Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.
Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 21 Αυγούστου 2018.
Στην Ελλάδα υφιστάμεθα μία διχοτόμηση, αδιόρατη στην πρώτη ματιά. Όχι από αυτές που έχουμε συνηθίσει, δηλαδή να κόβει το πολιτικό φάσμα στα δύο και να χωρίζει τους ανθρώπους σε δεξιούς και αριστερούς ή προοδευτικούς και συντηρητικούς. Ούτε από αυτές που κόβει την κοινωνία με οικονομικά κριτήρια σε οικονομικές τάξεις, όπως συμβαίνει έντονα σε άλλες χώρες: σε φτωχούς και πλούσιους ή έχοντες και μη έχοντες. Η διχοτόμηση δεν τέμνει ισομερώς και σχετίζεται με την ανθρώπινη απόσταση από την λεγόμενη «πολιτική τάξη».
Σχετίζεται με το μάκρος των διαδρομών και διαύλων, έως τους ανθρώπους της πραγματικής εξουσίας. Δίπλα τους στέκεται η υποτιθέμενη διανόηση, καθηγητές, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, επιχειρηματίες, άνθρωποι του πνεύματος. Όσοι από αυτούς όταν χρειάζονται κάτι για τον εαυτό τους ή άλλο πρόσωπο, ή ζητούν την εφαρμογή μίας ιδέας, διαθέτουν τις κατάλληλες συνδέσεις να το υλοποιήσουν ή προσθέτουν την φωνή τους με άλλους, ώστε το αθροιστικό κύρος με το οποίο τους περιβάλλει η ελληνική κοινωνία, να αρκεί για την επιτυχία.
Στην απέναντι όχθη έχουμε ανθρώπους σε σχετικά μεγάλη απόσταση από την εξουσία. Ενδεχομένως ελλιπώς ενημερωμένοι, υποχρεώνονται να εμπιστευθούν τους ανθρώπους της άλλης πλευράς ως ηγεσία τους, για να αντλήσουν δεδομένα με τα οποία να διαμορφώσουν άποψη. Το οπτικό τους πεδίο είναι μικρότερο από τους πρώτους. Όχι όμως κατ’ ανάγκην μικρό. Είναι οπωσδήποτε πολυπληθέστεροι και αποτελούν το αίμα και την σάρκα της χώρας. Απαρτίζουν το σώμα της ελληνικής παράδοσης.
Σε πρόσφατο άρθρο διάβασα μία ενδιαφέρουσα προσέγγιση περί του αιωνίου ελαττώματος των Ελλήνων: την έλλειψη ενότητας. Ισχυρίζεται ο αρθρογράφος ότι στο «Μακεδονικό» ζήτημα υπήρξε «σπάνια ενότητα», αλλά παρόλ’ αυτά «οι 25ετείς διπλωματικές μάχες κατέληξαν σε μία στρατηγική ήττα: η Ελλάδα δεν κατόρθωσε να αποτρέψει την χρήση του ονόματος Μακεδονία». Το άρθρο περιέχει εύστοχες παρατηρήσεις, γι’ αυτό το σχολιάζω. Δεν ανήκει στα στρατευμένα, προπαγανδιστικά άρθρα.
Είμασταν πράγματι ενωμένοι τόσα χρόνια σ’ αυτό το θέμα; Θαρρώ πως όχι. Ο λαός ναι, ήταν και παραμένει ενωμένος. Την άρνηση να μοιραστούμε την μακεδονική ταυτότητα με Σλάβους την βρίσκουμε εξίσου ισχυρή σε όλο το πολιτικό φάσμα αδιακρίτως. Συμβαίνει το ίδιο με την λεγόμενη διανόηση;
Δεν ήταν οφθαλμοφανές ότι η ηγεσία σύρθηκε σε κάτι που δεν πίστευε, δεν ένιωθε, δεν αντιτάχθηκε; Πόσες φορές δεν ειπώθηκε από υψηλά χείλη ότι η μάχη «είναι χαμένη»; Πόσες φορές δεν έμειναν άφωνοι όταν άκουγαν το σκέτο «Μακεδονία»; Πόσες φορές δεν αρνήθηκαν να το ξεκαθαρίσουν, από φόβο μήπως παρεξηγηθούν;
Εάν επρόκειτο για το μοναδικό ζήτημα της διάστασης αυτής διανόησης – λαού, ίσως δεν θα είχε σημασία να αναφερθεί. Δεν είναι όμως. Μία νοητή δημοσκόπηση για μία σειρά ζητημάτων της τελευταίας 20ετίας μεταξύ των δύο αυτών μερών της διχοτόμησης, θα διαπίστωνε με σχετική ευκολία ότι εκεί που ο λαός ήταν ενωμένος σε μία γνώμη, η «πνευματική και πολιτική ηγεσία» ήταν στριμωγμένη στην αντίθετη άποψη. Η μία πλευρά μοιράζεται 80%-20% σε ένα θέμα και η άλλη 20%-80%. Παραδείγματα, το Σχέδιο Ανάν, το βιβλίο Ιστορίας, τα θρησκευτικά στα σχολεία, και ασφαλώς το Μακεδονικό.
