Υπογεννητικότητα: ο ‘αργός’ θάνατος ενός Έθνους

του Απόστολου Χ. Καλαφάτη

Πριν λίγο καιρό ένα εφιαλτικό δημοσίευμα, στα ‘ψιλά’ μιας εφημερίδας, ήταν αρκετό για να προκαλέσει έντονο προβληματισμό, αμηχανία κι έκδηλη ανησυχία. ‘Η Ελλάδα γερνάει με ταχείς ρυθμούς. Στα ύψη η υπογεννητικότητα’.
Και πράγματι, με βάση τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η γλώσσα των αριθμών ήταν σκληρή κι αποκαρδιωτική.

Από το 1950 άρχισε να γίνεται αισθητή η μείωση της φυσικής μεταβολής του πληθυσμού της χώρας. Δηλαδή ναι μεν οι γεννήσεις ήταν περισσότερες από τους θανάτους, αλλά η διαφορά μεταξύ τους μειωνόταν δραματικά. Συγκεκριμένα, ενώ το 1950 είχαν καταγραφεί 97.379 γεννήσεις περισσότερες από τους θανάτους, από το 2011 και μετά καταγράφεται μια ολοκληρωτική ανατροπή με αποκορύφωμα το έτος 2013 όπου οι θάνατοι ήταν 17.660 περισσότεροι από τις γεννήσεις! Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι ο αριθμός των γεννήσεων μειώνεται αδιάκοπα τα τελευταία 80 χρόνια (από 199.243 το 1931 έχουν μειωθεί στις 94.134 το 2013) δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Αρνητική πρωτιά στον τομέα αυτό έχουν η Κεντρική Μακεδονία και η Πελοπόννησος. Αξιοσημείωτο είναι ότι το 14,02% των γεννήσεων το 2013 ήταν από μητέρες ΜΗ Ελληνικής καταγωγής. Επίσης, σύμφωνα με προβλέψεις της Eurostat, το 2030 το 32% του πληθυσμού θα είναι άνω των 65 ετών.

Σε ακόμη πιο δεινή κατάσταση φαίνεται να είναι η Κύπρος. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Δημογραφικής και Μεταναστευτικής Πολιτικής ο ‘δημογραφικός χαρακτήρας της Κύπρου αλλάζει’ αφού ‘σχεδόν ήδη στη Δημοκρατία οι Ελληνοκύπριοι, (περίπου 572.000) αποτελούν μειονότητα, με ότι αυτό συνεπάγεται’.

Όσον αφορά άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αρνητικό πρόσημο καταγράφεται στις Λετονία, Βουλγαρία, Πορτογαλία και Ιταλία σε αντίθεση με την Αλβανία και την ΠΓΔΜ. Άκρως εντυπωσιακά είναι τα στοιχεία σε σχέση με την γείτονα Τουρκία όπου το 2013 καταγράφηκαν 1.283.068 γεννήσεις και μόλις 372.094 θάνατοι (+910.974)!!!

Ο κλονισμός του παραδοσιακών προτύπων ζωής θεωρείται μία από τις βασικότερες αιτίες διόγκωσης του φαινομένου της υπογεννητικότητας. Βασικά χαρακτηριστικά αυτού είναι η υπονόμευση του θεσμού της οικογένειας, η συνεχώς αυξανόμενη απαξίωση του παραδοσιακού γάμου, η αντικατάσταση του από σύγχρονες μορφές συμβίωσης και η χαλάρωση της θρησκευτικής πίστης. Ο ‘εκμοντερνισμός’ της κοινωνίας μας έχει επιφέρει την επικράτηση ενός νέου αξιακού συστήματος που προβάλλει ως πρότυπο-αυτοσκοπό τον εύκολο κι εφήμερο πλουτισμό, τον άκρατο καταναλωτισμό, τον αμφιλεγόμενο κοινωνικό ευδαιμονισμό, τον ατομοκεντρισμό, την ‘καλοπέραση’ και την απληστία, υποβαθμίζοντας την ιερή αξία της ‘μητρότητας’ και της τεκνοποίησης.

