Περί Δημοψηφίσματος 5ης Ιουλίου 2015: ΝΑΙ ή ΟΧΙ στο ψευτοδίλημμα, μια εναλλακτική εξέταση του δημοψηφίσματος.

Λευκωσία,

Τρίτη, 14 Ιουλίου 2015

Αποψη – Τοποθετηση

Βασίλειος ΈΛΛΗΝΑΣ,

Οικονομολόγος – Πολιτειολόγος – Διεθνολόγος[i]

Περί Δημοψηφίσματος 5^ης Ιουλίου 2015:

ΝΑΙ ή ΟΧΙ στο ψευτοδίλημμα, μια εναλλακτική εξέταση του δημοψηφίσματος.

Το/α ερώτημα/τα του δημοψηφίσματος της 5^ης Ιουλίου 2015, για την αποδοχή ή μη του Σχεδίου Συμφωνίας των τριών Θεσμών, ήταν εν τέλει ρητορικά; Δηλαδή, μήπως τελικά το ζητούμενο δεν προσεγγίζει το ευρωπαϊκό μέλλον της χώρας διχογνωμικά, μεταξύ μιας φιλο-ΕΥΡΩπαϊκής πορείας έναντι μιας απεξάρτησης από τη Θεσμική επικυριαρχία Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ΕΚΤ και ΔΝΤ στα ελληνικά ζητήματα; Μήπως τελικά το θέμα ήταν εξαρχής οντολογικό, κατά πόσον δηλαδή το Ελληνικό Ζήτημα (ή Grexit κατά άλλους) είναι πρωτίστως Ζήτημα Πολιτικό ή Οικονομικό;

Μπορεί και πάλι, αναρωτιέται ο εν δυνάμει σύγχρονος ενεργός Έλληνας πολίτης, να έρθει σε ρήξη μια μάνα με το παιδί της; Ήτοι, μπορεί η ευρύτερη επιστημονική πειθαρχία της Πολιτικής και η εκπορευόμενή της θεωρία του Κράτους να φιλονικήσει με την, έστω αυτονομημένη, Οικονομική Επιστήμη και τα παρακλάδια της, όπως είναι η νομισματική θεωρία και η ενδιάμεσή τους θεωρία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης;

Το συναίσθημα και η λογική κατά κάποιον τρόπο αντιμάχονται, ως μια μεταφορική αντιπαράθεση μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς, στο διπολικό ιδεολογικό φάσμα, όπου ιστορικά η Αριστερά ανέκαθεν είχε ένα πιο συνεκτικό και ολοκληρωμένο πολιτικό σχέδιο/πρόγραμμα (Κωνσταντινίδης στο Hageu & Harrop 2011) ενώ η Δεξιά πετύχαινε καλύτερες επιδόσεις στον οικονομικό τομέα, όταν βέβαια η καπιταλιστική φιλελεύθερη οικονομία λειτουργούσε ορθά ως τέτοια. Ο Sartori (1976) άλλωστε συναινεί στην απόδοση διάκρισης Αριστεράς-Δεξιάς, ως ο «πιο ευδιάκριτος και παγιωμένος τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται την πολιτική», τόσο οι μάζες όσο και οι ελίτ. Αυτήν ακριβώς τη διάκριση αξιοποιούμε, για να καταλήξουμε εγγύτερα στην αξιολόγηση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος της Κυριακής, 5^ης Ιουλίου 2015· σε μια Ελλάδα καταχρεωμένη, υπό καθεστώς τεχνητής πτώχευσης εδώ και μια πενταετία, έχοντας ιστορικά υψηλό, για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, ποσοστό ανεργίας, περιλαμβανομένης αυτής των νέων, καθώς και ευρισκόμενη σε έναν κατήφορο απομείωσης του ΑΕΠ, οικονομικής ύφεσης, ανέχειας και κοινωνικής αποσύνθεσης.

Μια Αριστερής προέλευσης πολιτική πρόταση (ΟΧΙ), με τη μορφή δημοψηφίσματος, επιχείρησε να κατοχυρώσει το πολιτικό κεφάλαιο των κυβερνώντων, που σχετικά πρόσφατα κέρδισαν τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015. Απώτερος δε σκοπός του εν λόγω δημοψηφίσματος, όπως ισχύει και για κάθε εργαλείο πολιτικής, ήταν να προσδώσει στην ελληνική κυβέρνηση το κύρος, τη θέληση, το νομικό έρεισμα και κυρίως την πολυπόθητη νομιμοποίηση για την υλοποίηση της πολιτικής της έναντι των εταίρων της Ελλάδος στην Ένωση αλλά και το ΔΝΤ, καθώς και στο εσωτερικό πολιτικό τοπίο.

