Η Λανθασμένη Προσέγγιση περί “Μνήμης Θυμάτων του Πόντου”*

Αθήνα 14/5/2019

Τα 4 Α της καταστροφής της ανθρωπότητας:

Αμάθεια, Αντιζηλία, Απληστία, Αλαζονεία

Του Βασίλη Κυρατζόπουλου

Το 2019, συνέπεσε η 23^η Απριλίου να προηγείται κατά δύο μέρες της Μεγάλης Πέμπτης των Ορθοδόξων και παράλληλα η Ελλάδα να διανύει προεκλογική περίοδο. Αξιοσημείωτο είναι ότι πολιτεύονται πολλοί, που αγωνίζονται για την αναγνώριση της γενοκτονίας που υπέστησαν οι Έλληνες της Καθ’ ημάς Ανατολής. Η πλειονότητα των πολιτευόμενων, αν και γνωρίζουν περί των γενοκτονιών που υπέστη ο Ελληνισμός της καθ’ ημάς Ανατολής, δυστυχώς περιορίζουν τα γεγονότα:

• χρονικά, στην περίοδο 1919 – 1923
• τοπικά, στον Πόντο της Ανατολίας.

Το γεγονός αυτό είναι επικίνδυνο τόσο ως προς την πλαστογράφηση της ιστορίας, όσο και στο να χαθεί ο αγώνας που δίνεται εδώ και μια εικοσαετία ανά την οικουμένη για την αναγνώριση των γενοκτονιών που υπέστη ο Ελληνισμός…

Σύντομη ιστορική αναδρομή

Στο παρόν θα αποφύγουμε να αναφερθούμε στα πολιτικά και ιδεολογικά κίνητρα που προκάλεσαν το μίσος κατά των μη Μουσουλμάνων πολιτών του Οσμανικού Κράτους (ΟσΚ) πρώτα και της Τουρκικής Δημοκρατίας (ΤΔ) έπειτα.

Από τις αρχές του 19^ου αι. στο ΟσΚ αρχίζει να διαδίδεται η έννοια του έθνους-κράτους μεταξύ της κυρίαρχης ομάδας, δηλαδή των Μουσουλμάνων. Έτσι αρχίζουν οι πολύπλευρες και έντονες πολιτικο-ιδεολογικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των εξουσιαστών της κυρίαρχης ομάδας. Μετά από τα φερμάνια των μεταρρυθμίσεων του 1839 και 1865, που συντάχτηκαν από τους ίδιους τους Σουλτάνους του ΟσΚ, αρχίζει να καλλιεργείται σε μερικές ομάδες εξουσίας το μίσος κατά των μη Μουσουλμανικών ομάδων του ΟσΚ. Γίνεται ορατή η ομαδοποίηση (Classification) των μη Μουσουλμάνων με νέα δεδομένα εκτός του συστήματος “millet”…[1]

Μετά την απόκτηση της Κριμαίας το 1783 και την λήξη των πολέμων του Καυκάσου (1817 – 1864) με την πλήρη επικράτηση της Τσαρικής Ρωσίας σε Κριμαία και Καύκασο, προκαλείται μεγάλο προσφυγικό κύμα Μουσουλμάνων του Καυκάσου και της Κριμαίας προς την Ανατολία[2]. Έτσι μέχρι την λήξη του Ρώσο – Οσμανικού πολέμου του 1877[3], θα μετοικίσουν περίπου 700.000 Μουσουλμάνοι. Οι Οσμανικές αρχές σε πρώτη φάση θα τους τοποθετήσουν σε μακρινά σημεία από τα πάτρια εδάφη τους, σε περιοχές της Ανατολίας και της Συρίας, όπου λόγω του κινήματος του Mehmet Ali της Αιγύπτου είχε αδειάσει η ύπαιθρος[4]. Για πρώτη φορά θα εμφανιστούν ως μόνιμοι κάτοικοι ελεύθεροι Τσερκέζοι και Τσετσένοι στην Κεντρική Ανατολία, όπως και οι πρώτες Τσερκέζικες φυλές στα σημερινά κράτη Ιορδανίας, Συρίας και Ισραήλ. Οι Χαζάροι Τούρκοι της Ιουδαϊκής θρησκείας που θα τοποθετηθούν στην Παλαιστίνη, θα ξεκινήσουν τον αγώνα απόκτησης των “ταγμένων εδαφών”.

