Περί του «ΣΤΡΑTHΓΙΚΟY ΒAΘΟΥΣ» του Αχμέτ Νταβούτογλου

Σχόλιο: Παναγιώτης Ήφαιστος. Με αφορμή το άρθρο του τούρκου συγγραφέα Ουμίτ Κουβάντς για το Στρατηγικό Βάθος του Αχμέτ Νταβούτογλου

 

Το βιβλίο Το Στρατηγικό Βάθος, η διεθνής θέση της Τουρκίας έχει ως γνωστό γίνει bestseller όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, έτυχε χιλιάδων σχολίων, προκάλεσε αμφιλεγόμενες εκτιμήσεις και επειδή η πρώτη μετάφραση έγινε στα Ελληνικά η αίσθηση που προκάλεσε οδήγησε σε μεγάλες συζητήσεις στην Ρωσία, στις Αραβικές χώρες, στο Ισραήλ και αλλού. Μεταφράστηκε, στην συνέχεια, σε πολλές χώρες. Την Ελληνική έκδοση από τις Εκδόσεις Ποιότητα που στην συνέχεια κυκλοφόρησε και το εξίσου σημαντικό κείμενό του Νταβούτογλου Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες πρότειναν πολλοί, μεταξύ των οποίων ο αείμνηστος Νεοκλής Σαρρή (που επιμελήθηκε βασανιστικά την απόδοση στα Ελληνικά που έκανε ο πανεπιστημιακός Νικόλαος Ραπτόπουλος), ο Βασίλης Μαρκεζίνης, ο Σάββας Καλλεντερίδης, ο Γιάννης Μάζης και ο υποφαινόμενος. Για το κείμενο αυτό, όπως και πολλοί άλλοι, εγώ έχω γράψει εκτενείς κριτικές τις οποίες κανείς εύκολα βρίσκει στο διαδίκτυο.

Δεν γνωρίζω τουρκικά για να διαβάσω το βιβλίο του Ουμίτ Κουβάντς αλλά εύχομαι κάποιος εκδοτικός οίκος στους δύσκολους αυτούς καιρούς για τα βιβλία να μπορέσει να το μεταφράσει στα Ελληνικά. Διαβάζοντας το σύντομο σχόλιο και τα αποσπάσματα στο Βήμα θα συμφωνούσα με κάποια και θα εξέφραζα διαφωνίες ως προς κάποια άλλα όχι ως προς την ουσία αλλά για τον ρόλο ενός βιβλίου όπως αυτό. Σύντομα λοιπόν τα εξής σχόλια.

Κατά πρώτον, δύσκολα κανείς βρίσκει υψηλών προδιαγραφών βιβλία διεθνών σχέσεων που να μην είναι στρατευμένα ή και επιστρατευμένα στην στρατηγική ενός κράτους ή μιας συμμαχίας. Για την εξυπηρέτηση αυτού του σκοπού τα πλείστα κείμενα είναι μεν ονομαστικά επιστημονικά πλην κατά βάση η επίκληση της επιστήμης μεταμφιέζει πολιτικούς σκοπούς την εκπλήρωση των οποίων επιδιώκει. Όποιος δεν θέλει να γίνεται θύμα ιδεολογικών μεταμφιέσεων θα πρέπει να αναζητήσει την καλή πολιτική θεωρία του διεθνούς συστήματος στους Θουκυδίδη, Μακιαβέλι, ΣουνΤζου, Κλάσουζεβιτσς,HansMorgenthau, RobertGilpin, KennethWaltz, MartinWight, HedleyBull, JohnMearsheimer. Υπάρχουν ελάχιστοι άλλοι και καταγράφω όσων τα έργα ευτυχήσαμε να τα έχουμε στα Ελληνικά και μάλιστα με εξαιρετικές μεταφράσεις και επιμέλεια από ειδήμονες. Στους σύγχρονους Έλληνες συστήνω ανεπιφύλαχτα τους Παναγιώτη Κονδύλη, Γιώργο Κοντογιώργη και Θόδωρο Ζιάκα.