Αντίθετα, η απάντηση της δεξιόστροφης, ας πούμε πιο φιλοευρωπαϊκής, πολιτικής ελίτ της χώρας, πρόβαλλε το αναγκαίο (ΝΑΙ) κακό, ως ένα λιγότερο επώδυνο εγχείρημα. Επιχείρησε δε, όπως και κάθε ελίτ στις φιλελεύθερες δημοκρατίες στην εποχή που διανύουμε της νεωτερικότητας, να διατηρήσει τα κεκτημένα της προνόμια στην εγχώρια οικονομική και πολιτική σκηνή, προβάλλοντας ως πιθανότερο σενάριο την επικείμενη οικονομική κατάρρευση, ως επακόλουθο της πιθανής εξόδου από την Ευρωζώνη, έχοντας ως σύμμαχο και τη λοιπή νομισματική Ένωση.

Εάν όντως το πραγματικό ερώτημα του δημοψηφίσματος δεν έγκειτο ως δίλημμα μεταξύ Ευρώ ή Δραχμής, μεταξύ Ευρωζώνης/Ανάπτυξης ή εξόδου/πτώχευσης, μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης ή απομόνωσης στο διεθνές σύστημα κρατών, αλλά μετουσιωνόταν ως ερώτημα επαναφοράς της Πολιτικής, ως μηχανισμού ελέγχου, υπεράνω της Οικονομίας, τότε η ελπίδα για την ευκταία αλλαγή του υπό κατάρρευση ευρωπαϊκού οικοδομήματος σε ένα νέο πλαίσιο ευρωπαϊκού γίγνεσθαι, όπου εξαλείφεται το δημοκρατικό έλλειμμα, είναι μια πρακτέα και θεμιτή επιδίωξη. Ανεξαρτήτως μεσοβραχυχρόνιου κόστους, το οποίο εξάλλου ο ελληνικός λαός και οι μάζες συνεχίζουν να υπόκεινται πέραν της 5-ετίας, σε αντίθεση με την ελίτ, που συνεχίζει να απολαμβάνει τα όποια οφέλη μπορεί να αποκομίσει σε μια χώρα υπό καθεστώς χρόνιας υφεσιακής τροχιάς και που κουβαλά εκ ιδρύσεως του ελληνικού κράτους παθογένειες όπως η οικογενειοκρατία (δυναστείες πολιτικών οικογενειών) και η κομματοκρατία (εισβολή κομμάτων και επαγγελματικών κομματικών στελεχών σε κάθε επίπεδο λειτουργίας της κοινωνίας και της οικονομίας), η απάντηση υπέρ ή κατά στο ερώτημα του δημοψηφίσματος, θα έπρεπε να είχε πρωτίστως, κατά την αξιολόγησή της, μια σαφή απάντηση στην υπεροχή ή μη της Πολιτικής έναντι της Οικονομίας.

Άξιον αναφοράς, για την πιο εμπεριστατωμένη εξέταση του ερωτήματος, είναι και η κατηγοριοποίηση των ημεδαπών υποστηρικτών έναντι όσων καταψήφισαν την πρόταση της τρόικας των δανειστών-θεσμών.

Υπέρ μιας οποιασδήποτε συμφωνίας, έστω υπό αέναη διαπραγμάτευση βελτίωσής της, ήταν η συντριπτική πλειοψηφία της πολιτικής ελίτ και των κομμάτων που κυβέρνησαν την Ελλάδα από τη μεταπολίτευση και έπειτα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ), καθώς και το κόμμα-πείραμα της Κοινωνίας των Πολιτών (Το Ποτάμι), ενώ δηλώσεις υπέρ του Ναι δημοσιοποίησαν Επιμελητήρια (επιχειρηματικό κεφάλαιο), Δήμοι (Θεσσαλονίκης, Αθήνας) και Συνδικαλιστικές Οργανώσεις (ΓΣΕΕ), καθώς και απλοί πολίτες της μεσαίας τάξης και μικρομεσαίοι επιχειρηματίες αλλά και η πλειοψηφία των ιδιωτικών ΜΜΕ.

Σε αντίθετη φορά, απόρριψη του μνημονίου εξέφρασαν δημόσια οι κυβερνητικοί εταίροι, καλλιτέχνες (της λεγόμενης εναλλακτικής ποιοτικής μουσικής και πολιτισμού) και μεγάλη μερίδα του μη ενταγμένου κομματικά λαού, με αριστερές (ΣΥΡΙΖΑ) όμως και δεξιές (ΑΝΕΛ) -ακροδεξιές (ΧΑ) – ακροαριστερές (ΚΚΕ) επιρροές, καθώς και η πλειοψηφία των ανέργων, των μισθωτών και συνταξιούχων, ίσως και των δημοσίων υπαλλήλων.

