του Απόστολου Σαραντίδη*
Δοκίμιο Πολιτικής Φιλοσοφίας
Η σημασία της πολιτικής με την πρωτογενή της σημασία σε όλα τα επίπεδα ζωής του ανθρώπου και κυρίως στην Ελλάδα είναι τεράστια. Ταξιδεύοντας στον ιστορικό χρόνο με άλλους όρους και προϋποθέσεις, η πολιτική ήταν τόσο μπροστά από κάθε άλλη εποχή, μοναδικό φαινόμενο να συγκροτείται ο ελληνικός κόσμος με όρους ελευθερίας και όχι δουλοπαροικίας, δηλαδή φράγκικης φεουδαρχίας.
Από το 1832 μέχρι και σήμερα, ως προτεκτοράτο ξένων δυνάμεων υπό κατοχή, μας επεβλήθη ένα καθεστώς το οποίο είχαμε γνωρίσει μερικές χιλιάδες χρόνια πριν, στο όνομα του δήθεν εξευρωπαϊσμού, της απολυταρχίας του απόλυτα ελέω Θεού μονάρχη και στη συνέχεια αυτού που σήμερα είναι γνωστό ως κοινοβουλευτισμός, πράγματα άγνωστα στην ελληνική ρωμαίικη παράδοση. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, ίσως και ενωρίτερα αρχίζει να γίνεται λόγος στην Πολιτική Επιστήμη για σοβαρή κρίση του κοινοβουλευτισμού, για την υποβάθμιση της Βουλής και τη συγκέντρωση των εξουσιών στα χέρια του παντοκράτορα κομματάρχη Πρωθυπουργού, σε όλον τον ευρωπαϊκό χώρο. Όχι ότι τα πράγματα ήσαν καλύτερα πριν. Γεννήματα όλα του λεγόμενου Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης με όλα τα πολιτικά βλαστήματά τους του Ιστορικού Υλισμού, δεξιού και αριστερού και μιας φαντασιακής θρησκευτικής ειδωλοποιίας. Χαρακτηριστικός ο λόγος εκλιπόντος πρώην Πρωθυπουργού σε παλαιά συνέντευξή του, ότι ήταν ακάματος και τίποτα δεν γίνονταν αν δεν το έλεγε εκείνος, ο οποίος κάθε πρωί τηλεφωνούσε με τη σειρά στους διορισμένους συνταγματικά από τον ίδιον υπουργούς του για να τους πει τι ακριβώς θα κάνουν. Ομιλούμε πλέον για κατάσταση εκλόγιμης απολυταρχικής μοναρχίας.
Διαφορετική σήμερα και στο δυτικό παγκόσμιο επίπεδο, για τον λόγο ότι ζούμε σε μια εποχή όχι ακριβώς αυτής που γεννήθηκε τον 18ο και 19ο αιώνα στη Δύση συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας, που οδηγεί νεωτερικά τα πράγματα στο τέλος της και στη μετάβαση μιας άλλης περιόδου Νέας Εποχήςφάσης της Ιστορίας και που έχει ανατρέψει άρδην ό,τι δημιουργούσε ισορροπία μέσα στα κράτη και άρα συμβιβασμούς οι οποίοι ωφελούσαν αυτούς που αποτελούσαν την ελίτ, την άρχουσα τάξη και όσους συγκροτούσαν την κοινωνία της εργασίας. Αποτέλεσμα, ένα μεγάλο μέρος των παραγόντων που καθορίζουν τη ζωή μας να έχει αυτονομηθεί από την πολιτική και να επιβάλλουν τη δική τους εκδοχή, τον δικό τους σκοπό και σκοπιμότητα, τη δική τους ηγεμονία ανέλεγκτα κι εν πολλοίς απρόσωπα, οδηγούμενοι σταδιακά στην ολιγαρχική αυτονομία και αυτονόμηση των αγορών και χρηματοπιστωτικών εξωκρατικών ιδρυμάτων και οίκων.