Με μία φράση: η ηγεσία μας όλων των αποχρώσεων πάσχει από ηττοπάθεια, έλλειμμα φρονήματος και βρίσκεται σε διάσταση ιεράρχησης προτεραιοτήτων σε σχέση με τον λαό.
14 comments
Μία παλιοτέρα δημοσκόπηση, στὶς ἀρχὲς τοῦ 1915, θὰ ἔδειχνε ὄχι 80%, ἀλλὰ 100% τοῦ λαοῦ νὰ θέλῃ νὰ συμμετάσχῃ ἡ Ἐλλὰς στὴν ἐπιχείρηση τῶν Δαρδανελίων. Δηλαδή, οἱ Ἄγγλοι καὶ οἱ Γάλλοι νὰ πολεμήσουν μαζί μας καὶ νὰ μᾶς δώσουν τὴν Πόλη καὶ τὴν Ἀγιὰ Σοφιά. Καὶ οἱ Ρῶσσοι νὰ τὸ δεχθοῦν, σὰν σύμμαχοι πού ἦταν. Ἕνας ἄνθρωπος, πού εἶχε μελετὴσει τὸ ζήτημα, εἶχε ἀντίθετη γνώμη. Καὶ ἀπεδείχθη ὅτι εἶχε δίκιο. Ἀλλά, ἦταν ἀργά !
Δέν εἶναι, λοιπόν, ζήτημα «ἠττοπαθείας», «ἐλλείμματος φρονήματος» καὶ «διαστάσεως γνώμης ἡγεσίας-λαοῦ». Αὐτὸ εἶναι τὸ χιλιοτριμμένο κόλπο τῶν λαϊκιστῶν. Τὸ πρόβλημα τῆς χώρας μας, ἐξ ἴσου τῆς ἠγεσίας καὶ τοῦ λαοῦ, ἀκόμη καὶ στὸ ζήτημα τῆς Μακεδονίας, εἶναι πρόβλημα διανοητικῆς ραστώνης καὶ ὀκνηρίας. Ἡ «λύση», στὴν ὀποία συρόμεθα, δὲν εἶναι ὀρθολογική οὔτε εὐρωπαϊκή, ἀλλὰ ἐθνικιστική, καὶ μάλιστα μονομερῶς ἐθνικιστικὴ καὶ βλαπτική καὶ γιὰ τὰ δύο μέρη καὶ γιὰ τοὺς καλοθελητὲς μεσολαβητές.
Η διανοητική ραστώνη και οκνηρία είναι παράγοντας που οδηγεί την ηγεσία στην ηττοπάθεια και το έλλειμμα φρονήματος.
Συμφωνώ απολύτως ότι η λύση στην οποία συρόμεθα είναι εθνικιστική. Δεν επιβραβεύει μόνο αυτόν τον εθνικισμό, αλλά τον γεννά κι όλας. Σε μία επιθετική εκδοχή μάλιστα.
Όταν είσαι σκέτο «Μακεδόνας», μιλάς την σκέτα «μακεδονική» και σου παραχωρείται το σύμβολο ΜΚ και MKD της σκέτης «Μακεδονίας», και ταυτόχρονα ζεις σε μέρος (βόρειο) της Μακεδονίας, τότε και με τη βούλα των πραγματικών Μακεδόνων αλλά και των μεγάλων δυνάμεων του κόσμου, «δικαιούσαι» να διεκδικήσεις το υπόλοιπο μέρος της Μακεδονίας.
Ἐκεῖνοι πού χωρίζουν τὸν λαὸ ἀπὸ τὴν ἡγεσία λέγονται λαϊκιστές. Ἔχουν κάνει τεράστια ζημιὰ στὴν χώρα καὶ στὸ ἔθνος. Ξεχωρίζουν τοὺς Ἕλληνες σὲ κακοὺς καὶ καλούς, ποὺ δῆθεν τοὺς τυραννοῦν καὶ τοὺς ἐξαπατοῦν κάποιοι, λίγοι, κακοί. Εἶναι τὸ τέχνασμα ἐκείνων τῶν ἐξουσιολάγνων ψωναρῶν ποὺ δὲν ἔχουν τίποτε χειροπιαστὸ νὰ προσφέρουν στὸ κοινωνικὸ σύνολο, πέρα ἀπὸ τὸ ψώνιο τους νὰ τὸ κυβερνήσουν. Ὅταν γράφῃ κανείς, καὶ ἀπευθύνεται δημόσια στοὺς συμπολίτες του, πρέπει νὰ τοὺς θεωρῇ, κατ’ ἀρχήν, ὅλους ὁμοίους του. Δὲν μπορεῖ νὰ τὸ παίζῃ αὐτὸς ἀνιδιοτελὴς πατριώτης καὶ νὰ λασπώνῃ, νὰ συκοφαντῇ ἄλλους, χωρὶς ἴχνος ἀποδείξεως, ὡς καὶ τάχα «ἡττοπαθεῖς» «ἐλλειμματίες κατὰ τὸ φρόνημα», πουλημένους, προδότες καὶ τὰ παρόμοια. Πολὺ περισσότερο ποὺ τοὺς πολιτικούς μας ἡγέτες, ἐδῶ καὶ 44 χρόνια, τοὺς ἐκλέγουμε ὅλοι μαζί, σὲ γνήσιες καὶ ἀδιάβλητες ἐκλογές, ὁπότε δὲν ἔχουμε κανένα δικαίωμα νὰ παραπονούμεθα ὅτι μᾶς ἐξαπατοῦν. Ἐκτὸς κι ἂν παραδεχόμαστε ὅτι εἴμαστε διανοητικῶς ἀνάπηροι, συνεπῶς ἀνεύθυνοι καὶ μόνιμα κορόϊδα.
