Ξημερώματα της 20ής Ιουλίου του 1974 η Τουρκία επιτέθηκε κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Τουρκία επικαλέστηκε το εγκληματικό πραξικόπημα κατά του Προέδρου Μακαρίου που εκτέλεσε η εγκάθετη χούντα της Ελλάδας. Παράνομη και αδικαιολόγητη ήταν βέβαια η εισβολή, κάτι που επικύρωσαν και οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Τέσσερις δεκαετίες μετά, όμως, κινδυνεύουμε όχι μόνο να νομιμοποιηθούν τα τετελεσμένα αυτού του εγκλήματος αλλά και να τεθεί όλη η Κύπρος υπό Τουρκική επικυριαρχία.
Το κατά πόσο όσοι στην δική μας πλευρά διέπραξαν πολιτικά και άλλα εγκλήματα δεν έχει και πολλή πρακτική σημασία σήμερα. Το κύριο ζήτημα είναι κατά πόσο τα παθήματα γίνονται μαθήματα. Η Κύπρος του Αυξεντίου, του Παλληκαρίδη και άλλων αγωνιστών της ελευθερίας καταστράφηκε. Ναι με η χούντα κατέρρευσε για να έλθει η μεταπολίτευση αλλά τέσσερις δεκαετίες μετά … τα μνημόνια ευθέως αναιρούν την πολιτική κυριαρχία των Ελλήνων και ουκ ολίγοί εγχώριοι σαν να ήταν έτοιμοι από καιρό υπηρετούν ξένα συμφέροντα.
Δυστυχώς κανείς μπορεί σ’ όλα τα έθνη και σε όλες τις εποχές να βρει θλιβερά και αξιοθρήνητα όντα που είναι κρεμασμένοι πάνω σε ένα νοερό Εκκρεμές του Εφιάλτη. Ταλαντεύονται, πάνε και έρχονται. Ασθενείς ψυχές πλην ψευτοπαλληκαράδες. Ευάλωτα όντα πλην συνήθως μεταμφιεσμένα και σχιζοφρενή. Ακόμη και χωρίς ηρεμιστικά μπορούν να προσποιούνται πως είναι φυσιολογικοί και αρκετά ευφυείς. Μπορούν να στήνουν θέατρα παραλόγου και παράκρουσης για να εκτοξεύουν εκλογικεύσεις περί δήθεν εκτάκτου ανάγκης που καταναγκάζει σε υποτέλεια και δουλεία. Ισχυρότεροι ξένοι προσφέρουν εξουσιαστικές καρεκλίτσες και κανένα κοκαλάκι και πάντα κάποιοι βρίσκονται να το γλύψουν και να συρθούν άπιστα, άνομα και εφιαλτικά.
Τέτοια όντα κανείς τα συναντά παντού και πάντοτε. Είναι κύριοί συντελεστές φθοράς και παρακμής του πολιτικού πολιτισμού, των προαιώνιων δηλαδή αγώνων των κοινωνικών οντοτήτων να συγκροτούνται πολιτικά υπό συνθήκες εθνικής ανεξαρτησίας. Κατά την διάρκεια της δικής μας διαδρομής τους συναντάς στις Θερμοπύλες, στις εκστρατείες του Αλεξάνδρου, μέσα στην χιλιετή Βυζαντινή Οικουμένη, στην φάση της Οθωμανικής σκλαβιάς, ως κουκουλοφόρους των Άγγλων στον αντί-αποικιακό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Κυπρίων, στην ναζιστική κατοχή της Ελλάδας και σε φάσεις πιο «ήπιας» ή καλύτερα μεταμφιεσμένης κατοχής όταν στηρίζουν ανελεύθερα φασιστικά σχέδια Ανάν ή «μνημόνια» επισημοποίησης της ξένης εξάρτησης.
Αστάθμητη και απρόβλεπτη η ανθρώπινη φύση. Οι μεταμφιέσεις της άπειρες. Εκεί επίσης που το Εκκρεμές κινείται σε μια κατεύθυνση ξαφνικά αλλάζει. Πολλοί –και μεταξύ αυτών πολλοί που δεν το γνωρίζουν σε φυσιολογικές καταστάσεις– όταν φανεί στον ορίζοντα ο εχθρός σαν έτοιμοι από καιρό οδεύσουν προς τα Σούσα.
Η συγκρότηση και συγκράτηση μιας συνεκτικής, ισχυρής και σωστά στρατηγικά προσανατολισμένης Πολιτείας ποτέ δεν ήταν και ποτέ δεν θα είναι δεδομένο κατόρθωμα. Είναι ένα διαρκές και δύσκολο άθλημα τις προϋποθέσεις του οποίου συχνά πολλοί λησμονούν και εφησυχάζουν. Πολλοί λοιπόν ταλαντεύονται διαρκώς πάνω στο νοερό απρόσωπο και θολό Εκκρεμές του Εφιάλτη. Κάποια στιγμή ευκαιρίας δοθείσης κατεβαίνουν από το Εκκρεμές και οδοιπορούν όπως είπαμε προς τα Σούσα.
Πιο πάνω ανέφερα μερικές περιπτώσεις της Ελληνικής διαχρονίας. Κάθε έθνος στο ταξίδι της Οδύσσειάς του έχει τους δικούς του Εφιάλτες. Διαφόρων βαθμίδων, έντασης και αποχρώσεων. Η συγκρότηση και η συγκράτηση μιας Πολιτείας και η ελευθερία και ευημερία των πολιτών της είναι, βασικά, συνάρτηση της έκβασης ενός αθλήματος. Για να είναι βιώσιμη μια Πολιτεία πάνω στο Εκκρεμές πρέπει να βρίσκονται λίγοί και κάτω στο έδαφος να βρίσκεται ζωντανή και ακμαία η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών οι οποίοι ακλόνητα να λειτουργούν και να ενεργούν με φιλοπάτριδα τρόπο.
Δεν θα ήταν υπερβολικό να πούμε ότι η ελευθερία, η ευημερία και η ασφάλεια ενός έθνους εξαρτώνται από το κατά πόσο κατορθώνει εν καιρώ ειρήνης να ξεκρεμάσει πολλούς συνειδητούς ή ανεπίγνωστους πολίτες οι οποίοι ταλαντεύονται πάνω το Εκκρεμές του Εφιάλτη. Να καλλιεργεί το πνεύμα όλων των υπολοίπων, επίσης, υπέρ πατρίδας και ιερών και οσίων. Να αποθαρρύνει κάθε σκέψη αναρρίχησης πάνω στο ντροπιαστικό και αυτοκαταστροφικό Εκκρεμές.
Κάτι ήξερε ο Περικλής όταν είπε «Περισσότερο φοβούμαι τα ιδικά μας σφάλματα παρά τα σχέδια των εχθρών μας – ΜΑΛΛΟΝ ΓΑΡ ΠΕΦΟΒΗΜΑΙ ΤΑΣ ΟΙΚΕΙΑΣ ΗΜΩΝ ΑΜΑΡΤΙΑΣ Ή ΤΑΣ ΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙΩΝ ΔΙΑΝΟΙΑΣ Περικλής Θουκυδίδου Α144.
Το αντίδοτο στις Εφιαλτικές στάσεις και ενέργειες είναι η έννοια «φιλοπατρία». Μεγάλο ζήτημα που δεν μπορεί να αναλυθεί εδώ. Αντίστοιχα «θεραπευτικό φάρμακο» και μάλιστα προληπτικό και ανώδυνο χωρίς παρενέργειες είναι η γνώση της διεθνούς πολιτικής. Σίγουρα, θα ήταν παράληψη να μην πούμε ότι βάλσαμο φιλοπατρίας είναι για κάθε έθνος οι πολιτικές του παραδόσεις και ο πολιτισμός του εν γένει. Και είναι άχαρο όταν έθνος διαθέτει ωκεανούς αξονικών και οικουμενικών πολιτικών παραδόσεων αλλά αντί να κολυμπά μέσα σε αυτούς να κολυμπά μέσα σε ανθρωπολογικά εκμηδενιστικά μεταμοντέρνα βρώμικα ρυάκια και βρώμικες λίμνες.
Η διεθνής πολιτική, πάντως, είναι κύριο ζήτημα. Το κράτος δεν είναι νησίδα στον ωκεανό αλλά μέλος ενός συγκεκριμένου διεθνούς συστήματος. Εάν δεν είμαστε «καλοί γιατροί της διεθνούς πολιτικής» δεν μπορούμε να κάνουμε σωστή διάγνωση των αιτίων των παθολογιών στις διεθνείς σχέσεις και δεν μπορούμε να υιοθετήσουμε ορθολογιστικές αποφάσεις. Πρωτίστως, απαιτείται να έχουμε πολύ καλή γνώση των ανελέητων στρατηγικών των μεγάλων δυνάμεων.
Στο σύγχρονο κόσμο όπως συγκροτήθηκε τους τελευταίους αιώνες σημαίνει να γνωρίζουμε τις προϋποθέσεις του εθνοκρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος αφετηρία του οποίου είναι η Συνθήκη της Βεστφαλίας του 1648 μ.Χ. και του οποίου η δομή και οι προσανατολισμοί επικυρώθηκαν στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ.
Είναι σύστημα διεθνούς τάξης και μεταξύ των συμφωνιών και της σταθερότητας παρεμβάλλονται τα αίτια πολέμου (βλ. πίνακα). Είναι το ναρκοπέδιο μέσα στο οποίο όσοι περπατούν αμέριμνα, άσκοπα και χωρίς γνώση του περιβάλλοντος ανατινάζονται στον αέρα. Συντομεύοντας θα λέγαμε ότι έτσι ερμηνεύονται τα δεινά της σύγχρονης Ελλάδας. Είναι στάσεις μας, αποφάσεις μας και ενέργειές μας που άσκοπα και άχαρα μας αποδυνάμωσαν και μας από-προσανατόλισαν.
Μεταξύ άλλων, οι παρελάσεις των κομμάτων με ξένες σημαίες στον μεσοπόλεμο, ο άσκοπος, άχαρος και εξοντωτικός εμφύλιος που ακολούθησε την μεγαλειώδη αντί-ναζιστική αντίσταση, η διαίρεση που διήρκεσε από το τέλος του εμφυλίου μέχρι και το 1960 κατά την διάρκεια της οποίας επιβλήθηκε μια ανάξια των παραδόσεών μας δεσποτική κρατική δομή έξωθεν εξαρτημένη, η άγνοια της ανάγκης ύπαρξης ισχυρού κράτους στον σύγχρονο κρατοκεντρικό κόσμο, η αφροσύνη των χουντικών και των συνοδοιπόρων τους και συνολικά η γελοία εμφύλια ζωή των νεοελλήνων γύρω από ανυπόστατα διεθνιστικά και κοσμοπολίτικα ιδεολογικά δόγματα, κατιτί που δυστυχώς συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Αυτά μπορούμε να τα πούμε και ως εξής: Κολυμπώντας μέσα σε ωκεανό άγνοιας για τις προϋποθέσεις του κρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος, οι νεοέλληνες αντί αταλάντευτης και ακλόνητης φιλοπατρίας προσβλέπουν σε κάποιου είδους εγκατάλειψη των κρατών και δημιουργία κάποιας μυστήριας παγκόσμιας δομής. Έτσι, εγκλωβίζονται εναέρια μέσα σε πνευματικές σαπουνόφουσκες που εκκενώνουν κάθε βάσιμη πολιτική σκέψη. Οι λανθασμένες αποφάσεις πλέον είναι μοιραίες.
Το θέμα βέβαια είναι καίριο και κρίσιμο. Αναλύθηκε σε άλλη περίπτωση (κεφ. 4&5). Αφορά την αντιφατική πορεία του σύγχρονου διακρατικού συστήματος. Υπενθυμίζουμε μόνο ότι την μπερδεμένη και κακότυχη μετά-Μεσαιωνική δουλοπαροικία διαδέχθηκε η αρχική φάση δημιουργίας διοικητικών μηχανισμών που ονομάστηκαν κράτη. Οι «διοικητές» του πάσχιζαν να μιμηθούν την κλασική Πολιτεία πλην η ανθρωπολογική συνοχή λόγω εκτεταμένης δουλοπαροικίας ήταν ανέφικτη. Έτσι σοφίστηκαν το ρατσιστικά νοούμενο έθνος, έτσι είχαμε τις εθνοκαθάρσεις και τις γενοκτονίες στην Ευρώπη και στην Βόρειο Αμερική.
Έτσι γεννήθηκαν τα «συμβόλαια» των δικαιωμάτων μεταξύ εξουσιαστών και έτσι προέκυψαν τα ιδεολογικά δόγματα: Αντί σύμμειξης και μέθεξης την αναζήτηση του κατ’ αλήθειαν συλλογικού βίου είχαμε συνταγές δημιουργίας πολιτικής ανθρωπολογίας στην βάση ευφάνταστων ιδιωτών. Εξ ανάγκης σε ανατολή και δύση αυτές οι συνταγές ήταν υλιστικές. Προϋπόθεταν δηλαδή μια μηδενιστική αντίληψη του ανθρώπου ο οποίος μέσα στην δημόσια σφαίρα «έπρεπε να προσέρχεται χωρίς το πνεύμα και τον πολιτισμό του».
Έτσι προέκυψαν και οι διεθνισμοί: Αφού μια τέτοια σφαίρα μπορεί να υπάρξει μέσα στο κράτος γιατί όχι και στον πλανήτη ολόκληρο. Φτάνει η εξομοιωμένη οικονομική ανθρωπολογία που εξισώνει τους απαλλαγμένους πνευματικής υπόστασης ανθρώπους. Περιττεύει να υπογραμμίσουμε ότι ανατολικοί και δυτικοί υλιστικοί διεθνισμοί πέραν από του γεγονότος ότι συνιστούν πολιτική παράκρουση ήταν παρωχημένοι ήδη από τον 19ο αιώνα. Πολύ απλά και διαχρονικά με πολύ γνωστό τρόπο τα μορφικά πανομοιότυπα ιδεολογικά δόγματα έγιναν τάχιστα μεταμφιέσεις των αξιώσεων ισχύος των εκατέρωθεν δυνάμεων. Γιατί όμως πολλά έθνη συμπεριλαμβανομένου του Ελληνικού μάτωσαν εμφύλια και γιατί συνεχίζουν να διατηρούν εμφύλιες ιδεολογικές παρωπίδες;
Επανερχόμενοι στο κυπριακό δεν χρειάζεται λόγω επετείου να υπεισέλθουμε στα αυτοκαταστροφικά εγκλήματα του 1974. Πολλά γράφτηκαν αλλά σε γενικές γραμμές –και παρά το γεγονός ότι οι αφηγήσεις είναι συχνά αστείες, γραμμικές, απλουστευτικές ή και εκλογικευτικές για τα σύνδρομα ενοχών πολλών δραστών– τα γεγονότα είναι γνωστά. Στέκομαι μόνο στο γεγονός ότι παρά τα παθήματά μας δεν μαθαίνουμε.
Μετά το 1974 αντί να εκτιμηθούν σωστά τα γεγονότα και να τα εντάξουμε την αντιμετώπισή τους σε μια ορθολογιστική στρατηγική αντιμετώπισής τους, συνεχίζουμε μέχρι και σήμερα να αναζητούμε ανύπαρκτες διεξόδους. Επειδή πολλά γράφτηκαν επί αυτού και ο καθείς μπορεί να ανατρέξει.
Σημασία έχει να πούμε ότι πάρα πολλοί νεοέλληνες στην Ελλάδα και στην Κύπρο τυγχάνει να συνεχίζουν, σε όλα σχεδόν τα μεγάλα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, να είναι καθισμένοι μέσα στην προαναφερθείσα πνευματική σαπουνόφουσκα. Ελπίζουν σε θαύματα πολιτικής και ανθρωπολογικής ενοποίησης του πλανήτη ενώ η αλήθεια είναι ότι μετά το 1648 είναι ολοένα και πιο διαιρεμένος και διαφοροποιημένος. Όσον δε αφορά άμεσα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής ενώ πολλοί πιστεύουν σε θαύματα στην διπλωματία θαύματα δεν υπάρχουν.
Μπορεί να γίνει κάτι για να προσανατολιστούμε ορθολογιστικά; Δεν είμαι σίγουρος. Κατ’ αρχάς δεν βλέπω καμιά άξια λόγου συζήτηση περί αυτού μέσα στην δημόσια σφαίρα ή τουλάχιστον μέσα στην λεγόμενη «επιστημονική» σφαίρα.
Για να υπάρχουν οι προϋποθέσεις μιας ορθολογιστικής αφετηρίας έπρεπε πριν πολλές δεκαετίες να είχε βρεθεί τρόπος να γίνουν ευρέως γνωστές οι σωστές προϋποθέσεις της σύγχρονης διεθνούς πολιτικής. Να μοιραστεί, για παράδειγμα, σε όλους τους Έλληνες, ο Θουκυδίδης. Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο του Θουκυδίδη υπάρχει μια πλήρης περιγραφή και ερμηνεία των παθολογιών κάθε κρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος. Εξ ου και αποτελεί την θεμελιώδη γνώση της σύγχρονης μελέτης της διεθνούς πολιτικής. Θα βοηθούσε πολλούς να εξέλθουν από τις πνευματικές σαπουνόφουσκες.
Να εισρεύσει έτσι μέσα στο κοινωνικοπολιτικό σύστημα πολιτικός ορθολογισμός. Χωρίς πολιτικό ορθολογισμό όσον αφορά την κρατική ισχύ και την εξωτερική πολιτική ένα κράτος δεν επιβιώνει.
19.7.2014
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr
https://www.facebook.com/p.ifestos