Ένα πιθανό «απίθανο σενάριο»

Θα συμφωνήσω απολύτως με τις διαπιστώσεις της κ. Καλούδη και κυρίως με την ανάλυση του κ. Σταθακοπούλου. Ο προβληματισμός του αρθρογράφου εξαιρετικά εύστοχος και ουσιώδης, τείνει, ως οφείλει κατά τη γνώμη μου, προς το «ανατρεπτικόν», δεδομένων των αδιεξόδων μας, παρά «συντηρητικόν».
Μακράν του να θεωρήσω εαυτόν «γνώστη», «ειδήμονα», πολλώ δε μάλλον να αντιπαραβάλλω το γνωσιακό και πνευματικό μου ύψος προς αυτό του κ. Σταθακοπούλου, επιτρέψτε μου λίγα σχόλια και παρατηρήσεις ως οφείλω και εγώ να έχω ως πολίτης, επί του ΖΗΤΟΥΜΕΝΟΥ, δηλ. των «διαχρονικών θεσμικών στοιχείων» που θα προταχθούν για στήριξη της κοινωνίας μας σε μια συνοχική πατρίδα», για επανα-προσδιορισμό αρχών και αξιών.
Κατά σειράν:
1) Τα λαογραφικά ήθη και έθιμα γεννούνται ιστορικά κατά εκάστοτε λαϊκές δοξασίες και αντιλήψεις για να υπηρετήσουν αντίστοιχες κοινωνικές ανάγκες (υλικές και πνευματικές). Όσα από αυτά (πολύ λίγα) συνεχίζουν να ανταποκρίνονται σε ανάγκες του σήμερα παραμένουν ουσιωδώς ενεργά, σε βαθμό τουλάχιστον ανάλογο των αναγκών. Τα υπόλοιπα νομοτελιακά καταντούν φολκλορικά μουσειακά εκθέματα στην καλύτερη περίπτωση, στην χειρότερη σε κακόγουστες αναβιώσεις απόλυτης βασιλείας του kitsch ώστε να εύχεσαι ότι ίσως καλύτερα καταργηθούν/ξεχασθούν.
Ο λόγος που μας κατακλύζουν ακόμη (ιδίως στην δεύτερη περίπτωση) είναι αφ’ενός η συνήθης μετουσίωσίς τους εις αργύριον και αφ’ετέρου η πολύ μικρή ιστορικά απόσταση της σημερινής μας κοινωνίας από αυτήν που μέχρι πρότινος κοινωνούσε με αυτά. Αναπαράγονται συνεπώς εκ συνηθείας ή κεκτημένης ταχύτητας και «για να κρατήσουμε την παράδοση» αλλά και με προσδοκώμενο οικονομικό όφελος, καταντούν όμως συνήθως άριστες αφορμές επιδείξεως της νεοπλουτίστικης ευτελείας μας και της ανυπαρξίας αισθητικής μας, υπό την σιωπηρή ανοχή μας σε ευκαιρίες «αρπαχτής» αφού είναι για «καλό σκοπό»!
Τρανταχτό και πιο «ζωντανό» παράδειγμα τα χιλιάδες «παραδοσιακά» πανηγύρια που θα λάβουν χώρα καθ’ όλη την επικράτεια από τούδε και καθ’ όλη την διάρκεια του καλοκαιριού. Ο βιασμός της παραδοσιακής μουσικής ασύλληπτος, ηχητικά και εκφραστικά, το ρεπερτόριο και η ποιότητα των ασμάτων από «πανηγυριτζήδικη» και κάτω! Μόνον ο χορός επιζεί ικανοποιητικά ως το πλέον άυλον και εσώτερον. Ο ενδυματολογικός κώδικας «για τα πανηγύρια», οι γερμανο-ολλανδικές ζυθοποιίες είναι οι μόνες που δικαιούνται πραγματικά να πανηγυρίζουν, η κοινωνική συνεύρεση αφορμή επιβεβαίωσης της υπερφίαλης καταναλωτικής ύπαρξής μας εικονοποιούμενη από όρη οστών και σφαγίων εν μέσω θαλάσσης φιαλών κάθε γνωστής πολυεθνικής.
