Energy Charter Secretariat – Ρόλος Οργανισμού
Ο οργανισμός ευθύνεται για τη συζήτηση όλων των θεμάτων σχετικά με τις διασυνοριακές ενεργειακές ροές που καλύπτονται από τη Συνθήκη.
Τα κύρια καθήκοντα είναι:
- Έλεγχος και βοήθεια στην εφαρμογή και εκτέλεση της Συνθήκης και των σχετικών οργάνων του εμπορίου και της διαμετακόμισης, προτείνοντας συστάσεις για βελτίωση της συμμόρφωσης.
- Διευκόλυνση συζητήσεων των μελών στη προώθηση και ασφάλεια των διασυνοριακών ενεργειακών ροών βάσει της Συνθήκης
- Ανάλυση τρόπων διευκόλυνσης της ανάπτυξης των ανοιχτών ανταγωνιστικών και βιώσιμων αγορών ενέργειας και ενεργειακών ροών ανά τα μέλη.
ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ
Οι ρίζες του Ενεργειακού Κατασταστικού Χάρτη χρονολογούνται πίσω σε μια πολιτική πρωτοβουλία που εκδηλώθηκε στις αρχές του 1990 σε μια περίοδο που το τέλος του Ψυχρού Πολέμου πρόσφερε μια πρωτοφανή ευκαιρία για να ξεπεραστούν οι προηγούμενες οικονομικές διαφορές. Οι προοπτικές για κοινή ευεγερτική συνεργασία δεν ήταν πουθενά πιο ξεκάθαρες από αυτές στον ενεργειακό φορέα και υπήρχε μια αναγνωρισμένη ανάγκη να διασφαλιστεί μια κοινώς αποδεκτή βάση που θα εγκαθιστούσε την ανάπτυξη ενεργειακής συνεργασίας ανάμεσα στα κράτη της Ευρασίας. Βάσει αυτών παραγόντων γεννήθηκε η διαδικασία του Ενεργειακού Κατασταστικού Χάρτη.
Σε ένα κόσμο αυξανόμενης αλληλοεξάρτησης μεταξύ των καθαρών εξαγωγέων ενέργειας και των καθαρών εισαγωγέων είναι ευρέων γνωστό ότι οι πολυμερείς κανόνες μπορούν να παρέχουν πιο ισορροπημένo και αποδοτικό πλαίσιο διεθνής συνεργασίας που προσφέρεται από διμερείς συμφωνίες ή από μη νομοθετικά όργανα. Ο Συνθήκη Ενεργειακού Καταστατικού Χάρτη συνεπώς διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο ως μέρος της διεθνούς προσπάθειας να δομηθεί μια νομική βάση για ενεργειακή ασφάλεια βασισμένη στις αρχές των ανοιχτών, ανταγωνιστικών αγορών και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Η Συνθήκη Ενεργειακού Καταστατικού Χάρτη και το Πρωτόκολλο Ενεργειακού Καταστατικού Χάρτη για την Ενεργειακή Απόδοση και σχετικές Περιβαλλοντικές Πλευρές υπογράφηκαν το Δεκέμβριο του 1994 και τέθηκαν σε ισχύ τον Απρίλιο του 1998. Προς το παρόν η Συνθήκη υπογράφηκε ή .. από 52 κράτη, την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και το EURATOM(συνολικά τα μέλη είναι 54).
Η συνθήκη αναπτύχθηκε στις υποδομές του Ενεργειακού Καταστατικού Χάρτη. Ενώ το τελευταίο έγγραφο δομήθηκε σαν δήλωση πολιτικού περιεχομένου για την προώθηση ενεργειακής συνεργασίας η Συνθήκη είναι ένα νομικά δεσμευτικό πολυμερές όργανο.
Ο βασικός σκοπός της Συνθήκης είναι η ενδυνάμωση των κανόνων δικαίου ως προς τα ενεργειακά θέματα δημιουργώντας ένα επίπεδο κανόνων ίσων όρων ανταγωνισμού που ελέγχονται από όλες τις κυβερνήσεις που είναι μέλη επιλύοντας έτσι τους κινδύνους που συνδέονται με τις επενδύσεις ενεργειακού περιεχομένου και το εμπόριο.
ΕΜΠΟΡΙΟ & ΜΕΤΑΦΟΡΑ
Η ενέργεια –και ειδικά οι υδρογονάνθρακες- μεταφέρεται από όλο και περισσότερο μακρινές αποστάσεις από τους παραγωγούς στους καταναλωτές. Στην περίπτωση του φυσικού αερίου περισσότερο από το οποίο μεταφέρεται μέσω αγωγών αυτό συχνά εμπλέκει τη διάσχιση διαφορετικών εθνικών συνόρων. Διμερείς διαφορές για την ενεργειακή διαμετακόμιση μπορούν να έχουν σύντομα πολυμερείς επιπτώσεις για τον ανεφοδιασμό αερίου υπογραμμίζοντας τη σημαντικότητα των προτύπων που έχουν δεχτεί οι χώρες σε πολυμερή βάση για την προώθηση της αξιοπιστίας των διασυνοριακών ενεργειακών ροών.
Ένα διακριτό γνώρισμα της Συνθήκης Ενεργειακού Καταστατικού Χάρτη είναι ότι παρέχει ένα σύνολο κανόνων που καλύπτει όλη την ενεργειακή αλυσίδα, όχι μόνο των επενδύσεων στην παραγωγή και τη γενοποίηση αλλά ακόμα οι όροι υπό τους οποίους η ενέργεια μπορεί να εμπορευματοποιηθεί και να μεταφερθεί ανά διαφορετικά εθνικά νομικά συστήματα στις διεθνέις αγορές.
Οι κανονισμοί της Συνθήκης για το εμπόριο και τη μεταφορά βασίζονται σε εκείνους του Διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου αλλα με δύο σημαντικούς πρόσθετους παράγοντες. Πρώτα, επεκτείνουν τους κανόνες του Διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου για τον ενεργειακό φορέα ακόμη και σε εκείνα τα συμβαλλόμενα μέλη που δεν είναι ακόμα μέλη του Διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου, από το Μάρτιο του 2013 αυτό ήταν σχετικό για έξι κράτη-μέλη της Συνθήκης Ενεργειακού Καταστατικού Χάρτη που δεν είναι μέλη του Διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου.
Δεύτερον η Συνθήκη αναλύει πιο λεπτομερώς το σημαντικό στρατηγικό θέμα της ενεργειακής διαμετακόμισης. Οι τρέχοντες κανονισμοί της Συνθήκης υποχρέωνουν τα μέλη να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για τη διευκόλυνση της μεταφοράς ενέργειας σύμφωνα με την αρχή της ελευθερίας της μεταφοράς και να διασφαλίζουν τις εγκατεστημένες ενεργειακές ροές. Οι χώρες μέσα από τις οποίες γίνεται η μεταφορά είναι επίσης υποχρεωμένες να μη διακόπτουν ή μειώνουν τις υπάρχουσες ροές μεταφοράς ακόμη και αν έχουν διαφορές με άλλη χώρα που σχετίζεται με τη μεταφορά.
Μέσω των κανονισμών επένδυσης και μεταφοράς η Συνθήκη επίσης υποστηρίζει την δημιουργία νέας χωρητικότητας της μεταφοράς και τις αντίστοιχες εγκαταστάσεις της διαφοροποίησης του ανεφοδιασμού και της εξαγωγής. Οι ουσιαστικοί κανονισμοί της Συνθήκης σε τέτοια θέματα τίθενται σε ισχύ μέσω του μηχανισμού επίλυσης διαφορών από κράτος προς κράτος. Αυτό μπορεί να είναι πολύτιμο για πολύπλοκα διασυνοριακά προγράμματα υποδομών όπως τον αγωγό αερίου Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν και τον αγωγό Μπακού-Τιφλίδα-Ερζουρουμ που απαιτούν τη συναίνεση και συμφωνία πολλαπκών κυβερνήσεων.
Ελένη Παπανικολάου