Του Σταυρου Πετρολεκα*
1) Κοντά στους Οθωνούς…
Πριν από λίγες εβδομάδες γνωστοποιήθηκε στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου από την Cairn Energy Plc, κορυφαία εταιρεία του κλάδου αναζήτησης νέων πηγών υδρογονανθράκων ότι εντόπισε πιθανό κοίτασμα πετρελαίου στη νότια αλβανική υπεράκτια ζώνη (γνωστή ως Joni-5 Block) που εφάπτεται με τα ελληνικά θαλάσσια σύνορα. Δήλωσε δε ότι προσδοκά «απολήψιμη» ποσότητα γύρω στα 130 εκατ. βαρέλια. Δηλαδή… κάπου τέσσερις φορές μεγαλύτερη από τον όγκο που επιβεβαίωσε η πρόσφατη γεώτρηση στο πεδίο «Εψιλον» του Πρίνου!!
Στην Ιταλία βρέθηκαν πρόσφατα πιστοποιημένα κοιτάσματα πετρελαίου 30 χλμ. βορειοδυτικά του Joni-5.
Μόνο στην Ελλάδα φαίνεται ότι πέρασε απαρατήρητη… παρά το ότι η γεώτρηση της Cairn, θα πραγματοποιηθεί μόλις 15χλμ. από τη νήσο Οθωνοί, στο άκρο της ελληνικής επικράτειας. Τόσα λίγα δηλαδή ώστε εύλογα να διερωτάται κανείς αν είναι δυνατόν το κοίτασμα να μην επεκτείνεται και μέσα στα ελληνικά σύνορα.
2) Λίγο έξω απ’ το Πλωμάρι…
Σαν να μην έφταναν τα μαντάτα αυτά… ήλθαν κι άλλα νέα από το λονδρέζικο χρηματιστήριο… και αφορούν το Αιγαίο. Συγκεκριμένα, η εταιρεία Extrem Energy Plc ανακοίνωσε ότι εγκρίθηκε από τις τουρκικές αρχές, αίτηση τουρκικής θυγατρικής, για χρονική επέκταση της άδειας εξόρυξης και παραγωγής (Ε&Π) υδρογονανθράκων μέχρις το 2012. Και αυτό προκειμένου να ολοκληρωθεί σωστά η προετοιμασία της πρώτης γεώτρησης -το 2011- στον μικρό και σχετικά ρηχό Κόλπο Candarl, σχεδόν απέναντι από το Πλωμάρι στη νότιο Λέσβο. Ερευνες της εταιρείας, υποδηλώνουν πλέον την ενδεχόμενη ύπαρξη κοιτάσματος μεγέθους 780 εκατ. απολήψιμων βαρελιών πετρελαίου (ή/και) 3.2Tcf (τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών) φυσικού αερίου!!
Αν μη τι άλλο, είναι πάλι αδύνατο να μην πιστέψει κανείς ότι τουλάχιστον μέρος του ταμιευτήρα στο Candarl «καβατζάρει», κατά την κοινή έκφραση του κλάδου (straddles), και στα διπλανά ελληνικά χωρικά ύδατα…
Ωστόσο, όπως και στην περίπτωση του Joni-5, καμιά μνεία δεν υπήρξε για την εξέλιξη αυτή στο Candarl στα ελληνόφωνα μέσα. Και ούτε λόγος βέβαια για αντίστοιχες ελληνικές δραστηριότητες Ε&Π στη γειτονική περιοχή. Αυτές απλούστατα, δεν υπάρχουν όπως δεν υπάρχουν και στην άλλη πλευρά της Ελλάδος.