Η παράδοση, τα ήθη και έθιμα λοιπόν, αν απλώς «αναβιώνουν» ως «υποχρέωση» από κάθε λογής πολιτιστικούς συλλόγους ή άλλους φορείς τα μέλη των οποίων έχουν τόση σχέση με τον πολιτισμό όση και με την κβαντική μηχανική, έχοντας απωλέσει την ανάγκη που τα γέννησε και το εξ’ αυτής αυθόρμητον, μάλλον απέχθεια προκαλούν σε πολλούς, ιδίως στους νεώτερους που τα γνωρίζουν μόνον υπό την σημερινή τους μορφή. (Τόση «πλαστικούρα», ώστε το clubbing να αναδεικνύεται πολύ πιο αυθεντικό!)
Και όμως, δημιουργικά για το μέλλον σίγουρα μπορεί να είναι, εάν κατά πρώτον κατανοηθούν (πως και γιατί δημιουργήθηκαν και τι σκοπό επιτελούσαν), συνεχισθούν/αναπαραχθούν με τον προσήκοντα σεβασμό και αυθεντικότητα, ώστε να αποτελούν ζωντανά στο σήμερα κομμάτια της ιστορίας μας και αμφίδρομη σχέση με τις ρίζες μας, καλούμενα δηλαδή να αποτελέσουν μάθημα ιστορίας, κοινωνιολογίας, πολιτισμού και κυρίως αυτοσυνειδησίας!
2) Η ναυτιλία! Για το αν μπορεί σήμερα να αποτελέσει θεσμικό στοιχείο για τη στήριξη της πατρίδας να μου επιτρέψετε πολύ να αμφιβάλλω!
Έχει τελειώσει προ πολλού η εποχή των καραβοκυραίων που έχτιζαν μπρίκια, γολέττες και μαούνες και ότι άλλο πλεούμενο σε ντόπιους καραβομαραγκούς, σε αμέτρητα καρνάγια σε όλη την Ελλάδα, επάνδρωναν τα πληρώματα από το νησί τους και έπλεαν την Μεσόγειο με έδρα … το χωριό τους! Ζώντας μαζί, σαν οικογένεια πάνω στο πλεούμενο!
Σήμερα, ο μεγάλος ελληνικός εφοπλισμός τουλάχιστον, εγκαταβιοί αποκλειστικά στο city του Λονδίνου, κτίζει τερατώδη πλοία αποκλειστικά σε ναυπηγεία της Κορέας και της Κίνας, τους «φορά» ξένη σημαία ήτοι υπηκοότητα, με πλήρωμα στην καλύτερη περίπτωση 2-3 έλληνες αξιωματικούς και σε δρομολόγια που δεν συναντούν ποτέ ελληνικό λιμάνι.
Οι δοσοληψίες τους με την ελληνική οικονομία (αν υπάρχουν!) περιορίζονται συνήθως στην απόκτηση κάποιας ποδοσφαιρικής ομάδας ή κάποιας μεγάλης μπίζνας με φιλέτα γής και ξενοδοχεία. Δεν ξέρω τι προσφέρουν στην πατρίδα, δεν υποψιάζομαι ότι στέλνουν τα κέρδη τους από το city στην Ελλάδα, δεν αντιλαμβάνομαι καν πως μπορούν να φορολογούνται εδώ!
Εννοούμε την ακτοπλοΐα μας; Για τα μεροκάματα των πληρωμάτων; Και δεν στηριζόμαστε καλύτερα στις αλυσίδες ξενοδοχείων Hilton π.χ. που πέρα από μεροκάματα κάνουν και προμήθειες από την ελληνική αγορά και κτίζουν τα ξενοδοχεία τους με ελληνικά υλικά και χέρια;
Όντας αρνητικός λοιπόν θεωρώ υποχρέωσή μου την αντιπρόταση! Θα προτάξω μία και μάλιστα την απλούστερη!
