Διαγράμματα Voronoi και στρατηγική

Διαγράμματα Voronoi και στρατηγική

Ν. Λυγερός

 

Η μελέτη του Αιγαίου είναι εκ φύσης πολύπλοκη, όχι μόνο διότι η
διπλωματία έχει προβλήματα ανεπάρκειας λόγω έλλειψης γνώσεων στον τομέα
της γεωμετρίας και της τοπολογίας αλλά απλώς επειδή θεωρεί ότι η γλώσσα
της διαπραγμάτευσης είναι ικανή να αντέξει τον ισομορφισμό της
εικόνας. Η μεταφορά δομής δεν είναι μια εύκολη μεθοδολογία ακόμα κι αν η
διαδικασία είναι αυτόματη σε μαθηματικό πλαίσιο.

Το γενικό πρόβλημα είναι ότι ο διπλωμάτης, λόγω των σπουδών του,
δυσκολεύεται να έχει μια σοβαρή κι ανθεκτική εικόνα μιας
πραγματικότητας, η οποία αποτελείται από 3000 νησιά. Δεν είναι
προετοιμασμένος να τα προστατεύσει, διότι στην ουσία δεν γνωρίζει την
δομή τους. Προσπαθεί, βέβαια, να δημιουργήσει ένα μοντέλο του Αιγαίου,
μόνο που αυτό δεν είναι παρά μια προσομοίωση μιας θαλάσσιας ξηράς. Το
στρατηγικό πρόβλημα αυτής της ξηράς, αν όντως υπήρχε, θα ήταν ότι η
δυσκολία της προστασίας της δεν θα ήταν μόνο μεγάλη αλλά αφάνταστη. 

Η οντότητα του Αιγαίου, τοπολογικά, σχετίζεται περισσότερο με το σύνολο
του Cantor παρά με μία εκφυλισμένη μορφή ξηράς. Επιπλέον, δεν μπορεί να
μοντελοποιηθεί μόνο με μερικά μεγάλα νησιά, όπως παρατηρούμε στην
διπλωματία. Άρα, δεν έχουμε ούτε το ανάλογο της Αρμενίας με την ξηρά,
ούτε το ανάλογο της Ιταλίας με την Σικελία. Θέλουμε, δεν θέλουμε, τα
πράγματα είναι πιο πολύπλοκα και μάλιστα για αυτό το λόγο το Αιγαίο
είναι μια από τις πιο ανθεκτικές περιοχές της Ελλάδας. Για να το
κατανοήσουμε αποτελεσματικά υπάρχει ένα εργαλείο που συνδυάζει γεωμετρία
και τοπολογία, είναι τα διαγράμματα Voronoi. Η εφαρμογή τους στο Αιγαίο
μας επιτρέπει να εντοπίσουμε εύκολα τα χαρακτηριστικά στοιχεία των
νησιών μας. Δίχως να εξετάσουμε χωρικά ύδατα, είναι δυνατόν μέσω αυτών
των διαγραμμάτων, να δώσουμε μια αντικειμενική εικόνα των δεξαμενών
έλξης των ελκυστών που αποτελούν τα νησιά του Αιγαίου. Με αυτόν τον
τρόπο δημιουργούμε κυψέλες ικανές να παράγουν όχι μόνο ένα χάρτη με την
παραδοσιακή έννοια αλλά έναν πραγματικό άτλαντα με την έννοια της
θεωρίας ομάδων. 

Αυτή η εικόνα που υπάρχει και δεν έχει ο διπλωμάτης που έχει συνηθίσει
να λειτουργεί με τις λέξεις των συνθηκών και των συμβάσεων, όπου οι
χάρτες είναι de facto μη επίσημοι, δεν μπορεί να τον βοηθήσει, για να
προωθήσει ακόμα και θέματα που θεωρούμε αυτονόητα και αυταπόδεικτα. Στη
διπλωματία, σε ιστορικό πλαίσιο, οι χάρτες διαμόρφωσαν αλήθειες. Κανείς
δεν έχει παίξει με την πραγματικότητα, όλη η πραγματικότητα του χάρτη
ήταν ο σχεδιασμός της διπλωματίας. Άρα κανείς διπλωμάτης δεν
εμπιστεύεται τους χάρτες, διότι ξέρει ποιος τους δημιούργησε και για
ποιο λόγο. Όμως η πραγματικότητα έχει αλλάξει. 

Τώρα πια έχουμε στη διάθεσή μας δορυφορικές εικόνες και η δημιουργία
ενός χάρτη είναι μια αυτόματη διαδικασία. Η τεχνογνωσία για να
κατασκευάσουμε δυναμικούς χάρτες υπάρχει. Είναι πλέον δυνατόν να κάνουμε
ό,τι θέλουμε απλώς πρέπει να ξέρουμε τι θέλουμε. Στη νοητική στρατηγική
το Αιγαίο δεν είναι μία γραμμή Maginot. Έχει αποδείξει, μέσω της
ιστορίας την ικανότητά του να προστατέψει την Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει
όμως ότι υπάρχει αναγκαστικά κάποιος να το προστατέψει. Και αυτό είναι
το πρόβλημα. Ακόμα και η ασπίδα πρέπει να προστατευτεί με την έννοια της
υποστήριξης. Αν το Αιγαίο δέχεται διπλωματικές επιθέσεις δεν είναι
τυχαίο. Και αυτές οι επιθέσεις δεν είναι του ίδιου τύπου που δέχεται η
Θράκη. Αν δεν το συνειδητοποιήσουμε και συνεχίσουμε αυτό το διπλωματικό
παίγνιο δίχως αποτελεσματικά εργαλεία τότε οι επιπτώσεις στο άδικο
παίγνιο, με την έννοια της θεωρίας παιγνίων, θα παρουσιαστούν. Δίχως
στρατηγική, υπάρχει το πλαίσιο της καταστροφής του παίκτη. Και αυτό δεν
θα είναι πρόβλεψη της θεωρίας μόνο αλλά πραγματικότητα. 

http://www.lygeros.org/5795-gr.html

Οι δυναμικοί χάρτες

Ν. Λυγερός

 

Όταν εξετάζουμε παραδοσιακούς χάρες, όλα μας φαίνονται στατικά.
Κοιτάζουμε το πλαίσιο και δεν βλέπουμε το πεδίο δράσης, ενώ ξέρουμε ότι
υπάρχουν παίκτες. Μελετάμε τους χάρτες που γνωρίζουμε και τους
κοιτάζουμε, όπως θέλουμε να τους βλέπουμε. Με άλλα λόγια, οι
παραδοσιακοί χάρτες μας τυφλώνουν, διότι είναι απλώς καθρέφτες που
δημιουργήσαμε εμείς.

Διατηρούμε μέσα μας τα αντανακλαστικά εποχών, όπου οι χάρτες δεν
αντιπροσώπευαν την πραγματικότητα, αλλά ήταν η πραγματικότητα, όπου
σημειώναμε τη θέλησή μας. Κατά συνέπεια, οι παραδοσιακοί χάρτες
παραμένουν δογματικοί, διότι δείχνουν τα δεδομένα που εισάγουμε. Με άλλα
λόγια, δεν είναι μελέτες με την έννοια της επιστήμης με μόνο πολιτικά
τεχνάσματα με τα οποία επιβάλλονται οι δυνατοί. Παραμένει μόνο στους
αδύναμους να εξετάζουν παλαιότερους χάρτες και να θυμούνται νοσταλγικά
το παρελθόν μέσα στο οποίο είχαν ένα ρόλο.

