Ενάντια στη βλακεία, με ευλογημένα στυλό

Του Σωτήρη Μητραλέξη

Σε κάθε δημόσια συζήτηση για τα εκκλησιαστικά συμβαίνει, πραγματικά, ένα θαύμα: στο χώρο της κάθε φορά ιεράς αγανάκτησης -χώρο όπου συναντιούνται πάντοτε αγαπητικά οι αριστεροί με τους νεοφιλελεύθερους υπό το φως του Ράμφειου Ευαγγελίου ότι «η Ελλάδα δεν πέρασε Διαφωτισμό»- απέναντι στην κοινότητα των πιστών αίφνης εξαφανίζεται κάθε λογική και ορθολογισμός, κάθε απαίτηση να αντιστοιχούν τα επιχειρήματα στην πραγματικότητα, κάθε αξίωση να έχει κανείς την οποιαδήποτε υποτυπωδώς ουσιαστική πληροφόρηση για το θέμα που σχολιάζει.

Έτσι ακριβώς έγινε και με το «Ευλογημένο Στυλό-gate», όπου ο Μητροπολίτης Βέροιας και Νάουσας Παντελεήμων μοίρασε στους φοιτητές στο τέλος της λειτουργίας στυλό με το μήνυμα «Καλή επιτυχία», τα οποία είχαν την ευχή του (η αρβύλα των συνειδητών ανακριβειών φρόντισε να κυκλοφορήσει το ψεύδος ότι τα στυλό «πουλήθηκαν»).

Στις υλακές και στους ολοφυρμούς που ακολούθησαν στη δημοσιά -γεμάτες, όπως πάντα, από τα «γίναμε Ιράν, γίναμε Τεχεράνη, αυτά δε συμβαίνουν πουθενά στην Ευρώπη»- οι Διαφωτιστές πληκτρολογίου έβαλαν στο μυαλό τους διάφορα πράγματα με τρόπο όλως αυθαίρετο και ανορθολογικό, για τα οποία όχι μόνο έχουν εδραία αν και αστήρικτη πεποίθηση, αλλά αν τους πληροφορήσεις περί του αντιθέτου θεωρούν αυτονοήτως ότι ψεύδεσαι ή ότι δικαιολογείς τα αδικαιολόγητα ή τέλος πάντων όποια άλλη αντίδραση αρμόζει σε φανατικούς θρησκόληπτους κάθε αδιάλλακτης και παγιωμένης άποψης ή στάσης.

Οι φωνασκούντες υποθέτουν, από μόνοι τους και με αυταπόδεικτη αυθεντία, πως οι πιστοί επικαλούνται τον Θεό -τον οποίο φαντάζονται ως διασταύρωση παγανιστικού ξοάνου και «God of the Gaps», δηλαδή ως κάτι στο οποίο δεν πιστεύει η εκκλησία- ούτως ώστε να προκαλέσει ένα υπερφυσικό θαύμα και ο φοιτητής/τρια που γράφει με το «ευλογημένο στυλό» να υποστεί κάποια έλλαμψη κατά τη διάρκεια των Πανελλαδικών. Προσβάλλουν, δηλαδή, οι φωνασκούντες με την αφέλειά τους τη νοημοσύνη των εκκλησιαζομένων φοιτητών, παρουσιάζοντάς τους ως καρικατούρες. Δεν μπορούν καν να υποθέσουν τη mutatis mutandis παραλληλία του «ευλογημένου στυλό» (στην εκκλησία ξέρετε αυτό κάνουμε, ευλογούμε/αγιάζουμε τα πάντα, νερά- ξύλα- πηγάδια – αμάξια – βραστά στάρια – ψωμιά – στυλό και ό,τι βάλει ο νους του ανθρώπου) με ένα ενθύμιο, με ένα αντικείμενο που αποκτά νέα αξία επειδή μας το έχει δώσει αγαπημένο πρόσωπο και το φυλάμε σαν κόρη οφθαλμού, ειδικά στις δύσκολες στιγμές. Επαρκούν μόνο για να το φανταστούν με όρους ταινίας επιστημονικής φαντασίας, ώστε να το χλευάσουν.

Αυτό που δεν καταλαβαίνουν οι φιλελεύθεροι και οι εξ Αριστεράς για το θέμα είναι ότι η εκδοχή «η προσευχή γίνεται διότι έτσι πιστεύουν ότι θα γράψουν καλύτερα με υπερφυσικό τρόπο, μα τι βλάκες» δεν εκθέτει τους πιστούς, αλλά τη δική τους, των επικριτών, αντιληπτική στενότητα, έλλειψη στοιχειώδους πληροφόρησης για τα εκκλησιαστικά που σχολιάζουν, και επηρμένη ασχετοσύνη. Διότι η λογική αιτιώδους σχέσης «θα κάνουμε μια ακολουθία στην εκκλησία, άρα θα πάω καλά στις Πανελλήνιες» απαντά μόνο, και εξ αντιθέτου/υβριστικά, στα μυαλά όσων επικριτών δεν διακρίνονται για την αντιληπτική τους εμβέλεια ως προς αυτά τα ζητήματα.

