Γράφει ο Δημήτρης Πεπόνης
Μέσω του προσφυγικού-μεταναστευτικού, η Τουρκία έχει «γκριζάρει» το ανατολικό Αιγαίο, ενώ το επόμενο χρονικό διάστημα έρχεται πρόταση επίλυσης του Κυπριακού. Στη Θράκη, για πρώτη φορά δεν υπάρχει κανένας χριστιανός βουλευτής (σε μια στοιχειωδώς σοβαρή χώρα, βέβαια, μια θρησκευτική μειονότητα που αριθμεί το 2 ή 3% του συνολικού πληθυσμού προφανώς και δεν θα θεωρείτο «απειλή») ενώ μια ενδεχόμενη ειδική οικονομική ζώνη θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρόπλασμα ενός περιφερειακού τρανσεθνικού καθεστώτος. Η Αλβανία και η Π.Γ.Δ.Μ στα βόρεια και βορειοδυτικά κλείνουν τα χερσαία σύνορα τους ενώ στα θαλάσσια νότια και νοτιοανατολικά μας έχουμε την μεταεθνική πολτοποίηση κοινωνιών και την καταστροφή ιεραρχικών πολιτικών δομών και σχηματισμών, μέσω της μετατροπής τους σε κατακερματισμένους και άναρχους εδαφικούς χώρους. Τα προηγούμενα σε επίπεδο συνόρων. Σε ευρύτερο περιφερειακό επίπεδο οι αναδιατάξεις και οι ανακατανομές έχουν ιστορικό – ενώ σε παγκόσμιο κοσμοϊστορικό – χαρακτήρα.
Όλα τα προηγούμενα φανερώνουν πως οι προσεγγίσεις όσων εξελίσσονται δεν μπορούν να περιορίζονται στην «οικονομία» και αποδεικνύουν πως οι οικονομίστικές προσεγγίσεις, με τη μονομέρεια τους, έδρασαν – και εξακολουθούν να δρουν – παραπλανητικά και αποχαυνωτικά. Τα μεγάλα διακυβεύματα της εποχής μας είναι στρατηγικά, πολιτικά, οικονομικά, δημογραφικά, πολιτισμικά, ενεργειακά, στρατιωτικά, ιστορικά. Δεν είναι απλά οικονομικά.
Η «Ευρώπη» κοιμόταν τον ύπνο του δικαίου ή ορθότερα της «γεωοικονομίας» στον, μέχρι πρότινος, κρυστάλλινο πύργο της (οι δικοί μας χαζοβιόληδες, δε, νόμιζαν πως η περιοχή στην οποία βρισκόμαστε είναι οι Κάτω Χώρες ή ο Ρήνος και πως για τον επανακαθορισμό της, θα αρκούσε η «οικονομία» ή το «νόμισμα». Όπως αποδείχθηκε, ούτε για τις Βρυξέλλες και το ευρωπαϊκό Κέντρο αρκούσε). Η «Ευρώπη» ξύπνησε και προσγειώθηκε απότομα στην πραγματικότητα, αντιδρώντας μέσω της ενεργοποίησης των παραδοσιακών αντανακλαστικών της. Η Ελλάδα, η οποία παραδοσιακά επιτελεί τη λειτουργία που έχει το καναρίνι στο ορυχείο (του προκεχωρημένου αισθητήρα), προηγείται της «Ευρώπης», βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του μετώπου των γεωπολιτικών/πολιτισμικών/ιστορικών και γενικότερων εξελίξεων.
Η «Ευρώπη» λειτουργεί ως μια ελίτ που κάθεται στα μετόπισθεν και απολαμβάνει τις χαρές της ζωής, ενώ την ίδια στιγμή βάζει άλλους να κατασκευάζουν – ή να χρησιμοποιούνται ως – χαρακώματα και οχυρώσεις και στέλνει στο μέτωπο αναλώσιμους. Η «Ευρώπη» έχει επιλέξει το κλείσιμο και τη στρατηγική της καμμένης γης. Καμμένη γη και χωματερή είμαστε εμείς. Η «Ευρώπη» μέσω της ενστικτώδους επιλογής της για κλείσιμο, τις τάσεις της για απομόνωση και περιορισμό στην κεντρική της γεωγραφία, φανερώνει πως βρίσκεται στο τέλος της ηγεμονικής της περιόδου. Η «Ευρώπη» βρίσκεται σε παρακμή.
