του Μελέτη Η. Μελετόπουλου*
Ο κ.Σαμαράς προσπαθεί προκαταβολικά να διασωθεί από πιθανή εκλογική καταβαράθρωση την επόμενη και τηn μεθεπόμενη Κυριακή, δηλώνοντας ότι δεν τίθεται θέμα ανατροπής της κυβέρνησης, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος των ευρωεκλογών. Και άλλα μέλη της συγκυβέρνησης δηλώνουν ότι «η κυβερνητική πλειοψηφία θα είναι η ίδια και μετά τις Ευρωεκλογές». Πρόκειται, ασφαλώς, γιά λόγια απόγνωσης, αλλά ταυτόχρονα είναι αντίθετα στην πολιτική λογική και επίσης στην κοινή λογική.
Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία στηρίζεται στην έννοια της αντιπροσώπευσης. Η αντιπροσώπευση τεκμαίρεται από την εκλογική διαδικασία. Η γενική ψηφοφορία παράγει την Εθνική Αντιπροσωπεία. Οι εκλεγόμενοι βουλευτές αντιπροσωπεύουν έγκυρα το εκλογικό σώμα.
Οι δημοσκοπήσεις αποτελούν ένδειξη αλλά όχι απόδειξη. Δεν υπάρχει συνταγματικά τρόπος να ανατραπεί μία κυβέρνηση αν οι δημοσκοπήσεις (όσο έγκυρες κι αν είναι, όσο ομόφωνες κι αν είναι) δείχνουν ότι η κυβέρνηση έχει πάψει να αντιπροσωπεύει την βούληση της κοινωνίας. Άλλο αν οι δημοσκοπήσεις προκαλούν ζυμώσεις, δρομολογούν εξελίξεις, επιδρούν καταλυτικά και διαμορφώνουν το πλαίσιο.
Οι ευρωεκλογές, αντιθέτως, είναι μία πραγματική δημοσκόπηση, συνταγματικά κατοχυρωμένη, απολύτως έγκυρη, που καταδεικνύει με ακρίβεια την αντιστοιχία του κοινοβουλευτικού συσχετισμού δυνάμεων προς την λαϊκή βούληση. Μπορεί ένας πρωθυπουργός, όπως τώρα ο κ.Σαμαράς, να επικαλεστεί το γεγονός ότι το Σύνταγμα δεν προβλέπει παραίτηση της κυβερνήσεως κατόπιν ήττας του κυβερνώντος κόμματος στις ευρωεκλογές. Αλλά δεν μπορεί να ισχυρισθεί μία τυχόν ήττα του στις ευρωεκλογές δεν σημαίνει ότι έχει απολέσει την εμπιστοσύνη του εκλογικού σώματος. Ο κ. Βενιζέλος είναι πιό ρεαλιστής προαναγγέλλοντας την αποχώρηση του ΠΑΣΟΚ από τη συγκυβέρνηση σε περίπτωση ευρωεκλογικής συντριβής του (άλλο αν το χρησιμοποιεί ως εκβιαστικό επιχείρημα).
Επομένως: ήττα της κυβετνητικής πλειοψηφίας στις ευρωεκλογές, είτε λόγω συντριβής της ΝΔ, είτε λόγω συντριβής του ΠΑΣΟΚ, είτε λόγω συντριβής και των δύο ταυτόχρονα, είτε λόγω σημαντικής υστέρησης έναντι της αντιπολίτευσης, θα αποτελεί τεκμήριο απώλειας της εμπιστοσύνης του εκλογικού σώματος προς την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου-Στουρνάρα. Η παραμονή της κυβέρνησης στην εξουσία θα είναι συνταγματικά νομότυπη αλλά πολιτικά αδύνατη.
Τα ενδεχόμενα, σε μία τέτοια περίπτωση, είναι τα εξής: 1. η κυβέρνηση παραιτείται και πάμε σε εκλογές με υπηρεσιακή κυβέρνηση, είτε 2. σχηματίζεται νέα κυβερνητική πλειοψηφία ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ με άλλο πρωθυπουργό, είτε 3. ορίζεται κυβέρνηση τεχνοκρατών με εξωκοινοβουλευτικό πρωθυπουργό και με διευρυμένη αποδοχή, είτε 4. ορίζεται μεταβατικό κυβερνητικό σχήμα γιά λίγους μήνες, είτε 5. στο απροσδόκητο ενδεχόμενο να συνδυαστεί στασιμότητα του ΣΥΡΙΖΑ και εκτόξευση της ΧΑ, σχηματίζεται από τα κόμματα του λεγόμενου «συνταγματικού τόξου» (δηλαδή πλην ΧΑ) κυβέρνηση «σωτηρίας της δημοκρατίας».
Όλα αυτά τα σενάρια θα τεθούν επί τάπητος, σε περίπτωση ήττας της κυβέρνησης στις ευρωεκλογές, εκτός από την παραμονή της στην εξουσία.
*Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης.
3 comments
Το άρθρο συνοψίζεται ως εξής: «ψηφίζω για ευρωβουλή και βγάζω κυβέρνηση!». Νομίζω ότι άλλο είναι να ψηφίζεις για κυβέρνηση και άλλο να στέλνεις μηνύματα μέσω μιας άλλης ψηφοφορίας στην κυβέρνηση, έτσι απλά. Όλο το άρθρο πάσχει από μονομέρεια. Θεωρεί ότι όλο το εκλογικό σώμα θα ψηφίσει σαν να ψήφιζε στις κοινοβουλευτικές εκλογές. Αυτό ισχύει για ένα μέρος των εκλογέων, αλλά δεν είναι γνωστό σε τι ποσοστό.
Μιχαήλ Μανωλόπουλος
Κύριε Μανωλόπουλε,
Έχετε δίκιο. Όντως οι ευρωεκλογές είναι διαφορετικές από τις εθνικές. Σε ολόκληρη την ΕΕ αναμένεται να υπερισχύσουν τα λεγόμενα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα, εκφράζοντας την δυσαρέσκεια των Ευρωπαίων πολιτών για τον τρόπο, με το οποίο λειτουργεί η ΕΕ, χωρίς αυτό να έχει απαραιτήτως σχέση με την κυβέρνησή του κάθε κράτους-μέλους. Στο ΗΒ π.χ. αναμένεται να επικρατήσει το UKIP, αλλά δεν θα πέσει η κυβέρνηση γι’ αυτό.
Εντούτοις, αν ένα κόμμα (κυβερνών ή μη) δηλώνει ανεπιφυλάκτως “φιλοευρωπαϊκό”, αναποφεύκτα αποδοκιμάζεται εμμέσως.
Δυστυχώς δεν λειτουργούν ούτε το Σύνταγμα, ούτε οι Νόμοι, ούτε και θεσμοί, για να μπορέσει κανείς να κάνει ασφαλείς προβλέψεις. Άλλωστε ο ορυμαγδός της παραπληροφόρησης παράγει τέλειο σκοτάδι, ενώ το θέατρο των κυβερνητικών ανακοινώσεων εμφανίζοντας το σκοτάδι σαν φως, συνεισφέρει στη σύγχυση και στην απρόβλεπτη εξέλιξη των γεγονότων!