*του Ιωάννη Σ. Λάμπρου, Πολιτικού Επιστήμονος
Η σωστή επιλογή;
Η ξαφνική προκήρυξη δημοψηφίσματος την Κυριακή 5 Ιουλίου αποτέλεσε το τελευταίο επεισόδιο της οικονομικής κρίσης, η οποία ταλανίζει την πατρίδα μας τα τελευταία πεντέμισι χρόνια. Αποτέλεσε την κατάληξη των διαπραγματεύσεων της ελλαδικής κυβέρνησης τους τελευταίους πέντε μήνες.
Κατ’ αρχάς το δημοψήφισμα δικαιολογείται όταν υπάρχουν διακριτές συνέπειες μεταξύ των δύο επιλογών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η οικονομική συμφωνία, είτε της κυβέρνησης, είτε των δανειστών δεν είχαν μεγάλες διαφορές. Η προσφυγή στο Δημοψήφισμα έχει νόημα όταν καλείται ο ελληνικός λαός να επιλέξει μεταξύ διαφορετικών, σταθερών και διακριτών επιλογών, οι οποίες αφορούν το ίδιο αντικείμενο. Η βασική δομή της όποιας συμφωνίας μέσα στις επόμενες εβδομάδες δεν θα διαφέρει, είτε επικρατούσε το ΝΑΙ, είτε το ΟΧΙ. Η βαριά φορολογία και η απουσία εθνικού σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης θα συνεχίζουν να χαρακτηρίζουν το όποιο πρόγραμμα υιοθετηθεί. Το περιεχόμενο της όποιας συμφωνίας θα προσδιοριστεί από την ανάγκη των Αθηνών και από ισχύ των δανειστών. Η κυβέρνηση προωθούσε το ΟΧΙ και παράλληλα διαβεβαίωνε πως θα επιδιώξει άμεσα συμφωνία., συμφωνία της οποία η δομή και φιλοσοφία δεν θα διέφερε, ουσιαστικά, από τις μέχρι τώρα προτάσεις των δανειστών.
Διαφορετική ανάγνωση του ερωτήματος έκαναν όσοι υπερψήφισαν τη στάση της κυβέρνησης· κάποιοι τάχθηκαν υπέρ της ρήξης με τους δανειστές, ενώ άλλοι ήλπιζαν σε μια καλύτερη συμφωνία… Η όποια νέα συμφωνία, αν δεν έχει εμφανείς διαφορές από την τελευταία πρόταση των δανειστών, η οποία καταψηφίστηκε, από πού θα αντλήσει λαϊκή νομιμοποίηση;
Παράλληλα, ακούστηκε κατ’ επανάληψιν από κυβερνητικούς κύκλους ότι η επιλογή του δημοψηφίσματος αποτελούσε διαπραγματευτικό χαρτί απέναντι στους δανειστές. Το δημοψήφισμα λειτουργεί, εργαλειακά, ως «μέσο συνέχισης των διαπραγματεύσεων» με άλλα μέσα ή προκρίθηκε ως το αναφαίρετο δικαίωμα έκφρασης του ελληνικού λαού; Τι ισχύει από τα δύο; Και αν, όντως, η κυβέρνηση ήθελε να ασκήσει πίεση στους δανειστές ελπίζοντας σε εξελίξεις στις ευρωπαϊκές κοινωνίες—εξέλιξη που δεν αποκλείεται στο μέλλον αλλά είναι άγνωστο ποιο θα είναι το απτό κέρδος για την Ελλάδα από κάτι τέτοιο, και πότε θα μπορεί να το κεφαλαιοποιήσει—πώς θα γίνει χωρίς μερικά δις στα κρατικά ταμεία και απουσία εθνικής παραγωγικής βάσης που θα στηρίξει την χώρα, έστω για κάποιους μήνες;
Όσα ειπώθηκαν από τους εκπροσώπους της ΠΑΣΕΓΕΣ είναι ενδεικτικά. Αφού συντάχθηκαν με την κυβέρνηση αναφορικά με την αδικία των προτεινομένων μέτρων από την πλευρά των δανειστών, εν τούτοις έκλισαν υπέρ του ΝΑΙ στο δημοψήφισμα για τον απλούστατο λόγο ότι οι ζωοτροφές, το πετρέλαιο, τα φυτοφάρμακα και τα αγροτικά μηχανήματα εισάγονται από το εξωτερικό. Πέραν, φυσικά, των επιδοτήσεων από τις Βρυξέλλες…
Επιπροσθέτως, ο θεσμός του δημοψηφίσματος χρησιμοποιείται για να δώσει ξεκάθαρες απαντήσεις σε σαφή, μη τεχνοκρατικής φύσης ερωτήματα. Το αποτέλεσμα ενός δημοψηφίσματος αποτελεί σημείο καμπής για μια κοινωνία. Καθορίζεται η πορεία μιας χώρας, όπως έγινε με το δημοψήφισμα για το πολιτειακό το 1974. Το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου έπληξε το θεσμό και μείωσε το κύρος του ως μέσου επίλυσης αδιεξόδων της κοινωνίας μας.
Η επιλογή του δημοψηφίσματος μπορούσε να αποφέρει κέρδη υπό συγκεκριμένες συνθήκες (αποθεματικά στα κρατικά ταμεία, εγχώρια παραγωγική βάση) και πάντα πριν τη διεξαγωγή του παρά μετά. Όμως, οι δανειστές έχοντας λάβει την υπογραφή της ελλαδικής κυβέρνησης, με τη συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου, σε σειρά ζητημάτων (δέσμευση για «πλήρη και έγκαιρη» αποπληρωμή, εκταμίευση δόσης μετά την αξιολόγηση, αποφυγή μονομερών ενεργειών, μη χρήση των 11 δις του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) και χωρίς να δεσμεύονται, γραπτώς, αναφορικά με την χρηματοδότηση των τραπεζών, απλά, έπρεπε να περιμένουν μέχρι τη λήξη του προγράμματος, στις 30 Ιουνίου. Όσο θα πλησίαζε η λήξη της παράτασης, τόσο πιο πολύ θα πιεζόταν η κυβέρνηση να αποφύγει τη χρεωκοπία. Η τελευταία θεωρούσε ότι είχε κερδίσει χρόνο, ενώ συνέβαινε ακριβώς το αντίθετο… Παράλληλα, οι επεκτάσεις του ELA γίνονταν οριακά ως μοχλό πίεσης στην Αθήνα.
Στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ χαρακτήριζαν τους δανειστές τοκογλύφους και εκβιαστές. Περίμεναν κάτι διαφορετικό από εκβιαστές όπως τους αποκαλούσαν; Το αστείο της υπόθεσης είναι πως ενώ τους αποκαλούσαν έτσι, ταυτόχρονα έκαναν επίκληση στην αλληλεγγύη που θα πρέπει να επιδείξουν οι εταίροι. Αν είναι εκβιαστές δεν θα συγκινηθούν από διεθνιστικά τσιτάτα της Αριστεράς. Ή είναι εκβιαστές οπότε όφειλε η κυβέρνηση να έχει σχέδιο αδίστακτης αντιμετώπισης τους ή δεν είναι εκβιαστές άρα δεν έπρεπε να είχε γίνει χρήση αυτής της ανέξοδης ρητορικής.