Το άλλο πρόβλημα που εντοπίζουμε με αυτούς τους παραδοσιακούς χάρτες,
είναι η έλλειψη δυναμικών συντελεστών διότι είναι μόνο χωρικοί και
μάλιστα γεωμετρικοί. Η κυριότερη επίπτωση αυτής της ιδιότητας, είναι ότι
δεν υπάρχει χρόνος. Έτσι οι παραδοσιακοί χάρτες έχουν νόημα μόνο για
τις μεγάλες χώρες, ενώ οι μικρές έχουν ίσα ίσα χώρα για να επιβιώσουν
στο περιθώριο. Με την πάροδο του χρόνου σε αυτές τις μικρές χώρες η
στρατηγική είναι όλο και πιο διπλωματική και η διπλωματία είναι όλο και
λιγότερο στρατηγική.

Ένας τρόπος θεωρητικός να αντιμετωπίσουμε αυτή τη προσέγγιση, είναι να
εντάξουμε στοιχεία όχι μόνο γεωστρατηγικής αλλά και τοποστρατηγικής. Η
χρήση του συνδυασμού της γεωμετρίας και της τοπολογίας δημιουργεί ένα
πεδίο δράσης δυναμικό. Καθώς η τοπολογία δεν ασχολείται με τις
αποστάσεις αλλά μελετά τις σχέσεις, είναι ικανή να δει οντότητες που δεν
κοιτάζουμε. Διότι οι σχέσεις παράγουν γραφήματα που μας επιτρέπουν να
λειτουργήσουμε δομικά με τη θεωρία ομάδων. Όμως δίχως να εισχωρήσουμε σε
τεχνικές λεπτομέρειες, μπορούμε να δείξουμε μερικά στοιχεία της νέας
μας προσέγγισης.
Οι δυναμικοί χάρτες επιτρέπουν την ενβύθιση των παραδοσιακών χαρτών
στο χρόνο. Οι δυναμικοί χάρτες ζουν μέσα στον χωροχρόνο και όχι απλά
στον χώρο. Αυτή η ιδιότητα μάς δίνει τη δυνατότητα να μελετήσουμε ακόμα
και μικρές δομές του χώρου. Επιτρέπει επιπλέον να αναδείξουμε την ιδέα
ότι οι μικρές χώρες έχουν και αυτές πρόσβαση στην υψηλή στρατηγική,
αρκεί να έχουν βάθος χρόνου. Διότι γι’ αυτές ο χώρος της αντίστασης
είναι ο χρόνος. Πουθενά αλλού δεν μπορούν να σταθούν δίχως να έχουν
σοβαρές επιπτώσεις. Αυτό σημαίνει ότι οι δυναμικοί χάρτες δεν είναι
μόνον απαραίτητοι για τις μικρές χώρες, αλλά είναι ικανοί να
δημιουργήσουν ένα πεδίο δράσης ακόμα και της διπλωματίας. Διότι δίνει
το χρόνο της διαχείρισης της κρίσης.

Δεν προσπαθούν αυτοί οι χάρτες να προσποιηθούν ότι δεν υπάρχουν
προβλήματα. Αντιθέτως τα αναδεικνύουν για να τα λύσουν. Όπως η
στρατηγική, κάνουν το αδύνατο για το δυνατό. Δεν τους επαρκεί, όπως στη
διπλωματία, να κάνουν το δυνατό για το αδύνατο. Οι δυναμικοί χάρτες
χρησιμοποιούν την τεχνογνωσία των μαθηματικών, όχι για να δημιουργήσουν
πολύπλοκες καταστάσεις, μα για να επιλύσουν περίπλοκα προβλήματα, που
παρουσιάζονται ως ειρηνικές συνθήκες, οι οποίες δεν είναι τίποτε άλλο
από νέα δεδομένα για την προετοιμασία μίας εμπόλεμης κατάστασης. Η
ύπαρξη των μικρών χωρών είναι πολεμολογικής φύσης. Η ειρήνη είναι μία
πολυτέλεια των μεγάλων. Αυτό αναδεικνύουν οι δυναμικοί χάρτες. Ο
προβληματισμός που προκαλούν, είναι η συνειδητοποίηση του ρόλου μας μέσα
στον χρόνο.

http://www.lygeros.org/5794-gr.html

.