Του Ραφαήλ Καλυβιώτη*
Πολλά μπορεί να καταμαρτυρήσει κανείς για το Σκανδιναβικό οικονομικό μοντέλο και όλα αυτά που το τελευταίο συνεπάγεται, όπως τον καταναγκασμό μέσω ενός κεντρικού σχεδιασμού, την έλλειψη αυθορμητισμού και ατομικότητας, και, εν πάση περιπτώσει, μία από τα άνω κατασκευασμένη κοινωνία. Παραταύτα, είναι το δικό τους μοντέλο και είναι σχεδόν αδύνατον να αναπαραχθεί οπουδήποτε αλλού.
Ένας από τους λόγους που αδυνατεί η ΕΕ να επιλύσει την οικονομική κρίση που αντιμετωπίζουν τα μέλη της είναι ακριβώς αυτός. Ότι δηλαδή δε διαθέτει μηχανισμούς εντός της διοικητικής της δομής που να συλλέγουν τα ιδιαίτερα στοιχεία από τις εθνικές οικονομίες και να προσαρμόζουν ένα μίγμα κατάλληλης οικονομικής πολιτικής το οποίο θα επέτρεπε στις χώρες αυτές να αναπτύξουν τα εκάστοτε συγκριτικά τους πλεονεκτήματα. Εάν μάθαμε κάτι από αυτήν την οικονομική κρίση είναι ότι δεν ταιριάζει σε όλες τις χώρες το ίδιο μοντέλο οικονομίας. Η περίφημη «τρόικα» καίτοι έχει προβεί σε ορισμένες σωστές μεταρρυθμίσεις, χρησιμοποιεί παραταύτα μοντέλα οικονομικής ανάλυσης τα οποία έχουν μία τυποποιημένη «διεθνή ισχύ». Όμως, όταν παρακάμπτονται χαρακτηριστικά όπως η κοινωνική πολυπλοκότητα, η κυρίαρχη κουλτούρα και οι θεσμικές ιδιομορφίες της κάθε χώρας το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό.
Σε αυτό φυσικά ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης καταλαμβάνει και ο αποδέκτης της υφιστάμενης οικονομικής πολιτικής. Εις ό,τι αφορά τη χώρα μας, οι εθνικές της ηγεσίες δεν έχουν επιτύχει να αντιπροτείνουν μέτρα τα οποία να εφάπτονται στη λογική του «συγκριτικού πλεονεκτήματος». Αυτό εν πολλοίς εκπηγάζει από τον επαρχιωτισμό στη σκέψη και στη δομή που διακατέχει τους διανοουμένους και την πολιτική ηγεσία. Ο «βαλκανικού τύπου καπιταλισμός» της Ελλάδας εμφιλοχωρεί έναν άκριτο θαυμασμό σε ξένα πρότυπα τα οποία επουδενί δεν ταιριάζουν στην ιστορική πορεία διάρθρωσης της οικονομίας μας. Μιμείται δηλαδή ο ελληνισμός εν είδει ιθαγενούς, θεσμούς που δεν ομοιάζουν στην κουλτούρα του καταλήγοντας σε ένα κακέκτυπο του δυτικού καπιταλισμού.
Έτσι, από τη μία, δεν εξετάζονται τρόποι να καταστούν πιο ανταγωνιστικές οι μικρές επιχειρήσεις οι οποίες αποτελούν οργανικό στοιχείο της ελληνικής οικονομίας. Αντίθετα, με μία κακή έννοια τεχνοκρατίας εισαγάγουμε σχήματα, ποσοστά και αριθμούς που ακολουθούν οι δυτικές χώρες η ιστορική διαδρομή των οποίων είναι παντελώς διαφορετική, οικοδομημένη δηλαδή από τη δημιουργία μεγάλων βιομηχανίών και επιχειρήσεων. Αποσιωπάται το γεγονός ότι εάν μειωθούν οι ασφαλιστικές εισφορές και δοθούν κίνητρα είναι απόλυτα εφικτό μικρές επιχειρήσεις με μικρό κεφάλαιο να παράξουν σύνθετα προϊόντα. Υπενθυμίζω απλά: Startups. Εξ ού και η έννοια του «Συγκριτικού Πλεονεκτήματος».
