-Ποια είναι η γραμμή που χωρίζει τον πατριωτισμό από τον εθνικισμό;
-Το ελληνικό πνεύμα δεν είναι τίποτε άλλο από τη διεθνιστική αντίληψη και τον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ πατριωτικών λαών. Με τη διάλυση του εκπαιδευτικού μας συστήματος σε όλες τις βαθμίδες, καταφέραμε να κυριαρχήσει μια ισοπεδωτική, αριστερόστροφη αντίληψη αντιεξουσιαστικού χαρακτήρα που τροφοδοτεί την ακροδεξιά. Θεωρώ ότι η αποκοπή του λαού από τις ρίζες του είναι για ορισμένους βασική δομική συνιστώσα, όχι μιας «καλής συμβιβαστικής λύσης», αλλά της όποιας λύσης: Λοβοτομή λοιπόν, και ξανακτίζουμε από την αρχή μνήμες, ελπίδες, ιδανικά και πιλάφια. Εκ του μηδενός… -Ποιον εννοείτε ως εθνικόφρονα πολίτη;
-Για μένα, οι στίχοι του Καβάφη εκφράζουν την πεμπτουσία του δικού μου «εθνικισμού»: «… Υπήρξεν έτι το άριστον εκείνο, Ελληνικός – ιδιότητα δεν έχ’ η ανθρωπότης τιμιοτέραν· εις τους θεούς ευρίσκονται τα πέραν». Η τιμιότης τού να είσαι Έλληνας. Όταν μιλάω για εθνικόφρονα πολίτη, εννοώ τον αληθινό πολίτη, τον στέρεο, τον γνώστη, όπως ακριβώς τον περιγράφει ο Μάνος Χατζιδάκις στο εξώφυλλο του δίσκου του «Τα παράλογα», στην παλιά εκείνη έκδοση βινυλίου. Άλλωστε η κυρίαρχη κουλτούρα του Ελληνισμού διαχρονικά δεν ήταν ο αποκλεισμός, αλλά η ένταξη στην ελληνική παιδεία και στο ελληνικό πνεύμα όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων, όσων δηλαδή μπορούσαν να το πράξουν. Ο αποκλεισμός δεν είναι ίδιο των σωστών Ελλήνων.
-Τι ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η νέα γενιά στη διαμόρφωση ενός υγιούς πατριωτισμού όπως τον εννοείτε;
-Έχουμε αφήσει τη νέα γενιά χωρίς εφόδια. Εξανεμίσαμε στους πέντε ανέμους το ιδεολογικό κεφάλαιο που της οφείλαμε και που κληροδότησε σε μας η απελθούσα γενιά, και κατασπαταλήσαμε το οικονομικό κεφάλαιο που της χρωστούσαμε, ξοδεύοντας πολύ περισσότερα από όσα κερδίζαμε. Εξαντλήσαμε το κεφάλαιο το οποίο θα τη βοηθούσε να απογειωθεί και να μη βασανιστεί όπως βασανιστήκαμε εμείς, εννοώ, η μεγίστη πλειοψηφία της δικής μου γενιάς. Ωστόσο, με τη νέα γενιά θυμώνω… Με ενοχλεί που δεν είναι μαχητικοί, διεκδικητικοί, επαναστάτες. Αφήνονται στην αδράνεια και την αδιαφορία του «δεν μπορεί να αλλάξει τίποτε» ή του «όπως τα κάματε να τα διορθώσετε». Τα νεολαιίστικα κινήματα εξαντλούνται στο να αποτελούν κακέκτυπα των κομμάτων από τα οποία προέρχονται. Και οι νέοι έχουν ως μοναδική φιλοδοξία να γίνουν οι εκλεκτοί μέσα στο υφιστάμενο σκηνικό. Δεν επιχειρούν να επιφέρουν τομές. Αλλά ξέρουμε όλοι ότι η νεότητα δεν είναι ημερολογιακό ζήτημα, νεότητα σημαίνει ανατροπή, γι’ αυτό πιστεύω πως μαζί με τη νέα γενιά θα βρούμε τον βηματισμό μας.
Οι νέοι χάνονται στην κινούμενη άμμο της διαφθοράς
– Μήπως αδικείτε τη νέα γενιά μ’ αυτά που λέτε;
Θυμώνω με όσους αγαπώ. Καθόρισα πιο πάνω τις ασήκωτες δικές μας ευθύνες. Και με όσα λέγω, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εξαιρετικοί νέοι άνθρωποι. Κάθε άλλο. Έχω δει πολλές φορές στο βλέμμα των παιδιών μας την πεντακάθαρη, γαλάζια ματιά του Πετράκη Γιάλλουρου. Η μεγίστη πλειοψηφία ξεκινάει με όραμα, αρχές, αξίες, αλλά σύντομα βαλτώνει, χάνεται μέσα στην κινούμενη άμμο της διαφθοράς των ενηλίκων, της δικής μας γενιάς. Τα παρατούν γρήγορα όμως. Δεν επιμένουν, τους καταπίνει το σύστημα. Αυτό τους καταλογίζω. Και με ενοχλεί πολύ που δεν ξέρουν γραμματική, που γράφουν με λατινικούς χαρακτήρες, που δεν μιλούν σωστά Ελληνικά. Ίσως να ξέρουν όμως άλλα πράγματα, τα οποία εγώ ενδεχομένως να αγνοώ. Κι ίσως να είναι πολύ σημαντικά. Δεν παύει όμως αυτή η εικόνα να με ενοχλεί.
– Δεν είναι η χαρακτηριστικό κάθε απερχόμενης γενιάς να τα βάζει με την επόμενη;
Μάλλον με την προηγούμενη τα βάζει, στην επόμενη δίνει ευκαιρίες. Δεν αποποιούμαι τις ευθύνες της γενιάς μας. Τις ανέφερα προηγουμένως. Γι’ αυτό νιώθω πως πρέπει να βοηθήσουμε τη νέα γενιά να βρει τον δρόμο της, να πετάξει με τα δικά τη φτερά, να πάρει την τύχη της στα χέρια της, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και να ζήσει τη ζωή που η ίδια θέλει, να διαφεντέψει το μέλλον της. Για όλα τούτα χρειάζεται σύγχρονη παιδεία προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας και του ανθρωπιστικού ιδεώδους. Μαζί, όχι χώρια.