Με δεδομένο ότι εισάγουμε πλέον περί το 60% των αγροτικών προϊόντων μας, δηλ. της τροφής μας, σε μια χώρα ευλογημένη σε γή και κλίμα, μήπως να ξαναδούμε τις δυνατότητές μας στη γεωργία; Προσφέρει την πιο «δημοκρατική» κατανομή πλούτου, καθετοποίηση παραγωγής, αξιοπρεπή αυτοαπασχόληση, σύνδεση με τη φύση και τόνωση της υπαίθρου ενάντια στην αστυφιλία, αντίληψη ζωτικού χώρου και αυτονομία επιβίωσης που αποτελούν θεμελιώδεις λίθους στις έννοιες ανεξαρτησίας και ελευθερίας!
Όχι βέβαια την σημερινή απαξιωμένη γεωργία των επιδοτήσεων! Που όντως δεν συμφέρει και εξαθλιώνει τον άνθρωπο!
Εάν, αντικρύζοντας τα εγκαταλειμμένα χωράφια της πατρίδας μας, φανταστούμε την χώρα μας όχι για βιομηχανοποιημένη εντατική παραγωγή, αλλά σαν τον κήπο της Εδέμ της Ευρώπης, που θα παράγει και για εξαγωγικούς σκοπούς προϊόντα υψηλής ποιότητας και ευρείας ποικιλότητας, κάτι σαν χώρα παραγωγής Delicatessen αγροτικών προϊόντων και τροφίμων, έχει προοπτική ναι ή όχι; Γιατί αποκλειστική αρμοδιότητα να έχουν η Γαλλία, η Ιταλία κ.ά. που έχουν και εντατική παραγωγή αλλά και βιομηχανία; Η Δανία εξειδίκευσε τον πρωτογενή τομέα της και έχει επιβληθεί παγκοσμίως εκτρέφοντας … γουρούνια! Βιομηχανικά βεβαίως, όπως και απομιμήσεις όλων των γνωστών τυριών! Εμείς να κάνουμε το αντίθετο! Κατά τα καλύτερα ιταλικά και γαλλικά πρότυπα! Είναι εξ’ άλλου μια δουλειά τα βασικά της οποίας ήδη γνωρίζουμε!
Θέλει βεβαίως οργάνωση, μελέτη και προσπάθεια! Όπως κάθε τι που αξίζει! Και κυρίως πολιτική υποστήριξη και σχεδιασμό! Που δεν θα βρούμε βέβαια από τους λακέδες της τρόϊκας αλλά από τους πολιτικούς του αύριο που εμείς θα δημιουργήσουμε αν θέλουμε πατρίδα!
3) Διασπορά! Συμφωνώ απολύτως! Η φιλοπατρία των όπου γής Ελλήνων είναι συνήθως ισχυρότερη αυτής των αυτοχθόνων και επί πλέον μπορούν να συμβάλλουν δημιουργικά σε ιδέες!
4) Εκκλησία! Ωραία λέξη στην αρχέγονη εκδοχή της όμως! Όχι απλά ελληνική αλλά και κατ’ ελληνικό τρόπο! Στην σημερινή της εκδοχή όμως παραπέμπει σε οργανωμένο ιερατείο με τους συν αυτώ και με αποκλειστικό χαρακτηριστικό στοιχείο την θρησκευτική ταυτότητα. Και επ’ αυτού έχω πολλές ενστάσεις!