Η παύση πληρωμών (πτώχευση) του ΟσΚ του 1875, θα προκαλέσει έντονα προβλήματα στους Μουσουλμάνους πρόσφυγες που δεν είχαν προλάβει να αποκατασταθούν. Η έλλειψη πόρων για την επιβίωσή τους, σε συνδυασμό με τις διεθνείς εξελίξεις που επιφέρει η αποικιοκρατία, θα προκαλέσουν τις πρώτες επιθέσεις κατά των μη Μουσουλμάνων που είχαν “στιγματιστεί” (Symbolization) και το μίσος που είχε καλλιεργηθεί, αρχίζει να εκδηλώνεται με βιαιοπραγίες. Τότε το Ελληνικό στοιχείο δεν θα επηρεαστεί διότι οι περισσότεροι Καυκάσιοι πρόσφυγες είχαν τοποθετηθεί σε περιοχές όπου επικρατούσαν έντονα οι μη Μουσουλμανικές ομάδες των Αρμενίων, Ασσυρίων, Χαλδαίων, Νεστοριανών, Παυλικανών, Μαρωνιτών κ.α. Βέβαια δεν διαθέτουμε πληροφορίες για τα πάθη των Ελλήνων, διότι οι προαναφερόμενες περιοχές ανήκουν στην διοικητική ευθύνη του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου της Αντιοχείας.

Με τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων (Αυγ. 1913), 117.352 Μουσουλμάνοι των Βαλκανίων θα προσφύγουν προς το ΟσΚ. Γενικά μέχρι τα τέλη του 1919 από τα Βαλκάνια θα μετοικίσουν 413.922 Μουσουλμάνοι, που θα τοποθετηθούν στην Κεντρική και Δυτική Ανατολία [5].

Τα επιπλέον αίτια των γενοκτονιών

Η άφιξη των προσφύγων από τα Βαλκάνια συμπίπτει χρονικά με τον απόλυτο έλεγχο της Οσμανικής διοίκησης από τα μέλη του εθνικιστικού Συλλόγου Ένωση και Πρόοδος (İttihat ve Terakki Cemiyeti, İTC) μετά το πραξικόπημα του 1909. Η γενέτειρα των περισσοτέρων μελών του İTC ήταν τα Βαλκάνια και ο Καύκασος, όπου εκτός του ότι ήταν υπόλογοι στους συμπολίτες τους, είχαν να αντιμετωπίσουν:

• Το ΟσΚ από την μία χάνει εδάφη, ενώ από την άλλη στα εναπομείναντα καλλιεργήσιμα εδάφη συνεχίζεται ο παραδοσιακός τρόπος παραγωγής. Τα εναπομείναντα εδάφη καλούνται να θρέψουν τον πληθυσμό που σε 50 χρόνια (1860 – 1910) θα αυξηθεί κατά 2 εκατομμύρια (περίπου 18%).
• Στα 50 αυτά χρόνια διατηρήθηκε το φεουδαρχικό οικονομικό σύστημα. Η βιομηχανική επανάσταση δεν αγγίζει το ΟσΚ. Το προκαπιταλιστικό σύστημα δεν ήταν σε θέση να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας για τους μετοίκους, των οποίων ο μοναδικός έντιμος τρόπος επιβίωσης ήταν η εργατική τους δύναμη. Μέχρι να αποκατασταθούν η επιστράτευσή τους ήταν και αδύνατη και επικίνδυνη.
• Τα έσοδα των μεγαλογαιοκτημόνων ήδη είχαν υποθηκευτεί στους εγχώριους τραπεζίτες (στην πλειοψηφία τους μη Μουσουλμάνοι) έναντι εσωτερικού δανεισμού. Έτσι το κράτος αδυνατεί να προβεί σε δημεύσεις προς διανομή κλήρου στους μετοίκους.

Τα μέλη του İTC (Νεότουρκοι όπως αποκαλούνται στις ημέρες μας), ουδέποτε αποχωρίστηκαν την επαναστατική τους νοοτροπία, γεγονός που προκαλεί σοβαρά προβλήματα και μεταξύ των Μουσουλμανικών ομάδων της διοίκησης. Εγκυμονούν στάσεις και επαναστάσεις…

Οι νέοι σύμμαχοι του ΟσΚ, που επιθυμούν την επανασύσταση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας υπό την διοίκησή τους, έναντι την υδάτινης λεωφόρου[6] του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗνΒ) προσπαθούν να κατασκευάσουν την σιδηροδρομική γραμμή Βαγδάτη – Βερολίνο. Όπως το ΗνΒ προσπαθεί να εξασφαλίσει την ακίνδυνη διέλευση και να έχει τον πλήρη οικονομικό έλεγχο της υδάτινης λεωφόρου και τα Γερμανικά κράτη επιθυμούν να έχουν τον πλήρη οικονομικό έλεγχο και την ασφάλεια της σιδηροδρομικής γραμμής.

