Πρόσφατα σχέδια του Amazon, να ενισχύσει την παρουσία του στην αγορά του Καναδά με την εγκατάσταση στη χώρα αυτή μιας κεντρικής αποθήκης διανομής βιβλίων, συνάντησαν τη αποφασιστική αντίδραση κυβερνητικών κύκλων και πολιτών του Καναδά, οι οποίοι ανησυχούν για την τύχη της εθνικής και της πολιτισμικής ταυτότητας της χώρας τους, ενώ αισθάνονται την ανάγκη να αντιδράσουν στην πολιτιστική επικυριαρχία του ισχυρού γείτονά τους. Ειδικότερα, ζητήθηκε από την ομόσπονδη κυβέρνηση στην Οττάβα να επέμβει και να εφαρμόσει αποτελεσματικά νομικές ρυθμίσεις που αποβλέπουν στην προστασία της πολιτισμικής οντότητας του Καναδά. Το πρόβλημα αποτέλεσε αφορμή για ευρύτατη συζήτηση πάνω στην αβεβαιότητα που αισθάνονται οι Καναδοί σχετικά με την πολιτισμική και εθνική τους ταυτότητα και οδήγησε σε κριτική της παραδοσιακής πολιτικής του Καναδά να υποστηρίζει χωρίς όρους το ελεύθερο εμπόριο. Τελικά, σε πείσμα των παγιωμένων αντιλήψεων και πολιτικών, ο τύπος του Καναδά έθεσε το ερώτημα: «Είναι πράγματι επωφελής για τον Καναδά η δραστηριότητα του Amazon;». Απόψεις πρωτοφανείς για την καναδική πραγματικότητα άρχισαν να γράφονται, όπως π.χ. αυτή του προέδρου της Ομοσπονδίας των βιβλιοπωλείων του Καναδά: «Η δραστηριότητα του Amazon θέτει σε κίνδυνο τα θεμέλια των κοινωνιών μας και των τοπικών παραδόσεων στη χώρα μας», ή η αντίληψη ότι «τα μικρά τοπικά βιβλιοπωλεία προάγουν τη λογοτεχνική παραγωγή και ενισχύουν την τοπικότητα». Φαίνεται μάλιστα ότι ο Καναδάς διαθέτει νομοθεσία για την προστασία της ταυτότητας στα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, τέτοια που η παρουσία του Amazon συναντά νομικούς περιορισμούς.
Ομολογώ ότι δεν έχω σαφή αντίληψη της ταυτότητας του Καναδά, τον οποίο μπορώ μόνο να χαρακτηρίσω ως χώρα που βρίσκεται βόρεια των ΗΠΑ. Δεν έχω παράσταση και συνείδηση του τι σημαίνει να είναι κανείς Καναδός και μόνο σε συνάρτηση με την μητροπολιτική Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία και τις γειτονικές ΗΠΑ μπορώ να σχηματίσω κάποια αντίληψη για την ταυτότητα της χώρας αυτής. Μιας χώρας, η οποία διαθέτει το μακρύτερο μη στρατιωτικά φυλασσόμενο σύνορο του κόσμου, ενώ εξαρτάται απολύτως από τις εμπορικές συμφωνίες που από ετών έχει συνάψει με τις ΗΠΑ. Μου φαίνεται δύσκολο να ξεχωρίσω οποιαδήποτε προσπάθεια να συγκροτήσω μία εικόνα για τον Καναδά με τις γενικές γνώσεις που έχω για την χώρα αυτή, χωρίς να λάβω υπ΄ όψη την καθοριστική γειτνίασή της με τις ΗΠΑ. Απ΄ ό,τι μάλιστα διαβάζω, οι επισκέψεις στις ΗΠΑ που αντιστοιχούν ετήσια στα 33 εκατομμύρια των Καναδών ανέρχονται σε 100 εκατομμύρια. Αλλά και 9 στους 10 Καναδούς κατοικούν σε μια ζώνη πλάτους 160 χιλιομέτρων που ορίζεται νότια από το σύνορο με τις ΗΠΑ.
Σαν μια πρώτη αντίδραση, θα μπορούσε κανείς να πει ότι το πρόβλημα δημιουργήθηκε από υπερβολές συντηρητικών κύκλων του Καναδά. Ωστόσο, κατά τη γνώμη μας, και παρά τη σύντομη σχετικά ιστορία και το πρόσφατο της δημιουργίας της καναδικής εθνικής συνείδησης, το πρόβλημα υπάρχει και μας αφορά όλους. Οι ΗΠΑ αποτελούν μία πολιτισμική υπερδύναμη και με την πανίσχυρη βιομηχανία πολιτισμού την οποία διαθέτουν, καθορίζουν τις πολιτισμικές αξίες και συρμούς σε μεγάλο τμήμα του πλανήτη. Πρόκειται για μια μηχανή παραγωγής και διάδοσης πολιτισμού που υποστηρίζεται από συνεργατική βάση οικονομίας και πολιτικής και στηρίζεται αποτελεσματικά από άριστα οργανωμένες κρατικές υπηρεσίες και επιτυχείς επιχειρηματικούς σχηματισμούς. Πρόκειται για τη διαβόητη βιομηχανία του πολιτισμού, η οποία και αποτελεί συντελεστή και πραγμάτωση της παγκόσμιας κυριαρχίας. Πρόκειται για μια μορφή οικουμενικότητας, η οποία όμως δεν χαρακτηρίζεται αξιακά, αλλά βασίζεται και επιδιώκει πολιτικές και γεωστρατηγικές σκοπιμότητες.
Αν, λοιπόν, μία χώρα, όπως ο Καναδάς, αντιδρά στην επιρροή της βιομηχανίας του πολιτισμού, τί θα έπρεπε να υποθέσουμε ότι οφείλουμε εμείς να πράξουμε κατ’ αναλογία; Και η αναλογία είναι ενοχλητικά καταπιεστική αν συνειδητοποιήσουμε ότι κι εμείς με πολλούς τρόπους – που αποσιωπούμε και θέλουμε να αγνοούμε – είμαστε μια πολιτιστική υπερδύναμη που βρίσκεται αντιμέτωπη με τη βιομηχανία του πολιτισμού, ώστε «να απειλούνται τα θεμέλια της κοινωνίας μας και των τοπικών παραδόσεών μας».
3 comments
Όταν τόσα χρόνια η πολιτεία προσπαθεί να φτιάξει πολίτες που δεν ξέρουν τίποτα και συνεπώς δεν αντιδρούν σε τίποτα, ποιος περιμένουμε να αντιδράσει. Εδώ δεν αντιδράσαμε τόσα χρόνια που προσβάλλεται βάναυσα η αισθητική που μας κληρονόμησε ο πολιτισμός μας. Όταν κατασκευάστηκε εκείνο το αίσχος που λέγεται Πλατεία Ομονοίας ποιος αντέδρασε; Βέβαια για να είμαι έντιμη θα πρέπει να πω ότι ακούστηκαν μερικές φωνές, αλλά το θέμα δεν προχώρησε. Θα τολμούσα να πάω και λίγο πιο πέρα. Το πολυαναμενόμενο Μουσείο της Ακροπόλεως τελικά συνάδει με τον χώρο και αυτό που συμβολίζει; Η αντίδραση νομίζω ότι είναι χαρακτηριστικό ανθρώπων που σέβονται αξίες εμείς όμως, αντίθετα, τόσα χρόνια αφήσαμε να μας αφαιρέσουν όλα τα δικαιώματά μας και τρέχουμε πίσω από τον κάθε ανεπαρκή για να μας δίνει ψίχουλα. Η μόνη λεβεντιά που έχει μείνει πια σε αυτόν τον λαό είναι εάν θα καπνίσει ή όχι σε χώρους που απαγορεύεται.
Στην Ελλάδα η έννοια πολιτισμός έχει τα τελευταία χρόνια παρεξηγηθεί με την λεγόμενη
SHOW-BIZ και έχει παραμεληθεί αρκετά η διδασκαλία και διάδοση της Ιστορίας και της
κλασικής γραμματείας μέσα από τα σχολεία και τα ΜΜΕ.
Το αποτέλεσμα είναι ο απλός πολίτης όχι μόνο να μην έχει συναίσθηση του πολιτισμού του,
μα και να έχει ισχυρές τάσεις ξενομανίας που τον οδηγούν σε τελείως λανθασμένες επιλογές
στη καταναλωτική και πολιτική του συμπεριφορά (άκριτη αποδοχή των ξένων πολιτιστικών δομών).
Νεκτάριος Κατσιλιώτης
Ιστορικός-Εκδότης
Ακούστε. Το άρθρο έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον γιατί πράγματι εντοπίζει ένα πρόβλημα. Υπαρκτό. Φλέγον. Ολες οι διαπιστώσεις του είναι ορθές και τις προσυπογράφω. Κι εγώ αγνοώ περί Καναδά, αγνοώ και πολλά ακόμη, αλλά ξέρω ότι και σε άλλες χώρες γίνεται και συζήτηση και ενέργειες για την προστασία της εθνικής ταυτότητας. Εν’ ολίγοις συμφωνώ απολύτως με την διαπίστωση και διατύπωση του προβλήματος όπως την θέτει ο κ. Μαυρίδης. Συμφωνώ επίσης με το ότι όντως απειλούμεθα από την πολιτιστική κυριαρχία της Αμερικής με όλες τις προεκτάσεις περί γεωστρατηγικών σκοπιμοτήτων που σημειώνονται στην παρέμβαση του.
Εκεί που νοιώθω λίγο να τα χαλάμε, δεν είναι τόσο σ’ αυτά που σημειώνονται όσο σ’ αυτά που – χωρίς ευθύνη του κ. Μαυρίδη – μπορούν να υπονοηθούν ως τρόποι αντίδρασης στο πρόβλημα. Δεν ξέρω αν η καναδική αντίδραση προέρχεται από συντηρητικούς κύκλους – κι εμένα όντως έτσι μου φάνηκε στην αρχή – αλλά υποθέτω ότι μπορούμε να εξετάσουμε το ζήτημα πριν φορέσουμε τα καπέλα μας.
Κι έτσι σπεύδω να σημειώσω ότι οι γκρίνιες που θα ακολουθήσουν δεν αποτελούν αντίδραση σε όσα είπε ο κ. Μαυρίδης. Αντιθέτως τον συγχαίρω που θέτει ένα ζήτημα τόσο πραγματικό και τόσο πρόσφορο για παραγωγική συζήτηση. Καλώς τα γράφει ο κ. Μαυρίδης. Αντιδρώ μόνο όσο σε ό,τι θα μπορούσε να δείχνει κακή ανάγνωσή τους.
Εξηγούμαι: Να αντιδράσουμε λοιπόν. Προφανώς και πρέπει. Ας ρίξουμε μερικές σκόρπιες, αταξινόμητες ιδέες και ενδεχομένως μετά να προσπαθήσουμε να τις ιεραρχήσουμε:
– Να σχεδιάσουμε και να αποκτήσουμε ένα δημοτικό σχολείο που να αφήνει βάσιμες ελπίδες ότι τα παιδιά μας κατά τα 11 – 12 χρόνια τους θα μπορούν να διαβάζουν.
– Να σχεδιάσουμε και να αποκτήσουμε μιά δευτεροβάθμια εκπαίδευση που να ετοιμάζει τους μαθητές να σκέπτονται. Ενίοτε μάλιστα να μην τους αφήνει τελείως ευνουχισμένους από τον τρόπο ζωής με τον οποίο περνούν την εφηβεία τους – ναί μιλώ για την παραπαιδεία.
Αλλά είπαμε! Οι ιδέες να είναι αταξινόμητες. Λοιπόν συνεχίζουμε:
– Να μετατρέψουμε την Net αποκλειστικά σε εκπαιδευτικό κανάλι.
– Να συγχωνεύσουμε το υπουργείο Πολιτισμού με το υπουργείο Παιδείας (και όχι με το τουρισμού – για όνομα του θεού, τι να πρωτοπώ τώρα…)
– Να ανασχεδιαστούν οι χορηγίες του υπουργείου Πολιτισμού σε ολιγότερες και περισσότερο συνδεδεμένες με το αναλυτικό πρόγραμμα εκπαίδευσης.
– Να πάψει η δασκάλα του παιδιού μου να έχει βαριεστημένο ύφος.
– Να διανέμουμε τα σχολικά βιβλία κατά προτίμηση πριν τα Χριστούγεννα.
– Να παρακαλέσουμε τους φοιτητές να σταματήσουν να καρπαζώνουν πανεπιστημιακούς καθηγητές.
– Να σταματήσουν οι πανεπιστημιακοί καθηγητές να κάνουν (σα χεσμένοι μετα συγχωρήσεως) εξετάσεις όταν το 6μηνο έχει χαθεί από “κατάληψη”.
– Να πάψουμε να ιδρύουμε από ένα πανεπιστήμιο δίπλα σε κάθε ψησταριά.
– Να μαζέψουμε τις κουράδες (μετα συγχωρήσεως) δίπλα από το άγαλμα του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες. Εντάξει, το βράδι δεν φαίνονται, γιατί είναι καμμένες οι λάμπες.
– Και, …εεεε…. βοηθήστε με λίγο…. α ναί! Να βάλουμε περιορισμούς στη δραστηριότητα του Amazon.
Φιλικά,
Γιάννης Μικρός