Ὑπάρχει καὶ τὸ πολὺ πρόσφατο παράδειγμα τοῦ δημοψηφίσματος του 2015. Τί ἀκριβῶς ἤθελε ὁ «λαός» ; 62% «ὄχι» ἢ 82% «ναί», πού ψήφισε στὶς ἐπακολουθήσασες ἐκλογές ; Αὐτὸ ἐλπίζει νὰ γίνῃ μὲ τὴν συμφωνία τῶν Πρεσπῶν ὁ Τσίπρας.
Συνεπῶς, διαφωνοῦμε σὲ ἒνα κρίσιμο σημεῖο. Ἡ δικὴ μου γνὼμη εἶναι ὅτι ἡ λαϊκὴ ἐπιδοκιμασία εἶναι τὸ εὔκολο ὑποκατάστατο, τὸ ὁποῖο χρησιμοποιοῦν ὡς «ἐπιχείρημα» ὅσοι δὲν ἔχουν διάθεση νὰ ἐπιχειρηματολογήσουν σοβαρά. Συνεπῶς, δὲν πρέπει νὰ τὴν ἐπικαλεῖται, ὅποιος πράγματι πιστεύει στην οὐσία τῶν ἐπιχειρημάτων του. Ἀλλιῶς συμφύρεται μὲ τοὺς διανοητικῶς ὀκνηρούς, τοὺς πατριῶτες εὐκαιρίας καὶ τοὺς ἐπικινδύνους.
Παραβλέψατε μία κρίσιμη φράση για την δόμηση του άρθρου. Την επαναλαμβάνω
«Εάν επρόκειτο για το μοναδικό ζήτημα της διάστασης αυτής διανόησης – λαού, ίσως δεν θα είχε σημασία να αναφερθεί.»
Η υπόλοιπη παράγραφος, καθώς και τα παραδείγματα που δίνω, είναι ενδεικτικά της υφής της διάστασης αυτής. Μάλιστα, αν αναζητήσετε την έκφραση «διάσταση διανόησης λαού» στο Αντίβαρο θα δείτε να την χρησιμοποιώ και σε άλλες περιπτώσεις, όπως πχ στην περίπτωση του φιλμ του σκηνοθέτη Γαβρά που προβάλλεται στο Μουσείο της Ακροπόλεως.
Η υφή λοιπόν της διάστασης αυτής, κατ’ εμέ πάντα, έγκειται στα ζητήματα που ονομάζονται «ζητήματα αξιών». Όχι απλώς δεν έγκειται σε ζητήματα οικονομικά, αλλά στο άλλο άκρο από τα οικονομικά.
Ούτε έγκειται σε ένα μόνο ζήτημα.
Γι’ αυτό, μην πάτε να εκμαιεύσετε κάτι άλλο από αυτό που λέω.
Ο λαϊκισμός, τον οποίον θέλετε να εισάγετε στην συζήτηση επιμόνως, δεν έχει καμία σχέση με όσα επιγραμματικά αναφέρονται στο άρθρο αυτό, αλλά και σε παλιότερα.
Ευχαριστώ.
Ανδρέας.
ΥΓ. Το δε δημοψήφισμα του 2015 ήταν άκρως αντισυνταγματικό, διότι και ο νομοθέτης αποδέχεται πλήρως ότι ερωτήματα περί δημοσιονομικών δεν μπορούν να τίθενται στον λαό.
Ἡ διανόηση ἔχει ὑποχρέωση νὰ βρίσκεται σὲ διάσταση με τον λαό. Σὲ διαρκῆ διάσταση ! Ἀλλοίμονο νὰ καταλήξουν οἱ πνευματικοί ἡγέτες (τέλος πάντων) νὰ ψάχνουν τὴν λαϊκὴ ἔγκριση ὅπως οἱ πολιτικοὶ ἡγέτες ψάχνουν τὰ ψηφαλάκια. Καὶ νὰ λένε, μὲ στόχο «τὸν ἔπαινο τοῦ δήμου καὶ τῶν πολιτῶν» τὰ ἀπαραίτητα πολιτικῶς ὀρθὰ ψέμματα.