Η προαναφερθείσα κατηγοριοποίηση, σκοπό έχει να συνηγορήσει στην τεκμηρίωση της αξιολόγησης στο σωστό της πλαίσιο και στην κατάδειξη ότι η πλειοψηφία της μερίδας του Ναι, με εξαίρεση τις συνδικαλιστικές ενώσεις, που και αυτές αποδείχθηκαν φερέφωνα για το βαθύ πολιτικό σύστημα ελέγχου της χώρας, προσέγγισε το δημοψήφισμα βάσει της Οικονομικής Επιστήμης και της «λογικής» (υπεράσπισης των κεκτημένων της άρχουσας τάξης και του περίγυρού της). Αντίθετα, η πλειοψηφία της μερίδας του Όχι, που σε μεγάλο βαθμό βρίσκεται στο περιθώριο της εξουσίας και των κέντρων λήψης αποφάσεων, αδράζοντας την ευκαιρία της πρώτης αριστερής διακυβέρνησης στην Ελλάδα, προσέγγισε το δημοψήφισμα βάσει της Πολιτικής Επιστήμης και του «συναισθήματος» (για την αδικία που μεγεθύνθηκε και συνεχίζεται να υφίσταται τα τελευταία χρόνια).

Ως εκ τούτου, βάσει της προηγηθείσας ανάλυσης και παράθεσης θέσεων, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι στην προκειμένη περίπτωση το ελληνικό ζήτημα θα έπρεπε να γίνεται κατά κύριο λόγο αντιληπτό ως πρόβλημα πολιτικής ανάλυσης. Ενώ παραμένει η οικονομική ως καταλληλότερη επιστήμη αξιολόγησης των οικονομικών επιπτώσεων που μπορεί να έχει το αποτέλεσμα του εν λόγω δημοψηφίσματος, αναφορικά με την πορεία της χώρας και τις σχέσεις της με τους ευρωπαίους εταίρους της, λόγω της ευρύτερης διεθνολογικής σημασίας και πολιτικής διάστασης του όποιου εκτοπίσματος ισχύος της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό κατά κόρον χώρο, το δημοψήφισμα θα πρέπει, σε κάθε περίπτωση, να προσεγγίζεται βάσει της πολιτικής επιστήμης και της ευρώ-θεωρίας, σε μια περίοδο όπου διανύουμε κοσμοϊστορικές αλλαγές (Ρωσική επανεπέκταση ισχύος και σφαίρας επιρροής, Ισλαμικός φονταμενταλισμός στη Μέση Ανατολή και αμφιταλάντευση μεταξύ ενδυνάμωσης ή επέκτασης του Ευρωπαϊκού Οικοδομήματος της ΕΕ).

Συνεπώς, αφού αξιωματικά η Πολιτική αποτελεί έννοια ευρύτερη της Οικονομικής, εκ των πραγμάτων οδηγούμαστε κυρίως στην πολιτική ανασκόπηση του δημοψηφίσματος και εγγύτερα στην θετική εκτίμηση ως προς την αξία που δύναται να προσδώσει το Όχι στην εν εξελίξει διαπραγμάτευση της Ελλάδας με τους εταίρους της και τους Θεσμούς της ΕΕ. Το λεγόμενο εξάλλου πείραμα, της περιδίνησης σε αχαρτογράφητα ύδατα στην περίπτωση εξόδου μια χώρας-μέλους από την ΟΝΕ, για την πλειοψηφία του λαού, είτε θα έχει δυσμενέστερες συνέπειες σε μια ήδη δυσμενή πορεία, είτε θα οδηγήσει στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και στην ενδυνάμωση ισχύος της πλειοψηφίας του πληθυσμού, εις βάρος της εξουσιαστικής ελίτ της χώρας, ενόψει και των άλλων ευρωπαϊκών εκλογικών αλλαγών που αναμένονται στο προσεχές διάστημα και των συζητήσεων για το μέλλον της Ευρώπης. Εν κατακλείδι, η δημοκρατική επιλογή, μέσω της ενεργοποίησης των πολιτών είναι εκ των ων ουκ άνευ της περαιτέρω ολοκλήρωσης και εκδημοκρατικοποίησης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, προς μια Ευρωπαϊκή Ένωση των Πολιτών και όχι των απρόσωπων, τεχνοκρατικών, γραφειοκρατικών θεσμών και των ελίτ, τουτέστιν, προς μια Ένωση των Εθνών, των λαών, των πολιτών και των Ανθρώπων.

[i]Vasilis ELLINAS (1978) | E-mail: v.ellinas@icloud.com

BSc in Economics (Aristotle University of Thessaloniki).

BA in Political Studies and Diplomacy (University of Macedonia) – on going.

MSc in International Relations (University of Macedonia) – Master Thesis on “The role of Regional and International Organizations in Conflict Resolution: the North Atlantic Treaty Organization (NATO)”.

Currently, he works in the International & Public Relations sector, following adequate working experience in the bank, insurance and consultant sector in Greece, in the retail sector in Cyprus and in the European institutions in Brussels. In parallel, he is serving as a Lieutenant (Reservist) at the Cyprus Army.

His academic interests include strategic and security studies, conflict resolution, human security, social anthropology, civil society, nationalism, comparative politics, political economy and political philosophy.