του Μελέτη Η. Μελετόπουλου*
Η γερμανική εμπλοκή στην Ουκρανία προκάλεσε μία ρητορική αποστροφή του Πούτιν, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στις Βρυξέλλες, που δημοσιεύθηκε κατά κόρον στον ελληνικό τύπο αλλά δεν αξιολογήθηκε γεωπολιτικά: «Μπορώ μόνον να φανταστώ πώς θα αντιδρούσαν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας εάν, εν μέσω μίας κρίσης, ας πούμε στην Ελλάδα ή στην Κύπρο, ο Ρώσσος υπουργός Εξωτερικών εμφανιζόταν σε μια αντιευρωπαϊκή διαδήλωση».
Η Ουκρανία αποτελεί σημαντικό γεωπολιτικό διακύβευμα. Ο πληθυσμός της είναι 45 εκατομμύρια, η οικονομία της σημαντική και η γεωγραφική της θέση κλειδί, διότι καθέτως μεν συνδέει την ρωσσική στέπα με την Μαύρη Θάλασσα ενώ οριζοντίως τον Καύκασο με τα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη. Αποτελεί δε βασικό ενεργειακό κόμβο μεταφοράς φυσικού αερίου προς δυσμάς.
Παραδοσιακά η χώρα αυτή βρισκόταν υπό την ρωσσική σφαίρα επιρροής, αλλά ταυτόχρονα είχε ένα πρόσωπο ανοιχτό προς την Δύση. Σε συνθήκες γεωπολιτικού «παγώματος», όπως στον Ψυχρό Πόλεμο, αυτές οι αντιφάσεις ήταν ανενεργές. Αλλά στην σημερινή χαοτική συγκυρία αναμόχλευσης των πάντων, αυτές ενεργοποιούνται και παράγουν εθνικούς διχασμούς και εμφυλίους πολέμους. Στην πραγματικότητα, το ρωσσόφιλο τμήμα της Ουκρανίας βρίσκεται σε ανοιχτή σύγκρουση με το δυτικόστροφο, με αποτέλεσμα η χώρα αυτή να απειλείται με διάσπαση.
Η Ρωσσία του Πούτιν, με τις μεγάλες γεωπολιτικές φιλοδοξίες, δεν πρόκειται φυσικά να αφήσει την Ουκρανία να συρθεί στην γερμανική ή οποιαδήποτε άλλη σφαίρα επιρροής. Οι ΗΠΑ δεν δείχνουν να ενδιαφέρονται, διότι τα ωφέλη από την συνεργασία τους με την Ρωσσία στα μέτωπα της Συρίας και του Ιράν υπερβαίνουν τα εντελώς αμφίβολα κέρδη από μία επιχείρηση απόσπασης της Ουκρανίας. Αντιθέτως η Γερμανία εισέρχεται δυναμικά στην παγκόσμια σκακιέρα, κάτι που έγινε σαφέστερο μετά την πρόσφατη δήλωση του Γερμανού προέδρου γιά «ανάγκη παρέμβασης της Γερμανίας σε διεθνείς κρίσεις».
Γιά την Ρωσσία, η Ουκρανία αποτελεί (από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου) το μαλακό υπογάστριο της αυτοκρατορίας της και την ζωτική της έξοδο στον Εύξεινο Πόντο, στα Δαρδανέλλια και στην Μεσόγειο. Ο δε ρωσσικός ναύσταθμος της Κριμαίας αποτελεί το βασικό νεύρο του ρωσσικού συστήματος ασφαλείας στην θάλασσα. Εάν ο Πούτιν αισθανθεί ότι η ρωσσική επιρροή στη Ουκρανία απειλείται, θα αντιδράσει βίαια και δεν θα διστάσει να ανοίξει άλλα μέτωπα σε αντιπερισπασμό. Ανάμεσα στους ισχυρούς, έτσι διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις. Ας θυμηθούμε την συμφωνία Τσώρτσιλ-Στάλιν, όπου η βρεταννική επιρροή στη Ελλάδα κατοχυρώθηκε έναντι της σοβιετικής επιρροής στην Πολωνία, και μάλιστα τα ποσοστά (Μεγάλη Βρεταννία 90% στην Ελλάδα και 10% στην Πολωνία και αντιστρόφως η Σοβιετική Ένωση) αναγράφηκαν σε…χαρτοπετσέτα.
Έτσι, η Ρωσσία θα εμποδίσει την Γερμανία να υπονομεύσει την ρωσσική γεωπολιτική επικυριαρχία στην Ουκρανία πάση θυσία. Η υπό ασφυκτικό γερμανικό έλεγχο Ελλάδα μπορεί να τεθεί στην ρωσσογερμανική διαπραγμάτευση ως αντίρροπο. Ο Πούτιν έχει γεωοικονομικά εργαλεία να υπονομεύσει με την σειρά του την γερμανική επιρροή στην Ελλάδα, την στιγμή άλλωστε που οι μηχανισμοί που ελέγχονται άμεσα ή έμμεσα από το Βερολίνο (τρόϊκα, μνημονιακό πολιτικό τόξο κλπ.) έχουν απωλέσει κάθε λαϊκό έρεισμα στην ελληνική κοινωνία. Ασφαλώς μια ρωσσική παρεμβατικότητα στην Ελλάδα δεν θα γίνει αποδεκτή από το δυτικό συστημα ασφαλείας (ΝΑΤΟ, ΗΠΑ κλπ.), και θα οδηγήσει σε ευρύτερες περιπλοκές, ανεπιθύμητες και γιά τον Πούτιν. Μέχρι σήμερα η Ρωσσία έχει επιδείξει σωφροσύνη και δεν έχει προκαλέσει την Δύση.
Αλλά το ουκρανικό είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου γιά την ρωσσική ασφάλεια.
Τελικά, οι μεν παραδοσιακοί σύμμαχοι της χώρας μας (ΗΠΑ, Μ.Βρεταννία, Γαλλία) πρέπει να υποστηρίξουν την απελευθέρωση της Ελλάδας από την γεωοικονομική αγκάλη του Βερολίνου, είτε υποχρεώνοντας την Γερμανία να τυπώσει ομόλογα για το ελληνικό χρέος είτε εγγυώμενες την επιστροφή στην δραχμή σε σύνδεση με το δολλάριο ή την στερλίνα και ένα μικρότερης κλίμακας Σχέδιο Μάρσαλ υπ’ αρ. 2.
Η δε χώρα μας να σπεύσει να θωρακισθεί αμυντικά και να ενεργοποιήσει τις υφιστάμενες συμμαχίες της, ώστε να αποκρούσει το ενδεχόμενο να καταστεί παίγνιο στην ρωσσογερμανική διελκυστίνδα….
Δημοσιεύθηκε στην πρωινή εφημερίδα “Kontra News” την Τετάρτη 5.2.2014.
*Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης.