του Μελέτη Μελετόπουλου*
Οι διάφοροι πανεπιστημιακοί καθηγητές μας Συνταγματικού Δικαίου (όσοι δεν πρόλαβαν να γίνουν υπουργοί της Μεταπολίτευσης) επικεντρώνονται στους τύπους και κάνουν διάφορες λογικές ακροβασίες για να υποστηρίξουν την μία ή την άλλη άποψη. Και περιφρονούν την ουσία, που είναι πολύ απλή, και δεν χρειάζεται κάν να είναι κάποιος συνταγματολόγος για να την αντιληφθεί:
Οι δημοκρατικοί θεσμοί, όπως και όλοι οι θεσμοί, επιβιώνουν μόνον όταν διαθέτουν ισχυρό κοινωνικό έρεισμα, όταν ανταποκρίνονται στο λαϊκό αίσθημα και στις ανάγκες της κοινωνίας, και όταν στηρίζονται στην κοινή πεποίθηση (opinion necessitatis) ότι είναι χρήσιμοι και αξιόπιστοι.
Ένας θεσμός χιλιετιών, η μεσαιωνική απόλυτη μοναρχία, κατέρρευσε στην Γαλλία όχι επειδή ο περιορισμένος και ολιγάριθμος κύκλος των Γάλλων διαφωτιστών την απέρριψε, αλλά όταν έπαψε να διαχειρίζεται με επάρκεια και αποτελεσματικότητα τις κρατικές υποθέσεις. Στα τέλη του 18ου αιώνα, η παρατεταμένη φάση διοικητικής ανικανότητας και ηθικής σήψης, ευνοιοκρατίας και αναξιοκρατίας, καθώς και η αλαζονεία της γαλλικής άρχουσας τάξης και της δυναστείας των Βουρβώνων, σε συνδυασμό με μια ισχυρή οικονομική κρίση (τρεις διαδοχικές σιτοδείες το 1787-8-9), οδήγησαν τον γαλλικό πληθυσμό να απομυθοποιήσει, να αμφισβητήσει και τελικά να ανατρέψει τον μοναρχικό θεσμό.
Αντιθέτως, στην Αγγλία, η χρηστή και υπεύθυνη διοίκηση, η συνειδητοποίηση, εκ μέρους της μοναρχίας και της αριστοκρατίας, των μεγάλων κοινωνικών ανακατατάξεων που επέφερε η Βιομηχανική Επανάσταση και η σταδιακή εκχώρηση στον λαό δημοκρατικών δικαιωμάτων, οδήγησε σε μία ομαλή πολιτική εξέλιξη, χωρίς ρήξεις και εμφυλίους πολέμους.
Στα καθ’ημάς, ενώ η ελληνική κοινωνία κατά την δεκαετία του ’60 αναπτυσσόταν ραγδαία και γνώριζε μία πρωτοφανή πολιτιστική άνθηση, η ηθική χρεωκοπία και η πολιτική ανευθυνότητα της άρχουσας τάξης οδήγησαν σε μία αναχρονιστική δικτατορία, που ανέκοψε την δαιφαινόμενη εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας σε ένα ανώτερο πολιτιστικό και κοινωνικό επίπεδο.
Όταν συνειδητοποιήσει κανείς ότι προαιώνιοι θεσμοί ανατρέπονται διότι οι αξιωματούχοι μίας πολιτείας είναι διεφθαρμένοι και ανάξιοι, έχουν χάσει την επαφή τους με την κοινωνική πραγματικότητα και διότι απέτυχαν παταγωδώς στην διοίκηση ενός κράτους, αρχίζει κανείς να ανησυχεί για την τύχη της Δεύτερης Ελληνικής Δημοκρατίας, που οικοδομήθηκε στις στάχτες της Κυπριακής τραγωδίας το 1974.
Διότι όχι μόνον το πολιτικό σύστημα απέτυχε να διαχειριστεί με στοιχειώδη επάρκεια τα κοινά, αλλά αποδείχθηκε διεφθαρμένο και ανάξιο, και οδήγησε την χώρα στην χρεωκοπία, στην υποτέλεια και τον διεθνή διασυρμό. Γι΄αυτό και στην φάση του Μημονίου αναδείχθηκαν πολιτικές δυνάμεις των άκρων, γι΄αυτό και εκδηλώθηκαν μαζικές εκδηλώσεις βίαιης κατακραυγής κατά της πολιτικής τάξης.
Πολύ περισσότερο όταν η Μέση Τάξη, που αποτελεί το θεμέλιο της δημοκρατικής διακυβέρνησης, έχει καταρρεύσει και έχει δώσει την θέση της στην φτωχοποιηση και την περιθωριοποίηση μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού.
Προσέξτε, κύριοι βουλευτές. Καλώς ή κακώς, έλαχε σε σας σήμερα να διαχειρίζεσθε τις υποθέσεις της χώρας. Η στάση σας στην παρούσα φάση θα κρίνει πολλά, και όχι μόνον την εκλογή προέδρου. Θα κρίνει συνολικά και το μέλλον της Δημοκρατίας μας, εάν δηλαδή θα συνεχίσουμε να ζούμε ως ελεύθεροι πολίτες μίας ευνομούμενης δημοκρατικής πολιτείας, ή εάν θα περιέλθουμε σε κατάσταση τριτοκοσμικής μπανανίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
*Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης.