Τι Νταχάου, τι Ειδομένη

Γράφει ο Σπύρος Κρεμεζής.

Ο παραλληλισμός της Ειδομένης με το Νταχάου, που αποτόλμησε ο υπουργός Εσωτερικών Π. Κουρουπλής, είναι εξωφρενικός. Όσο τραγικό και αν είναι αυτό που συμβαίνει στην Ειδομένη, δεν συγκρίνεται ούτε κατά διάνοια με τους αμέτρητους θανάτους αθώων, τα κρεματόρια, τα πειράματα σε ανθρώπους και τις άλλες εκφάνσεις της ναζιστικής θηριωδίας που συμπυκνώνονται στη λέξη «Νταχάου». Όμως ο αισχρός παραλληλισμός του Π. Κουρουπλή δεν είναι ανεξήγητος ούτε συνιστά μεμονωμένο περιστατικό – αντιθέτως εντάσσεται σε μια συγκεκριμένη πρακτική (του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και άλλων πολιτικών δυνάμεων) εδώ και χρόνια: την κατάχρηση ιστορικά φορτισμένων όρων για προπαγανδιστικούς σκοπούς.

Ο πρώτος μου μεγάλος καβγάς με ΣΥΡΙΖΑίο έγινε το 2014 και είχε αφορμή τον χαρακτηρισμό της Αμυδαλέζας ως «στρατοπέδου συγκέντρωσης». Ως τότε οι διαφωνίες μου με την επερχόμενη «Πρώτη Φορά Αριστερά» έμεναν σε πολιτισμένο πλαίσιο- τότε για πρώτη φορά έβαλα τις φωνές, και δεν το μετανιώνω. Παρ’ ότι θεωρούσα τα κλειστά κέντρα κράτησης μεταναστών  σωστή πολιτική, παρ’ ότι χρηματοδοτούνταν και ελέγχονταν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, παρ’ ότι και η σημερινή κυβέρνηση τελικά επιστρέφει σε αυτή την επιλογή που τότε κατήγγελλε, συζητούσα άνετα ενστάσεις, ανθρωπιστικές και άλλες. Αλλά η εξομοίωση των κλειστών κέντρων κράτησης μεταναστών με τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης ήταν (και είναι) προσβολή για όλα τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας.

Και δεν ήταν μόνο η Αμυγδαλέζα που ονομάστηκε «στρατόπεδο συγκέντρωσης». Ήταν και η λιτότητα μετά το 2010, που ονομάστηκε ελαφρόμυαλα από τον Τσίπρα «ανθρωπιστική κρίση», για να έρθει τώρα η Ιστορία να του διδάξει τι πραγματικά είναι ανθρωπιστική κρίση. Ήταν ο παραλληλισμός της δολοφονίας Γρηγορόπουλου με τη δολοφονία του Σ. Πέτρουλα, από τον τότε πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλ. Αλαβάνο. Ήταν και ο όρος «κατοχή» που χρησιμοποιήθηκε για την επίβλεψη της εφαρμογής των μνημονίων από τους δανειστές, ενώ θα ήταν πολύ πιο δόκιμος π.χ. ο παραλληλισμός με τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο του 1898. Ήταν και οι όροι «πραξικόπημα», «κατάλυση της δημοκρατίας» και  «χούντα» που χρησιμοποιήθηκαν από τον Α. Τσίπρα και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ για την εκλεγμένη κυβέρνηση της χώρας, επειδή έκλεισε την ΕΡΤ (νόμιμα, όπως έκρινε το ΣτΕ). Ήταν και οι χαρακτηρισμοί «δωσίλογοι» και «προσκυνημένοι» που αποδόθηκαν στις “μνημονιακές” κυβερνήσεις ή ο χαρακτηρισμός «γερμανοτσολιάδες» που αποδόθηκε στο 40% του ελληνικού λαού που ψήφισε “Ναι” στο δημοψήφισμα. Ήταν, θα έλεγε κανείς, μια συλλογική άσκηση αμετροέπειας και ιστορικής αθυροστομίας, μια άρση του πέπλου σεβασμού που ως τότε κάλυπτε όρους ιστορικά φορτισμένους, συχνά σημαδεμένους με αίμα.

Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς αυτοί οι αυθαίρετοι ιστορικοί παραλληλισμοί βρήκαν πρόσφορο έδαφος στην κοινωνία και ιδαίτερα στη νεολαία.

Για τις παλιότερες γενιές υπάρχουν εξηγήσεις, κυρίως αναγόμενες στα εμφύλια πάθη: για κάποιους από τους σημερινούς εξηντάρηδες και εβδομηντάρηδες οι χαρακτηρισμοί “δωσίλογοι”, “γερμανοτσολιάδες” κλπ. είναι παιδικά ακούσματα, ενώ ταυτόχρονα η έλλειψη της πραγματικής τους εμπειρικής αντιστοίχισης (δεδομένου ότι ήταν αγέννητοι ή μωρά στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής) ευνοεί τους αυθαίρετους παραλληλισμούς. Επιπλέον αυτή η γενιά, έχοντας βιώσει τη δικτατορία σε καίρια ηλικία (20-30), διατήρησε έντονα αντιδεξιά – “αντιφασιστικά” αντανακλαστικά τα οποία ερεθίστηκαν από γεγονότα με συμβολικό φορτίο όπως π.χ. το “μαύρο” στην ΕΡΤ. Ειδικά όταν η ίδια κυβέρνηση σου περικόπτει τη σύνταξη, μια τέτοια συμβολική αφορμή είναι σπίρτο σε ξερό κάμπο…

Αλλά αυτές οι ιστορικές εμπειρίες και παραστάσεις δεν ισχύουν για τη νεολαία, που μάλιστα στήριξε πλειοψηφικά τον ΣΥΡΙΖΑ. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα, τι οδήγησε νέα παιδιά να μιλούν για χούντες, γερμανοτσολιάδες και στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η απάντηση ίσως βρίσκεται στο γνωστό σύνθημα «Εμπρός για της γενιάς μας τα Πολυτεχνεία»: κάθε γενιά χρειάζεται ιδέες, νοήματα και στόχους για να την εμπνεύσουν. Κάποιες γενιές, όπως του ’30, του 114 ή του Πολυτεχνείου, είναι αρκετά τυχερές ή άτυχες, ώστε η ιστορία να τους τα δώσει. Υπάρχουν όμως και ενδιάμεσες γενιές, αυτές που ο Πορτοκάλογλου εξέφρασε με τον στίχο “τίποτα δεν έδωσε σε μας η ιστορία“… Και ίσως τότε μπαίνει σε λειτουργία ο μηχανισμός της εξίσωσης: ο εικοσάρης θέλει να κάνει αντίσταση σαν τους “παλιούς”, άρα χρειάζεται ένα πλαίσιο κατοχής ή χούντας όπως αυτό που έζησαν κι εκείνοι. Έστω κι αν το πλαίσιο όπου ζει ο ίδιος διαφέρει, είναι υπαρξιακά ελκυστικότερο να το ερμηνεύσει ως “κατοχή” και χούντα”. Κι έτσι είναι ευάλωτος στον πρώτο δημαγωγό που θα το ονομάσει έτσι και θα του πει όσα θέλει να ακούσει.

Συνήθως η πραγματικότητα έχει τον τρόπο της να διδάσκει σε όλους το μέτρο. Ήδη η τραγική εξέλιξη του μεταναστευτικού μετά το κλείσιμο των βορείων συνόρων διδάσκει τι πραγματικά σημαίνει “ανθρωπιστική κρίση”. Βέβαια οι δηλώσεις του Π. Κουρουπλή περί “Νταχάου” δείχνουν ότι δεν είναι όλοι έτοιμοι να εγκαταλείψουν τους ανιστόρητους παραλληλισμούς. Είναι όμως επείγον να αποκατασταθεί ο στοιχειώδης ρεαλισμός, πρώτα στον χαρακτηρισμό των καταστάσεων που ζούμε και τελικά και στον χειρισμό τους. Γιατί αλλιώς, ίσως η πραγματικότητα μας διδάξει με εξ ίσου τραγικό τρόπο το πραγματικό νόημα και άλλων όρων που χρησιμοποιούνται καταχρηστικά – όπως π.χ. του όρου “χούντα”.

(Πηγή)