3) Η απουσία πολιτικής Ε&Π
Γιατί όμως τέτοια αδράνεια και απάθεια; Γιατί είμαστε σχεδόν η μοναδική χώρα στην Ευρώπη όπου δεν πραγματοποιείται (με μοναδική εξαίρεση τις εργασίες στον Πρίνο) καμία δραστηριότητα εξερεύνησης, εξόρυξης και παραγωγής ενεργειακών ορυκτών; Οταν μάλιστα βρισκόμαστε σχεδόν υπό ομηρία των εισαγωγών (περί τα 420.000 βαρέλια την ημέρα). Ομηρία που μας κοστίζει αστρονομικά ποσά ετησίως (περίπου $9 δισ. πέρυσι).
Η ζοφερή αυτή πραγματικότητα δεν είναι βέβαια τυχαία. Προκαλείται απο σειρά λόγων. Στον ενεργειακό εφησυχασμό που δημιουργεί η αφθονία του λιγνίτη, στην αποκλειστική σχεδόν επικέντρωση των πολιτικών ηγεσιών στους υπό σχεδίαση διεθνείς αγωγούς, στην επίμονη ιδεοληψία τέλος, μεγάλης μερίδας της κοινής γνώμης που συγχέει πλήρως τις πολιτικές κλιματικής αλλαγής με την ενεργειακή πολιτική.
Προσκρούουν όμως και στον βασικό λόγο απουσίας πολιτικής E&Π στην Ελλάδα. Την προβληματική μας σχέση με την Τουρκία στον καθορισμό της υφαλοκρηπίδος και της ΑΟΖ (Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης) στη Μεσόγειο. Προβλήματα που δεν αφορούν βέβαια τη διεξαγωγή τέτοιων στο Ιόνιο και στην υπόλοιπη Ελλάδα, αλλά ρίχνουν βαριά την αγκυλωτική σκιά τους και κει.
4) Ενα ελληνο-τουρκικό JDZ/ΖΜΑ:
Ωστόσο υπάρχει διέξοδος. Προέρχεται απο την πρακτική του παγκόσμιου πετρελαϊκού κλάδου, συνηθισμένος καθώς είναι να δρα σε συνθήκες πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ κρατών. Λύση διεθνώς γνωστή ως JDZ (Joint Development Zone / Zώνη Μεικτής Ανάπτυξης). JDZ/ZMA υπάρχουν σε αρκετές περιοχές της Γης, με το πιο γνωστό παράδειγμα αυτό μεταξύ Νιγηρίας και Νήσων Σαο Τόμε, στον Κόλπο της Γουινέας (και για το οποία έχει γράψει ο φίλος και σύμβουλος του πρωθυπουργού, καθηγητής Τζόζεφ Στίγκλιτζ. Πρόκειται για θεσμό, βασισμένο στο Αρθρο 74(3) της Σύμβασης ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θαλάσσης, που λειτουργεί ωσάν Ανεξάρτητη Αρχή με αποκλειστική αρμοδιότητα επί των φυσικών πόρων του αμφισβητούμενου θαλάσσιου χώρου και μόνο.
Τα JDZ/ZMA είναι ασφαλώς μορφή συν-εκμετάλλευσης. Δεν είναι όμως μηχανισμός επίλυσης διαφορών. Είναι αποκλειστικά θεσμός ορθολογικής διαχείρισης πόρων σε αμφισβητούμενες περιοχές.
Συνυφαίνεται απόλυτα με τη νέα σχέση που η ελληνική κυβέρνηση -μαζί ίσως με την τουρκική κυβέρνηση- επιθυμεί να χαράξει μεταξύ μας. Και τι καλύτερος χώρος και χρόνος να τεθεί μια τέτοια πρόταση από την επερχόμενη συνάντηση των κ Παπανδρέου – Ερντογάν σε λίγες μέρες στην Αθήνα. Είναι μια χρυσή ευκαιρία και μαζί μια μείζονα πρόκληση αναπτυξιακής χειραφέτησης και για τις δύο χώρες.
* Ο κ. Πετρολέκας είναι οικονομολόγος
http://www.ekathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_18/04/2010_397976
.