Καὶ ἔχουν καθῆκον νὰ ἐξονυχίζουν τὶς «ἀξίες» ποὺ ἀναδεικνύουν οἱ τυχοδιῶκτες καὶ νὰ ξεχωρίζουν τὶς ὅποιες πραγματικὲς ἀπὸ τὶς ἐκλογικῶς ὠφέλιμες. Αὐτὴ εἶναι ἡ ὑπερτάτη ἀξία γιὰ κάθε ἄνθρωπο ποὺ θέλει νὰ λέγεται πνευματικός. Γιὰ πνευματικοὺς ἀνθρώπους πού αἰσθάνονται ὅτι εἶναι Ἕλληνες καὶ Χριστιανοί, τὸ καθῆκον τοῦ ἀληθεύειν εἶναι πολλαπλασίως βαρύ, ἀνάλογο σὲ βαρύτητα μὲ τὴν μακραίωνη ἱστορικὴ πνευματικὴ πορεία τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ.
Ἐκεῖνο τὸ μόνο πού ἔχει σημασία γιὰ τὸν πνευματικὸ ἡγέτη εἶναι νὰ μὴν λέῃ καὶ γράφει ὀφθαλμοφανεῖς μπαροῦφες, γιὰ παράδειγμα ὅτι ὅτι ἡ δανειακὴ ἐπιβάρυνση τῆς Ἐλλάδος εἶναι βαρύτερη σήμερα ἀπὸ ὅ,τι τὸ 2010 (τότε πού πληρώσαμε γιὰ τόκους στὸ (μικρότερο σε ονομαστικοὺς ὅρους τότε) δημόσιο χρέος. Οὔετ, φυσικά, νὰ δίδῃ βῆμα σὲ παρόμοιες μπαροῦφες.
Ἡ διανόηση ἔχει ὑ π ο χ ρ έ ω σ η νὰ βρίσκεται σὲ διάσταση με τον λαό. Σὲ διαρκῆ διάσταση ! Ἀλλοίμονο νὰ καταλήξουν οἱ πνευματικοί ἡγέτες (τέλος πάντων) νὰ ψάχνουν τὴν λαϊκὴ ἔγκριση ὅπως οἱ πολιτικοὶ ἡγέτες ψάχνουν τὰ ψηφαλάκια. Καὶ νὰ λένε, μὲ στόχο «τὸν ἔπαινο τοῦ δήμου καὶ τῶν πολιτῶν» τὰ ἀπαραίτητα πολιτικῶς ὀρθὰ ψέμματα.
Καὶ ἔχουν καθῆκον νὰ ἐξονυχίζουν τὶς «ἀξίες» ποὺ ἀναδεικνύουν οἱ τυχοδιῶκτες καὶ νὰ ξεχωρίζουν τὶς ὅποιες πραγματικὲς ἀπὸ τὶς ἐκλογικῶς ὠφέλιμες. Αὐτὴ εἶναι ἡ ὑπερτάτη ἀξία γιὰ κάθε ἄνθρωπο ποὺ θέλει νὰ λέγεται πνευματικός. Γιὰ πνευματικοὺς ἀνθρώπους πού αἰσθάνονται ὅτι εἶναι Ἕλληνες καὶ Χριστιανοί, τὸ καθῆκον τοῦ ἀληθεύειν εἶναι πολλαπλασίως βαρύ, ἀνάλογο σὲ βαρύτητα μὲ τὴν μακραίωνη ἱστορικὴ πνευματικὴ πορεία τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ.
Ἐκεῖνο τὸ μόνο πού ἔχει σημασία γιὰ τὸν πνευματικὸ ἡγέτη εἶναι νὰ μὴν λέῃ καὶ γράφει ὀφθαλμοφανεῖς μπαροῦφες, γιὰ παράδειγμα ὅτι ὅτι ἡ δανειακὴ ἐπιβάρυνση τῆς Ἐλλάδος εἶναι βαρύτερη σήμερα ἀπὸ ὅ,τι τὸ 2010 (τότε πού πληρώσαμε γιὰ τόκους στὸ (μικρότερο σε ονομαστικοὺς ὅρους τότε) δημόσιο χρέος. Οὔετ, φυσικά, νὰ δίδῃ βῆμα σὲ παρόμοιες μπαροῦφες.
ΥΓ Ἔχουμε πάλι τὰ ἴδια μὲ τὴν αὐτὸματη προληπτικὴ λογοκρισία τῶν σχολίων …
ΥΓ2 Τὸ ἀνέκδοτο μὲ τὴν ἀντισυνταγματικότητα τὸ ξέρετε ; Ὁτιδήποτε κι ἂν γράφῃ τὸ ἑκάστοτε Σύνταγμα, τὸ πραγματικὸ διηνεκὲς πολίτευμα τῆς νεωτέρας Ἑλλάδος εἶναι ἡ δικτατορία τοῦ πελαταριάτου.
Ακόμη μεγαλύτερη σημασία έχει να μην έχει κανείς την «προκατάληψη της επιβεβαίωσης» (confirmation bias), ώστε να νομίζει ότι διαβάζει ότι «η δανειακή επιβάρυνση είναι βαρύτερη από όση ήταν το 2010», ενώ στην πραγματικότητα διαβάζει το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή ότι «η δανειακή επιβάρυνση είναι η ίδια ή ελαφρύτερη από όση ήταν το 2010». Και μάλιστα να επιμένει επί 2ετία σε 100άδες περιπτώσεις ότι διάβασε αυτό που πιστεύει. Και ακόμη περισσότερο, επί αυτού του λάθους του, να διαβάζει στραβά όλα τα υπόλοιπα, έχοντας χτίσει μία ακόμα μεγαλύτερη προκατάληψη μέσα του.
Ὁ ἀναγνώστηςμπορεῖ νὰ κρίνῃ.
Ἐδω ὅμως ἔχουμε νὰ κάνουμε μὲ τὸ κρίσιμο στοιχεπι τῆς ἀρχικῆς ἀναρτήσεως, πού ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ διάσταση γνωμῶν λαοῦ – πνευματικῆς ἡγεσίας εἶναι ἀνεπιθύμητη. Αὐτὸ εἶναι λάθος καὶ δὲν βλέπω κανένα ἐπιχείρημα ἐπ’ αὐτοῦ.
Σχετικὴ εἶναι ἡ ἐπισήμανση τοῦ Δ. Α. Ἰωάννου :
« … Υπάρχει ένα πολιτισμικό γεγονός που είναι σύνδρομο με την αντιμνημονιακή παράνοια: η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα του κόσμου όπου εθνικιστές, εθνολαϊκοί, εθνοπατριώτες, φιλόπατρεις, εθνολάτρεις και πατριώτες διαφόρων ειδών, παρατάξεων και αποχρώσεων, αντί να μιλούν για την ανάγκη ανεξαρτησίας, αυτονομίας, αυτάρκειας, αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας του λαού και του έθνους, προέταξαν –αντιθέτως– στη διάρκεια της κρίσης, ως βασική επιδίωξη, την εξασφάλιση ελέους από τον Σόιμπλε και τη Μέρκελ, υιοθετώντας ως συμπεριφορά την «οχλούσα και επιθετική επαιτεία», κατηγορώντας, δηλαδή, διάφορους Γερμανούς και άλλους ως «ναζιστές» και τα λοιπά, διότι δεν μας έδιναν κάτι παραπάνω (σε δανεικά και αγύριστα), για να χρησιμοποιηθούν για κατανάλωση των ελλήνων πολιτών.
Πράγματι, τέτοιου είδους πατριώτες και εθνικιστές, που –αγωνιστικά– έχουν αναγάγει την επαιτεία σε λόγο ύπαρξης του έθνους τους δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου, παρά μόνο στην Ελλάδα! … »
Ὁ ὑπόλοιπος ἀπαράμιλλος φιλιππικός, <a href="https://www.athensvoice.gr/politics/473251_megala-psemata-gia-ta-mnimonia-2-aep-tis-elladas-meiothike-25-exaitias-ton-mnimonion"ἐδῶ.
Ὁ ἀναγνώστης μπορεῖ νὰ κρίνῃ.
Ἐδῶ ὅμως ἔχουμε νὰ κάνουμε μὲ τὸ κρίσιμο στοιχεῖο τῆς ἀρχικῆς ἀναρτήσεως, , τὴν κεντρικὴ ἰδέα, πού ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ διάσταση γνωμῶν λαοῦ – πνευματικῆς ἡγεσίας εἶναι ἀνεπιθύμητη. Αὐτὸ εἶναι λάθος καὶ δὲν βλέπω κανένα ἐπιχείρημα ἐπ’ αὐτοῦ.
Σχετικὴ εἶναι ἡ ἐπισήμανση τοῦ Δ. Α. Ἰωάννου :
« … Υπάρχει ένα πολιτισμικό γεγονός που είναι σύνδρομο με την αντιμνημονιακή παράνοια: η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα του κόσμου όπου εθνικιστές, εθνολαϊκοί, εθνοπατριώτες, φιλόπατρεις, εθνολάτρεις και πατριώτες διαφόρων ειδών, παρατάξεων και αποχρώσεων, αντί να μιλούν για την ανάγκη ανεξαρτησίας, αυτονομίας, αυτάρκειας, αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας του λαού και του έθνους, προέταξαν –αντιθέτως– στη διάρκεια της κρίσης, ως βασική επιδίωξη, την εξασφάλιση ελέους από τον Σόιμπλε και τη Μέρκελ, υιοθετώντας ως συμπεριφορά την «οχλούσα και επιθετική επαιτεία», κατηγορώντας, δηλαδή, διάφορους Γερμανούς και άλλους ως «ναζιστές» και τα λοιπά, διότι δεν μας έδιναν κάτι παραπάνω (σε δανεικά και αγύριστα), για να χρησιμοποιηθούν για κατανάλωση των ελλήνων πολιτών.
Πράγματι, τέτοιου είδους πατριώτες και εθνικιστές, που –αγωνιστικά– έχουν αναγάγει την επαιτεία σε λόγο ύπαρξης του έθνους τους δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου, παρά μόνο στην Ελλάδα! … »
Ὁ ὑπόλοιπος ἀπαράμιλλος φιλιππικός, ἐδῶ.
Φίλοι, βλέπω τὴ διαφωνία σας καὶ στέκομαι κάπου στὴ μέση (συμφωνῶ μερικῶς καὶ μὲ τοὺς δύο).
