Hμερομηνία δημοσίευσης: 03-04-10
Από την υποστήριξη του Ερντογάν προς το Ιράν έως την αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας από τη Βουλή των ΗΠΑ
Του Αθανασιου Eλλις
Η ιδιότυπη πορεία που έχει χαράξει ο Ταγίπ Ερντογάν, στο πλαίσιο της οποίας όλο και πιο συχνά παίρνει αποστάσεις από τη Δύση, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την υποστήριξη που παρέχει στο Ιράν, έχει δημιουργήσει τριβές στις σχέσεις της Αγκυρας με την Ουάσιγκτον, οι οποίες τελευταία δέχθηκαν ένα επιπλέον «πλήγμα» από την υπερψήφιση της αναγνώρισης της αρμενικής γενοκτονίας από την επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της αμερικανικής Βουλής. Ο Ταγίπ Ερντογάν αντέδρασε έντονα ανακαλώντας τον Τούρκο πρέσβη στην Ουάσιγκτον, ενώ έπειτα από σχετική προτροπή της Αγκυρας αναβλήθηκε για πρώτη φορά τα τελευταία τριάντα χρόνια το ετήσιο αμερικανοτουρκικό συνέδριο που επρόκειτο να διεξαχθεί στην Ουάσιγκτον από τις 11 έως τις 14 Απριλίου και στο οποίο είχαν προσκληθεί να μιλήσουν ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν και κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης Ομπάμα.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, ο οποίος επένδυσε στην προβολή της Τουρκίας ως κοσμικής δημοκρατίας με μουσουλμανικό πληθυσμό και επισκέφθηκε την Αγκυρα πολύ νωρίς στην προεδρική του θητεία, εμφανίζεται σήμερα προβληματισμένος με τη συμπεριφορά του κ. Ερντογάν και κυρίως για την «κατανόηση» που επιδεικνύει έναντι της Τεχεράνης. Ο Τούρκος πρωθυπουργός έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι οι πιέσεις των ΗΠΑ, όπως και της Ε. Ε., είναι υπερβολικές και άδικες και δεν δείχνει έτοιμος να ψηφίσει υπέρ των κυρώσεων κατά του Ιράν στο Σ. Α. του οποίου η Τουρκία είναι μέλος την τρέχουσα διετία.
Την Ουάσιγκτον ενοχλεί και η συγκρουσιακή σχέση που αναπτύσσει ο κ. Ερντογάν με το Ισραήλ, η οποία εκδηλώθηκε με τη φραστική κόντρα που είχε με τον Ισραηλινό πρόεδρο Πέρες πέρυσι στο Νταβός και ακολούθησαν η ακύρωση κοινής ναυτικής άσκησης και συχνές επιθέσεις κατά του εβραϊκού κράτους. Η κυβέρνηση Ομπάμα διαφωνεί με την πολιτική των εποικισμών, αλλά παραμένει ο στενότερος σύμμαχος του Ισραήλ. Αμερικανοί αξιωματούχοι αρχίζουν να αναρωτιούνται «πού το πάει ο Ερντογάν», όχι μόνο διεθνώς αλλά και στο εσωτερικό. Οι ΗΠΑ, που χαιρέτισαν την εκλογή Ερντογάν στην πρωθυπουργία, βλέπουν τον τελευταίο να επιβάλλει σταδιακά έναν κοινωνικό συντηρητισμό με έντονα μουσουλμανικά χαρακτηριστικά που προκαλεί βαθιά ανησυχία σε φιλελεύθερες φωνές της χώρας.
Την ίδια ώρα, στελέχη του Πενταγώνου, το οποίο παραδοσιακά υπήρξε ο στενότερος σύμμαχος της Αγκυρας, μετά την άρνηση της τουρκικής εθνοσυνέλευσης να επιτρέψει τη διέλευση των αμερικανικών δυνάμεων από το τουρκικό έδαφος προς το βόρειο Ιράκ, το 2003, έχουν «χρεώσει» στην Τουρκία ότι με τη στάση της αυτή συνέβαλε στην απώλεια Αμερικανών στρατιωτών, ενώ δυσφορία επικρατεί και για την άρνηση του δεύτερου μεγαλύτερου στρατού του ΝΑΤΟ να αναλάβει ενεργότερο ρόλο στο Αφγανιστάν.
Στα «αγκάθια» που ταλανίζουν τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις περιλαμβάνονται η συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο και η συνεχιζόμενη αδυναμία επίλυσης του Κυπριακού. Οι ΗΠΑ αντιλαμβάνονται ότι το «κλειδί» βρίσκεται στην Αγκυρα. Θεωρούν ότι ο κ. Ερντογάν έχει μεν μετακινηθεί από τον πλήρη αρνητισμό των προκατόχων του -επισημαίνουν την υποστήριξή του στο σχέδιο Ανάν αλλά και τις πρόσφατες δηλώσεις του περί απόσυρσης του τουρκικού στρατού σε περίπτωση λύσης- αλλά εξακολουθεί να μην επιτρέπει στον Ταλάτ να προβεί στις παραχωρήσεις που θα επιτρέψουν την επίτευξη συμφωνίας.
Τέλος, πρόβλημα αποτελεί και η παρεμπόδιση της απρόσκοπτης λειτουργίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου την οποία επικρίνουν τα τελευταία χρόνια οι εκθέσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, τόσο αυτή που αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα όσο και αυτή για τις θρησκευτικές ελευθερίες. Κατά τη συνάντησή τους στον Λευκό Οίκο, τον Δεκέμβριο, ο πρόεδρος Ομπάμα ζήτησε ευθέως από τον Ταγίπ Ερντογάν να σεβαστεί τις ζωτικές ανάγκες του Πατριαρχείου και να επιτρέψει την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, ενώ την Αγκυρα ενόχλησε ιδιαίτερα η δραματική έκκληση του κ. Βαρθολομαίου σε συνέντευξή του στο δίκτυο CBS τα Χριστούγεννα, όπου είχε δηλώσει πως αισθάνεται «σταυρωμένος».
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_03/04/2010_396422