Πέρα από το αναφαίρετο δικαίωμα καθενός να φέρει προσωπικές αντιλήψεις και πεποιθήσεις, πέρα από την συχνά αμφισβητούμενη κοινωνική συνεισφορά της, θα σχολιάσω μερικά πράγματα επί θεμελιωδών φιλοσοφικών αντιλήψεων της θρησκείας και δη της δικής μας που μας αφορά, ώστε να εξετάσουμε αν μπορεί να αποτελέσει θεσμικό στυλοβάτη της πατρίδας που οραματιζόμαστε και κατά πόσον.
Κατ’αρχήν παρατηρώ ότι οι θρησκείες εν γένει αποτελούν παραδοσιακό ήθος και έθος οπότε ισχύουν εν συνόλω οι παρατηρήσεις μου στο σημείο 1) περί παράδοσης, ηθών και εθίμων.
Συγκεκριμένα τώρα, επί θεμελιωδών αντιλήψεων του Χριστιανισμού με ισχυρή συμβολική αξία και αντανάκλαση στην εν γένει αντιληπτικότητά μας και δημιουργία ήθους και έθους, αρχών και αξιών. Σταχυολογώ:
Α) Ο Παντοκράτωρ Θεός γίνεται αντιληπτός ως οντότητα πέρα και έξω του κόσμου μας (γή, σύμπαν) υπάρχει πριν απ’αυτόν, μετά απ’αυτόν και φυσικά χωρίς αυτόν! Ότι υπάρχει είναι προϊόν μόνον της βουλήσεώς του στην οποία μόνον υπακούμε! Συμβολικά λοιπόν, αποϊεροποιείται ότι μας περιβάλλει, υλικό ή πνευματικό, η ύπαρξή του οφείλεται σε άνωθεν βούληση που μπορεί και να αναιρεθεί, με τον άνθρωπο πλασμένο κυρίαρχο εντός, μόνο ικανό να αντιλαμβάνεται τις βουλές Κυρίου και να ενεργεί συμφώνως, τουτέστιν αντ’ αυτού! Πολύ επικίνδυνη αντίληψη κατά τη γνώμη μου, δεν είναι τυχαία η αλαζονεία του ανθρώπου ως εκλεκτού δημιουργήματος (κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν) με όλα τα υπόλοιπα προορισμένα να τον υπηρετούν, δεν είναι τυχαία η αντίληψη «δαμασμού» της (ευτελούς πλέον) φύσης και των δημιουργημάτων της που οδηγεί στον βιασμό του περιβάλλοντος ή χειρότερα, «δαμασμού» των ανθρωπίνων επιθυμιών και της ψυχής κατά θείες «προσταγές», κατ’ επέκτασιν λοιπόν και «πλανημένων» ή «ανυπάκουων» προς το θείον «θέλημα»ανθρώπων, επικουρούμενη και από μεσσιανικές αντιλήψεις! Το αντιθέτως ισχυριζόμενον της διδαχής, δεν κατέστη ικανόν ούτε τις σταυροφορίες να αποτρέψει, ούτε την ιερά εξέταση, ούτε τον διαχρονικό αυταρχισμό «χριστιανικών» καθεστώτων. Εκφραστές ακόμη σήμερα άνθρωποι και λαοί Χριστιανικής κυρίως ιστορικής αντιληπτικής διαμορφώσεως, ασχέτως πλέον πίστεως. (G. Bush jr.: «Ο θεός μου είπε να τελειώσω την τυρρανία στο Ιράκ!». Κατά δήλωσιν θερμός χριστιανός, εγώ αμφιβάλλω πλήρως, ή αντίληψη όμως έχει σαφή ρίζα!). Καθολικισμός, Προτεσταντισμός ή ότι άλλο το ίδιο κάνει, σε Χριστιανικές αντιλήψεις θεμελιώνονται, ούτε η Ορθοδοξία να προσποιείται την παρθένα!