Εναλλακτικές επιλογές, πλέον για την κυβέρνηση, ήταν η νομοθέτηση των μέτρων στη Βουλή, πιθανότητα εξαιρετικά δύσκολη σύμφωνα με τον καθηγητή Τσακαλώτο, είτε προσφυγή στο λαό είτε με δημοψήφισμα, είτε με εκλογές. Οι τελευταίες, μπορούσαν να ενισχύσουν τη πολιτική νομιμοποίηση της κυβέρνησης, αλλά δεν θα άλλαζαν το πλαίσιο σχέσεων με τους δανειστές, κάτι το οποίο, υπήρχε η ελπίδα, να πετύχει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος…
Τέλος, η διενέργεια και το περιεχόμενο του δημοψηφίσματος ανάγκασε την ελλαδική κοινωνία να σπαταλήσει δυνάμεις υπέρ του ΝΑΙ ή του ΟΧΙ. Σπαταλήθηκαν αντοχές, ελπίδες και πνεύμα σε μια διαδικασία τα δύο πιθανά αποτελέσματα της οποίας δεν προσέφεραν διακριτές λύσεις. Έγινε κακή χρήση των αποθεμάτων αντίστασης των συμπατριωτών μας χωρίς να υπάρχει ξεκάθαρη προοπτική σαφούς πορείας μετά το δημοψήφισμα. Αν λάβει κανείς δε, υπ’ όψιν πως η νέα συμφωνία δεν διαφέρει ουσιωδώς από τις προτάσεις των δανειστών τότε οι συμπατριώτες μας συμμετείχαν σε μια κενή περιεχομένου διαδικασία. Σύρθηκαν οι Έλληνες σε δημοψήφισμα για μερικές μονάδες στον ΦΠΑ ή για την αύξηση των εισφορών από 4% σε 5%; Η κατασπατάληση εθνικών δυνάμεων στο Δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου και η νέα συμφωνία ως αποτέλεσμα αυτού ενδέχεται να προκαλέσουν ηττοπάθεια και μοιρολατρία στους συμπατριώτες μας. Οι τελευταίοι βλέποντας πως η συμμετοχή τους στο Δημοψήφισμα δεν άλλαξε ουσιαστικά την κατάσταση θα αποδεχθούν τη νέα συμφωνία όχι με οργή αλλά με ανακούφιση (!). Το αντιστασιακό τους φρόνημα θα έχει αμβλυνθεί και η σωστή αντιμνημονιακή στάση του τα τελευταία πέντε χρόνια, στάση συνεπή που δεν ήταν αποτέλεσμα υφαρπαγής από το ΣΥΡΙΖΑ στις τελευταίες εκλογές όπως υποστήριξε η ΝΔ, θα έχει ακυρωθεί καθώς τα νέα μέτρα θα φέρουν τη σφραγίδα του λαού…
ΝΑΙ—ΟΧΙ
Η κυβέρνηση έβαλε την κοινωνία με την πλάτη στον τοίχο. Εάν ψήφιζε ΝΑΙ θα νομιμοποιούσε με την ψήφο του μια πολιτική που διέλυσε την κοινωνία τα τελευταία πέντε χρόνια. Ο στοιχειώδης σεβασμός απέναντι στις χιλιάδες οικογένειες που διαλύθηκαν, στους συμπατριώτες μας που πήραν την ίδια τους τη ζωή, στους καρκινοπαθείς που φεύγουν μια ώρα αρχύτερα γιατί δεν έχουν χρήματα για φάρμακα επέβαλε την καταψήφιση του ΝΑΙ. Αποτελεί αυτοεξευτελισμό για ένα ιστορικό έθνος να βγαίνει στους δρόμους για να υποστηρίξει μια οικονομική πολιτική που τον έχει εξαθλιώσει… Αν η αντιπολίτευση, όντως, θεωρούσε ότι η επιλογή του Δημοψηφίσματος ήταν καταστροφική γιατί δεν καλούσε τους πολίτες να απέχουν από τη διαδικασία θέτοντας ως στόχο τη χαμηλότερη δυνατή προσέλευση (το Σύνταγμα απαιτεί 40% συμμετοχή) και άρα την αποδυνάμωση του ΟΧΙ; Το παλαιοκομματικό προσωπικό έβλεπε σαν σανίδα σωτηρίας τη λαϊκή επικύρωση της μνημονιακής πολιτικής που το ίδιο ακολούθησε, της παραμονής στο ευρώ πάση θυσία. Δεν επιζητούν συγχωροχάρτι για την εξαθλίωση της πατρίδας μας. Πάνε παρακάτω. Ήθελαν να αναβαπτιστούν μέσα από την επικράτηση του ΝΑΙ. Ήθελαν να καθιερωθούν στη συνείδηση των Ελλήνων ως αυτοί οι οποίοι κράτησαν την Ελλάδα στη Ευρώπη ( μέσω του ΝΑΙ) για να ξεχάσει ο λαός τα ανομήματα του πολιτικού τους βίου. Επιθυμούσαν να επανέλθουν δικαιωμένοι με το λαό στα πόδια τους να τους δώσει την διακυβέρνηση της χώρας. Αρκετοί βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας έστειλαν τηλεφωνικά μηνύματα σε χιλιάδες συμπατριώτες μας θέλοντας να καπηλευθούν το υποθετικό ΝΑΙ που θα έβγαζε η κάλπη…
Η υπερψήφιση του ΟΧΙ δικαιώνει τα ανούσια γιουρούσια, την πολυλογία, την κουτοπονηριά, την ακατάσχετη παροχολογία που εκμαυλίζει τους πολίτες, την φαρσοκωμωδία και τη τζάμπα μαγκιά να ζητάς αλληλεγγύη από αυτούς τους οποίους αποκαλείς τοκογλύφους και εκβιαστές. Το ΟΧΙ, υπό την προβιά της υπεράσπισης της εθνικής αξιοπρέπειας ενισχύει εκείνα τα φονταμενταλιστικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, που θα θεωρήσουν ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος σημαίνει και επιδοκιμασία των θέσεων τους σε σειρά άλλων ζητημάτων και η προσπάθεια αποδόμησης κάθε τι που συνιστά στοιχείο της εθνικής μας ταυτότητας θα συνεχιστεί με μεγαλύτερη ένταση, πολλώ δε μάλλον αν η κυβέρνηση κληθεί να εφαρμόσει αντιλαϊκές πολιτικές και εξαντλήσει τον «προοδευτισμό» στην πάταξη του «εθνικισμού»…
Αποτελεί ειρωνεία, δε, ότι οι υποστηρικτές του ΟΧΙ οι προερχόμενοι από το ΣΥΡΙΖΑ προσπάθησαν να εντάξουν το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα σε μια γραμμική συνέχεια με τη διαχρονική άρνηση του Έθνους να υποταχθεί· με το ΟΧΙ του 1940, με τη δράση της ΕΟΚΑ, τον αγώνα της οποίας λοιδωρούν χρόνια αποκαλώντας τους αγωνιστές της φασίστες και δολοφόνους… Με το ΟΧΙ του Κυπριακού Ελληνισμού το 2004, ετυμηγορία που δεν σεβάστηκαν ποτέ…
Με όλες αυτές τις αγκυλώσεις τίθεται το ερώτημα αν ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί πολιτικό φορέα που στοχεύει στην συντριβή της εξάρτησης και στην κινητοποίηση του λαού για να το πετύχει υποσχόμενος «αίμα, κόπο, δάκρυα και ιδρώτα» ή, απλά, αποτελεί μια πιο εύπεπτη, προοδευτική διαχείριση της εξάρτησης της πατρίδας μας από τους ξένους;
Καταληκτικά Σχόλια
Αυτό που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια στην πατρίδα μας, μεταξύ αυτών που είναι αντίθετοι στη μνημονιακή πολιτική και όσων τάσσονται υπέρ, έχει επαναληφθεί αρκετές φορές στην ελληνική ιστορία. Οι κατά καιρούς αντιστασιακές δυνάμεις του Ελληνισμού να βρίσκονται σε αδυναμία να διατυπώσουν μια ολοκληρωμένη πρόταση ακολουθούμενη από συνεκτικό σχεδιασμό προς υλοποίηση αυτής. Και οι άλλοι, οι πιο ευεπίφοροι σε συμβιβασμό, οι πιο αδύναμοι στα κελεύσματα των ξένων να έχουν σχέδιο και πολιτικές προτάσεις· παράδειγμα της δεύτερης ομάδας το στρατόπεδο του ΝΑΙ στο σχέδιο Ανάν. Το αντιμνημονιακό στρατόπεδο, αν και ερμηνεύει πιο πιστά τη λαϊκή ψυχή, δεν κατάφερε να συνδυάσει το αντιστασιακό φρόνημα με συγκεκριμένες προτάσεις και όραμα για απεξάρτηση από τους δανειστές της πατρίδας μας. Η άλλη πλευρά έχοντας στο πλευρό της παράγοντες του παλαιοκομματικού προσωπικού της χώρας συνεπικουρούμενοι από τους δανειστές προσφέρουν μια συγκεκριμένη εναλλακτική, την οποία γνωρίσαμε τα τελευταία πέντε χρόνια… Ο λαός μας έχει παγιδευτεί σε αυτό το ψυχοφθόρο και διχαστικό δίλημμα.
Η αντίσταση στους δανειστές και σε όσους θέλουν να μετατρέψουν την πατρίδα μας σε έναν αποεθνικοποιημένο διαμετακομιστικό χώρο που θα κατοικείται από έναν ετερογενή πληθυσμό θα διαρκέσει χρόνια. Θα συνιστά ένα αντάρτικο απέναντι σε αντιπάλους πολύ πιο ισχυρούς από την Αθήνα και τη Λευκωσία. Δεν ήταν το Δημοψήφισμα η μητέρα των μαχών για την Ελλάδα. Μακάρι να ήταν τόσο απλό ώστε να προέκυπτε λύση μέσα από μια τέτοια σύντομη διαδικασία. Δεν πρόκειται για μια παρτίδα σκάκι όπου με μερικές έξυπνες κινήσεις μπορείς να εξαναγκάσεις τον αντίπαλο σου σε ήττα. Η εθνική προσπάθεια, μάλλον, ομοιάζει με το κινέζικο παιχνίδι Γκο, παιχνίδι στρατηγικής με αρκετά περισσότερες κινήσεις από το σκάκι και μεγαλύτερη διάρκεια.
Ο αγώνας θα έχει ευτυχή κατάληξη μόνο όταν η εκάστοτε πολιτική ηγεσία τον εντάξει σε ένα Εθνικό Όραμα, όταν υπάρχει επίγνωση της ιστορικής διαχρονίας των Ελλήνων και γεωπολιτική συνείδηση της χώρας, όταν ο τελικός προορισμός θα έχει καθοριστεί με σαφήνεια. Δεν χρειάζεται μόνο Ψυχή. Απαιτείται γνώση, πρόγραμμα.
Η μεγαλύτερη ευθύνη ανήκει σε αυτούς, οι οποίοι, διαχρονικά, εκφράζουν πιο πιστά τη λαϊκή ψυχή. Αυτοί θα πρέπει να μάθουν να εντάσσουν το σχέδιο και τη στρατηγική στους σχεδιασμούς τους. Αυτός που προσφέρει όραμα χωρίς στρατηγική και καταλήγει στην αποτυχία γίνεται περισσότερο μισητός από αυτόν ο οποίος εξαρχής αποδέχθηκε την υποταγή. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο έγκλημα απέναντι σε ένα λαό από το να δημιουργείς ελπίδες χωρίς αντίκρυσμα… Σε τέτοιες περιπτώσεις το αγωνιστικό φρόνημα ακυρώνεται και η υποταγή μοιάζει η μόνη λογική λύση…
Το Έθνος θα ξεπεράσει την παρούσα κρίση. Το παρελθόν του το εγγυάται. Θα τα καταφέρουμε, όχι με την έννοια που υπονοεί το ελαφρύ τραγούδι του Ν. Πορτοκάλογλου αλλά έχοντας συνείδηση των θυσιών που θα πρέπει να καταβάλλουμε. Έχοντας συνείδηση ότι οι πιο πολλοί από εμάς δεν θα είμαστε εκεί για να γευθούμε τους κόπους μας…
Το ΙΝΣΠΟΛ δημοσιεύει τις τελευταίες ημέρες ποικιλία προσεγγίσεων στο δημοψήφισμα, στην συμφωνία και στις εξελίξεις, και προτίθεται να συνεχίσει την δημοσίευση τοποθετήσεων στις ημέρες (και εξελίξεις) που έργονται.