Ο ελληνικός κόσμος πάντοτε στην ιστορική του διαδρομή είχε ως πρωτογενή θεμελιώδη κοινωνία την πόλη – κράτος αρχικά και στη συνέχεια την πολιτεία των κοινοτήτων, ακόμη και σε περιόδους δουλείας. Οι κατά καιρούς ηγεμονίες για δικό τους συμφέρον αποδέχονταν αυτή την κοινωνική ιδιοπολιτεία στην οποία γίνονταν η ζύμωση και αναπτύσσονταν η ζωή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ήσαν πάντοτε εύκολα τα πράγματα, ζούσαμε όμως λίγο – πολύ υπό καθεστώς δημοκρατίας, κοινωνίας ελευθερίας έστω και υπό ευρεία κατοχή, με εσωτερική πολιτειακή αυτονομία, στην οποία αποδέχονταν την ατομική ελευθερία και συγχρόνως την πολιτειακή αυτοθέσμιση.
Στα κοινά, το δημοσιονομικό σύστημα εξυπηρετούνταν για λογαριασμό του κέντρου και η εξουσία σταματούσε στην περίμετρο της πόλεως. Οι εκλεγμένοι ή στην πρωτογενή αγνή μορφή κληρωτοί προεστοί, συλλέγουν το προϊόν του φόρου και το αποδίδουν άλλοτε καλύτερα και άλλοτε χειρότερα, πάντοτε όμως εντός του γενικού παραδεκτού αυτού καθεστώτος. Συνεπώς ο Ελληνισμός ουδέποτε πέρασε από φεουδαρχικά μοντέλα διακυβέρνησης και είναι η μέγιστη ανοησία να λέγεται σήμερα ακόμη και σε ακαδημαϊκό επίπεδο ότι τα δεινά που υφιστάμεθα – κυρίως οικονομικά – είναι διότι δεν περάσαμε από Διαφωτισμό, Αναγέννηση, Μεταρρύθμιση κλπ, λόγω Τουρκοκρατίας. Μα για να γίνονταν αυτά, θα έπρεπε ο Έλληνας να ήταν δουλοπάροικος και να περιέρχονταν στη φεουδαρχία, όπως η Δύση με την άλωση της Δυτικής Ρώμης από τα φραγκικά κυρίως απολίτικα και βαρβαρικά φύλα από τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Αυτό στον Ελληνισμό, δεν συνέβη ποτέ.
Φθάνοντας μέχρι την ελληνική επανάσταση, κατασκευάστηκε ένα μεταπρατικό θνησιγενές προτεκτοράτο με ελεγχόμενο κομματικό σύστημα και απευθείας αναφορά στις ξένες ηγεμονίες. Συγχρόνως δε, έφεραν και μια ξένη δυναστεία παπική ως προς τον βασιλέα και λουθηρανική ως προς τη βασίλισσα αρχικά, εντελώς ξένη προς την Ελληνική Παράδοση, με γερμανικό στρατό επιβολής και με πρώτη μέριμνά της από την αντιβασιλεία ακόμη, την απομόνωση των αγωνιστών, με κορυφαία την καταδίκη σε θάνατο του Κολοκοτρώνη και την άλωση και αρπαγή της εκκλησιαστικής περιουσίας. Ο μοναδικός Ορθόδοξος κυβερνήτης που πέρασε στη σύντομη Ιστορία του ελληνικού κράτους, ο Καποδίστριας, δολοφονείται από Έλληνες μεν, καθ’ υπόδειξη ξένων δε. Στόχος, να μην αποκτήσει το νέο κρατίδιο δυναμική εθνικής ολοκλήρωσης και δημιουργία ελληνικού κράτους αντίστοιχου με τη δύναμη που αντιπροσώπευε ο Ελληνισμός στη Βαλκανική και Μικρασία την εποχή εκείνη, δυσανάλογα μεγάλο για τη δυτική ηγεμονία. Μέντορας των εν Ελλάδι ραγιάδων, ο πολύς Κοραής και οι μετέπειτα μαθητές του. Είναι χαρακτηριστική η φράση του μπαρμπα – Γιάννη Σκαρίμπα που έλεγε ότι ξυνόμαστε ακόμη από την ψώρα του Κοραή!