Β) Η εξ αποκαλύψεως αλήθεια και το πεφωτισμένον των εκφραστών της (Μεγάλων Πατέρων ή ελασσόνων, ορθοδόξων ή αιρετικών, αγιοποιημένων ή αφορισμένων, το ίδιο κάνει). Έρχεται σε ευθεία αντιπαράθεση με την φιλοσοφία και την ελεύθερη έρευνα, οδήγησε σε πνευματικό μεσαίωνα, σε τυφλούς φανατισμούς και βιαιότητες και αντιστρατεύεται πλήρως τόσο την Σωκρατική ρήση «εν οίδα ότι ουδέν οίδα» όσον και την Καζαντζακική: «Δεν πιστεύω τίποτα, δεν ελπίζω τίποτα, είμαι λεύτερος».
Γ) Ο πιστός καλείται να γίνει ΔΟΥΛΟΣ θεού και να ΠΡΟΣΚΥΝΑ! Αμφότερες οι έννοιες παραπέμπουν σε ιστορικά ξεπερασμένες αντιλήψεις αυταρχικότατων ποδηγετήσεων ατόμων και κοινωνιών που συμβολικά παρεμποδίζουν τον άνθρωπο να γίνει ΠΟΛΙΤΗΣ με ΕΛΕΓΧΟ & ΕΥΘΥΝΗ στην άσκηση εξουσίας
Δ) Η θρησκεία προβάλλεται ως αναγκαιότητα για ηθική υπόσταση της κοινωνίας. Πιθανόν, αν αναφερόμαστε σε άτομα που το πλείστον βάρος του εγκεφάλου τους χρησιμοποιούν ως αντιστήριξη για να μασάνε, στην δε συμπεριφορά τους δεν έχουν ξεπεράσει την συνείδηση δούλου που υποχρεούται να υποτάσσεται στον βούρδουλα του αφέντη, γλυκοκοιτάζοντας όμως την πόρτα! Αν ο ΦΟΒΟΣ ΘΕΟΥ με απειλή ΤΙΜΩΡΙΑΣ μπορεί να συμμαζέψει ορισμένους καλώς να υπάρχει, αμφιβάλλω όμως για την αποτελεσματικότητα! Η Αστυνομία θα τα καταφέρει καλύτερα, η κοινωνική κατακραυγή ακόμα περισσότερο!
Αν τον παραβάτη όμως αναμένει πυρ αιώνιον, στον καλό και υπάκουο πιστό οφείλει να αντιστοιχεί υψηλή αμοιβή για τις υπηρεσίες του! Ο Παράδεισος! Όπως και αν τον εννοεί κανείς! Η ανταμοιβή (υλική-ηθική) για καλές πράξεις και υπακοή μπορεί να είναι καλό ηθικοπλαστικό εργαλείο για παιδάκια του δημοτικού, για προσκοπάκια, για εκπαίδευση σκύλων και ζώων του τσίρκου, αλλά για μας; Παιδιά μεγάλα που λέμε ότι ξέρουμε και γράμματα; Εξαιρετικά παιδαριώδες, δεν βρίσκετε; Ο λαός μας, πιο σοφός, απαντά: «Κάνε το καλό και ρίξτο στο γυαλό!»
Θα αρκεσθώ επί του παρόντος σε αυτά τα ολίγα αλλά θεμελιώδη και επ’ ουδενί επουσιώδη. Δεν απαξιώ βεβαίως το σύνολον των διδαχών της θρησκείας. Θεμελιώνεται όμως σε βασικές αρχές και συμβολισμούς αμφιβόλου κατ’ εμέ ποιότητος ή τουλάχιστον ξεπερασμένες. Έτσι χτίζεται η πνευματική εξύψωσις του ποιμνίου; (Άλλος όρος απαράδεκτος!). Επιμένετε ότι πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί κατευθυντήρια κοσμοθεωρητική μας αντίληψη και άξονα της ατομικής και κοινωνικής συμπεριφοράς μας στην πατρίδα που ονειρευόμαστε; Μήπως έχει ήδη επιτελέσει τον ιστορικό της ρόλο;
Αντιπροτείνω!
