Γράφει ο Δημήτρης Παράξενος
Ιστορία του Βυζαντινού κράτους
Georg Ostrogorsky
Τόμος Α’
Ιστορικές εκδ. Στέφανος Βασιλόπουλος, 2001
Η ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας είναι το πιο παραγνωρισμένο κομμάτι της ελληνικής ιστορίας. Σε αυτό συνέβαλε και η διαστρέβλωσή της από τους συγγραφείς του Διαφωτισμού. Το τρίτομο έργο του Georg Ostrogorsky είναι η κατάλληλη βάση για να ξεκινήσει κάποιος να μαθαίνει την αλήθεια.
Ο Οστρογκόρσκι καταπιάνεται στον πρώτο τόμο με γεγονότα κεφαλαιώδους σημασίας για τον κόσμο, όπως η ίδρυση της Κωνσταντινούπολης, η διακυβέρνηση του Ιουστινιανού, το έπος του Ηράκλειου και η αντίσταση στους Άραβες.
Η Κωνσταντινούπολη ιδρύθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο το 330 μ.Χ. στη θέση μιας παλιάς ελληνικής αποικίας, του Βυζαντίου. Για αιώνες ήταν το διοικητικό, στρατιωτικό, οικονομικό και πολιτικό κέντρο της αυτοκρατορίας. Η γεωγραφική θέση και ο πλούτος της την κατέστησαν αντικείμενο επιθυμίας αναρίθμητων εισβολέων, όμως οι φιλοδοξίες τους συνετρίβησαν μπροστά στα επιβλητικά τείχη της.
Ο Ιουστινιανός προσπάθησε τον 6ο αιώνα να ανασυστήσει την παλιά Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ως ένα βαθμό το κατάφερε αλλά σύντομα τα σχέδιά του προσέκρουσαν στη σκληρή γεωπολιτική πραγματικότητα. Ωστόσο, το νομοθετικό έργο του άντεξε πολύ περισσότερο και αποτέλεσε τη βάση του νεώτερου αστικού δικαίου της Ευρώπης.
Ο Ηράκλειος, πιστοποιώντας τον εξελληνισμό της χώρας, ζήτησε να αποκαλείται «βασιλεύς». Με τη βοήθεια του κλήρου της πρωτεύουσας, έδωσε στο πρώτο μισό του 7ου αιώνα έναν τιτάνιο αγώνα επιβίωσης ενάντια στον αρχαίο εχθρό της αυτοκρατορίας, τους Πέρσες. Τα εδάφη που υπερασπίστηκε επιτυχημένα λίγο μετά κατακτήθηκαν από τους Άραβες. Εντούτοις, η διοικητική και στρατιωτική μεταρρύθμισή του θεμελίωσε την κατοπινή ισχύ του κράτους.
Στη διάρκεια της βασιλείας του Κωνσταντίνου Δ’ οι Άραβες, εμπνεόμενοι από το κήρυγμα του Μωάμεθ, ξεχύθηκαν από τη χερσόνησό τους προς τη Μικρά Ασία, τη βόρεια Αφρική και την Ευρώπη. Πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη από το 674 έως το 678 μ.Χ., αποχώρησαν όμως νικημένοι. Η απόκρουση της αραβικής πλημμυρίδας έσωσε όχι μόνο την αυτοκρατορία αλλά και την Ευρώπη.
Το βιβλίο του Οστρογκόρσκι διακρίνεται για τη γρήγορη, συναρπαστική ροή της αφήγησης, τη σύνθεση γνώσεων από πολλούς τομείς σε ένα ενιαίο κείμενο και την ερμηνεία των γεγονότων ώστε να προκύπτουν τα αίτια και οι συνέπειές τους. Διαβάστε το και θα καταλάβετε πόσο δύσκολη ήταν η ζωή των Βυζαντινών και πόσο σπουδαίο ήταν το κράτος τους.
Δημήτρης Παράξενος