Από την άλλη, το κακέκτυπο το οποίο δημιούργησαμε, ο πολυδαίδαλος παρεοκρατικός καπιταλισμός (μεγάλο κράτος στο οποίο έχουν πρόσβαση οι ολιγάρχες) δηλαδή, έχει ένα κοινό εχθρό: τις μεγάλες επιχειρήσεις που καινοτομούν και δύνανται να πωλήσουν ένα καινούργιο προϊόν φθηνά! Οι εθνικοί μας εργολάβοι, οι διάφορες επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών κοκ απλούστατα δεν είναι ανταγωνιστικές διότι καταλαμβάνουν χώρο στην ελληνική οικονομία όντας προστατευμένες. Δεν έχουν να ανταγωνιστούν κολοσσούς. Αλλά και εάν έχουν, γίνεται συμφωνία αύξησης τιμών εν είδει καρτέλ. Συμμαχούν χρόνια τώρα βολευμένοι σε ένα σύστημα κλειστό και γραφειοκρατικό ούτως ώστε να μην έχουν να ανταγωνιστούν επιχειρήσεις που θέλουν να εισαγάγουν καινοτόμα προϊόντα στην Ελλάδα. Αλλά και ανάστροφα, οι μεγάλες αυτές επιχειρήσεις που παίρνουν το ρίσκο να εισαγάγουν ένα καινούργιο προϊόν στην Ελλάδα επουδενί δε θα αναλάβουν το ρίσκο εάν δεν γνωρίζουν ότι σε περίπτωση που κερδίσουν θα μπορούν να συσσωρεύσουν κεφάλαιο εν αναλογία του ρίσκου που αναλαμβάνουν.
Η δομή αυτού του παρεοκρατικού καπιταλισμού είναι εκείνη που χρόνια αποτρέπει και την αποκέντρωση που μπορεί να αποτελέσει την κινητήριο δύναμη της ελληνικής επαρχίας. Με το τωρινό καθεστώς εάν ένας επιχειρηματίας που θέλει να κατασκευάσει ένα εργοστάσιο έχει ως αντίπαλό του το Κράτος, τότε η γραφειοκρατία θα τον τσακίσει ή θα «λαδώσει την γραφειοκρατία» για να επιτύχει τον σκοπό του, ασχέτως συμφερόντων της τοπικής κοινότητος.
Εάν όμως εφαρμοσθεί μία εξορθολογισμένη αποκέντρωση η οποία συνάδει με την ιστορία μας η οποία εφάπτεται στην κουλτούρα του παραγωγικού κοινοτισμού, τότε ο επιχειρηματίας είτε θα αντιμετωπίσει τα κοινοτιστικά συμφέροντα από τους οργανωμένους πολίτες της κοινότητας με οργανωμένες αντιρρήσεις που συνοψίζονται στα αρκρωνύμια NIMBY = “Not in My Backyard” και BANANA = “Build Absolutely Nothing Anywhere Near Anybody”. Ο τοπικός άρχων θα συμμαχήσει με τους πολίτες εάν θέλει να επανεκλεγεί ή εν πάση περιπτώσει θα ξεκινήσει ένας διάλογος για το ανταποδοτικό όφελος της κατασκευής εργοστασίου εν σχέση με τις θέσεις αγοράς εργασίας που θα προσφερθούν. Εάν οι Πολίτες θεωρήσουν ότι όντως τους ωφελεί, θα δεχθούν το έργο δίχως αντίρρηση. Σε αντίθετη περίπτωση ο Πολίτης δύναται να χρησιμοποιήσει το όπλο του τοπικού δημοψηφίσματος το οποίο βέβαια Συνταγματικά δεν μπορεί να αντιτίθεται της εθνικής μας κυριαρχίας όπως στην περίπτωση της Θράκης.
Η Πατρίδα μας έχει φθάσει στο σημείο μηδέν. Διαθέτουμε το ανθρώπινο δυναμικό να αλλάξουμε τη χώρα. Πρέπει όμως να αλλάξει πρώτα από όλα η κουλτούρα με την οποία σκεπτόμαστε το Συλλογικό μας Εαυτό. Για αυτό και η έννοια της Ταυτότητας δεν είναι θεωρητικολογία, αλλά μάλλον μία επίπονη άθληση που λίγοι ενδιαφέρονται να μετάσχουν.
Ο Ραφαήλ Καλυβιώτης είναι Πολιτικός Επιστήμων και συντονιστής του Δικτύου Ελλήνων Συντηρητικών (www.syntiritikoi.gr).