Γράφει ο Φώτης Μιχαήλ, ιατρός
Στην Αθηναϊκή αγορά του ”Χρυσού αιώνα”, σαν υψώσει ο ήλιος το μπόϊ του και κάνει τον ιδρώτα ποτάμι, , τα συνάφια παρατάνε για λίγο τις δουλειές τους και πιάνουνε την κουβέντα.
– Περικλή, εσύ που τόσα ξέρεις, πες μας τί είναι ευτυχία;
– Ο παππούς ο Θουκυδίδης έλεγε: ”Το εύδαιμον το ελεύθερον”. Ευτυχία είναι η ελευθερία.
– Και ελευθερία τί είναι;
– ’’Ελευθερία εστί αγαθή συνείδησις’’. Έτσι δίδασκε ο σοφός Περίανδρος από την Κόρινθο. Ελευθερία και βίος ενάρετος πάνε πάντοτε μαζί. Θυμάστε τί έλεγε ο δάσκαλος εκείνος, που τον καταδικάσαμε να πιει το κώνειο; ”Όποιος παρασύρεται από τις απολαύσεις και τις ηδονές του σώματος, καταντάει δούλος. Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος, εάν δεν είναι κύριος του εαυτού του”.
Η ίδια συζήτηση συνεχίζεται, οχτώ αιώνες αργότερα, στην Πόλη των ονείρων μας: Στην Βασιλεύουσα.
Στο κέντρο της λαοσύναξης βρίσκεται ο Μέγας Ιεράρχης Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Το παλάτι και οι άνθρωποι του σκότους δεν αντέχουνε τον χρυσό του λόγο, που στηρίζει τους φτωχούς και ελέγχει τους δυνάστες, γι’ αυτό και τον εξορίζουνε τρείς φορές.
– Πάτερ Ιωάννη Χρυσόστομε, τί είναι ελευθερία;
– Ελευθερία είναι η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος είναι πλασμένος από τον Θεό αυτεξούσιος και ελεύθερος. Όπου είναι το πνεύμα του Κυρίου , εκεί είναι και η Ελευθερία. Δεν έχετε ακούσει τί λέει επ’ αυτού και ο Απόστολος Παύλος; ”Εσείς αδελφοί μου είστε καλεσμένοι για την ελευθερία. Προσοχή μονάχα, μην πάρετε την ελευθερία ως αφορμή για καλλιέργεια των παθών”.
Και από την Πόλη πάμε στα Γιάννενα, χίλια πεντακόσια χρόνια μετά, με πρωταγωνιστές αυτή την φορά τον Αλή πασά και τους ηρωικούς Σουλιώτες.
Παραδοθείτε μωρέ, τους λέει ο Αλή πασάς, κι εγώ θα σας χαρίσω ό, τι λαχταράει η ψυχή σας. Και οι Σουλιώτες του απαντάνε: Η λευτεριά , πασά μου, δεν αγοράζεται ούτε με όλους τους θησαυρούς της γης.
Αφήνουμε τα Γιάννενα και πάμε κατευθείαν στην Τεργέστη. Η κουβέντα για την ελευθερία άναψε για τα καλά. Στο κέντρο της ομήγυρης τον πρώτο λόγο έχει κάποιος από το Βελεστίνο. Ρήγας το όνομά του.
– Αδέλφια μου, μπροστά μας έχουμε δυο ελευθερίες. Την ελευθερία του Γένους και την ελευθερία του ήθους. Για την ελευθερία μας από τους Τούρκους, ένα έχω να πω: Η σκλαβιά πιότερο δεν υποφέρεται. Θα αγωνιστούμε και ό, τι πει ο Θεός. Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή.
Όσο για το ηθικό σύνορο της ελευθερίας να θυμάστε τούτο το ρητό: ”Μη κάμεις εις τον άλλον αυτό, που δεν θέλεις να κάμουν εις εσένα”. Συλλογάται καλά, όποιος συλλογάται ελεύθερα
Και φτάνουμε στα χρόνια τα δικά μας. Τα χρόνια των μνημονίων, της ταπείνωσης και του εθνικού μας εξευτελισμού.
Είναι ολοφάνερο, ότι ως έθνος σκλαβωθήκαμε. Και σκλαβωθήκαμε, διότι θεωρήσαμε την ευκολία και την άνεση πιο σημαντικές κατακτήσεις από την θεόσδοτη ελευθερία. Και η ειρωνεία είναι, ότι κοντά στην ελευθερία χάνουμε τώρα και τα ευτελή δολώματα των ευκολιών και των ανέσεων.
Έλεγε εκείνος ο ευλογημένος στρατηγός Μακρυγιάννης: ”Και λευτερωθήκαμεν από τους Τούρκους και σκλαβωθήκαμεν εις ανθρώπους, όπου ήταν η ακαθαρσία της Ευρώπης”.
Οι σημερινοί Έλληνες χάσαμε την λευτεριά μας, όπως χάνουνε την ελευθερία τους και οι πίθηκοι στην Ινδία: Ειδικά δοχεία καλά στηριγμένα, που έχουνε στόμιο μικρής διαμέτρου, τα γεμίζουν με φυστίκια. Οι πίθηκοι βάζουνε το χέρι τους μέσα, γεμίζουν λαίμαργα την χούφτα τους με φυστίκια αλλά έτσι, όπως είναι κλειστή και γεμάτη η παλάμη τους, είναι αδύνατον να χωρέσει και να βγει από το δοχείο…Στο μεταξύ έρχονται οι επιτήδειοι και τους αιχμαλωτίζουν.
Το παράδειγμα φαίνεται απλό, αλλά έχει το νόημά του: Καμμιά εθνική ελευθερία δεν τα καταφέρνει να ζήσει για πολύ, όταν στις ψυχές των ανθρώπων πεθαίνει η ελευθερία του Πνεύματος και του Ήθους.
14 Μαρτίου 2015
(Σαν σήμερα, το 1957, απαγχονίζεται στην Κύπρο από τους Άγγλους κατακτητές ο γενναίος Αγωνιστής της Ελευθερίας Ευαγόρας Παλληκαρίδης, σε ηλικία μόλις 19 ετών)