 

Δεύτερον, πολλά βιβλία για να αποκτήσουν αξιοπιστία, βέβαια, και παρά το γεγονός ότι συνειδητά ή ανεπίγνωστα είναι στρατευμένα, συχνά αναπαράγουν τον καλό θεωρητικό προβληματισμό τον οποίο στην συνέχεια εκλογικεύουν και συχνά διαστρέφουν με ιδεολογήματα που εξυπηρετούν πολεμικούς σκοπούς στις ενδοκρατικές και διακρατικές σχέσεις. Αυτή είναι και η περίπτωση του Αχμέτ Νταβούτογλου. Για παράδειγμα: Ενώ κάνει μια συνήθη αναφορά στα γεωπολιτικά δεδομένα δεν εκπλήττει το γεγονός ότι έχει στο κέντρο των γεωπολιτικών θεωρήσεών του την Τουρκία ενώ όταν αναφέρεται στα Βαλκάνια, το Αιγαίο και την Κύπρο τα συνδέει με αυτό που θεωρεί τουρκικό εθνικό συμφέρον. Το ίδιο ισχύει με την ανάλυση της μεταψυχροπολεμικής εποχή η οποία αντίθετα με τις ασυναρτησίες πολλών μεγαλόσχημων «επιστημόνων» που συχνάζουν στο γνωστό ίδρυμα, ο Νταβούτογλου παραθέτει μια αληθινή ρεαλιστική εικόνα για το πώς εξελίσσεται ο κόσμος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Στην συνέχεια, ξανά, εισέρχεται στις εκλογικεύσεις για το πώς θα εξυπηρετηθεί το τουρκικό εθνικό συμφέρον σε αυτό τον κόσμο.

Τρίτον, εκεί που θα συμφωνούσα με τον Ουμίτ Κουβάντς είναι σίγουρα οι ηγεμονικές αξιώσεις. Για όσους θέλουν να τις καταλάβουν πρέπει να γνωρίζουν το κατά την εκτίμησή μου πολύ σημαντικότερο «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες». Γιατί ενώ εκεί υιοθετεί μια ισλαμιστική εξισωτική / εξομοιωτική προσέγγιση του Ισλαμικού κόσμου επαναστατικού χαρακτήρα και αντί-κρατική στο «Στρατηγικό Βάθος» κάνει ένα άλμα. Προσπαθεί πατώντας πάνω στο κεκτημένο των διεθνών σχέσεων να εξηγήσει το πώς η Τουρκία θα αποτελέσει τον ηγεμονικό κρατικό δρώντα για να καταστούν οι ισλαμιστές μεγάλη και ισότιμη δύναμη με τους άλλους. Όπως και στο παρελθόν έγραψα, εκεί αρχίζουν να υπάρχουν πολλά θολά σύνορα των οποίων η «γόνιμη ασάφεια» ευνοεί το νέο-τουρκικό κράτος την ενδυνάμωση του οποίου ο Νταβούτογλου σαφώς επιζητεί. Δεν μπορεί όμως κανείς να δει εάν ευνοεί κάποιο Χαλιφάτο ή μια αέναη κατάσταση όπου η Τουρκία θα είναι ο ηγεμόνας των ισλαμιστών που θα είναι στην συνέχεια ισότιμη με τα άλλα ηγεμονικά κράτη στο παγκόσμιο παιχνίδι ισχύος.

Τέταρτον και συναφές, ας μην περιμένεις κανείς ότι η ηγεμονική άνοδος της Τουρκίας θα είναι ανθόσπαρτη για τους άλλους. Ο ηγεμονισμός είναι ηγεμονισμός και μάλιστα όταν αναφερόμαστε σε μια ηγεμονική εκλογίκευση των ισλαμικών δογμάτων πρόκειται για ένα πολύ σκληρό και δεσποτικό ηγεμονισμό. Βέβαια, η παρακμή εδώ στην Ελλάδα είναι τόσο μεγάλη που βρέθηκαν επικίνδυνα μυαλά να φλερτάρουν με την ιδέα ενός είδους ένταξης σε ένα ηγεμονικό σχήμα. Πρόκειται για θανατηφόρες σκέψεις που εάν δεν αντικρουστούν αποτελεσματικά το νεοελληνικό κράτος δεν μπορεί να επιβιώσει.

