Το του Στεφανόπουλου “άξαφνο” ερώτημα….

του Χάρη Φεραίου*

Μνήμη Κωστή Στεφανόπουλου

Ξαφνιάστηκαν οι πάντες!  Και οι πολιτικοί παρατηρητές και οι πολιτικοί αναλυτές και βεβαίως οι πολιτικοί οι σκέτοι. Και κανένα κανάλι δεν το πρόβαλε, (εκτός από τη ΝΕΤ). Και καμιά εφημερίδα πλην μιας δεν το ‘γραψε. Όμως σχόλιο ουδέν και από πουθενά δεν αποτολμήθηκε. Γιατί βεβαίως η από τού γυαλιού του ΡΙΚ αμήχανη σ’ αυτό αναφορά, ως ερμηνεία επί ψυχογραφικού μάλιστα επιπέδου, από περιώνυμο «εκλεκτό» ανάμεσα στους εκλεκτούς δημοσιογράφους μας, θνητής φλυαρίας άθυρμα υπήρξε μόνο.

Πρόκειται βεβαίως για το σημαντικότερο κατά την άποψη τού γράφοντος γεγονός τής εδώ παρουσίας τού Προέδρου. Και πρόκειται για τον λόγο που ως φωνή τού Έθνους ήχησε δια στόματος τού Κωστή Στεφανόπουλου, από τις κεντρικές φυλακές τής Λευκωσίας, μέσα στον χώρο τής βλοσυρής αγχόνης, εκείνης η οποία τροφοδότησε τα παρακείμενα φυλακισμένα μνήματα με τα ιερά σώματα ηρώων, την Ελληνική Ιστορία με νέα παρακαταθήκη, και τον φορέα τής ίδιας τής αγχόνης με ντροπή. Και ο λόγος τού, ένθεν κακείθεν τού Αιγαίου, σπάνιου αυτού πολιτικού και ηθικού ανδρός, ήταν απλός και γι’ αυτό κρυσταλλίνως διαυγής: «Γιατί η Βρετανία δεν απολογήθηκε ακόμη προς τα θύματα της;»…

Το ερώτημα τού Κωστή Στεφανόπουλου, ενοχή μας απωθημένη για 38 χρόνια στον χώρο τού υποσυνείδητου, οδηγεί κατ’ ευθείαν στο κέντρο τού προβλήματος αυτού τού τόπου, από το μοιραίο έτος 1960 και εντεύθεν. Τι είναι που θα αναγκάσει αλήθεια τους Βρεττανούς να απολογηθούν; Αισθάνθηκαν ποτέ εκείνοι, από το 1960 και εντεύθεν, ότι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα αυτού τού τόπου, που πρώτα φρόντισαν να τον ρημάξουν, και όπου οι ίδιοι αποφάσισαν μετά να παραμείνουν διαβιούντες εν εκτάσει, (και παραθερίζοντες και διαχειμάζοντες) αλλού ως κυρίαρχοι ιδιοκτήτες «βάσεων», και αλλού ως κυριαρχούντες «φίλοι», ότι κάτι τους εξανάγκαζε, αν θα είχαν τη δυνατότητα φιλικά να διαβιούν, να κάνουν πρώτα έστω υποτυπωδώς την «απολογία» αυτή;

Τριάντα οχτώ χρόνια συναπτά, απωθούσαμε στο υποσυνείδητο το ερώτημα, που τώρα απλώς μάς το απεκάλυψε ένας ακέραιος Έλληνας, που είναι σήμερα Πρόεδρος τής Ελληνικής Δημοκρατίας. Αλλά όπως το έχει διδάξει η αναλυτική ψυχολογία τού Κάρλ Γιούγκ, «επιθυμία απωθημένη στο υποσυνείδητο μετατρέπεται σε νεύρωση»! Ό,τι παθογόνο δηλ. μαστίζει ακολούθως την ανθρώπινη ψυχή. Και η νεύρωση έκανε ήδη τη νοσηρή της παρουσία δια στόματος Δημήτρη Χριστόφια, ο οποίος δεν ασχολείται αν οι Βρετανοί θα απολογηθούν στους ήρωες τής ΕΟΚΑ, αλλά στεντoρείως απαιτεί, οι αγωνιστές εκείνοι να απολογηθούν σ’ εκείνον και στους περί αυτόν. Φυσικό άλλωστε σύμπτωμα, μια και η νωχέλειά μας παρήγαγε αίφνης και την άλλη νεύρωση, που δια γραφίδος τώρα, του νυν λέκτορα (και καθηγητή οσονούπω) στο παρ’ ημίν νεοϊδρυθέν (δικοινοτικό υπό εχεμύθεια…) Πανεπιστήμιο Κύπρου, κ. Καίσαρα Μαυράτσα, που ερμηνεύει την ύπαρξη τών ηρώων εκείνων, ως οφειλόμενη στο γεγονός ότι προέρχονται από ιδεολογία που παράγει δολοφόνους! Διότι όπως σαφώς το διαπιστώνει (δι’ αρνητικού βεβαίως λόγου) η κοινωνιολογική σοφία του, «…Μια ιδεολογία που δύσκολα παράγει δολοφόνους, εξίσου δύσκολα παράγει και ήρωες». (Έτσι ακριβώς, στη σελίδα 18 τού βιβλίου του: «Όψεις τού Ελληνικού Εθνικισμού στην Κύπρο», με γράμματα ελληνικά, ευκρινή και ευανάγνωστα…).

Παρανυχίδες τάχα; Συμπτώματα λέει ο γράφων ενός λαού, που δεν έχει διερωτηθεί ακόμα, ποιανού την επιθυμία ικανοποιούσε, όταν νικηφόρος πια μετά τον ένοπλο αγώνα του, που με τόση περηφάνια τροφοδότησε τα στήθη του, ανεχόταν να εξοριστεί την επόμενη από τον τόπο του ο Αρχηγός εκείνου τού Αγώνα. Ενός λαού που δεν διερωτήθηκε ακόμα πώς, με διαφορά μιας μόνο νύχτας, ενώ ήταν μοναδικό παράδειγμα λαού, που ενώ δεν καταδυναστευόταν, δεν δυστυχούσε, δεν επένετο, επαναστάτησε εντούτοις εναντίον τού Άγγλου κυρίαρχου, από περηφάνια και μόνο, δημιούργησε επίσης έπος εκ του μη όντος, χωρίς τέτοιες προϋποθέσεις, και εναντίον πάσης «ερμηνείας», παρόλα αυτά, δημιούργησε άλλη αποκλειστικότητα μετά τη νύχτα εκείνη: Ότι έγινε μοναδικό παράδειγμα λαού, που δεν επαναστάτησε στις ταπεινωτικές γι’ αυτόν επιθυμίες (εξορίας τού Αρχηγού του) τών πρώην (και τώρα πια μέχρι ταπείνωσης ηττημένων) κυριάρχων του.

Τα ερωτήματα αυτά, που οι πολιτικοί μας διανοητές πιστεύουν πως τα εξουδετερώνουν αγνοώντας τα, αφύπνισε το άξαφνο ερώτημα τού Κωστή Στεφανόπουλου. Ίσως όμως ο Πρόεδρος τής Ελληνικής Δημοκρατίας κατανοήσει το ξάφνιασμα από το ερώτημα του, και συνάμα κατανοήσει και την απάντηση σ’ αυτό, όταν μετά το περιδιάβασμά του ανά την Κύπρο, και ενώ θα έχει βρει και θα έχει στεφανώσει πλήθος, μνημεία ηρώων εκείνου τού έπους, θα διαπιστώσει ότι δεν έχει βρει στο δρόμο του, ούτε ένα μνημείο ανδρείας η κλέους για τον Αρχηγό εκείνου τού έπους.

Χάρης Φεραίος. Διδάκτωρ του ΕΜΠ

Σημείωση: Το κείμενο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στις 26/6/1998.