Γράφει ο Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων.
Ο θάνατος του Παλληκαριού αφύπνισε τον Ελληνισμό. Ο ανθυπολοχαγός Παύλος Μελάς σκοτώθηκε από τουρκικό βόλι στη Στάτιτσα (σημερινό χωριό Μελάς) της Καστοριάς, στις 13 Οκτωβρίου 1904. Η Μακεδονία ήταν ακόμη Οθωμανική επαρχία, αλλά καραδοκούσαν οι Βούλγαροι, οι οποίοι προσπαθούσαν με την ένοπλη βία και με τους ιερείς της Σχισματικής Εξαρχίας τους να αλλοιώσουν το φρόνημα των Ελλήνων Μακεδόνων. Η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνος διήρκεσε από το 1904 μέχρι το 1908 και διαφύλαξε τα δίκαια του Ελληνισμού. Έτσι άνοιξε ο δρόμος για τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 – 13.
Μία Ελλάδα μικρή, με τα σύνορά της μέχρι την Άρτα και τον Πηνειό, πτωχευμένη το 1893, ηττημένη στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και πολλαπλώς χρεωμένη στους έξι δανειστές του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου – η τρόικα της εποχής- κατόρθωσε να προστατεύσει τους Έλληνες που αποτελούσαν την πλειοψηφία στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Βεβαίως οι Μακεδόνες δεν έπαυσαν να διεκδικούν την ένωσή τους με την Ελλάδα από το 1821 και μετά, με αποκορύφωμα την εξέγερση της Δυτικής Μακεδονίας το 1878. Οι εθελοντές που ήλθαν να βοηθήσουν από την ελεύθερη Ελλάδα βρήκαν έναν Ελληνισμό μαχόμενο με ελληνορθόδοξα ιδανικά. Σπουδαίοι μαχητές και οι δίγλωσσοι Έλληνες, που μιλούσαν στο σπίτι τους τα ελληνικά ανάμικτα με σλαβικές ή βλαχικές διαλέκτους. Η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι μαχητικές δασκάλες τούς βοήθησαν να παραμείνουν πιστοί στο Πατριαρχείο και στον Ελληνισμό.
Γιατί κερδίσαμε αυτή τη δύσκολη μάχη; Πρώτον, διότι εμφανισθήκαμε ενωμένοι και συντονισμένοι. Διπλωμάτες και κληρικοί, αγωνιστές και άμαχοι, Μακεδόνες και Νότιοι Έλληνες, αξιωματικοί και δάσκαλοι, γυναίκες και παιδιά, όλοι επέδειξαν ομοψυχία και αποφσιστικότητα.
Δεύτερον, διότι οι Έλληνες τότε δίδασκαν στους νέους τα Ελληνορθόδοξα γράμματα, χωρίς συμπλέγματα ψευδοπροοδευτισμού. Αγόρια και κορίτσια μάθαιναν για τον Χριστό και την Ελλάδα, με αγάπη για τα Αρχαία Ελληνικά, με Ορθόδοξα Θρησκευτικά, με σεβασμό στην ιστορική συνέχεια του Έθνους, μέ θαυμασμό για τους ήρωες.
Τρίτον, διότι υπήρχε όραμα: Η Μεγάλη Ιδέα. Οι πολιτικοί, παρά τις διαφωνίες τους, προσπαθούσαν να υλοποιήσουν τον στόχο της απελευθερώσεως των ελληνικών εδαφών. Και οι διανοούμενοι αγωνίζονταν για την εθνική ταυτότητα και όχι για κάποιες μοντέρνες «ταυτότητες» που μάς απασχολούν σήμερα…
Στην εποχή μας βλέπουμε ένα θνησιγενές κράτος να προσπαθεί να υφαρπάσει το όνομά μας και την Ιστορία μας. Τιμώντας τη μνήμη των Μακεδονομάχων δηλώνουμε ότι ο Μακεδονικός Αγώνας συνεχίζεται με ειρηνικά μέσα.
Η έκκληση του Ίωνος Δραγούμη, λίγο μετά τον θάνατο του Μελά, παραμένει επίκαιρη: «Να ξέρετε πως αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, η Μακεδονία θα μάς σώση… από τη μετριότητα και από τη ψοφιοσύνη…. Αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, εμείς θα σωθούμε»!
Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 15/10/2017