Πέμπτο, ασφαλώς και η προσπάθεια ενός περιφερειακού κράτους είναι πάντοτε επικίνδυνη. Όπως έχουμε αναλύσει και σε άλλη περίπτωση σε αναφορά με την εμβληματική ανάλυση του JohnMearsheimer στο «τραγωδία της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων», κάθε φορά που μια περιφερειακή δύναμη επιχειρεί να γίνει περιφερειακός ηγεμόνας αποτελεί τον στόχο όλων των άλλων μεγάλων δυνάμεων οι οποίες καθιστούν κύριο στόχο της στρατηγικής τους να αποτρέψουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Μάλιστα, μπορεί συχνά αυτό να καταστεί και θανατηφόρο για μια περιφερειακή δύναμη. Εξαρχής πολλοί επισημάναμε τους κινδύνους που διατρέχει η Τουρκία και που διαρκώς επαληθεύονται. Σταματώ εδώ όμως και ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ανατρέξει σε πρόσφατες εισηγήσεις σε επιστημονικά συνέδρια που είναι αναρτημένες και που αφορούν, ακριβώς, την τυπολογία που ερμηνεύει αυτό το ζήτημα. Αναφέρω μόνο ότι το μέγα επερχόμενο ζήτημα στην Ευρώπη που αφορά την εξέλιξη των περιφερειακών ισορροπιών είναι η ηγεμονική ή μη θέση της Γερμανίας.

Έκτο, τους κινδύνους για τους νεοέλληνες κανείς θα πρέπει να πρέπει να τους δει σε σχέση με κατιτί που είναι ζωντανό και πολύ ανησυχητικό: Το μέλλον και επιβίωση της Κυπριακής Δημοκρατίας και του κυπριακού Ελληνισμού. Η στάση Ελλαδικών και κυπρίων για την διζωνική/δικοινοτική ομοσπονδία, μια δηλαδή ανύπαρκτη «λύση» που αναμασάμε αποβλακωτικά εδώ και δεκαετίες, σημαίνει κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και ένταξη της Μεγαλονήσου στον νέο-Οθωμανικό χώρο. Ένταξη μάλιστα που θα είναι καθολική: Νομική (εγγυήσεις στρατεύματα), πολιτική (νέο μη λειτουργικό κρατίδιο υπό νέο-οθωμανική κηδεμονία), ιδεολογική (εχθρολάγνα και φιλό-νεοοθωμανικά ιδεολογήματα που ήδη στην Κύπρο και Ελλάδα κέρδισαν πολύ έδαφος) και γεωπολιτική (η Κύπρος, δηλαδή ένα από τα σημαντικότερα γεωπολιτικά σημεία του πλανήτη θα βρεθεί υπό πλήρη και παντοτινό έλεγχο της Τουρκίας) και στρατηγική. Το «στρατηγική» σημαίνει αργό θάνατο τόσο των κυπρίων όσο και των Ελλαδιτών. Γιατί η Τουρκία δεν θα εκδιώξει άμεσα τους κύπριους από το νησί. Θα τους εξουθενώνει βάση πάγιων πρακτικών της, όσοι δεν φύγουν για να είναι ελεύθεροι θα τους καθιστά φραγκολεβαντίνους και γενίτσαρους και ενόσω αυτό διαρκεί επί πολλές δεκαετίες ο κυπριακός Ελληνισμός θα είναι όμηρος των τούρκων και η Ελλάδα φρικτά παγιδευμένη και υπό διαρκή εκβιασμό.

