Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Σάββατο 14 Αυγούστου 2010
Του ΑΧΙΛΛΕΑ ΦΑΚΑΤΣΕΛΗ Το ζήτημα της αυτονόμησης των κουρδικών επαρχιών της ΝΑ Τουρκίας επανέρχεται στην τουρκική πολιτική επικαιρότητα, προκαλώντας ισχυρές δονήσεις στους εθνικιστικούς κύκλους της χώρας.
«Ευτυχής αυτός που λέει είμαι Τούρκος» λέει το σύνθημα, εκφράζοντας την αναδυόμενη τάση στην κοινωνία να ξεκαθαρίσει απ’ τα ξένα σώματα.
Με δεδομένο ότι η προοπτική να δοθεί καθεστώς «δημοκρατικής αυτονομίας» στις κουρδικές επαρχίες αποτελεί πάγιο πολιτικό αίτημα των Κούρδων της ΝΑ Τουρκίας, το ενδιαφέρον τώρα εστιάζεται στο γεγονός ότι μερίδα της κοινής γνώμης δείχνει να φλερτάρει με την ιδέα μιας Τουρκίας απαλλαγμένης από τους Κούρδους.
Πρόκειται για μια τάση που αντανακλάται στην αρθρογραφία μεγάλων τουρκικών εφημερίδων, με χαρακτηριστικές τις περιπτώσεις της αντιπολιτευόμενης «Χουριέτ» και της εφημερίδας της κεμαλικής κεντροαριστεράς «Τζουμχουριέτ», όπου το ερώτημα «Είμαστε υποχρεωμένοι να συμβιώνουμε;» διατυπώνεται ρητορικά αλλά με εύστοχες πολιτικές επισημάνσεις.
Ο αρθρογράφος της «Χουριέτ» Ερτουγκρούλ Οζκόκ, άνθρωπος που χαρακτηρίζεται σε άλλα δημοσιεύματα ως «εξέχουσα προσωπικότητα των λεγόμενων Λευκών Τούρκων, των εύπορων εξευρωπαϊσμένων Τούρκων», διαπιστώνει ότι αρχίζει να καταγράφεται μια τάση «εθνοτικού εθνικισμού» εντός της τουρκικής κοινωνίας. Οι φορείς της τάσης αυτής «συμφωνούν με μια επικίνδυνη ιδέα: την αυτονόμηση των κουρδικών περιοχών».
Σε άλλο άρθρο, ο Μουσταφά Ακιγιόλ επίσης αρθρογράφος της «Χουριέτ», χαρακτηρίζει το ζήτημα της κουρδικής αυτονομίας ως «το επόμενο μεγάλο θέμα», στο κυβερνητικό πρόγραμμα εκδημοκρατισμού της Τουρκίας.
Η νέα τάση
Οι δύο αρθρογράφοι αν και ουσιαστικά διαφωνούν με την προοπτική της αυτονομίας των Κούρδων, διαβλέποντας τα αξεπέραστα προβλήματα που την περιορίζουν στο χώρο των πολιτικών ουτοπιών, δείχνουν να συμφωνούν για την αναδυόμενη τάση της τουρκικής κοινωνίας να ξεκαθαρίσει από τα ξένα σώματα εντός της.
Την τάση αυτή την αποδίδουν στην κόπωση της κοινής γνώμης από τον σχεδόν 50χρονο πόλεμο του τουρκικού στρατού με το αυτονομιστικό αντάρτικο του ΡΚΚ, αλλά και στο γεγονός ότι οι Κούρδοι «διαρκώς διευρύνουν τον κύκλο των αιτημάτων τους».
Αλλοι πολιτικοί σχολιαστές επισημαίνουν ότι η αρθρογραφία των Οζκόκ και Ακιγιόλ αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου, καθώς ο αναδυόμενος εθνοτικός εθνικισμός που επιθυμεί την καθαρότητα της τουρκικής φυλής καταγράφεται κυρίως στις τάξεις των φανατικών κεμαλιστών, που επιθυμούν «την προάσπιση της δημοκρατίας του Ατατούρκ», όπου δεν έχει θέση όποιος στερείται της τουρκικής ταυτότητας. Προϊόν της διδασκόμενης αντίληψης της τουρκικής κοινωνίας ότι δεν υπάρχουν Κούρδοι αλλά Τούρκοι των βουνών, θεωρείται και η έξαρση της εθνοτικής- εθνικιστικής τάσης.
Απέναντι στον εθνοτικό εθνικισμό, βρίσκεται η πλουραλιστική αντίληψη που αποδέχεται τη συνύπαρξη διαφορετικών εθνοτικών ομάδων. Πρόκειται για τους διαλλακτικούς φιλελεύθερους κοσμικούς που δηλώνουν ευρωπαϊστές και δημοκράτες κατά τα δυτικά πρότυπα.
Αν και τα ποσοστά τους είναι πολύ μικρά, προστίθενται στις πολύ μεγαλύτερες τάξεις των συντηρητικών ισλαμιστών, που αθροίζουν σχεδόν τον μισό πληθυσμό της χώρας. «Αν και δεν είναι ξετρελαμένοι φιλελεύθεροι», σημειώνει ο Ακιγιόλ, «πατούν στις παραδόσεις της οθωμανικής αυτοκρατορίας, σύμφωνα με τις οποίες οι Κούρδοι θα απολάμβαναν όλες τις ελευθερίες που αποζητούν σήμερα».
Επικίνδυνη ιδέα
Ανεξάρτητα από τις τάσεις αυτές, και εν μέσω καθημερινών πολεμικών επιχειρήσεων και δολιοφθορών του ΡΚΚ κατά στρατιωτικών στόχων και πετρελαϊκών εγκαταστάσεων, υπάρχουν πάντοτε τα προβλήματα που καθιστούν «επικίνδυνη ιδέα» την προοπτική της κουρδικής αυτονομίας.
Με μια τουρκική κοινή γνώμη να διδάσκεται από νωρίς ότι δεν υπάρχει σαφής γεωγραφικός προσδιορισμός των κουρδικών εδαφών, και με τη συντελεσμένη διάχυση του κουρδικού στοιχείου από τις ΝΑ επαρχίες προς άλλες ασφαλείς περιοχές της τουρκικής επικράτειας (με την Κωνσταντινούπολη να είναι η μεγαλύτερη «κουρδική πόλη» στον κόσμο) είναι ευνόητο ότι μια πιθανή ανακήρυξη αυτόνομης κουρδικής επικράτειας θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τη συνοχή του τουρκικού κράτους.
.