Τόσο το ακραίο κλείσιμο, όσο και το ακραίο άνοιγμα, αποτελούν ανωμαλίες και οδηγούν σε καταστροφές και θρυμματισμούς, δημιουργούν δυσλειτουργίες και γεννούν παθογένειες. Υπάρχει μια «διαλεκτική» ανάμεσα στο άνοιγμα και στο κλείσιμο. Αυτή η σχέση θα πρέπει να ρυθμιστεί και όχι να απορρυθμιστεί. Είναι πασιφανές, αλλά σπάνια λέγεται, πως οι αρειμάνιες, ακραίες και ανεγκέφαλες υπερεθνικές δυνάμεις του – δίχως όριο – ανοίγματος, γέννησαν ή έδωσαν λόγο ύπαρξης στις δυνάμεις του σκληρού κλεισίματος. Οι άνθρωποι αυτοί, συνήθως ριζοσπάστες δικαιωματοκράτες, κοσμικιστές ευρωπαϊστές μετα-δημοκράτες, οπαδοί της μετα-εθνικότητας/κυριαρχίας και εκφραστές υπερεθνικών συμφερόντων, δεν ξέρουν τι σημαίνει μέτρο.
Χρειάζεται μέτρο, έλεγχος και ρύθμιση στη σχέση άνοιγμα – κλείσιμο. Η Ελλάδα δεν διαθέτει τα ψυχικά, διανοητικά και ηθικά εφόδια ούτε το πολιτικό προσωπικό προκειμένου να καθορίσει μια τέτοια σχέση. Η Ελλάδα, θα έπρεπε να πράξει κάτι τέτοιο, πρώτα από όλα για τον εαυτό της, και μέσω του εαυτού της για την υπόλοιπη Ε.Ε, και όχι ανάποδα, όπως ρητορεύουν και πράττουν όσοι μας θεωρούν αναλώσιμους.
Το δίχως μέτρο άνοιγμα θα σε ξεσκίσει. Το δίχως μέτρο κλείσιμο θα σε συνθλίψει.
(-) Όσα συμβαίνουν σήμερα δεν συμβαίνουν δίχως λόγο. Ούτε ερμηνεύονται μέσω γελοίων καθεστωτικών απόψεων όπως: Μαράθηκε ένας Κέδρος στο Λίβανο – λόγω της κλιματικής αλλαγής – και ξαφνικά βρέθηκαν εκατομμύρια άνθρωποι να κολυμπούν, και ορισμένοι από αυτούς να πνίγονται, στο Αιγαίο.
Δεν θέλω να γράψω μεγαλοστομίες. Νομίζω όμως, πως όλες οι τάσεις – και είναι πολλές και σε πολλαπλά επίπεδα – φανερώνουν πως από την άποψη πολιτικού χρόνου, βρισκόμαστε λίγες εκλογικές αναμετρήσεις μακριά από, μια μεγάλη κρίση στο ΝΑΤΟ, την αποσύνθεση, κατάρρευση ή τον κατακερματισμό – των λειτουργιών – της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και την πολυδιάσπαση στο εσωτερικό της ΕυρωΑτλαντικής δομής ή της «Δύσεως». Δηλαδή, βρισκόμαστε λίγες εκλογικές αναμετρήσεις μακριά από το «τέλος» της – μεταπολεμικής και κυρίως – μεταδιπολικής φιλελεύθερης τάξης (όπως τη γνωρίζουμε).
Πυκνώνουν υπερβολικά τα σημάδια που υποδεικνύουν μια τέτοια εξέλιξη.
(-) Καταλαβαίνω πως λέξεις όπως «κατάρρευση» ή «τέλος» είναι βαρύγδουπες και φέρουν ισχυρό μεταφυσικό φορτίο. Προσωπικά δεν τις προτιμώ γιατί έχουν έντονη μεσσιανική χροιά (και εγώ είμαι άνθρωπος της τραγωδίας και όχι του μεσσιανισμού), αλλά δεν υπάρχουν και πολλές άλλες λέξεις που να μπορούν να αποτυπώσουν το νόημα των ευρύτερων εξελίξεων.
(-) Όπως έχω γράψει παλαιότερα: ”Τα φαινόμενα που παρατηρούμε στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελούν συμπτώματα της σταδιακής αποσύνθεσης της μεταπολεμικής φιλελεύθερης ευρωπαϊκής τάξης. Δηλαδή, αποτελούν την τοπική-περιφερειακή έκφραση της αποσύνθεσης της μεταπολεμικής φιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης”. Παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται και στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών.
