την αβυσσαλέα διαφορά Βορρά – Νότου και τη περιθωριοποίηση μεγάλων μαζών του πλανήτη. Δεν σας ανησυχεί η διαφαινόμενη ανατροπή της οικολογικής ισορροπίας σε πλανητικό επίπεδο. Αντ΄ αυτών σας απασχολεί η αναπόφευκτη στενότητα και εξάντληση των πόρων, πράγμα νομοτελειακά αναπόφευκτο και πράγμα για το οποίο μόνο η στάση του ανθρώπου προς τη φύση είναι υπεύθυνη. Αυτό είναι πρόβλημα πολιτισμικής και μεταφυσικής τάξης.

Η πολιτική και η κυριαρχία της στην Επιστήμη και την Τεχνική, τις έθεσε αμφότερες στην υπηρεσία της παγκόσμιας κυριαρχίας, αλλά και τις αλλοτρίωσε, ώστε να εξυπηρετούν τις επιδιώξεις της κυριαρχίας και της ωφελιμότητας. Ήδη η γνώση της φύσης έχει καταλήξει να είναι απλώς μία άποψη της φύσης ως τρόπος αντίδρασης σε τεχνικές προκλήσεις.

Χαρακτηριστικά του Δυτικού Πολιτισμού είναι ο άκρατος ορθολογισμός, η συνεχής ανησυχία και η απεριόριστη επέκταση. Τέτοιες πολιτισμικές προϋποθέσεις νομοτελειακά οδηγούν στην αντίληψη για την υποταγή της φύσης και την ανάγκη για παγκόσμια κυριαρχία. Ο κόσμος απομυθοποιείται και περιορίζεται στα μετρήσιμα εμπειρικά του χαρακτηριστικά. Η επιστήμη υποτάσσεται σε πολιτικές σκοπιμότητες και υποβαθμίζεται σε εργαλειακούς ρόλους, που εξυπηρετούν σκοπούς που βρίσκονται έξω από αυτήν. Αλλά η μοίρα του άκρατου ορθολογισμού είναι ο καθολικός ανορθολογισμός, που σήμερα έχει τη μορφή της ανατροπής της οικολογικής ισορροπίας μέσα σε μία κατάσταση όπου διακυβεύεται το μέλλον του ανθρώπου και η πνευματική και βιολογική του παρουσία.

Παρά τους ενθουσιασμούς και την αισιοδοξία των επιστημόνων, η μεγάλη αφήγηση του Διαφωτισμού, σύμφωνα με την οποία η εξήγηση του φυσικού περιβάλλοντος θα δώσει στον άνθρωπο απεριόριστες δυνατότητες, βρίσκεται σε αδιέξοδο και σε κρίση. Η μεταφυσική σκέψη και ο μύθος επιστρέφουν από την εξορία που τους επέβαλε ο μοντερνισμός.

Τέλος, θέλω να επανέλθω για το πού οδηγεί η απαίτησή σας να είναι απαράδεκτο το να σχολιάζει κάποιος μή ειδικός τεχνολογικά θέματα. Η αιτίαση αυτή καταλήγει βέβαια στον τεχνοκρατικό απολυταρχισμό που επιδιώκουν αυτοί που χρησιμοποιούν την τεχνική και την επιστήμη ως μέσα κυριαρχίας.

Αυτά προς το παρόν. Είναι όμως αρκετά για να σας φέρουν σε κρίση βεβαιοτήτων.