Το πρώτο που κατήργησαν οι Βαυαροί ήταν η δημοκρατία στα κοινά. Ο εισαγωγικός νόμος είναι χαρακτηριστικός. Πώς είναι δυνατόν ο αμόρφωτος, εγωπαθής, ιδιοτελής πολίτης να θέλει να ασκεί το άθλημα της διοίκησης της χώρας! Σήμερα δεν έχει αλλάξει κάτι. Το κράτος και οι ηγεμόνες του που απλά αλλάζουν ονόματα δεν μπορούν να διανοηθούν ότι θα ασκούν εξουσία άλλες λαϊκές δυνάμεις πλην αυτών. Στην ακραία εκφυλισμένη του έκφανση, ο βασιλιάς, η βάση δηλαδή του λαού στα ελληνικά, εκφράζει το Έθνος. Τώρα τι είναι Έθνος το αφήνουν να αιωρείται ως έννοια, άρα ποιός είσαι εσύ που θα αμφισβητήσεις την εξουσία μου ως βασιλέα, να παύω π.χ. εκλεγμένη κυβέρνηση, για το καλό του Έθνους;
Στο υπόβαθρο του ελληνικού πολιτισμού που κινητοποιούσε τον άνθρωπο σε όλα τα επίπεδα δημιουργώντας εποποιίες διοίκησης ακόμη και σε καιρούς κατοχής, έρχεται η απολυταρχία να θεωρείται ανώτερη και να καταργεί τις ιστορικές αυτές προϋποθέσεις. Στη συνέχεια, οι κομματικοί ελληνικοί ξενόδουλοι παράγοντες δεν ήθελαν με κανέναν τρόπο να μπει μέσα στον ελληνικό κόσμο ο μείζων Ελληνισμός που κυριαρχούσε οικονομικά και πολιτιστικά στα τέλη του 19ου αιώνα στην ευρύτερη περιοχή πέραν των κρατικών ελληνικών συνόρων, διότι αν η αστική αυτή υγιής τάξη έπαιρνε μέρος στην πολιτική, οι άλλοι δεν θα μπορούσαν να σταθούν ούτε ως Πρόεδροι ορεινών κοινοτήτων. Τόσο ήταν το χάσμα που τους χώριζε. Με άλλα λόγια, μια ώριμη πολιτικά ανεπτυγμένη κοινωνία καλούνταν να φορέσει έναν νηπιακό κρατικό ρουχισμό. Αυτή είναι η ωμή αλήθεια.
Η ελληνική πολιτεία τότε και σήμερα είναι η δυτική φράγκικη εκδοχή μιας εκλόγιμης μοναρχίας σε εκφυλισμένο περιβάλλον που αντιστέκεται ολοένα και λιγότερο. Ανάμνηση, ότι όταν ένας νόμος στον Ελληνισμό ακόμη και σήμερα δεν είναι ανθρώπινος, καταργείται στην πράξη.
Η Γαλλική Επανάσταση τότε οδήγησε στην απολυταρχία της Ιεράς Συμμαχίας. Το εκπαιδευτικό σύστημα σήμερα αναπαράγει την ιδεολογία του καθεστώτος και η διάκριση των λεγομένων εξουσιών ουσιαστικά ανύπαρκτη επειδή συμμετέχουν σχεδόν παντού οι ίδιοι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται δραματικά και με ταχύτητα σε ατραπούς επικίνδυνους για όλους τους ευρωπαίους πολίτες που ήδη πλέον αρχίζουν να συνειδητοποιούν την αντίφαση της αποδόμησης του κρατικού μηχανισμού, με τη θεσμοθέτηση της νομικής τάξης έτσι ώστε να διαχέεται η ευθύνη της αποτυχίας στο κοινωνικό σώμα για να μην ελέγχονται οι πραγματικοί υπεύθυνοι των κρίσεων. Πρόκειται για μια νέα καταδυνάστευση, μία νέα Τουρκοκρατία κατά τον μεγάλο Έλληνα Μάνο Χατζηδάκη, στην οποία δυστυχώς προσερχόμεθα αυτή τη φορά εκουσίως. Αυτή ίσως να είναι και η μεγαλύτερη τραγικότητα που βιώνει η πολιτική στον Ελληνισμό σήμερα και που από πολύ ολίγους γίνεται κατανοητή.
*Ο Α.Σαραντίδης είναι δάσκαλος στην Καβάλα και πολιτικός επιστήμων