Προφανώς τα προαναφερόμενα δεν περιορίζονται μόνο στον Πόντο της Ανατολίας.

Και τα αιτιατά

Το 1907 ο Ahmed Rıza (Αχμέτ Ριζά) [7] στο “Εγχειρίδιο προς τους Στρατευμένους” αναφέρεται στους κρυφούς εχθρούς, που ζουν στο εσωτερικό του ΟσΚ (gizli düşman = iç düşman, κρυφός εχθρός = εσωτερικός εχθρός). Έτσι δαιμονοποιούνται (Dehumanization) οι μη Μουσουλμανικές ομάδες και κυρίως οι Ελληνορθόδοξοι, που ήταν μέλη της επικρατούσας θρησκείας στα εδάφη που είχαν εγκαταλείψει οι πρόσφυγες.

Με την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από το ITC, μία από τις πρώτες αποφάσεις ήταν η ίδρυση χαρτογραφικού γραφείου υπό την στρατιωτική διοίκηση. Με ειδικό διάταγμα στις 7/8/1909 διατάσσεται να σχεδιαστούν (για πρώτη φορά στο ΟσΚ) εθνογραφικοί χάρτες. Οι εθνογραφικοί χάρτες έχουν ιδιάζουσα μορφή, όπου αντιλαμβανόμαστε ότι μετά την “δαιμονοποίηση” ξεκινά η φάση της “οργάνωσης” (Organization) …

Αρχές του 1913 ο Enver (Ενβέρ) αρχίζει να στρατολογεί αξιωματικούς κατάλληλους να δίνουν πληροφορίες στην Υψηλή Πύλη. Οι πρώτοι στρατολογημένοι αξιωματικοί κατάγονταν από τη Θεσσαλονίκη (που είχαν παραμείνει στην πόλη μετά την απελευθέρωσή της) και από τους εναπομείναντες πιστούς αξιωματικούς, που συνέχιζαν να ζουν στην Αίγυπτο. Οι πρώτες επιτυχημένες προσπάθειες των στρατολογημένων ήταν η ίδρυση της Θρακικής Τουρκικής Δημοκρατίας το 1913 και οι δολιοφθορές στη διώρυγα του Suez, που επιφέρουν μεγάλες ανθρώπινες απώλειες στις Συμμαχικές δυνάμεις (Αντάντ, Entente Cordiale) της Μέσης Ανατολής. Ο ίδιος ο Enver δραστηριοποιείται στον Καύκασο, ενώ ενεργοποιούνται πολλοί αξιωματικοί στην περιοχή της Αρμενίας και του Πόντου για να συλλέξουν πληροφορίες για τα Ρωσικά κατακτητικά στρατεύματα. Οργανώνονται ομάδες δολιοφθοράς και συλλογής πληροφοριών για τις δραστηριότητες των μειονοτικών ομάδων κυρίως από τα μέλη των προσφύγων. Οργανώνονται επίσης διάφορες ομάδες δράσης στις περιοχές Ιράν, Αφγανιστάν και στο σημερινό Πακιστάν (όπου τότε ήταν τμήμα της Αγγλικής Ινδίας). Την δράση “Ανατολή” αναλαμβάνουν οι ικανότατοι αξιωματικοί Rauf (Orbay μετέπειτα) και Ömer Naci (Ομέρ Νατζί), ο οποίος με την ομάδα του, το 1915 ανατινάζει τον Κασπιακό πετρελαιαγωγό στο Αζερμπαϊτζάν.

Η οργάνωση Μυστική Υπηρεσία Πληροφοριών, ιδρύεται επίσημα στις 17/11/1913 με την ονομασία Teşkilâtı Mahsusa (Τεσκιλάτι Μαχσουσά, Ειδική Οργάνωση) και λειτουργεί ως τμήμα του Υπουργείου Ναυτικού.