Εν αντιθέσει, για όσους βρίσκονται στη ζωή της εκκλησίας και είναι αυτή ο άξονας της ζωής τους, θα ήταν απλώς παράλογο να μησυνεχίσει να παρίσταται ο άξονας αυτός και στη φριχτή δοκιμασία των Πανελλαδικών. Δηλαδή, για όσους είναι χριστιανοί και μετέχουν στη ζωή της εκκλησίας, το μόνο λογικό είναι να θέλουν αυτή τη διευρυμένη οικογένεια μαζί τους στην επίπονη δοκιμασία – θα ήταν ανορθολογικό αν δεν την ήθελαν. Στην εκκλησία ξέρουμε να προσευχόμαστε, και προφανώς θα προσευχηθούμε κατ’ εξοχήν στα δύσκολα.

Επί Πανελλαδικών εξετάσεων ήμουν άθεος, αλλά εάν δεν ήμουν, θα ήταν πραγματικά σημαντικό για μένα να τις γράφω με ένα στυλό που σαρκώνει σε ύλη το ότι ολόκληρη η εκκλησιαστική μου κοινότητα είναι μαζί μου, με νοιάζεται, εύχεται και προσεύχεται για μένα – όχι μόνο για να τα πάω καλά, αλλά για να είμαι καλά, να μην τα παίξω και κλατάρω στη φρίκη των Πανελλαδικών. Αναφερόμαστε σε κυριολεκτικά υλική αγάπη και έγνοια, εμφανώς πιο ορθολογική από τα τυχαία «γούρια», τα αγαπημένα πουκάμισα, t-shirt και ούτω καθεξής. Προφανώς, λόγω της οργιώδους υστερίας σε κάθε τέτοια δημόσια συζήτηση, φυσικά και δεν μπορεί κανείς να έχει την απαίτηση ή την αξίωση να κατανοούν αυτά τα μάλλον προφανή και στοιχειώδη όσοι λειτουργούν επί τη βάσει προσχηματισμένων εμμονών.

Αν κάτι επιτυγχάνεται με όλη αυτή την υστερία, που ξεκινάει από τα σκωπτικά χάχανα και καταλήγει στον ανενημέρωτο ανορθολογισμό του «δεν συμβαίνει πουθενά στην Ευρώπη», αυτό είναι το να καθίσταται αδύνατο να εξεταστούν με σοβαρότητα οι εφιαλτικές στρεβλώσεις που σχετίζονται με την εκκλησία στην Ελλάδα, καθ’ ότι καλύπτονται από τη φρενήρη υστερία για διάφορα μη-θέματα. Στρεβλώσεις, τη συνέχιση και μακροημέρευση των οποίων η παρούσα κυβέρνηση υπηρετεί με θαυμαστή συνέπεια, παρά τους εικονικούς περί του αντιθέτου διαπληκτισμούς και αποπροσανατολισμούς.

Προσωπικό σχόλιο: στη φρίκη των ημερών, η ανάγνωση της είδησης για τα «ευλογημένα στυλό» των Πανελλαδικών με γέμισε ελπίδα, παιδικό ενθουσιασμό ότι στο τέλος κάτι θα σωθεί. Στην εποχή της τέλειας ερημίας, τα «γούρια» κάποιων δεν θα αντικατοπτρίζουν απλώς τα αδιάφορα προσωπικά τους χούγια, αλλά το ότι ανήκουν σε μια κοινότητα∙ κάποιοι θα φέρουν στο αλεστικό μηχάνημα των Πανελληνίων το υλικό σημάδι -τον «τύπον των ήλων»- του πόσοι πολλοί τούς νοιάζονται και τους αγαπούν. Σταγόνα ζείδωρης λογικής μέσα στην τρέλα. Τελικά, κάπου διασώζεται ο ορθολογισμός, όταν έχει εξαφανιστεί από οπουδήποτε αλλού: σε ένα ευλογημένο στυλό.

 

* Ερευνητικός εταίρος στο Πανεπιστήμιο του Princeton και επίκουρος καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Πόλεως, Κωνσταντινούπολη. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύθηκε στα ΕΝΘΕΜΑΤΑ της εφημερίδας ΑΥΓΗ της Κυριακής 17 Ιουνίου 2018.