Στο όνομα του δικαιώματος στην τεκνοποιΐα, διαμορφώνεται ήδη μια χυμώδης αγορά ενοικιαζόμενων γυναικείων σωμάτων (μητρών) προς κυοφορία. Η αγορά αυτή θεμελιώνεται σε πολύ εύηχη επιχειρηματολογία: επιλογές·δικαιώματα·τεκνοποιΐα. Όπως όμως γράφει η Libération (6/8/2014), η πραγματικότητα είναι πιο σκοτεινή: κατ’ αρχήν,για τις παρένθετες μητέρες δεν ισχύει το διαβόητο φεμινιστικό «το σώμα μου μού ανήκει». Κατά τη διάρκεια της κύησης, οι ενοικιαστές της γυναίκαςέχουν το νομικό δικαίωμα να της επιβάλουν να κάνει έκτρωση, εφόσον το κρίνουν απαραίτητο (περίπτωση CrystalKelley). Ελέγχουν επίσης τι τρώει, τι πίνει, πώς ζει(π.χ. της απαγορεύουν να κάνει έρωτα κατά την κύηση).
Ανακύπτουν κι άλλα δυσεπίλυτα ηθικά προβλήματα: πρόσφατα, ένα ζευγάρι Αυστραλών που είχε ενοικιάσει το σώμα της Ταϊλανδής PattharamonJanbua,παρέλαβε μόνο το ένα από τα δίδυμα που εκείνη γέννησε. Το άλλο, που έπασχε από προβλήματα υγείας, έμεινε στα αζήτητα! Άλλη δυσάρεστη παρενέργεια της αναδυόμενης αγοράς σωμάτων είναι η προϊούσα εξοικείωση των κοινωνιών μας με την ευγονική -και η νομική της εμπέδωση. Η επιλογή δοτών ανάλογα με τα σωματικά τους χαρακτηριστικα, την ομάδα αίματος, το δείκτη νοημοσύνης,είναι ήδη στην ημερήσια διάταξη. Αλλά διατίθενται επίσης επιλογές που αφορούν τα… χόμπι ή τις θρησκευτικές απόψεις της παρένθετης μητέρας ή του σπερματοδότη. Ακόμα χειρότερα γίνονται τα πράγματα αν εξετάσουμε τις κοινωνικοοικονομικές παραμέτρους της αγοραπωλησίας σωμάτων: οι ενοικιαστές είναι κατά κανόνα πλούσια ζευγάρια από εύπορες χώρες. Παρένθετες μητέρες είναι κυρίως φτωχές γυναίκες και κορίτσια του Τρίτου Κόσμου. Υπάρχουν φυσικά ενοικιαζόμενες γυναίκες και στον αναπτυγμένο κόσμο. Αλλά η μήτρα μιας Αμερικανίδας ενοικιάζεται προς 75 χιλιάδες ευρώ, ενώ μιας Ινδής μόνο με 17 χιλιάδες. Όπως τα εργατικά χέρια, έτσι και οι μήτρες συμφέρουν στον Τρίτο Κόσμο. Το όλο κύκλωμα διευθετείται από μεσίτες, που καρπούνται πάνω από το 80% του συμφωνηθέντος μισθώματος.
Αυταπατάται όποιος πιστεύει πως μπορεί να αποστάξει τις αγαθές επιπτώσεις της παρένθετης κύησης,αποκαθαίροντάς τις από τις φαύλες. Η ευκολία των μετακινήσεων και της επικοινωνίας, η ελευθεριάζουσα διάθεση των κυβερνήσεων, τα οικονομικά συμφέροντα που σταδιακά εμπεδώνονται, ο συσχετισμός δύναμης πλουσίων-φτωχών, προεξοφλούν την τύχη κάθε τέτοιας προσέγγισης. Όπως με την πορνεία, μόνη λύση είναι η εμφατική αποθάρρυνση και η ποινικοποίηση της ζήτησης για τέτοιες υπηρεσίες. Αντί γι’ αυτό, διογκώνουμε τη σχετική πελατεία, π.χ. αποδίδοντας στα ζευγάρια των ομοφυλοφίλων το δικαίωμα να«νυμφεύονται» και να «τεκνοποιούν». Πρόσφατα στη Γαλλία, μια ομάδα προσωπικοτήτων, με επικεφαλής τους πρώην Πρόεδρο της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ, Πρωθυπουργό Λιονέλ Ζοσπέν και Γραμματέα του ΓΚΚΜαρί-Ζορζ Μπιφέ, ζήτησαν από τον Φρανσουά Ολάντ να μην νομιμοποιούνται στη Γαλλία τα ιδιωτικά συμφωνητικά με παρένθετες μητέρες σε τρίτες χώρες, παρά τη σχετική καταδίκη του Παρισιού από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. «Οι άνθρωποι δεν είναι αντικείμενα», θύμισαν.
Είναι ειρωνικό πως το εμπόριο αυτό γίνεται στο όνομα της προόδου, της δημοκρατίας και της ευτυχίας. Φτάνουμε πια ως κοινωνία στο σημείο όπου τα εργαλεία που διαθέτουμε για να κρίνουμε παρόμοια ζητήματα (τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ατομική βούληση, η ανεκτικότητα κ.λπ) απλώς δεν επαρκούν.Προκειμένου να μηναποδεικνύονται δυστοπίες οι ουτοπίες μας, θα χρειαστούμε πιο συνειδητές, ολιστικές και νοηματοδοτικές προσεγγίσεις.
Ο Νίκος Ράπτης είναι εκπαιδευτικός, μέλος της ΚΕ της Ευρώπης Οικολογίας