Ἂς μοῦ ἐπιτραπεῖ μία ἐρώτηση: τὶ συνιστᾶ ‘διανόηση’ σήμερα στὴν Ἑλλάδα; Διότι πιστεύω ὅτι καὶ αὐτὴ ἔχει ἐκλαϊκευθεῖ σὲ μεγάλο βαθμὸ καὶ ἔχει καταδείξει μεγάλο ποσοστὸ ἐσωστρέφειας …
«Ὁ ἀναγνώστης μπορεῖ νὰ κρίνῃ.
Ἐδῶ ὅμως ἔχουμε νὰ κάνουμε μὲ τὸ κρίσιμο στοιχεῖο τῆς ἀρχικῆς ἀναρτήσεως, , τὴν κεντρικὴ ἰδέα, πού ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ διάσταση γνωμῶν λαοῦ – πνευματικῆς ἡγεσίας εἶναι ἀνεπιθύμητη. Αὐτὸ εἶναι λάθος καὶ δὲν βλέπω κανένα ἐπιχείρημα ἐπ’ αὐτοῦ.
Σχετικὴ εἶναι ἡ ἐπισήμανση τοῦ Δ. Α. Ἰωάννου :…»
Όχι, δεν είναι καθόλου σχετική. Είναι παντελώς άσχετη. Για τον λόγο που ήδη είπα: ότι ΔΕΝ αναφέρομαι σε ζητήματα οικονομίας. Εκεί εσείς. Όπως οι εμμονικοί ψεκασμένοι, οι εμμονικοί συνωμοσιολόγοι, οι εμμονικοί διαφόρων χρωματισμών, έτσι κι εσείς αν δεν τα γυρίσετε όλα στο ένα και μοναδικό ζήτημα που θέτετε δημοσίως, δεν μπορείτε.
Πάω παρακάτω στο κυρίως θέμα, διότι πράγματι είναι ανεπιθύμητη.
Κατ’ αρχάς να απαντήσω στον κ. Βρανά: πράγματι, δεν υπάρχει «διανόηση» σήμερα. Γι’ αυτό και αναλλάσσω τον όρο συχνά με τον όρο «ηγεσία». Δυσκολεύομαι να βρω μία λέξη που να συμπεριλαμβάνει την πολιτική ηγεσία και το υπόστρωμά της στα πανεπιστήμια της χώρας (ειδικότερα στις θεωρητικές επιστήμες), καθώς και τις «άκρες» της στον τύπο.
Δεν είναι «κανονική» διανόηση, διότι δεν παράγει πρωτότυπο έργο. Το πολύ να αναμασά ιδεολογήματα του παρελθόντος ή να αντιγράφει ιδέες από έξω μεταπουλώντας τες στην Ελλάδα χωρίς γόνιμο προβληματισμό. Οπότε χρησιμοποιώ καταχρηστικά τον όρο.
Της αποδίδω λοιπόν τα τρία χαρακτηριστικά που αναφέρω: 1. Ηττοπάθεια, 2. Έλλειμμα φρονήματος, και 3. Διάσταση ιεράρχησης προτεραιοτήτων σε σχέση με τον λαό.
Θα δώσω ή μάλλον θα επαναλάβω παραδείγματα
1. Ποτέ δεν πίστεψε στην επίσημη και παλλαϊκή θέση στο Σκοπιανό. Από την αρχή υπονόμευσε την θέση που η ίδια (ηγεσία) υϊοθέτησε. Δεν αντιδρούσε επαρκώς σε αναφορές ως «Μακεδονία», δεν εκπόνησε μακροπρόθεσμο σχέδιο, υπέγραψε μία κουτσή Ενδιάμεση Συμφωνία, την οποία ουδέποτε κατήγγειλε (παρόλο που ένας δικστής το 2011 αναγνώρισε άνω από 200 παραβιάσεις από την πλευρά των Σκοπίων), όπως γράφω σε παράπλευρο άρθρο μου αποδέχτηκε την νέα σημαία του 1995 ενώ αυτή αποτελεί καταφανώς «τεχνούργημα» του Ηλίου της Βεργίνας (http://www.antibaro.gr/article/19924 ). Τι έκανε; Επιχειρούσε να μεταπείσει την κοινή γνώμη ότι είναι «υπερβολική» η άρνησή μας, ότι το παιχνίδι έχει χαθεί, ότι δεν υπάρχει περίπτωση επιτυχίας κλπ.
2. Εμφανίστηκε να προπαγανδίζει ένα απαράδεκτο σχέδιο λύσης στην Κύπρο. Θα δώσω το παράδειγμα του ΓΑΠ που προς μεγάλη έκπληξη όλων ανακοίνωσε μία ώρα πριν το προσχεδιασμένο διάγγελμα του Τάσσου Παπαδόπουλου, και το παράδειγμα του Κ. Μητσοτάκη που εξύβριζε δύο ημέρες μετά δημοσίως τον Πρόεδρο της Κύπρο για την στάση του. Το σύστημα ηγεσίας/διανόησης ασχολήθηκε εκείνη την περίοδο να «πείσει» για το «ορθόν» της λύσης παραβλέποντας την ωμή παραβίαση των δημοκρατικών κεκτημένων και της κυριαρχίας της Κύπρου.
3. Θα συνεχίσω με την Κύπρο, η οποία παρά την απειλή δεινών από την άρνηση της λύσης, παρά την έλλειψη στρατιωτικής ισχύος, παρά του γεγονότος ότι βρίσκεται (μέσα) στο στόμα του λύκου, κατάφερε μετά το 2004 να οριοθετήσει ΑΟΖ, να συμφωνήσει διμερώς με Αίγυπτο, Ισραήλ και Αίγυπτο, να δώσει οικόπεδα για έρευνα σε πλήθος ξένων εταιρειών από διάφορες χώρες (ΗΠΑ, Ισραήλ, Ιταλία, Γαλλία, Νορβηγία, Νότια Κορέα) και σήμερα να βάλει στο παιχνίδι όλους αυτούς τους παράγοντες. Την ίδια ώρα, η τυπική απάντηση οποιουδήποτε Ελλαδίτη στο ερώτημα περί ΑΟΖ είναι «μα καλά, δεν φοβάσαι την αντίδραση της Τουρκίας;». Η απάντηση αυτή προκύπτει από την ώσμωση της ηττοπάθειας στην ελλαδική κοινωνία. Γιατί οι Κύπριοι «δεν φοβήθηκαν την αντίδραση της Τουρκίας» άραγε;
4. Πάω σταδιακά στις αμυντικές δαπάνες. Όταν οι δικοί μας όταν έκαναν αμυντικές δαπάνες σκεφτόταν μόνο τις προμήθειες και τις επόμενες εκλογές, ενώ όταν τις έκανε η Τουρκία σε κάθε της βήμα ζητούσε ένα διαρκώς αυξανούμενο ποσοστό συμπαραγωγής. Ξεκίνησαν από 2% και έφτασαν σήμερα, 30 χρόνια μετά, να κατασκευάζουν αεροσκάφη και να τα πουλάνε σε τρίτες χώρες. Παντελής έλλειψη οράματος και μακροπρόθεσμου σχεδιασμού.
5. Στην διάσταση ιεράρχησης προτεραιοτήτων, αναφέρομαι σε ζητήματα παιδείας (βλέπουμε τις αντιδράσεις για τα Λατινικά αυτές τις ημέρες, ο Δάσκαλος Νατσιός έχει αναδείξει εκατοντάδες μαργαριτάρια στα νέα βιβλία που παραγγέλθηκαν την εποχή Σημίτη κοκ), σε ζητήματα ταυτότητας και συνείδησης, θρησκευτικών στα σχολεία, απαξίωσης της Ορθοδοξίας κλπ. Γενικώς, η τάση της ηγεσίας/διανόησης είναι εμφανής στην κατεύθυνσης της συκοφάντησης της παράδοσης, των μεταφυσικών αναζητήσεων και της θρησκευτικότητας.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να εμβαθυνθούν και να εμπλουτιστούν.
Τίποτα από αυτά δεν σχετίζεται με την οικονομία.
Τίποτα από αυτά δεν σχετίζεται με τον λαϊκισμό.
Αυτά σχετίζονται αφ’ ενός με μία εντελώς διαφορετική εικόνα της συλλογικής μας ταυτότητας από τον λαό και από την ηγεσία, όμοια με αυτήν που είχαν οι Αραβικές ελίτ για τον εαυτό τους και έχει περιγράψει ο Edward Said στα βιβλία του. Έβλεπαν τον εαυτό τους με τα μάτια των δυτικών. Αυτό συμβαίνει και με εμάς. Η ηγεσία μας βλέπει τον ελληνισμό με τα μάτια της Δύσης. Είναι παλιό πρόβλημα.
Το πρόβλημα στο πεδίο του σχολιασμού στο Αντίβαρο είναι ότι συγκεκριμένος σχολιαστής δρα σαν πειρατής σε κάθε έναυσμα για τέτοια συζήτηση και διαστρέφει την συζήτηση στο στενό πεδίο της οικονομίας, και ειδικά στην διαχείριση της οικονομικής κρίσης. Όσο δίκιο (ή άδικο) έχει, είναι εκτός θέματος.
Ανδρέας.
Νομίζω ὅτι τὸ ζήτημα τῆς δυνατότητος μιᾶς κοινωνίας νὰ συντηρῇ ἑαυτὴν χωρὶς νὰ χρειάζεται νὰ λαφυραγωγῇ κάθε εἴκοσι, κατὰ μέσον ὅρον, χρόνια ἄλλες κοινωνίες, ἢ καὶ τὸν ἑαυτὸ της, εἶναι τὸ πιὸ καίριο στην νεωτέρα Ἑλλαδικὴ ἱστορία. Γι’ αὐτὸ καὶ ὑπάρχει ὁλόκληρη βιομηχανία, ἡ ὁποία καπηλεύεται τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ὅσια τῆς πίστεως καὶ τοῦ ἔθνους ὥστε νὰ παρακάμψῃ, νὰ συσκοτίσῃ ἢ καὶ νὰ ἀποκρύψῃ αὐτὴν τὴν ἁπλῆ ἀλήθεια : ὅτι, ὡς κοινωνικὸ σύνολο, ἔχουμε ἀποτύχει σὲ κάτι πού ἔχουν ἐπιτύχει πολλοὶ ἄλλοι λαοί, δηλαδὴ νὰ θεραπεύουμε τὶς ὑλικές μας ἀνάγκες, ἂν χρειασθῇ, μόνον μὲ τὶς δυνάμεις μας. Δηλαδὴ νὰ εἴμεθα μιὰ βιώσιμη κοινωνία. Ἕνας τρακαδόρος, ζητιάνος, ἐπαίτης, διακονιάρης, ποὺ θέλει νὰ δείξῃ ὅτι τάχα ἔχει «ὑψηλὸ φρόνημα», παριστᾷ θέαμα γελοῖο καί, μάλιστα, θέτει σὲ κίνδυνο καὶ τὴν ἴδια τὴν ὕπαρξή του. Διότι ἀνοίγει τὴν ὄρεξη σὲ κάθε εἴδους ἐπιβούλους.