Το άρθρο του ΟυμίτΚουβάντς στο «Βήμα» http://www.tovima.gr/world/article/?aid=676270

 

Το βιβλίο «Στρατηγικό Βάθος» του Αχμέτ Νταβούτογλου, πρώην υπουργού Εξωτερικών και νυν πρωθυπουργού της Τουρκίας, μπήκε στο μικροσκόπιο: αυτή τη φορά από τον ΟυμίτΚουβάντς, έναν τούρκο συγγραφέα και σκηνοθέτη ντοκιμαντέρ, του οποίου το βιβλίο «Pan – IslamcininMaceraKilavuzu» (Οδηγός Περιπέτειας του Παν-Ισλαμιστή) κυκλοφόρησε στα βιβλιοπωλεία της Τουρκίας την περασμένη εβδομάδα. Σε αυτό, ο Κουβάντςαποδομεί τις θέσεις που εκφράζει ο Νταβούτογλου στο διάσημο και πολυδιαβασμένο βιβλίο του, χαρακτηρίζοντάς το «μη επιστημονικό» και «καθόλου βαθύ».

«Δεν αποδεικνύει τους ισχυρισμούς του. Δεν είναι επιστημονικός. Αυτό που προσπαθεί να κάνει είναι να διαδώσει τον πανισλαμισμό, αλλά το βιβλίο δεν είναι καθόλου βαθύ σε αντίθεση με τον τίτλο του» είπε ο ίδιος, σε συνέντευξη που παραχώρησε στη τουρκική εφημερίδα Today’sZaman. «Με το βιβλίο του Νταβούτογλου, μία χώρα μπορεί να μπει σε περιπέτειες, σε επικίνδυνες περιπέτειες. Ο λόγος που το αποκαλώ περιπέτεια είναι επειδή τα μέσα που έχει στη διάθεσή της η χώρα δεν είναι συμβατά με τον στόχο που θέλει να επιτύχει ο συγγραφέας. Το βιβλίο του Νταβούτογλου είναι ένα ιδεολογικός οδηγός δράσης, δεν είναι ένα ακαδημαϊκό βιβλίο που βασίζεται σε μία θεωρία» σχολίασε ο Κουβάντς.

Πανισλαμισμός μόνο στα χαρτιά

Και προσέθεσε: «Ο Νταβούτογλου θέλει να καθιερώσει έναν «πολιτισμό» που θα βασίζεται στο Ισλάμ. Ωστόσο, δεν αναφέρει το πώς θα υλοποιηθεί  αυτό το ιδανικό. Υποστηρίζει ότι αν η τουρκική ηγεσία μπορέσει να πείσει τους Άραβες ότι οι Οθωμανοί δεν ήταν ιμπεριαλιστές και ότι αντίθετα, προσπαθούσαν να σώσουν τους Άραβες από τον δυτικό αποικιοκρατικό επεκτατισμό, τότε οι Άραβες θα δεχθούν τη τουρκική ηγεσία. Είναι εμφανές ότι ο Νταβούτογλου πιστεύει ότι η σημερινή ηγεσία της Τουρκίας μπορεί να μπορεί να διαδώσει τον πανισλαμισμό στη Μέση Ανατολή». Ο Κουβάντς υπογράμμισε ότι ο τούρκος πρωθυπουργός είναι πολύ καλά ενημερωμένος και μπορεί να μιλήσει και να γράψει πολύ καλά, σε αντίθεση με πολλά στελέχη του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.

Επομένως «ο Νταβούτογλου μπορεί να πείσει αυτούς τους ανθρώπους στο AKP, οι οποίοι δεν είναι σε θέση να αμφισβητήσουν τη βάση των επιχειρημάτων του καθόλου. Μπορεί εύκολα να πουλήσει τις ιδέες του».

Όπως είπε ο 58χρονος συγγραφέας – που προβλέπει ότι το AKP θα επικρατήσει και πάλι στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουνίου – οι απόψεις του Νταβούτογλου είναι επικίνδυνες γιατί στη βάση τους έχουν την ιδέα της κατάκτησης. «Δεν έχουμε δει τί μπορεί να σημαίνει αυτός ο κίνδυνος ακόμη. Κάποια στιγμή η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να κρατήσει αποστάσεις από το Ισλαμικό Κράτος και το Ισλαμικό Κράτος θα ανατινάξει πόλεις και ανθρώπους εδώ στη Τουρκία. Οι τούρκοι ηγέτες νομίζουν ότι μπορούν να ελέγξουν το Ισλαμικό Κράτος αλλά αυτό είναι επικίνδυνο για τη χώρα. Και υπάρχουν άνθρωποι εδώ στη Τουρκία, Τούρκοι, που μοιράζονται την ίδια λογική με το Ισλαμικό Κράτος. Ας θυμηθούμε, τον πρώην πρωθυπουργό ΡετζέπΤαγίπΕρντογάν που είπε ότι δυσκολεύτηκε να κρατήσει το 50% των ψηφοφόρων μακριά από τους δρόμους. (Το 2013 προσπάθησε να εκφοβίσει τους διαδηλωτές στο πάρκο Γκεζί λέγοντας ότι οι υποστηρικτές του μπορεί επίσης να βγουν στους δρόμους και ότι δυσκολευόταν να τους ελέγξει). Δεν είναι αυτό επικίνδυνο;» τόνισε ο Κουβάντς.

«Είναι ένας στρατηγιστής χωρίς ανθρωπισμό»

Ο Νταβούτογλου, συνέχισε ο συγγραφέας, αναλύει τα πάντα από την σκοπιά της ισχύος.«Αξιολογεί τα πάντα στρατηγικά – τους ανθρώπους, τα χωριά, τα ποτάμια, τα δάση – και υποστηρίζει ότι όλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως όργανα από το κράτος. Αυτό δεν είναι καθόλου ανθρωπιστικό. Είναι η τυπική άποψη ενός στρατηγιστή. Πώς μπορεί να είναι βαθύ; Και η οπτική του γωνία στο βιβλίο δεν είναι ακαδημαϊκή. Δεν αποδεικνύει τους ισχυρισμούς του. Δεν είναι επιστημονικός. Το μόνο που προσπαθεί να κάνει είναι να διαδώσει τον πανισλαμισμό, αλλά το βιβλίο του δεν είναι βαθύ, σε αντίθεση με το όνομά του» υποστήριξε.

Και κατέληξε: «Όπως και το παλαιό καθεστώς, συνεχίζει να εξυμνεί την τουρκικότητα (σσ. ο τουρκικός ποινικός κώδικας απαγόρευε οποαδήποτε προσβολή προς τη «τουρκικότητα», ωστόσο το 2008  αντικαταστάθηκε από τον όρο «τουρκικό έθνος»), το πώς η Τουρκία θα πρέπει να ασκεί επιρροή στα Βαλκάνια. Οι Τούρκοι στην Ελλάδα και στη Βουλγαρία είναι σημαντικοί. Οι Αλβανοί είναι σημαντικοί. Οι Τούρκοι στην Κύπρο είναι σημαντικοί. Η Κεντρική Ασία είναι σημαντική για τη Τουρκία κλπ. Η ίδια ιστορία. Αν δεν τα έλεγε αυτά, δεν θα του επιτρεπόταν να παραδίδει μαθήματα στη στρατιωτική ακαδημία στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Δεν μας λέει κάτι πρωτότυπο και λέει ότι η Τουρκία πρέπει να ασκεί μεγαλύτερη επιρροή. Αλλά πως;»

 

Π. Ήφαιστος – P. Ifestos

www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr

 

Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/

Διεθνής πολιτική 21^ος  αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/

Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/

Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/

Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/

Κονδυλης Παναγιώτης– https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/

Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/

Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/

Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/

Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos

Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB

«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos

Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos