Γράφει ο Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων
Η Ελληνική Επανάσταση δεν είναι γνήσιο τέκνο της Γαλλικής, όπως ισχυρίζεται το σχολικό βιβλίο της Γ ΄Γυμνασίου. Το κλασσικό κείμενο, το οποίο δίνει σαφή απάντηση ως προς την επίδραση του Δυτικού Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως στον Ελληνισμό, είναι η ακόλουθη συνομιλία του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη με το Άγγλο Ναύαρχο Χάμιλτον:
« Η επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ’ όσαις γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον της διοικήσεώς των είναι εμφύλιοςπ όλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήτον ο πλέον δίκαιος, ήτον έθνος με άλλο έθνος, ήτον με ένα λαόν όπου ποτέ δεν ηθέλησε να αναγνωρισθή ως τοιούτος, ούτε να ορκισθή παρά μόνον ό,τι έκαμνεν η βία. Ούτε ο Σουλτάνος ηθέλησε να θεωρήσει τον Ελληνικόν λαόν ως λαόν, αλλ΄ ως σκλάβους. Μίαν φοράν όταν επήραμεν το Ναύπλιον ήλθε ο Άμιλτον να με ιδή. Μου είπε ότι πρέπει οι Έλληνες να ζητήσουν συμβιβασμόν, και η Αγγλία να μεσιτεύση. Εγώ τού αποκρίθηκα, ότι αυτό δεν γίνεται ποτέ, ελευθερία ή θάνατος. Εμείς Καπετάν Άμιλτον ποτέ συμβιβασμόν δεν εκάμαμεν με τους Τούρκους. Άλλους έκοψε, άλλους σκλάβωσε με το σπαθί και άλλοι, καθώς εμείς, εζούσαμεν ελεύθεροι από γεννεά εις γεννεά. Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε. Η φρουρά του είχε παντοτεινό πόλεμον με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήτον πάντοτε ανυπότακτα. – Με είπε, ποία είναι η βασιλική φρουρά του, ποία είναι τα φρούρια.- Η φρουρά του Βασιλέως μας είναι οι λεγόμενοι Κλέφται, τα φρούρια η Μάνη και το Σούλι και τα βουνά. Έτζι δεν με ωμίλησε πλέον».
Ο Θ. Κολοκοτρώνης, λοιπόν, ένας εκ των πρωτεργατών της Ελληνικής Επαναστάσεως, αποσαφηνίζει ότι το 1821 δεν έχει ιδεολογική σχέση με τη Γαλλική Επανάσταση. Οι Έλληνες, δηλώνει ο Γέρος του Μοριά, αγωνίσθηκαν κατά αλλοεθνούς εχθρού, ενώ οι Γάλλοι εξεγέρθηκαν κατά της γαλλικής εξουσίας για κοινωνικούς λόγους. Επί πλέον τα λόγια του Κολοκοτρώνη υπογραμμίζουν και τη σπουδαιότητα της Μεγάλης Ιδέας ως του πνευματικού και πολιτικού προσανατολισμού των Ελλήνων. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος θεωρείται ακόμη (370 χρόνια μετά τη θυσία του) ως ο βασιλεύς των Ελλήνων, οι κλέφτες και οι αρματολοί συνεχίζουν την απροσκύνητη στάση του. Το Έθνος έχει συνείδηση συνέχειας, η απελευθέρωση της Κωνσταντινουπόλεως και των εδαφών της Ρωμανίας/ Βυζαντινής Αυτοκρατορίας είναι το ιδανικό που ξεσηκώνει τους Έλληνες. Οι επισημάνσεις αυτές του Κολοκοτρώνη, αν διδαχθούν στους σημερινούς μαθητές, θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν ότι ναι, μεν, κάποιοι Έλληνες λόγιοι επηρεάσθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, όμως η κυριώτερη κινητήριος δύναμη του 1821 και των προηγηθεισών εξεγέρσεων ήταν η Ελληνορθόδοξη Μεγάλη Ιδέα: «να ξαναφτιάξουμε το Ρωμαίικο».
Θεωρώ υπερβολική και αντεπιστημονική την εξιδανίκευση του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως.. Ίσως θα έπρεπε να εξηγηθεί στους μαθητές ότι ακόμη και οι συμπαθούντες προς τον Δυτικό Διαφωτισμό, όπως ο Αδαμάντιος Κοραής, απογοητεύθηκαν από τη βία, τα εγκλήματα και τις αθεϊστικές τάσεις των Γάλλων επαναστατών. Ο Χιώτης διδάσκαλος του Γένους έγραφε χαρακτηριστικά στον Ολλανδό φίλο του Κεύνο: «Για να σχηματίσετε μια ιδέα περί της καταστάσεώς μου εδώ και τρία χρόνια, σκεφθείτε έναν άνθρωπο ευαίσθητο και λάτρη της ελευθερίας του, μεταφερόμενο ξαφνικά σ’ έναν βάρβαρο κόσμο, στο κέντρο των Καννιβάλων, αγανακτισμένο με το να βλέπει, ότι το έγκλημα και η αμάθεια σηκώνουν αδιάντροπα το κεφάλι τους κάτω από τη σημαία της αθεΐας, ότι η αρετή και τα τάλαντα ξεψυχούν κάτω από το μαχαίρι των δολοφόνων».
Θα ήταν ιστορικά ορθότερη η εκπαίδευση των ελληνοπαίδων αν γνώριζαν από τα σχολικά τους βιβλία ότι ο υπόδουλος Ελληνισμός δεν περίμενε τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό για να ασχοληθεί με τη Φυσική, τα Μαθηματικά, την Αστρονομία και τις άλλες θετικές επιστήμες. Είναι ενδεικτικό ότι, έναν αιώνα πριν από την διάδοση και ακμή του Διαφωτισμού, στα απόκρημνα βουνά της Ευρυτανίας Ορθόδοξοι κληρικοί και άλλοι λόγιοι δίδασκαν προχωρημένες για την εποχή εκείνη γνώσεις Θετικών Επιστημών. Ο καθηγητής Μαθηματικών του Ε.Μ.Π. Ηλίας Ντζιώρας έχει αποδείξει με μελέτες του ότι από τα μέσα του 17ου αιώνος στις σχολές των Αγράφων (Βραγγιανά, Φουρνά, Βράχα κ.α) διδάχθηκαν η Φυσική και τα Μαθηματικά με επίκεντρο της Παιδείας τα μοναστήρια.
Ούτε είναι ιστορικά ορθό να διδάσκουμε στα παιδιά μας ότι οι πρόγονοί μας περίμεναν τη Γαλλική Επανάσταση για να μάθουν τί σημαίνει ξεσηκωμός. Δεκάδες κινήματα Ελλήνων κατά των Οθωμανών δυναστών καταγράφει ο Κωνσταντίνος Σάθας, τα οποία αγνοούνται από τα σχολικά βιβλία. Δεν ήταν μόνο η εξέγερση του Διονυσίου Φιλοσόφου- Σκυλοσόφου το 1601- 1611 και τα Ορλωφικά το 1770, όπως αναφέρεται σε πολλά σχολικά βιβλία παλαιότερα και σύγχρονα. Οι Έλληνες άρχισαν τις επαναστάσεις τους για την ελευθερία αμέσως μετά την Άλωση της Πόλης. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 είναι πνευματικό τέκνο των Νεομαρτύρων και των ελληνορθοδόξων εξεγέρσεων των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας (και Ενετοκρατίας για ορισμένα μέρη του Ελληνισμού). Είναι προσβλητικό να δίδεται η λανθασμένη εντύπωση ότι περιμέναμε τη Γαλλική Επανάσταση και τον Δυτικό Διαφωτισμό για να εξεγερθούμε.
Άρθρο στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, Τετάρτη 8 Μαρτίου 2017
(Διασκευή κειμένου, το οποίο περιλαμβάνεται στον Τόμο των Πρακτικών του Δ΄ Επιστημονικού Συνεδρίου της Ιεράς Συνόδου για το 1821 και κυκλοφορείται από τις εκδόσεις ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ).