ΚΡ 60– 28.09.2007
Στριμμένο κάγκελο
Δάσκαλοι στα α-γράμματα
Γράφει ο Κρίτων Σαλπιγκτής
Γραφέας
Εάν δουλειά του καλού μεταφραστή ήταν η διαπόρθμευση από την όχθη μίας οικείας γλώσσας σε μια ορατή απέναντι, θα ήταν απλή σαν του βαρκάρη. Όταν όμως ο μεταφραστής καλείται να περάσει ωκεανούς, με επισφαλές πλεούμενο το καρυδότσουφλο του μυαλού του, τότε το μαρτύριο της ορθής απόδοσης καταντά έργο ασήκωτο για καθενός την καμπούρα. Δυσκολότατη η ασφαλής διαδρομή μεταξύ πληθώρας αχαρτογράφητων υφάλων, με μόνο εφόδιο μερικές καλά καταγεγραμμένες ξέρες. Ο ικανός μεταφραστής οφείλει να αντισταθμίζει, άμα χρειαστεί, ολόκληρο καντάρι της μιας γλώσσας με δυο πούπουλα της άλλης. Αρκεί να παίζει στα δάχτυλα τα εκφραστικά ζύγια και των δύο. Κι αν καταφέρει να μην χαθεί στις σπηλιές της μεταφραστικής αβύσσου και παραδώσει ανέγγιχτο στο Αιγαίο ό,τι διατυπώθηκε σε μια μακρινή Γη του Πυρός, είναι άξιος τίτλου ακριβού. Όχι κοινού σαν του καπετάνιου, μαθές και του ναυάρχου, μα του τρισμέγιστων ικανοτήτων θαλασσοπόρου της νόησης, μπροστά στον οποίο ο Μαγγελάνος, εάν ήταν μεταφραστής, θα ήταν άξιος για λοστρόμος του.
Τις δύσβατες αυτές διαδρομές κάτι σκυλοπνίχτες του νοήματος δεν τις πλησιάζουν. Με τον πρώτο αέρα θα έχαναν ξάρτια και άλμπουρο. Μα ακόμα και στα ρηχά της μετάφρασης, όπου βγάζουν μεροκάματο βαρκάρηδες σαν ελλόγου τους, τον στοιχειώδη κανόνα ότι η ορθή απόδοση δε γίνεται πάντοτε λέξη προς λέξη, τον γνωρίζουν κι οι κότες. Δικές μας εκφράσεις όπως «χάνει λάδια» ή «την έβαψε» είναι αδύνατο να φυτευτούν μεταφρασμένες επί λέξει στην αγγλική. Όπως κι εμείς κλωτσάμε ακούγοντας σε στρεβλά ελληνικά ότι αυτοί οι ασθενείς έχουν… καρκίνους ή όσοι δεν βλέπουν μακριά έχουν… μυωπίες. Κι όμως! Τον κανόνα της ελληνικής ότι μερικές λέξεις της δεν διαθέτουν πληθυντικό, από καιρό διάφοροι αδιάφοροι τον τσαλαπατούν, σπέρνοντας μπούρδες όπως οι «πολιτικές» κι οι «δράσεις». Αντάμα και κάτι πανεπιστημιακοί: «Δημόσιες Χρήσεις της Ιστορίας» αποκλήθηκε, σε άθλια ελληνικά, πρόσφατο διεθνές συνέδριο ιστορικών στο Α.Π.Θ.. Την κηδεία του ενικού «Δημόσια Χρήση» επιμελήθηκαν καθηγητές. Μεταξύ αυτών ο κ. Λιάκος κι η κ. Ρεπούση. Ανυποψίαστοι ή εντελώς υποψιασμένοι. Δάσκαλοι νέων. Στα γράμματα ή στα α-γράμματα;
Υ.Γ. Σκούζουν τώρα κι οι δύο για την απόσυρση του βιβλίου. Πώς να κριθεί όμως ως ειλικρινής η σχολή της σκέψης τους, όταν οι θεωρίες της αποδεδειγμένα επιδοτούνται από προγράμματα προώθησης συμφερόντων των ΗΠΑ; Και πώς αξιολογεί την παράμετρο αυτή ο συμπαραστάτης τους ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ; Ως σύμπτωση;