Η Ελλάδα σε γεωστρατηγικό κενό

Δύο είναι οι συνθήκες που διατήρησαν μέχρι σήμερα ενεργό το γεωστρατηγικό ενδιαφέρον των ΗΠΑ και της Δύσης γενικώτερα για την Ελλάδα: α. ο φόβος  της ρωσσικής γεωπολιτικής επέκτασης προς την Μεσόγειο και β. η στρατηγική ασφάλεια του Ισραήλ. Αυτοί οι δύο παράγοντες προϋπέθεταν, κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, την ακεραιότητα αφ’ ενός, τον πλήρη έλεγχο αφ’ ετέρου του Ελληνικού κράτους από το ΝΑΤΟ.  

   α. Σε περίπτωση παγκοσμίου συρράξεως μεταξύ ΝΑΤΟ-Συμφώνου Βαρσοβίας, η Ελλάδα αποτελούσε προκεχωρημένο φυλάκιο και άρα έπρεπε να είναι αξιόμαχη. Άλλο αν δεν επαληθεύθηκε τελικώς αυτό το ενδεχόμενο.

    β. Σε περίπτωση σύγκρουσης Ισραήλ-Αράβων, και πάλι η Ελλάδα ήταν το αναγκαίο στρατηγικό προγεφύρωμα. Αυτό αντιθέτως επαληθεύθηκε τόσο στον Πόλεμο των ΄Εξ Ημερών όσο και στον Πόλεμο του Γκολάν.

    Αυτή ήταν η γεωστρατηγική διάσταση της σταθερής δυτικής υποστήριξης προς την Ελλάδα. Παρά τα φαινόμενα και τα θρυλούμενα, το ΝΑΤΟ αποσόβησε Ελληνοτουρκικό Πόλεμο το 1955, το 1964, το 1967, το 1974, το 1976, το 1987, το 1996. Οι ΗΠΑ χορήγησαν τεράστια ποσά στην Ελλάδα με το Σχέδιο Μάρσαλ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δέχθηκε την κοινωνικο-οικονομικά ανώριμη Ελλάδα στους κόλπους της με την Συμφωνία Σύνδεσης το 1961, την Συνθήκη Ένταξης το 1979 και το 2001 με την ενσωμάτωση της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα του ευρώ. Μία χώρα με σοβαρές πολιτικές και διοικητικές παθογένειες, τριτοκοσμικό πολιτικό σύστημα και εκτεταμένη διαφθορά εντάχθηκε  σε μία προηγμένη κοινωνικοοικονομική δομή, την πιο προηγμένη του πλανήτη, όχι διότι οι Ευρωπαίοι εταίροι παραπλανήθηκαν από τις λογιστικές απάτες των ελληνικών κυβερνήσεων, όπως αφελώς πιστεύουν μερικοί, αλλά διότι αυτό επέτασσε η γεωστρατηγική αναγκαιότητα της Δύσεως.

    Σήμερα, οι δύο βασικοί προαναφερθέντες γεωστρατηγικοί παράγοντες φαίνεται να υποχωρούν, προσωρινά ή μόνιμα είναι νωρίς να εκτιμήσει κανείς.

    α. η Ρωσσία έχει ανασυγκροτηθεί εσωτερικά και ταυτόχρονα έχει ανακτήσει τον γεωστρατηγικό έλεγχο του παραδοσιακού της ζωτικού χώρου, της λεγόμενης «υγιειονομικής ζώνης», που είχε απωλέσει την δεκαετία του ’90: Ουκρανία, Καύκασος, Κιργισία κλπ. επέστρεψαν με συνοπτικές διαδικασίας στην ρωσσική αγκάλη. Οι ΗΠΑ,ευρισκόμενες σε γεωπολιτική συστολή, ωθήθηκαν σε συνεταιρισμό με την Ρωσσία, τον οποίο η Ρωσσία αποδέχθηκε, συναισθανόμενη ότι δεν μπορεί να επιδιώξει μόνη της την παγκόσμια κυριαρχία. Πολλώ δε μάλλον έναντι του αναδυόμενου γίγαντα της Κίνας αλλά και του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Επομένως, η Ρωσσία δεν απειλεί την Δύση.

    β. με το Ισραήλ, η κατάσταση είναι ακόμη πιο σύνθετη. Ήδη επί προεδρίας Μπους το Ισραήλ δέχθηκε ισχυρότατες πιέσεις να συμβάλει στην επίλυση του παλαιστινιακού, διότι η αμερικανική ιθύνουσα τάξη αντελήφθη ότι η επιρροή της και τα ίδια τα γεωστρατηγικά της συμφέροντα υπονομεύθηκαν από την άνευ όρων υποστήριξή της στο Ισραήλ. Στην σχολή αυτή προσχώρησε και μεγάλο μέρος της ίδιας της εβραϊκής διασποράς στις ΗΠΑ. Κορυφαία παραδείγματα ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγο Τζων Μιρσχάϊμερ και ο καθηγητής του Χάρβαρντ Στίβεν Γουώλτ, συγγραφείς  πολύκροτου άρθρου (London Review of Books, Μάρτιος 2006), στο οποίο θεωρούν ότι βασική αιτία αποτυχίας της αμερικανικής πολιτικής στην Μέση Ανατολή είναι η υπερβολικά ισχυρή επιρροή του φιλοϊσραηλινού λόμπυ.

    Πιο πρόσφατα, οι σχέσεις ΗΠΑ-Ισραήλ οδηγήθηκαν σε ανοιχτή ρήξη κατά την επίσκεψη του Αντιπροέδρου Μπάϊντεν στο Τέλ-Αβίβ, ενώ ο εβραϊκής καταγωγής γλωσσολόγος Τσόμσκυ παρεμποδίστηκε από τις ισραηλινές αρχές να κάνει διάλεξη σε παλαιστινιακό πανεπιστήμιο.

    Αυτά όλα, και πολλά άλλα, γνωστά σε όσους παρακολουθούν ψύχραιμα την διεθνή πραγματικότητα, οδηγούν στην εξής υπόθεση εργασίας: η άρση της παραδοσιακής ρωσσοδυτικής αντίθεσης, στο μέτρο που θα αποκτήσει δομικό χαρακτήρα, στερεί την Ελλάδα από οιαδήποτε γεωστρατηγική αξία για τον Δυτικό Κόσμο. Η δε μείωση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για το Ισραήλ ,στο μέτρο που οι ΗΠΑ δεν μπορούν ή δεν θέλουν να συνεχίσουν να το υποστηρίζουν άνευ όρων, ΜΗΠΩΣ ΜΕΙΩΝΟΥΝ ΔΡΑΜΑΤΙΚΑ ΤΗΝ ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΕΝΙΚΩΤΕΡΑ ΚΑΙ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΕ ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΗΣ ΜΕΛΛΟΝ;

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης.

.