(-) Υπάρχει αντίληψη του βάθους, της έκτασης και του όγκου του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και εγχειρήματος (Ε.Ε), και πως είναι σχεδόν αδύνατο το τελευταίο να «διαλυθεί». Παρ’ όλα αυτά, σταδιακά, τάσεις αποσύνθεσης, παθογένειες και η ολοένα μεγαλύτερη δυσλειτουργία στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το πιθανότερο είναι πως θα οδηγήσουν σε διασπάσεις, εντονότερες φυγόκεντρες τάσεις και ασυμμετρίες, καθιστώντας την Ε.Έ – όπως τη γνωρίζουμε – κενή περιεχομένου, οράματος και ευρύτερης πανευρωπαϊκής στρατηγικής στόχευσης.
*Δημήτρης Πεπόνης, δημοσίευση στο ΙΝΣΠΟΛ και στο cosmoidioglossia.
18 comments
Σπουδαίο άρθρο!
Άραγε το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα σ’ αυτή την Ευρώπη ευελπιστούσε;
« … Δεν θέλω να γράψω μεγαλοστομίες. … »
Οὔτε καὶ οἱ περισσότεροι συναναγνῶστες, νομίζω, θέλουν νὰ διαβάζουν μεγαλοστομίες. Ὁπότε, μὲ χαρὰ θὰ διάβαζαν ἕνα κείμενο χωρὶς μεγαλοστομίες ἀλλὰ καὶ χωρὶς κοινοτοπίες ὅπως «Χρειάζεται μέτρο, έλεγχος και ρύθμιση στη σχέση άνοιγμα – κλείσιμο». Νομίζω καὶ ὁ διαχειριστὴς τῆς ἰστοσελίδος θὰ ἦταν πρόθυμος νὰ δημοσιεύσει κατι πιὸ κοντὰ σὲ συγκροτημένο κείμενο. Ἂς τὸ ἐπιχειρήσῃ ὁ συγγράψας γιὰ νὰ δοῦμε τί θὰ μείνῃ ὡς νόημα.
Στη Θράκη έχει Χριστιανούς βουλευτές. Στο νομό Ροδόπης δεν έχει. Στην Ξάνθη και στο Έβρο έχει. Όσο προχωράς στο άρθρο τόσο λιγότερο αναγνώσιμο είναι. Η ειδική οικονομική ζώνη για το τρανσεθνικό(sic) καθεστώς είναι φαντασίωση. Τα δεδομένα στα οποία στηρίζεται η αξιολόγηση ότι η Ευρώπη ζει σε κρυστάλλινο πύργο και βαδίζει στην προσέγγιση της καμμένης γης και άλλα ωραία που γράφει το άρθρο δεν απουσιάζουν απλώς, αλλά είναι ανύπαρκτα. Δεν είναι ανάγκη να γράφουμε κάτι αν δεν έχουμε κάτι να πούμε.
@Angelo το δημοψήφισμα είναι σαν τους εξωγήινους. Άλλοι τους φαντάζονται πράσινους ανθρωπόμορφους, άλλοι γίγαντες τέρατα, άλλοι μικροσκοπικές διάνοιες. Το δημοψήφισμα είχε μία πολύ συγκεκριμένη ερώτηση που φαίνεται την έχουμε ξεχάσει όλοι. Το ΝΑΙ ήταν ΝΑΙ στην συγκεκριμένη πρόταση της ευρωζώνης για τρίτο μνημόνιο όπως κατατέθηκε μία μέρα πριν ο πρωθυπουργός προκηρύξει το δημοψήφισμα. Για την ιστορία, η πρόταση αυτή προέβλεπε περίπου το ένα τρίτο των μέτρων που τελικά επιβλήθηκαν με το τρίτο μνημόνιο που υπέγραψε η κυβέρνηση. Ο λόγος ήταν ότι εντωμεταξύ είχε λήξει το προηγούμενο πρόγραμμα, είχαν στερεύσει οι τράπεζες, είχε γίνει η έκρηξη αναλήψεων μέσα στο σαββατοκύριακο που ανάγκασε την κυβέρνηση να τις κλείσει από Δευτέρα, και χρειάστηκαν τερατώδεις διπλωματικές προσπάθειες και τιτάνια υπομονή από τους ευρωπαίους συμμάχους μας να μην ερμηνευτεί το ΟΧΙ ως αυτόβουλη έξοδος της χώρας από την Ευρωπαική Ένωση.
Το ΝΑΙ ευελπιστούσε δηλαδή στο συγκεκριμένο τρίτο πρόγραμμα με το 1/3 των βαρών στους πολίτες. Το ερώτημα είναι γιατί το 39% των πολιτών που ψήφισαν ΝΑΙ θα χρεωθούν τα τριπλάσια βάρη από όσα αποδέχτηκαν, λόγω του 61% που ψήφισε ΟΧΙ και ευελπιστούσε σε καθόλου βάρη, που τελικά μετατράπηκαν εξαιτίας τους σε τριπλάσια; γιατί να μην πληρώσουν την ονείρωξή τους το 61% που πίστευε σε μαγικές χάντρες;
@Κοζανίτης
Δεν διαφωνώ μαζί σας για το δημοψήφισμα. Ήταν ένα «επιτηδευμένο κόλπο» που κατέληξε σε απίστευτα δαπανηρό φιάσκο. Δεν αξίζει να μπει κανείς στις λεπτομέρειες για το αν και ποιος κέρδισε οικονομικά και ποιος έχασε. Έτσι όπως έχει καταντήσει η κοινωνία μας με τις οικονομικές δυσκολίες που περνά κάθε οικογένεια, είναι δύσκολο να είμαστε αντικειμενικοί. Οι ιστορικοί θα τα καταγράψουν όλα κάποτε.
Λάθος η διατύπωση μου λοιπόν χρησιμοποιώντας τον όρο ΝΑΙ.
Ίσως αξίζει όμως να θυμηθούμε ότι όσο ξαφνικά και γρήγορα προκηρύχθηκε το δημοψήφισμα, άλλο τόσο ξαφνικά και πολύ πιο γρήγορα οργανώθηκε (από πού άραγε) ένα «κίνημα». Το σύνθημά του ήταν «Μένουμε Ευρώπη». Σ’ αυτό το «κίνημα» συμμετείχαν τα οικονομικά χρεωκοπημένα κόμματα (ΝΔ και ΠΑΣΟΚ) και τα αμφιβόλου οικονομικής υποστήριξης ‘Το Ποτάμι’ και η Ένωση Κεντρώων. Επίσης, έλαβαν θετική θέση όλοι οι πρώην πρωθυπουργοί: Μητσοτάκης, Σημίτης, Καραμανλής, Παπανδρέου, Παπαδήμος και Σαμαράς. Το υποστήριξαν μανιωδώς όλα τα συστημικά ΜΜΕ. Έγιναν συγκεντρώσεις σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας υπέρ του «Μένουμε Ευρώπη» στις οποίες συμμετείχαν ίσως για πρώτη φορά στη ζωή τους ευκατάστατες/οι και ‘καθώς πρέπει’ κυρίες και κύριοι. Ήταν ένα μέγα κατόρθωμα συντονισμού σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα για ελληνικά δεδομένα …
Ας επαναλάβω λοιπόν το ερώτημα (έτσι για να μπούμε σε σκέψεις, να προσπαθήσουμε να συνειδητοποιήσουμε πέρα από ιδεολογίες και κομματικές προτιμήσεις και αν είναι δυνατόν πέρα από το προσωπικό μας ‘δράμα’.)
Το «Μένουμε Ευρώπη» στη σημερινή Ευρώπη ευελπιστούσε, ή σε κάποια φανταστική;
Μήπως έφτασε (στην πραγματικότητα έχει περάσει) η ώρα να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε την ανασυγκρότησή μας στηριζόμενοι και αξιοποιώντας τις δικές μας εναπομείνασες δυνάμεις;
Ναί, μὲ τὶς δικές μας ἐναπομείνασες δυνάμεις. Καὶ μόνον ἡ ψῆφός μας στὶς ἐκλογὲς τῶν τελευταίων τεσσάρων ἐτῶν καὶ στὸ δημοψήφισμα καταδεικνύει πόσες καί, κυρίως, ποιᾶς ποιότητος εἶναι οι δυνάμεις μας, ὄχι τόσον οἱ ὑλικές, ὅσον οἱ πνευματικές. Ὁ Ἐμμανουὴλ Ροΐδης τὸ 1896 ἔγραφε ὅτι ὁ Ἑλληνικὸς λαὸς εἶναι «ἀνίκανον νὰ ἀνδρωθῇ παιδίον». Δὲν βλέπω νὰ ἔχῃ παλαιωθῆ οὔτε κατ’ ἐλάχιστον ἡ συγκεκριμένη ἐκτίμησις, 120 χρόνια ἀφ’ ὅτου ἐγράφη.
