Από τις εκδόσεις «Έννοια» κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του Δρ. Γεωργίου Νεκταρίου Λόη με θέμα: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ». Πρόκειται για μία μελέτη μοναδική στην ελληνική βιβλιογραφία και όχι μόνο. Η μελέτη βασίζεται στην αυστηρή χρονολογική σειρά των γεγονότων, από της εμφανίσεως των Σέρβων στα Βαλκάνια έως σήμερα. Χωρίζεται σε δύο εκτενή μέρη, την Πολιτική (με 12 κεφάλαια) και την Εκκλησιαστική (με 11 κεφάλαια) Ιστορία των Σέρβων και 800 πυκνογραμμένες σελίδες. Ακολούθως, υπάρχει πλούσιο Παράρτημα, το οποίο αποτελείται από διάφορους καταλόγους, επίσημα μεσαιωνικά έγγραφα, σπάνιο φωτογραφικό υλικό από μεσαιωνικές μονές, ναούς και χάρτες διαφόρων περιόδων. Ολοκληρώνεται με την βιβλιογραφία, η οποία ξεπερνά τα χίλια (1000) συγγράμματα και το ευρετήριο.
Στην μελέτη του Γ. Ν. Λόη διαπιστώνει ο αναγνώστης αυτό που αναφέρει και η εισαγωγή του Βιβλίου ότι τα διαδραματιζόμενα γεγονότα, πολιτικά ή εκκλησιαστικά, είναι, πολλές φορές, αλληλοεξαρτούμενα ή ταυτίζονται. Τα πρόσωπα που ενεργούν προς όφελος της Πολιτείας ή της Εκκλησίας εκατέρωθεν διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο και ταυτόχρονα ενεργούν τόσο στην εθνική όσο και στην εκκλησιαστική συνέχεια του σερβικού λαού. Πολιτικοί ή εκκλησιαστικοί ηγέτες προάγουν από την θέση τους και τους δύο αυτούς κορυφαίους θεσμούς. Κράτος και Εκκλησία βρίσκονται σε στενή συνεργασία. Στον αντίποδα αυτών των καλών σχέσεων είναι η περίοδος του κομμουνισμού. Σε ιδιαίτερα εκτενή διαστήματα η προαγωγή της εθνικής ταυτότητας και της ίδιας της πολιτείας, ταυτίζεται με την προαγωγή της θρησκευτικότητας και της Εκκλησίας. Η θρησκευτική αυτοσυνειδησία είναι σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο στην συνείδηση του σερβικού λαού. Η Ορθοδοξία διαδραματίζει ανά τους αιώνες καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη και συνέχεια του λαού, αλλά και της ίδιας της Πολιτείας.
Στην συνέχεια δημοσιεύουμε αυτούσιο το Προλογικό Σημείωμα του καθηγητή κ. Αθανάσιου Αγγελόπουλου και το Επίμετρο του καθηγητή κ. Χρήστου Τερέζη.
Ευχόμαστε καλοτάξιδο!
Προλογικό Σημείωμα
Το συγγραφικό έργο του Γεωργίου Νεκταρίου Λόη «Ιστορία της Σερβίας. Πολιτική και Εκκλησιαστική», είναι προϊόν πρωτογενές πολλού μόχθου και χρόνου, ανύστακτης και επίπονης έρευνας σε βάθος και δαπάνης «ου σμικράς». Η σύλληψη στην σύνθεση και στην διασύνδεση πολιτικής και εκκλησιαστικής ιστορίας του Λαού των Σέρβων, αρχοντικών παραδοσιακών και δημοκρατικών φρονημάτων και βαθέων χριστιανικών ορθοδόξων πιστευμάτων Λαού, συγκροτεί την πρωτοτυπία του έργου. Έχουμε στην βιβλιογραφία πολλά συγγράμματα σχετικά. Αυτά όμως ασχολούνται είτε μόνο με την πολιτική, είτε μόνο με την εκκλησιαστική ιστορία. Από όλα όμως λείπει η σύνθεση και ο συνδυασμός συγχρόνως και των δύο θεσμών της Πολιτείας και της Εκκλησίας. Αυτό το βασικό κενό καλύπτει πρωτοτύπως το παρόν έργο. Δεν υπερβάλλει ο συγγραφέας όταν στον Πρόλογό του γράφει ότι «… κανένα βιβλίο αυτού του μεγέθους δεν έχει τις συγκεκριμένες ενότητες… δεν έχει τις συγκεκριμένες βιβλιογραφικές πηγές.»
Διεξελθών με πολλή προσοχή σελίδα προς σελίδα, το όλο έργο, όχι άπαξ αλλά και πολλάκις, τελικά εκπλήσσομαι πολύ ευχάριστα για το συγγραφικό και ερευνητικό αυτό κατόρθωμα, όντως. Σε δύο μέρη, το πολιτικό – ιστορικό αφ’ ενός και το εκκλησιαστικό – ιστορικό αφ’ ετέρου, σε κεφάλαια 12 το πρώτο και σε κεφάλαια 11 το δεύτερο, αναδιπλώνεται, γλαφυρά ελληνικά, σε κάθε προβληματίζουσα λεπτομέρεια η όλη θεσμοθεσία της σύνολης βιωτής διαχρονικά του προοδευτικού αλλά και μαρτυρικού αυτού Λαού, του Σερβοορθοδόξου προσώπου.
Στο πλούσιο Παράρτημα, με: α. τους φωτογραφικούς – προσωπογραφικούς καταλόγους ιστορικών προσώπων και θεσμικών συμβόλων· β. τα επίσημα αντιπροσωπευτικά έγγραφα· γ. τα φωτογραφικά τεκμήρια Ιερών Ορθοδόξων Τόπων Λατρείας (Μονών και Ναών) και καταφυγίων πνεύματος και τέχνης και απαντοχή ψυχών και σωμάτων του Σερβικού Γένους· και δ. τα τοπογραφικά χαρτογραφικά του όλου γεγονότος των Σερβοορθοδόξων διαχρονικά, ο ερευνητής και αναγνώστης εισάγεται και ξεναγείται αυθεντικά στο όλο οικοδόμημα της πολιτικής και πνευματικής ιστορίας του Λαού αυτού απ’ αρχής έως σήμερα στην ιστορική Χερσόνησο του Αίμου, το Ανατολικό Ιλλυρικό, τα «οθωμανικά Βαλκάνια» και την σημερινή Νοτιοανατολική Ευρώπη· σε άμεση, πάντοτε φιλική και παραγωγική γενικά, γειτνίαση με το Ελληνορθόδοξο Γένος στην Ελληνική Χερσόνησο, της σημερινής Ελλάδος.
Εύχομαι οι νέοι Πανεπιστημιακοί φοιτητές και άλλοι της ιστορίας Πολιτικής και Εκκλησιαστικής, αλλά και οι εν γένει φιλίστορες, αλλά και οι ειδικοί του Πολιτισμού, της Πολιτικής, της Διπλωματίας και του Επιχειρείν να προσέξουν το έργο αυτό· κάτι, σίγουρα θα διδαχθούν και κάτι θα εμπνευσθούν απ’ αυτό για το έργο τους.
Και μία τελευταία δίκαια κρίση. Μόνο ένας διανοούμενος, όπως ο Γ. Ν. Λόης, θα μπορούσε να φέρει σε πέρας, με πολύ ερευνητικό πάθος, το έργο αυτό. Γιατί; Διότι – έτσι κλείνοντας τον Πρόλογό του και εδώ είναι όλη η πεμπτουσία του έργου του – «Η Σερβία είναι η χώρα που αγάπησα και που με αγάπησε και αυτή».
Φίλτατε κ. Λόη, σεμνύνομαι, ως ταπεινός διδάσκαλός σου, για Σένα.
Αθανάσιος Αγγελόπουλος
Δρ. Θεολογικής Σχολής Βελιγραδίου
Καθηγητής Εκκλησιαστικής Ιστορίας
Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Επίμετρο
Περατώνοντας την μελέτη του εκτενούς και επιστημονικά δομημένου πονήματος του Γεωργίου Νεκταρίου Λόη με τίτλο «Ιστορία της Σερβίας. Πολιτική και Εκκλησιαστική», βρίσκομαι στην άνετη θέση να υποστηρίξω ότι ήλθα σε επικοινωνία με ένα κείμενο πολλαπλών προεκτάσεων – αναγνώσεων. Η εν λόγω μονογραφία, παρά το ότι ανήκει στον επιστημονικό κλάδο της Ιστορίας, προσφέρει εξειδικευμένες και συνθετικές δυνατότητες για πολιτικό στοχασμό και για την εξέταση του τρόπου με τον οποίο τα θρησκευτικά και τα θεολογικά ζητήματα επηρεάζουν την διαμόρφωση του ιστορικού γίγνεσθαι. Πρόκειται για ένα έργο το οποίο επιμένει ιδιαίτερα στην επισήμανση της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας των πρωταγωνιστών, είτε των ατομικών είτε των συλλογικών, οι οποίες με τη δράση τους συγκρότησαν την ιδιομορφία μιας εκτενούς γεωπολιτικής και με ιδιαίτερο εθιμικό τρόπο οργάνωσης του βίου της περιοχής. Υπό την έννοια αυτή, το εγχείρημα του Γεωργίου Νεκταρίου Λόη παρέχει ευρύτατες πολιτιστικές προεκτάσεις, καθότι περιγράφει αναλυτικά και εξετάζει κριτικά μία διαδρομή αιώνων, η οποία συγκρότησε την εθνική συνείδηση και το πνευματικό ιδιόλεκτο μίας φυλετικά ομοιογενούς συλλογικότητας στην απόπειρά της να αποκτήσει συνείδηση του εαυτού της. Και εκφέρουμε λόγο για μια συνείδηση, η οποία ήλθε σε διαλεκτική αναμέτρηση με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα ποικίλων εποχών, η υφή της οποίας πολλάκις ήταν εξοντωτική. Ο Σερβικός Λαός παρουσιάζεται να διεκδικεί με κάθε τρόπο την αυτογνωσία του, εγχείρημα το οποίο συνάντησε προβλεπτές και απρόβλεπτες καταστάσεις, θριάμβους και αποκαρδιώσεις.
Ως Θεολόγος, έχω να σημειώσω ότι το ενδιαφέρον μου για την πραγματεία αυτή ερεθίστηκε κυρίως από το ότι συνάντησα το πώς η Θεολογική Δογματική Διδασκαλία εκφράστηκε μέσα από μία περιπετειώδη και αρχοντική στην αντοχή της εκκλησιαστική πολιτεία. Η μελέτη της Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Σερβικού Λαού έχει αποτελέσει πλέον στην συνείδησή μου ζωντανή έκφραση του τρόπου διά του οποίου η Θεολογική διδασκαλία δεν παραμένει απλώς μία διανοητική κατασκευή. Είναι τρόπος ζωής ικανός να επενδύσει με ουσιαστικές νοηματοδοτήσεις τα ιστορικά γεγονότα. Δηλαδή είναι ένας δυναμικός πνευματικός παλμός, ο οποίος συγκροτεί γεγονότα.
Η τελική εκτίμησή μου είναι ότι το επιστημονικό εγχείρημα του Γεωργίου Νεκταρίου Λόη ανοίγει διαδρομές για ενίσχυση ποικίλων επιστημονικών κλάδων, όπως για παράδειγμα της Εθνολογίας και της Κοινωνιολογίας. Ο συντάκτης της μελέτης φωτίζει τα γεγονότα και μας παρέχει την δυνατότητα να αφουγκραστούμε τις θεωρητικές ανησυχίες μας με βάση την αντικειμενικότητα που εξασφαλίζει η ενδελεχής ανάγνωση των απτών γεγονότων και των προσώπων εκείνων που τα έφεραν στο ιστορικό προσκήνιο. Και βεβαίως δεν πρέπει να παραλείψουμε το ότι στην πρωτότυπη αυτή πραγματεία συνδέεται σε κάθε περίπτωση στενά το γεγονός με την ηθογραφία των ανθρώπων που το προκάλεσαν, με συνέπεια να αποκτούμε δια της ανάγνωσής της μία εκ βαθέων αίσθηση του τι σημαίνει ιστορικός πρωταγωνιστής.
Χρήστος Τερέζης
Καθηγητής Φιλοσοφίας, τ. Κοσμήτορας
Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών
Επιστημών Πανεπιστημίου Πατρών
Παρουσίαση του βιβλίου στις 19 Φεβρουαρίου 2017