Εκτός όμως από την ηθική διάσταση του ζητήματος, απόρροια της οποίας θεωρείται και η τεχνητή διακοπή της κύησης (έκτρωση), μία πληθώρα αντικειμενικών δυσκολιών υψώνουν τείχη στην τεκνοποίηση. Οι έντονοι ρυθμοί ζωής, οι αυξημένες υποχρεώσεις και η έλλειψη χρόνου, η ευθυνοφοβία και η ανασφάλεια για την επόμενη μέρα ως επακόλουθα των δυσχερών κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών που επικρατούν, αποθαρρύνουν τους νέους ανθρώπους από τέτοιου είδους σκέψεις. Όπως είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ο γυναικολόγος της οργάνωσης ‘Γιατροί του Κόσμου’ (και νυν αναπληρωτής υπουργός μεταναστευτικής πολιτικής) Γιάννης Μουζάλας: «Έχουμε 3.000.000 ανασφάλιστους Έλληνες και 10.000.000 ανασφαλείς: οι άνθρωποι δεν ξέρουν αν θα έχουν δουλειά τον επόμενο μήνα ή αν θα πληρωθούν». Αποτρεπτικό επίσης ρόλο παίζει η χειραφέτηση ανδρών και γυναικών και η ‘επιτακτική ανάγκη’ για (υπερ)ανώτατη εκπαίδευση-εξειδίκευση, κυρίως για λόγους επαγγελματικής αποκατάστασης ή σταδιοδρομίας, με αποτέλεσμα να καθυστερείται χρονικά (με ότι αυτό συνεπάγεται) η δημιουργία οικογένειας.

Η έλλειψη μακροχρόνιας και σταθερής στρατηγικής (χρόνια παθογένεια του πολιτικού συστήματος) και η προκλητική αδιαφορία της πολιτείας για ένα ζήτημα μείζονος Εθνικής και κοινωνικής/ανθρωπιστικής σημασίας όχι μόνο επιδρά ανασταλτικά αλλά γεννά ύποπτους συνειρμούς, ερωτηματικά και θυμό. Χαρακτηριστικά παραδείγματα σύμφωνα με την ΑΣΠΕ είναι τόσο η τριπλή αναβολή (επ’ αόριστον) της συζήτησης για το δημογραφικό αρχές του 2011 όσο και η καταγγελθείσα ως αντισυνταγματική περικοπή των επιδομάτων και της ισόβιας σύνταξης των πολυτέκνων. Αξιοσημείωτο είναι ότι ζήτημα αντισυνταγματικότητας έθεσαν όχι μόνο ορισμένοι βουλευτές αλλά και η επιστημονική επιτροπή της βουλής. Κερασάκι στην τούρτα, οι προκλητικότατες δηλώσεις των κ.κ. Ξυδάκη και Μουζάλα περί επίλυσης του δημογραφικού μέσω του προσφυγικού/μεταναστευτικού!
Οι συνέπειες ενός τέτοιου φαινομένου είναι άκρως ανησυχητικές. Η δημογραφική γήρανση ως φυσικό επακόλουθο, δημιουργεί μια κοινωνία γερασμένη, αδύναμη, ανήμπορη να αναπτυχθεί και να προσφέρει… μια κοινωνία με ημερομηνία λήξης. Η μείωση του εργατικού δυναμικού σε συνάρτηση με την αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων πλήττει βάναυσα τον παραγωγικό, κοινωνικό και οικονομικό ιστό της χώρας. Η παραγωγικότητα ακολουθεί πτωτική πορεία, αντιστρόφως ανάλογη από αυτή των συντάξεων και των αναγκών των ανενεργών πολιτών. Ως εκ τούτου τρομακτικά προβλήματα δημιουργούνται σε διάφορους τομείς της δημόσιας διοίκησης όπως τα ασφαλιστικά ταμεία και η υγειονομική περίθαλψη. Και στην παιδεία για παράδειγμα, με την μείωση των μαθητών συνεπάγεται μείωση του διδακτικού προσωπικού και εγκατάλειψη σχολικών εγκαταστάσεων. Είναι αυτονόητο πως αντίστοιχα είναι τα προβλήματα και σε άλλους τομείς. Άξια αναφοράς είναι και η τάση αστικοποίησης, η οποία επιφέρει ερήμωση της επαρχίας και θανάτωση της πρωτογενούς παραγωγής, δεδομένου ότι δεν υπάρχει ‘αυτοτροφοδότηση’ ή εσωτερική ανταλλαγή ανθρώπινου δυναμικού.