Μετά την ίδρυση και την λειτουργία όλων των νέων θεσμών, αρχίζει η μεθοδική εξόντωση των μειονοτήτων. Το Teşkilatı Mahsussa, όπως αναφέρει ο προύχοντας της οργάνωσης Eşref Kuşçubaşı (Εσρέφ Κουστσούμπασι)[8], αρχίζει να συνεδριάζει τακτικά από το Μάρτιο του 1914 για να συντονίσει τους μηχανισμούς εξόντωσης. Στην Συντονιστική Επιτροπή, ο καταμερισμός ευθυνών γίνεται ως εξής:

• Για την κυβέρνηση Rahmi (Ραχμί) Μπέη,
• Για τα κομματικά όργανα Mahmut Celal Μπέη[9],
• Για το στρατό Pertev Paşa (Περτέβ Πασά) και Cafer Tayyar Paşa [Τζαφέρ Ταγιάρ Πασά μεταγενέστερα Eğilmez (Εγιλμέζ)],
• Για τις μυστικές υπηρεσίες Eşref Kuşçubaşı.

Όλοι θα μετέφεραν τις αποφάσεις στα όργανά τους και θα επέβλεπαν την εκτέλεση των αποφάσεων.

Ένας από τους μηχανισμούς που συντονίζονται είναι η στήριξη (με έμψυχο και άψυχο υλικό) των “κοινωνικών συμμοριών”[10], οι οποίες από το 1914 αναλαμβάνουν επιθέσεις κατά των μη Μουσουλμανικών ομάδων[11] σε Αιγαίο, Θράκη και Πόντο (preparation & extremination). Μία από τις συμμορίες που στηρίζονται στον Πόντο είναι η συμμορία του Topal Osman (Τοπάλ Οσμάν)[12].

Μετά την συνθήκη του Μούδρου (30/101918), οι νικητές απαιτούν την διάλυση του Teşkilâtı Mahsusa. Στις 14/11/1918 στη Γενική Συνέλευση του ITC θα αποφασιστεί η διάλυση του κόμματος[13] και στις 5/12/1918 όλα τα μέλη του Teşkilâtı Mahsusa μετακινούνται στην νεοϊδρυθείσα επαναστατική οργάνωση Umum Alemi İslâm İhtilâl Teşkilatı (Παγκόσμια Ισλαμική Επαναστατική Οργάνωση). Η νέα οργάνωση δεν κατόρθωσε να λειτουργήσει ενιαία:

• Ο Enver στις 2/11/1918 με Γερμανικό πολεμικό σκάφος θα περάσει στην Οδησσό[14], όπου συνεργάζεται αρχικά με τους Μενσεβίκους και έπειτα με τον Lenin (Λένιν). Αναλαμβάνει τη διοίκηση του τμήματος της Κασπίας. Συμμετέχει στη σύσταση του “Πράσινου Στρατού”, ο οποίος θα βοηθήσει στην εξάπλωση της Οκτωβριανής Επανάστασης στα Μουσουλμανικά κρατίδια της Κασπίας και της Δυτικής Ασίας.
• Το τμήμα της Θράκης και της Ανατολίας συνεργάζεται με τον Κεμάλ και μεταφέρει πληροφορίες και οπλισμό στις στρατιωτικές μονάδες, που ήταν πιστές στον Κεμάλ.
• Το τμήμα της Μέσης Ανατολής συνεργάζεται με τις Αιγυπτιακές αρχές του ΗνΒ. Οι συλλεγμένες πληροφορίες θα χρησιμοποιηθούν για τον ξεριζωμό του Ελληνισμού από την Μέση Ανατολή και την Ανατολία, που συνεχίστηκε σ’ όλη την διάρκεια του 20ού αιώνα.

Βάσει των προαναφερόμενων και έχοντας υπ’ όψιν την γενοκτονία που υπέστησαν Αρμένιοι και Ασσύριοι, διαπιστώνουμε ότι ο μηχανισμός εξάλειψης του μη Μουσουλμανικού στοιχείου λειτουργούσε προ του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (Α’ ΠΠ) σε όλη την Ανατολία και δεν περιορίστηκε στον Πόντο…

Απόδοση Ευθυνών

Τον 21ο αι. ξεκινά μία νέα συζήτηση στο να καταμεριστούν και να αποδοθούν ευθύνες για την γενοκτονία που υπέστη ο Ελληνισμός της Ανατολίας στον 20ο αι. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε σημαντικά γεγονότα με ακριβείς ημερομηνίες, ούτως ώστε να διελευκανθεί κάθε απορία στους αναγνώστες του παρόντος:

Στις 19/5/1919 ο Mustafa Kemal (έπειτα Atatürk, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ) αποβιβάζεται στη Σαμψούντα ως Γενικός Επιθεωρητής της 3ης Στρατιάς επ’ ονόματι του ΟσΚ. Στις 8/7/1919 θα δεχτεί τηλεγράφημα από την Κωνσταντινούπολη, με το οποίο τον ενημέρωναν ότι απαλλάσσεται των καθηκόντων του σ’ ότι αφορά την ιδιότητα του Επιθεωρητού. Στις 9/7/1919 παραιτείται από το στρατό του ΟσΚ δηλώνοντας ότι παραμένει “μαχητής”[15].

Ξεκινά τηλεγραφική ενημέρωση σε πολιτικές και στρατιωτικές μονάδες του ΟσΚ, προτρέποντας τες “σε αντίσταση κατά των κατακτητών”. Ο συντονισμός στην Ανατολία ξεκινά με τηλεγραφήματα που στέλνονται από το Erzerum (23/7-7/8/1919, Θεοδοσιούπολη) προς υλοποίηση συνδιάσκεψης στη Σεβάστεια. Την ίδια περίοδο πολλές αντιστασιακές οργανώσεις και “κοινωνικές συμμορίες” που ελέγχονταν από το Teşkilâtı Mahsusa (συγκαταλεγόμενη και αυτή που ηγείται ο Topal Osman)[16] θα συνταχθούν με τον Κεμάλ.

Στις 4/9/1919, συνέρχεται σε σώμα η Συνδιάσκεψη της Σεβάστειας. Η συνδιάσκεψη εκλέγει στις 11/9/1919 την “Αντιπροσωπευτική Επιτροπή”. Τα δέκα έξι μέλη της αντιπροσωπείας, αναλαμβάνουν την διοίκηση της Ανατολίας. Νομάρχες και διοικητές μονάδων διχάζονται:

• Κάποιοι δηλώνουν “πίστη” στην “Αντιπροσωπευτική Επιτροπή”,
• Κάποιοι παραμένουν πιστοί στο Σουλτάνο της Κωνσταντινούπολης,
• Κάποιοι παραμένουν “σιωπηλοί”.

Ιστορικά, όλα τα γεγονότα που διαδραματίζονται μετά τον Σεπτέμβριο του 1919 στην Ανατολία, επί μέρους επιβαρύνουν και το σημερινό κράτος της Τουρκικής Δημοκρατίας (ΤΔ).

Στις 7/10/1919 το ΟσΚ βάσει του Συντάγματος του 1876 προκηρύσσει εκλογές. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τα Αρμένικα Πατριαρχεία καλούν σε αποχή τους πιστούς τους. Οι εκλογές θα τερματιστούν στις 18/12/1919 με δεκάδες ενστάσεις…

Στις 12/1/1920 θα συνέλθει σε σώμα η τελευταία Βουλή του ΟσΚ. Στις 17/2/1920 θα ψηφιστεί το Misak-ı Millî (“Εθνικός Όρκος”)[17]. Η έννοια “επανασύσταση κράτους”, στον απόηχο της Οκτωβριανής Επανάστασης, προκαλεί “ανησυχίες” στους Συμμάχους. Έτσι στις 16/3/1920 τα στρατεύματα του ΗνΒ, συνοδευόμενα από αποσπάσματα των Συμμαχικών δυνάμεων, θα καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη.

Στις 11/4/1920 θα διαλυθεί η Βουλή του ΟσΚ. Πολλοί βουλευτές θα συνταχθούν με τη γραμμή του Mustafa Kemal και θα περάσουν στην Ανατολία.

Στις 23/4/1920 θα λειτουργήσει η Βουλή της Άγκυρας, για κάποιους ως συνέχεια της Βουλής της Κωνσταντινούπολης, για άλλους ως μία νέα Βουλή του “νέου κράτους”. Για τις Συμμαχικές Δυνάμεις δε, ως μία παράνομη επαναστατική Βουλή.

Στις 28/7 – 7/8/1920 θα υπογραφεί η Συνθήκη των Σεβρών, η οποία δεν θα γίνει αποδεκτή από την Βουλή της Άγκυρας και θα επέλθει η πλήρης ρήξη με το Οσμανικό καθεστώς.

Από τον Μάιο του 1920 και μέχρι να τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη της Λωζάννης, στην Ανατολία υπάρχουν δύο κέντρα εξουσίας.