@Άγγελος Θεμελής
Έχω ξαναγράψει και παλαιότερα…Το ερώτημα του δημοψηφίσματος ήταν απλό:
“Σας φτάνουν αυτά τα μέτρα;”
Και έτσι, ζήτησε “όχι”, πήρε “όχι” και έπραξε “όχι”.
Δεν είναι απόλυτα δημοκρατικό υπό την συγκεκριμένη οπτική γωνία;
…α….ναι….το άρθρο….Λοιπόν, θα αρχίσω κι εγώ έτσι….Θα γράφω μία πομπώδη και ανούσια πρόταση κάθε μέρα….Και σε δύο μήνες θα τις κολλήσω μαζί και θα τις στείλω στο Αντίβαρο…..όσο για τις παραγράφους….το βρήκα! Θα δημιουργούνται τις μέρες που δεν είχα σκεφτεί ωραία πρόταση!!!
@Κostas A. Dimopoulos
Για το δημοψήφισμα έγραψα: « Ήταν ένα ‘επιτηδευμένο κόλπο’ που κατέληξε σε απίστευτα δαπανηρό φιάσκο.»
Δημιουργήθηκε όμως και ένα χειραγωγημένο «κίνημα» που το ονόμασαν «Μένουμε Ευρώπη». Σ’ αυτό το δήθεν κίνημα αναφέρθηκα και κρίμα που φαίνεται ότι κανείς δεν το παρατήρησε. Ήταν τόσο ηχηρό, τόσο κραυγαλέο, όσο ψεύτικο!
Να τη χαιρόμαστε την σημερινή Ευρώπη!
@ Γεώργιος Ιακ. Γεωργάνας
Μάλιστα κύριε, με τις δικές μας εναπομείνασες δυνάμεις!
Μπορούμε να τα καταφέρουμε:
Τέρμα οι επενδύσεις στο χρυσό, μόνο στο καλό ουίσκι!
http://www.grubstreet.com/2016/03/15-year-scotch-shortage.html?mid=twitter_nymag
Ἀφοῦ ἧταν «χειραγωγούμενο» τὸ «ναί» στὸ δημοψήφισμα, πῶς ἐρμηνεύει κανεὶς τὸ «ναὶ» στὶς ἐπακολουθήσασες ἐκλογές ; Ἂν δὲν κάνω λάθος, οἱ βορειοκορεατιστές, αὐτοὶ πού νομίζουν ὅτι μποροῦμε νὰ στηριχθοῦμε στὶς ἐναπομείνασες ἴδιες δυνάμεις, πῆραν περίπου 18% τῶν ψήφων καί, μάλιστα, χωρὶς νὰ ἔχουν μπορέσει νὰ συμπήξουν ἐνιαία παράταξη, ἐνῶ οἱ ἀντίπαλοί τους πῆραν 82%. Τί εἴδους χειραγώγησις εἶναι αὐτὴ ποὺ τὸ 82% τὸ κάνει 38%.
Δέν τὸ πίνω τὸ οὐίσκυ, ὁπότε δὲν μπορῶ νὰ ἐκφέρω γνώμη ὡς πρὸς τὴν ἐπίδρασή του στὴν νοητικὴ λειτουργία. Τρίτοι ἰσχυρίζονται ὅτι, ὑπὸ τὴν ἐπήρειά του, οἱ πιόντες μπορεῖ καὶ νὰ πληκτρολογοῦν πράγματα παράλογα καί, ἀκόμη καὶ ἐπ’ ἀκροατηρίῳ, τοὺς ἀναγνωρίζεται τὸ άκαταλόγιστον. Ἐκεῖνο πού γνωρίζω εἶναι ὅτι τὴν τιμή τοῦ οὐίσκυ δὲν τὴν ἐπηρεάζουν μόνον οἱ συνθῆκες προσφορᾶς στὴν ἀγορά, ἀλλὰ καὶ ἡ φορολογία. Ὁπότε, οἱ ἐπενδυτές θὰ πρέπει νὰ λάβουν και τὴν παράμετρο αὐτὴν ὐπὸ σημείωσιν.