Όσον αφορά την εθνική ακεραιότητα και την άμυνα της χώρας οι συνέπειες είναι εξίσου ανησυχητικές και οι αλυσιδωτές αντιδράσεις ακόμη πιο οδυνηρές. Η ελλιπής επάνδρωση του στρατεύματος κι αντίστοιχα η ελλιπής φύλαξη σημαντικών γεωστρατηγικών περιοχών καθιστά την χώρα ανοχύρωτη, τους πολίτες απροστάτευτους και το στράτευμα ανεπαρκές. Όπως κυνικά άλλα εύστοχα είπε ο μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως Ιερεμίας, ‘τώρα οι μάνες κάνουν ένα ή δύο παιδιά. Εύχομαι να μην συμβεί πόλεμος ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, διότι θα μας πνίξουν με το σάλιο’. Αν συνυπολογίσουμε και τους μουσουλμανικούς θύλακες αποσταθεροποίησης που απεργάζονται σχέδια ανεξαρτητοποίησης της Θράκης, υπό την καθοδήγηση του Τουρκικού προξενείου και την εγκληματική ανοχή κι αδιαφορία όλων των κυβερνήσεων, είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο πως το μέλλον μας επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις. Χαρακτηριστική ήταν η φράση του Τουργκούτ Οζάλ πως ‘Για τη Θράκη δεν χρειάζεται να γίνει πόλεμος, αφού μειώνεται συνέχεια ο ελληνικός πληθυσμός και κάποτε η περιοχή θα εγκαταλειφθεί.’ Εκτός όμως από τον κίνδυνο πολεμικής σύρραξης, δεν πρέπει να ξεχνάμε και την ανεξέλεγκτη κι αδιάκοπη παράνομη είσοδο και παραμονή αλλοδαπών στη χώρα μας, με εντελώς διαφορετικά πολιτιστικά στοιχεία, θρήσκευμα και συνήθειες, καθιστώντας εαυτούς, εκτός των άλλων, μία εθνική, πολιτιστική και δημογραφική ωρολογιακή βόμβα με ολέθριες επιπτώσεις. Μια απλή βόλτα στο κέντρο της Αθήνας είναι υπεραρκετή για να συνειδητοποιήσει κάποιος το μέγεθος του προβλήματος.

Η καταπολέμηση του δυσοίωνου αυτού φαινομένου πρέπει να βασιστεί πάνω σε δυο άξονες. Τον ηθικοπλαστικό και τον οικονομικοκοινωνικό. Πρέπει επιτέλους να σταματήσει η προβολή – ΕΠΙΒΟΛΗ αμφιλεγόμενων προτύπων που θίγουν διαχρονικούς και παραδοσιακούς θεσμούς, όπως της οικογένειας. Μέσα από τα σχολεία, συλλόγους, τα ΜΜΕ, πρέπει να αναπτυχθούν κοινωνικές δραστηριότητες προς αυτή την κατεύθυνση. Για παράδειγμα, θα ήταν μηδαμινό το κόστος σε μία εκπομπή να αφιερωθούν μερικά λεπτά για να προβληθεί ο ρόλος της οικογένειας στη σύγχρονη κοινωνία κι η ιερή αξία της μητρότητας. Θα ήταν μηδαμινό το κόστος εάν έστω και μία φορά γινόταν μία καμπάνια ενημέρωσης για το πρόβλημα της υπογεννητικότητας, σαν αυτές που γίνονται σε παγκόσμιο επίπεδο, ακόμα και σε ποδοσφαιρικούς αγώνες, κατά του ρατσισμού. Είναι πασιφανές ότι σε αυτό τον τομέα δεν εκλείπουν ούτε ιδέες αλλά ούτε και χρήματα. Αλλού είναι το πρόβλημα…