Ένα νέο θεσμικό στοιχείο προς θεμελίωση και ανάπτυξη, ας το ονομάσουμε ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ ή όπως αλλιώς θέλετε γιατί έχει παρεξηγηθεί και ο όρος, όπου καμία όμως σχέση δεν θα έχει με τους γνωστούς –ισμούς που είναι ιδεολογικά κατασκευάσματα πεπερασμένης αξίας. Ψυχή θα έχει το σύνολο της ιστορικής μας αυτογνωσίας και πολιτισμού και μυαλό ελληνότροπο με αφετηρία την αρχαία ελληνική γραμματεία ως κύριο διδακτικό εργαλείο! Για μελέτη, κατανόηση, ενστερνισμό τρόπου σκέψης και πράξης, όχι παπαγαλία! Ανοιχτό εργαστήριο συνεχούς παραγωγής γνώσης και παιδείας όχι δημιουργία νέου στατικού –ισμού. Εποχή νέας ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ, επιτέλους στον τόπο της ! Για μια εκ νέου ελληνική αντιληπτικότητα ικανή να επεξεργάζεται και να αφομοιώνει δημιουργικά και εις το διηνεκές ότι καλό έχει να της προσφέρει η παγκόσμια διανόηση. Τέρμα οι πιθηκισμοί! Αισθήσεις σε εγρήγορση, μυαλό ανοικτό και πρόθυμο! Από την οικουμένη παίρνουμε για να ξαναδώσουμε υλικό καλύτερα επεξεργασμένο! Δημιουργούμε ΣΧΟΛΗ, σχολή εθνική πρωτίστως αλλά με αξιώσεις think tank παγκοσμίου εμβελείας! Παιδεία εθνική ανάλογη, ρεύμα αντίστοιχο στο λαό! Η δια βίου μάθηση να ξεπλύνει την ντροπή από τον εξευτελισμό που της επεφύλαξαν οι γιάπηδες! Ξεφεύγουμε από αντιλήψεις και νοοτροπίες που μας καθιστούν μια ασήμαντη γειτονιά του πλανήτη! Και ψάχνουμε να επανασυνδέσουμε και αντιστοιχήσουμε την πνευματική μας πρόοδο με την οικονομική ευμάρεια σε όλα τα κοινωνικά στρώματα για να ξαναδούμε στην πατρίδα έργα συνεχώς βελτιούμενης ποιότητας και αξίας και -γιατί όχι;- θαυμαστά! Με κέντρο τον κοινωνικό άνθρωπο, τις ανάγκες του και τις ανησυχίες του και όχι τα κέρδη των πολυεθνικών!
Αυτό είναι το δικό μου όραμα!
Πολύ θα ευχόμουνα να το μοιράζονται και άλλοι πολλοί! Να συμβάλλουν στην καλύτερη διαμόρφωση και ανάπτυξή του! Απαιτεί όμως πρωτοστάτες την πνευματική ηγεσία του τόπου! Που μεγάλο μέρος της εγώ διαπιστώνω περί άλλων να τυρβάζει!
Μπορούμε; Ας ξεκινήσουμε την προσπάθεια και θα δείξει! Η θρησκεία πάντως λέει ότι αν το πιστέψεις και βουνό κινείς! Και -μα την απιστία μου!- αυτό δείχνει νάναι αλήθεια!
Υ.Γ.
Για τυχόν παρανοήσαντες! Δεν είμαι μαρξιστής, δεν είμαι νεοπαγανιστής! Τα ρητά του Σωκράτη και του Καζαντζάκη με περιγράφουν καλύτερα! Πετώ τις παρωπίδες μου, κοιτώ ολόγυρά μου με ορθάνοιχτα μάτια σαν νάναι η πρώτη φορά! Θέλω να ξαναδώ που είμαι, θέλω να ξανασκεφτώ από πού ήρθα και που θα πάω και γιατί!