@ Γεώργιος Ιακ. Γεωργάνας
Μου είναι αδύνατον να φαντασθώ το ‘νόημα’ των σχολίων σας αν «το πίνατε το ουίσκι» !
Καλά, τί λέτε ὅμως γιὰ τὸ 38% ποὺ ἔγινε 82% μετὰ ἀπὸ δυόμισυ μῆνες ; Δείχνει αύτὸ «χειραγώγηση» ;
@ Γεώργιος Ιακ. Γεωργάνας
Καλή Σαρακοστή !
Πρέπει να δοκιμάσετε το Lagavulin 16 Year Old ,πρώτα
Για ένα κοσμοπολίτη κύριο σαν εσάς, είναι must!
… μετά θα σας απαντήσω.
Tasting Note by The Chaps at Master of Malt:
Nose: More like Lapsang Souchong tea than Lapsang Souchong! One of the smokiest noses from Islay. It’s big, very, very concentrated, and redolent of iodine, sweet spices, good, mature sherry and creamy vanilla. Stunning.
Palate: Very thick and rich. A massive mouthful of malt and sherry with good fruity sweetness, but also a wonderful sweetness. Big, powerful peat and oak.
Finish: Long, spicy finish, figs, dates, peat smoke, vanilla.
Awards for Lagavulin 16 Year Old :
1st Place
Best Single Malt Scotch 13-17 Years – 2015
International Whisky Competition
1st Place
Best Peated Whisky – 2015
International Whisky Competition
Ἐμ ἀφοῦ τὸ «Ἀντίβαρο» ἀνέχεται, σὲ ἄλλα νήματα συζητήσεων, ψώνια, φυσικὸ ἐπακόλουθο εἶναι νὰ δεχθῇ καὶ διαφήμιση !
Ἀφῆστε ποὺ μὲ κάποιες πρόσφατες διαγραφὲς σχολίων, χωρὶς αὐτὲς νὰ ἐπισημαίνονται, δὲν ξέρει κανεὶς ποιός ἔγραψε τί …
Δεν υπάρχει καμία διαγραφή σχολίων, ειδικά πρόσφατη. Στο απώτερο παρελθόν, έχουν γίνει ορισμένες διαγραφές, πάντα όμως με τη δημόσια επισήμανση των διαγραφών αυτών.
Ανδρέας.
Συγγνώμην ἔκανα λάθος γιὰ τὴν διαγραφὴ σχολίων.
Ἡ διαφήμιση συγκεκριμένων ἐπωνύμων ποτῶν ἐπιτρέπεται στὰ σχόλια ;
@ Γεώργιος Ιακ. Γεωργάνας
Άλλο ψιλό γαζί, άλλο διαφήμιση !
. . . αλλά που να πάρει μπρος το μοτέρ . . .
Ἄ ! Τόσο ἔξυπνο ; Συγχαρητήρια !
Νὰ μοῦ συγχωρήσετε τὴν ἐπιμονή. Τί λέτε γιὰ τὸ 38%, ποὺ ἔγινε 82% μετὰ ἀπὸ δυόμισυ μῆνες ; Δείχνει ἡ ἀλλαγὴ «χειραγώγηση» ; Σὲ ποῖον ἀπὸ τὰ δύο μεγέθη ; Μήπως θέλετε νὰ μὴν ἀπαντήσετε ; Μπορεῖτε ἐδῶ, νομίζω, ἀκόμη νὰ ἐκφράζεσθε εὐθέως.
Ἀνεξαρτήτως τοῦ σεβασμοῦ ποὺ ὀφέιλουμε νὰ δείχνουμε σὲ κάθε ἔκφραση τῆς λαϊκῆς βουλήσεως, ἔχει καὶ ἐπιστημονικὸ ἐνδιαφέρον νὰ μάθουμε ἐὰν καὶ πῶς «χειραγωγεῖται» καὶ πῶς ἀποτυποῦται ἡ «χειραγώγησις» στὰ ἀποτελέσματα τῆς ἑκάστοτε λαϊκῆς ἐτυμηγορίας. Ἐν ἀποτυχίᾳ, καὶ πάλιν κερδισμένη θὰ βγῇ ἡ ἐπιστήμη, ἐφ’ ὅσον θὰ ἔχῃ μιὰ ἐντύπωση γιὰ τὸ πῶς λειτουργοῦν (ἢ καὶ ὄχι) οἱ ἐγκέφαλοι ἔστω λίγων ποὺ ἐκφράζουν γνῶμες γιὰ τὸ θέμα.