Όσον αφορά τον δεύτερο τομέα είναι επιβεβλημένη η πολιτική πρωτοβουλία και δράση. Καθοριστικής σημασίας θα ήταν η υιοθέτηση μιας προνομιακής στεγαστικής πολιτικής για τις πολύτεκνες οικογένειες σε συνδυασμό με την παροχή γενναιόδωρων οικογενειακών επιδομάτων, την χορήγηση ευνοϊκών δανείων και την εφαρμογή  φοροελαφρύνσεων. Αντιστοίχως και για τα νέα ζευγάρια-γονείς, ιδιαίτερα όταν αντιμετωπίζουν πρόβλημα ανεργίας ή χαμηλού εισοδήματος. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν πολλές προτάσεις μεταξύ των οποίων είναι η δημιουργία περισσότερων ολοήμερων βρεφονηπιακών σταθμών, δωρεάν τοκετός από το τρίτο τέκνο και μετά, επιδότηση επιχειρήσεων για την πρόσληψη πολύτεκνων γονέων ή κατά τη διάρκεια της άδειας μητρότητας, και γιατί όχι κι η θεσμοθέτηση της άδειας πατρότητας σε ειδικές περιπτώσεις. Επίσης πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στο ζήτημα των εκτρώσεων μέσω ενημερωτικών προγραμμάτων και σεμιναρίων για την πρόληψη και καταπολέμηση τους κι εν συνεχεία μέσω νομοθετικών εμποδίων. Παράλληλα πρέπει να εκπονηθεί ένα σχέδιο αποαστικοποίησης μέσω κινήτρων προς τις πολύτεκνες, κι όχι μόνο, οικογένειες, (όπως η παροχή κατοικίας) κάτι το οποίο θα επιφέρει εκτός των άλλων και την αναζωογόνηση της περιφέρειας. Όλα αυτά υπό την εποπτεία μιας ειδικής υπηρεσίας, αν όχι ξεχωριστού υπουργείου, η οποία θα ασχολείται αποκλειστικά με αυτό το ζήτημα. Αν κάποιοι αναρωτιούνται που θα βρεθούν τα πρώτα χρήματα η απάντηση είναι απλή. Από τις κομματικές επιχορηγήσεις.

Όπως είναι λογικό σε μια μικρή επισκόπηση του πολυδιάστατου προβλήματος της υπογεννητικότητας δεν είναι δυνατόν να διερευνηθούν και να αναλυθούν διεξοδικά όλες οι εκφάνσεις του. Άλλωστε αυτό είναι αρμοδιότητα ειδικών επιστημόνων οι οποίοι μπορούν να δώσουν καίριες λύσεις, εφόσον τους ζητηθεί.
Η ουσία είναι πως το δημογραφικό αποτελεί ένα μείζον εθνικό και κοινωνικό πρόβλημα ζωτικής σημασίας, το οποίο ‘παίρνει τεράστιες εθνικές διαστάσεις, που μπορεί να απειλήσουν την εθνική μας ανεξαρτησία και εδαφική ακεραιότητα.’ (σελ. 1) Αυτό άλλωστε συμπέρανε ομοφώνως η διακομματική κοινοβουλευτική επιτροπή το 1993, μέσα από ένα συγκλονιστικό πόρισμα, το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός για την επαναπροσέγγιση του ζητήματος. Τι άλλαξε τα τελευταία 21 χρόνια και ΠΟΤΕ δεν κατατάχτηκε πρώτο στην ιεραρχία των προτεραιοτήτων των πολιτικών ηγεσιών, από τη στιγμή που έχει διογκωθεί επικίνδυνα, παραμένει ‘ανεξήγητο’. Έχουν ξεχάσει φαίνεται πως‘ο σχεδιασμός και η εφαρμογή δημογραφικής πολιτικής, καθώς και η λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων αποτελεί υποχρέωση του κράτους’ (άρθρο 21 (5) Σύνταγμα της Ελλάδος).

Η άμεση, όμως, λήψη μέτρων είναι κάτι παραπάνω από επιβεβλημένη, προτού το Ελληνικό Έθνος γίνει μια γλυκιά ανάμνηση…

Πηγή: http://enypografon.blogspot.gr/2014/11/blog-post_26.html