Στη Λωζάννη στις 24/7/1923 θα υπογραφεί η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης, που θα επιλύσει – ρυθμίσει τρία θέματα:

• Την εξαφάνιση του ΟσΚ και αντ’ αυτού την δημιουργία της ΤΔ,
• Την παύση του Α’ ΠΠ μεταξύ των νικητών Συμμάχων και του ΟσΚ. Η Βουλή της Άγκυρας αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει επί μέρους υποχρεώσεις του ΟσΚ,
• Την παύση του Ελληνο-Τουρκικού πολέμου μεταξύ των νικητών της Βουλής της Άγκυρας και των ηττημένων του Βασιλείου της Ελλάδας.

Στις 29/10/1923 θα λειτουργήσει η Τουρκική Μεγάλη Λαϊκή Βουλή της Άγκυρας της ΤΔ (Türkiye Büyük Millet Meclisi). Έκτοτε για κάθε πράξη την ευθύνη φέρει η ΤΔ.

Σε περίοδο 75 ετών η ΤΔ θα παραβιάσει 201 φορές την Συνθήκη της Λωζάννης σε βάρος της Ελληνικής κοινότητας (διευρυμένα Ρωμαίικες κοινότητες) που παρέμεινε στην επικράτεια της ΤΔ βάσει της Συνθήκης της Λωζάννης [18].

Ελλάδα του 21^ου αι.

Η 7^η Γενική Συνέλευση του Διεθνούς Οργανισμού Ακαδημαϊκών της Μελέτης Γενοκτονίας (International Associarion of Genocide Scholars, IAGS) στο Σαράγιεβο της Βοσνίας στις 9 – 13 Ιουλίου 2007 αναγνωρίζει τις γενοκτονίες που υπέστησαν “Έλληνες, Ασσύριοι και Χριστιανικοί Λαοί της Ανατολίας” και θα θέσει υπό μελέτη την εν λόγω περίοδο στους Ακαδημαϊκούς που μελετούν τις γενοκτόνες πράξεις ανά την οικουμένη, με στόχο την πρόληψη μελλοντικών απάνθρωπων πράξεων. Έκτοτε οι μελέτες εστιάζονται κυρίως στις πράξεις απόσεισης ευθυνών και άρνησης των γεγονότων (denial). Έτσι έχοντας ως αφετηρία το Ολοκαύτωμα, πολλά κράτη μέλη του ΟΗΕ θα ποινικοποιήσουν τις δηλώσεις άρνησης των αναγνωρισμένων γενοκτονιών και θα διώκουν ποινικά τους αρνητές (για την Ελλάδα Ν.4285 – ΦΕΚ Α’191- 10/9/2014, άρθ.2). Η απόσειση / άρνηση της ενοχής, μπορεί να εμφανιστεί:

• Με απευθείας άρνηση,
• Με παραμόρφωση των πραγματικών περιστατικών και κοινές στρεβλώσεις,
• Με αλγεβρική πράξη απαλοιφής γεγονότων,
• Με κατάχρηση γεγονότων.

Η άρνηση, παραμόρφωση, ισοσκέλιση και κατάχρηση αποδεδειγμένων γενοκτονιών, θέτουν υπό αμφισβήτηση την κατανόηση της ιστορίας. Η διεθνής πρακτική αποδεικνύει ότι όποιοι συστηματικά επιδιώκουν την απόσειση / άρνηση της ενοχής θα επαναλάβουν τις απάνθρωπες πράξεις.

Στην Ελλάδα, στη μετά Σαράγιεβο εποχή κάποιες ομάδες στηρίζουν τη θέση ότι “γενοκτονία έχει τελεστεί μόνο στον Πόντο και κατά των Ποντίων”.

Η εν λόγω θέση εκτός του ότι είναι ποινικά κολάσιμη ως άρνηση “της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος” (Ν.2645 – ΦΕΚ Α’ 234-13/10/1998), επιφέρει επιπλέον δύο μεγάλους κινδύνους:

• Την απόκρουση των επιχειρημάτων από την ΤΔ. Άρα δεν υπήρξαν γενοκτόνες πράξεις κατά των Ελλήνων…
• Την ανεπανόρθωτη πλαστογράφηση της Ιστορίας του Ελληνισμού σε παγκόσμια κλίμακα, επιφέροντας μεγάλα και ίσως άλυτα προβλήματα σε Ελλάδα και Ελληνισμό…

Ας εξετάσουμε αναλυτικά και τις δύο περιπτώσεις.

