Νικηφόρος Φωκάς, Μέρος Α’: Ένας θρύλος της Ρωμιοσύνης γεννιέται

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*

Βρισκόμαστε στα μέσα του 10ου αιώνα.

Πάνε αιώνες πια που η Ελληνιστική Ανατολή, η καρδιά των αυτοκρατοριών του Αλεξάνδρου και του Ιουστινιανού, έχει χαθεί κάτω από το πέλμα των Αγαρηνών. Αιώνες που οι άνθρωποι της άμμου ξεχύθηκαν από τις αραβικές ερήμους και όρμησαν προς τη θάλασσα, συντρίβοντας τους Ελληνορωμαίους και πνίγοντας τον χριστιανικό πολιτισμό στην γη που γεννήθηκε.  Η χριστιανική Ανατολή, η Μικρά Ασία, η Κύπρος και το Αιγαίο βρίσκονταν στο έλεος επιδρομέων και πειρατών, που άπληστα ξεμάκραιναν από τις βάσεις τους και έστρεφαν τα μάτια τους προς την Ευρώπη.

Όμως δεν θα προχωρούσαν χωρίς αντίσταση.  Ύστερα από τα πλήγματα των πρώτων δεκαετιών της μουσουλμανικής επέκτασης, η Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία θα ανασύντασσε τις δυνάμεις της για να πολεμήσει τον εισβολέα.  Οι ελληνικές θάλασσες και τα κακοτράχαλα βουνά της Καππαδοκίας θα γίνουν θέατρο επικών μαχών, καθώς οι Ίσαυροι, οι Αμοριανοί και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ύψωναν το ανάστημα απέναντι στο μεγάλο Χαλιφάτο.  Με το υγρό πυρ του στόλου και με του ακρίτα το ξίφος, η αραβική πλημμυρίδα ανακόπηκε.  Από το δεύτερο μισό του 9ου αιώνα και ύστερα ήρθε η μεγάλη ώρα της αυτοκρατορικής αντεπίθεσης.  Με νέες δυνάμεις και το πνεύμα της εκδίκησης να την οδηγεί, η Κωνσταντινούπολη άνοιγε έναν ματωμένο δρόμο προς την ανατολή.

Στις τιτανομαχίες της Ανατολικής αυτοκρατορίας με τον Οίκο του Ισλάμ αναδείχθηκαν μεγάλοι ήρωες και ηγέτες: οι Ίσαυροι Λέων και Κωνσταντίνος, ο Θεόφιλος, ο Γεώργιος Μανιάκης, οι Κομνηνοί.

Ο Νικηφόρος γεννήθηκε στην Καππαδοκία το 912, στους κόλπους της αριστοκρατικής οικογένειας των Φωκάδων.  Όπως ο πατέρας του Βάρδας και ο συνονόματος παππούς του πριν από αυτόν, ο Νικηφόρος ακολούθησε το μονοπάτι της στρατιωτικής ζωής.  Νυμφεύθηκε νωρίς, όμως μετά το θάνατο της συζύγου του και του γιου τους πήρε τον όρκο του μοναχού.  Σε όλη του τη ζωή υπήρξε ένας άνθρωπος θεοσεβής και ασκητικός, με μόνο ενδιαφέρον τους στρατιώτες του.

Ο Νικηφόρος ανήλθε στην ιεραρχία και το 955 αντικατέστησε τον πατέρα του ως Δομέστικος των Σχολών, αρχιστράτηγος δηλαδή, της Ανατολής.  Εκείνη την περίοδο οι βυζαντινές δυνάμεις βρίσκονταν σε διαρκή πίεση από του Άραβες της Συρίας.  Ο Νικηφόρος οδήγησε τα ρωμαϊκά στρατεύματα σε μια μεγάλη αντεπίθεση διαρκείας, σταθεροποιώντας το ανατολικό μέτωπο.

Το 960 ανέλαβε την εκστρατεία που θα γινόταν ορόσημο στη στρατιωτική του καριέρα.  Μετά από προσεκτική και εντατική προετοιμασία, ο Νικηφόρος ηγήθηκε ενός στόλου 300 πλοίων, 27.000 ναυτών και 50.000 στρατιωτών και έβαλε πλώρη για την Κρήτη.  Στην Κρήτη είχε για πάνω από έναν αιώνα εγκατασταθεί αραβικό εμιράτο, και με ορμητήριο τον Χάνδακα, το σημερινό Ηράκλειο, πειρατές κούρσευαν όλο το Αιγαίο, φθάνοντας στο σημείο να αλώσουν και την ίδια την Θεσσαλονίκη.  Ως τότε όλες οι ρωμαϊκές προσπάθειες να ανακαταληφθεί η σημαντική μεγαλόνησος είχαν αποτύχει.  Ο Νικηφόρος όμως αποβίβασε τις δυνάμεις του και έσφιξε τον κλοιό γύρω από τα τείχη του Χάνδακα.  Ύστερα από πολλές εφόδους και με την βοήθεια πολιορκητικών μηχανών, οι προμαχώνες της πόλης κατέρρευσαν και οι χριστιανοί όρμησαν μέσα.  Την πτώση του Χάνδακα το 961 ακολούθησε γρήγορα και η υπόλοιπη Κρήτη.  Ο Νικηφόρος μερίμνησε για τη σταθεροποίηση της ρωμαϊκής διοίκησης στο νησί και για τον εκχριστιανισμό των κατοίκων του με τη βοήθεια του Ποντίου ιεραποστόλου, οσίου Νίκωνος του “Μετανοείτε”, ο οποίος είχε μόλις ευαγγελίσει τους Έλληνες και Σλάβους παγανιστές της Λακωνίας.

Έχοντας γιορτάσει την επιτυχία του στην Κωνσταντινούπολη, ο αυτοκράτορας Ρωμανός έστειλε τον Νικηφόρο στην ανατολή, όπου οι Άραβες του Χαλεπίου συνέχιζαν τις επιδρομές.  Ο στρατηγός συνέτριψε και εκεί τον εχθρό, μπήκε στη Συρία και λεηλάτησε το ίδιο το Χαλέπι.

Η μούσα της Ιστορίας όμως είχε άλλα σχέδια.  Ο ξαφνικός θάνατος του Ρωμανού, σε ηλικία μόλις 26 ετών άφηνε κενό εξουσίας στη Βασιλεύουσα, με τους δύο γιους του να βρίσκονται σε νηπιακή ηλικία.  Ενώ οι αυλικοί άρχισαν να συνωμοτούν, ο δυναμικός στρατηγός αποφάσισε να επέμβει.

*φοιτητής διεθνών, ευρωπαϊκών και περιφερειακών σπουδών (mnovakopoulos.blogspot.gr)



Πρώτη δημοσίευση: Geopolitics and Daily News 28-11-2018