Πράγματι δὲν ἔχουμε διανόηση, διότι τὸ πελατεικό, παρασιτικὸ παρακράτος, ἡ δικτατορία τοῦ πελαταριάτου, τὸ διαχρονικό μας πολίτευμα, εἰς πεῖσμα τῶν ὅσων μεγαλοστὸμως γράφουμε στὰ Συντάγματά μας, ἐξηλιθιώνει, ὅπως κάθε δικτατορία. Αὐτό, δέ, εἶναι καὶ ἡ αἰτία πρῶτα τῆς διανοητικῆς καὶ πνευματικῆς, καὶ μετὰ τῆς οἰκονομικῆς, καὶ τῆς συνακόλουθης δημογραφικῆς, μας ἀποτυχίας.
Ὁ Περικλῆς, ὅπως μᾶς παραδίδει τὸν Ἐπιτάφιό του ὁ Θουκυδίδης, φαίνεται νὰ σεμνύνεται ποὺ ἡ πόλις του ἔχει παραγωγικὸ περίσσευμα (χάρη στὸ ἐμπόριο). Καί, βεβαίως, δὲν εἶναι τυχαῖο τὸ ὅτι, μέσα σὲ μιὰ κοινωνία, ὅπως ἐκείνη τοῦ Περικλέους, ὑπῆρχε διανόηση. Ἐνῶ στὴν δική μας …
Ὡς πρὸς τὴ λεγόμενη ‘διανόηση’, μὲ καλύψατε, φίλοι μου, πλήρως!
Ὅσον ἀφορᾶ στὴ διάσταση Ἠγεσίας καὶ Λαοῦ, θὰ ἦταν χρήσιμη μόνον ἂν ἦταν κατὰ περίπτωση· ἂν, δηλαδή, ὑπῆρχαν κάποιες περιπτώσεις ποὺ συνέπιπταν οἱ δύο γνῶμες καὶ κάποιες ποὺ νὰ διίσταντο. Δυστυχῶς, μὲ τὸ λαϊκισμὸ καὶ τὴ δικτατορία τοῦ πελαταριάτου (ὑπέροχη ἔκφραση, Γιῶργο!), ἔχουμε καταλήξει νὰ ὑπάρχει μία μόνιμη διάσταση απόψεων. Καὶ τὸ πληρώνουμε …
Ὁ Καναδο-Ἀμερικανὸς ἰστορικὸς Ουΐλλιαμ Χάρντυ Μακνὴλ ἔτυχε νὰ συνδέσῃ τὴν προσωπική του ζωὴ μὲ τὴν Ἐλλάδα καί, ἐξ αὐτοῦ τοῦ λόγου, ἀφιέρωσε στὴν Ἑλλάδα μέρος τοῦ μεγάλου ἔργου του. Στὴν αὐτοβιογραφία του γράφει ὅτι, ὅποιος δαπανᾷ κόπο καὶ χρόνο γιὰ νὰ φιλοσοφῇ, θὰ εἶναι ὑποχρεωτικῶς δυσαρεστημένος μὲ κάποιαν πλευρὰ τῆς ὑπάρξεώς του. Οἱ εύχαριστημένοι ἄνθρωποι δὲν ἔχουν λόγο νὰ ψάχνουν, διότι εἶναι εὐχαριστημένοι. Ἀπολαμβάνουν τὴν ζωή τους.
Συνεπῶς, μᾶλλον σπάνιες εἶναι οἱ στιγμὲς ποὺ ὁ πολύς λαὸς κατανοεῖ τὸν διανοητή καὶ ἀκόμη σπανιώτερες ἐκεῖνες ποὺ τὸν ἀκολουθεῖ. Αὐτὴ εἶναι ἡ φυσικὴ καὶ ἀναμενομένη κατάστασις πραγμάτων.
Τοὺς ὅρους «πελατειακό, παρασιτικὸ παρακράτος» καὶ «δικτατορία τοῦ πελαταριάτου» ὀφείλω στὸν Σακελλάρη Σκουμπουρδῆ, τὰ ἐκάστοτε γραφόμενα τοῦ ὁποίου ἐλάχιστα παρακολουθῶ καὶ μὲ τὰ ὁποῖα ἀκόμη σπανιώτερα συμφωνῶ.