            Η επιχειρηματολογία της ΤΔ

Παρακάτω θα αναφερθούμε σε συγγράμματα, των οποίων οι συγγραφείς είναι αποδεκτοί και από Ελληνικούς Ποντιακούς θεσμούς:

Ι) Σε οποιαδήποτε εκδήλωση μνήμης περί γενοκτονίας που υπέστησαν οι Πόντιοι, όλοι οι εκ ΤΔ καλεσμένοι διανοούμενοι θα αναφερθούν και στις Ποντιακές αντάρτικες ομάδες, που αναφέρονται και από πολλούς εν Ελλάδι Ποντιακούς θεσμούς. Η δράση των Ποντίων “πολιτοφυλάκων” σε συνδυασμό με την επικοινωνία που είχαν ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης[19] και ο Μητροπολίτης Χρύσανθος με “ξένες δυνάμεις”, αποδεικνύουν τις φυγόκεντρες από ΟσΚ τάσεις των Ποντίων[20]. Άρα το ΟσΚ είχε κάθε δικαίωμα να διαφυλάξει την ακεραιότητα της χώρας.

ΙΙ) Την περίοδο της Οκτωβριανής Επανάστασης, μέλη της συμμορίας του Topal Osman μετέφεραν αμφίδρομα “ένοπλες Χριστιανικές ομάδες”, μεταξύ Ρωσίας και ΟσΚ. Άρα υπήρχαν ενδείξεις συγκροτημένων ένοπλων ομάδων, που η δράση τους ήταν κατά του ΟσΚ.

ΙΙΙ) Η Ελλαδική επιχειρηματολογία στηρίζεται στη δράση του Topal Osman (γ.1883 Κερασούντα – θ. 1923 Άγκυρα). Πριν αναφερθούμε στα συμπεράσματα που ανάγονται από τη μελέτη της δράσης του, ας δούμε χρονολογικά την δραστηριότητά του:

Το 1912 ως αρχηγός εθελοντικής ομάδας θα λάβει νέρος στους Βαλκανικούς πολέμους. Στην επιστροφή του θα στρατολογηθεί από το Teşkilâtı Mahsusa και με την συμμορία του (100 άτομα από Κερασούντα και 150 άτομα από τις φυλακές της Τραπεζούντας), θα δραστηριοποιηθεί κατά των Αρμενίων στα Λίβανα (Artvin). Για την δράση του αυτή καταδικάζεται από τις Οσμανικές αρχές [21].

Στο Ρώσο-Οσμανικό πόλεμο (1915 – 1918) επ’ ονόματι του Teşkilâtı Mahsusa αναλαμβάνει την σύλληψη και “τιμωρία” των φυγάδων. Μετά την διάλυση του Teşkilâtı Mahsusa αναζητείται ως “αρχιλήσταρχος – δολοφόνος”.

Μετά τις διασκέψεις Ardahan(7 – 9/1/1919) και Kars (17 – 18/1/1919) οι Λαζοί (δηλαδή οι Μουσουλμάνοι Πόντιοι), θα αποφασίσουν να αντισταθούν κατά των κατακτητών. Στις 12/2/1919 στην Τραπεζούντα θα ιδρυθεί η αντιστασιακή ομάδα Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye (Σύλλογος με στόχο την διατήρηση της καθεστηκυίας τάξης της περιφέρειας Τραπεζούντας). Την διοίκηση του διαμερίσματος της Κερασούντας αναλαμβάνει ο Topal Osman, ο οποίος ξεκινά εκβιασμούς και ληστείες κατά του Χριστιανικού πληθυσμού[22].

Ο Mustafa Kemal την περίοδο 25/5 – 12/6/1919 θα παραμείνει στην Κάβζα (Havza)[23], όπου στις 29/5/1919 θα συναντηθεί με τον Topal Osman, ο οποίος δηλώνει “πίστη” στον Mustafa Kemal[24].

Στις 8/7/1919 θα αμνηστευτεί από τον Σουλτάνο, ημερομηνία που “συμπίπτει” με την απαλλαγή καθηκόντων του Mustafa Kemal… Άμεσα θα επιστρέψει στην Κερασούντα και η συμμορία του θα “εκδιώξει” όλους του προύχοντες και θα στρογγυλοκαθίσει στη θέση του δημάρχου[25].

Στις 30/7/1919 ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης απευθυνόμενος στη διοίκηση της Κωνσταντινούπολης θα καταγγείλει τις παρανομίες του δημάρχου. Στις 10/10/1921 τα “Δικαστήρια Απελευθέρωσης” (İstiklâl Mahkemeleri) της Άγκυρας, θα καταδικάσουν ερήμην τον Κωνσταντινίδη σε απαγχονισμό και δήμευση της περιουσίας του…

Εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, μέχρι και την δεκαετία του 1960 οι Κουρδικές επαναστάσεις χαρακτηρίζονται από φυλετικές ή δογματικές θέσεις και όχι από εθνικοαπελευθερωτικές. Στην Κωνσταντινούπολη τέλη του 19ου αι. πολλοί Κούρδοι διανοούμενοι εκτός του ότι θα κερδίσουν την εύνοα των Οσμανών, επηρεασμένοι από τις ιδέες της Γαλλικής επανάστασης, θα αρχίσουν να σχεδιάζουν εθνικοαπελευθερωτικές κινήσεις. Πρωτοπόροι είναι διανοούμενοι των φυλών Bedirhan (Μπεντιρχάν), Baban (Μπαμπάν), κ.ά. Όταν ο Mustafa Kemal από τη Havza καλεί και Κούρδους φύλαρχους στην συνδιάσκεψη της Θεοδοσιούπολης, οι Bedirhan μάταια προσπαθούν να έλθουν σ’ επαφή με τον Βενιζέλο δια μέσου του ύπατου αρμοστή Ε. Κανελλόπουλου.

Η πρώτη κλήση της Θεοδοσιούπολης του Mustafa Kemal, έχει περισσότερο θρησκευτική χροιά. Στόχος ήταν “να σωθεί ο Σουλτάνος, που είναι όμηρος στα χέρια των άπιστων”[26]. Αν και ανταποκρίνονται πολλοί Σουνίτες Κούρδοι φύλαρχοι, η προσέγγιση αυτή θα βρει αντίθετους τους Αλεβίτες Κούρδους. Έτσι εκμεταλλευόμενοι τις εθνικοαπελευθερωτικές προετοιμασίες των Κούρδων της Κωνσταντινούπολης, τον Ιούλιο του 1920 στασιάζουν τα κλαν της Αλεβίτικης φυλής του Koçgiri (Κότσγκιρι).

Μετά από αλλεπάλληλα τηλεγραφήματα μεταξύ Άγκυρας και Topal Osman, στις 20/7/1920 ο Topal Osman ξεκινώντας από την Κερασούντα ξεκληρίζοντας στο πέρασμά του τους στασιαστές Κούρδους Αλεβίτες, μαζί με αυτούς και τους χριστιανούς που βρέθηκαν στην πορεία της συμμορίας του, στις 10/11/1920 θα έλθει στην Άγκυρα[27]. Από την μία αναλαμβάνει την φρούρηση του Mustafa Kemal, από την άλλη μεταφέρονται τα “ζωντανά” (αρνιά, βόδια κ.α.) των θυμάτων στην Κερασούντα, όπου με εντολή δημάρχου, που ήταν ο ίδιος, θα κλείσουν όλα τα κρεοπωλεία. Έτσι ο μοναδικός προμηθευτής κρεάτων στην ευρεία περιοχή θα είναι η συμμορία του Topal Osman[28]. Η δεύτερη απόπειρα των κλάν του Koçgiri που θα ξεκινήσει στις 6/3/1921 θα αντιμετωπιστεί από την συμμορία του Topal Osman με μεγαλύτερες βιαιοπραγίες…

Από τον Αύγουστο του 1920 αρχίζουν στη Βουλή της Άγκυρας να καταφθάνουν τηλεγραφήματα διαμαρτυρίας για την δράση της συμμορίας του Topal Osman:

• Από τον διοικητή της 3ης Ταξιαρχίας ,Rüştü Bey (Ρουστού),
• Από τον διευθυντή του Μονοπωλίου του Δήμου Κερασούντας, Rükneddin Bey (Ρουκνεντίν),
• Από αποσταλμένο της Βουλής της Άγκυρας, σε έκθεσή του περί δολοφονίας 900 ατόμων σε σπηλιά στην Σαμψούντα[29].

Στις 28-29/1/1921 μέλη της συμμορίας θα δολοφονήσουν τα ηγετικά στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος του ΟσΚ (14 άτομα) και θα πετάξουν τις σορούς τους στην θάλασσα.

O Topal Osman στις 27/3/1923 θα δολοφονήσει το ηγετικό στέλεχος της δεύτερης ομάδας (ήταν η αντιπολιτευόμενη ομάδα κατά της ομάδας του Mustafa Kemal, που αποκαλείται ως πρώτη ομάδα), βουλευτή της Τραπεζούντας, Ali Şükrü (Αλί Σουκρού). Κατόπιν της “πολιτικής δολοφονίας”, στις 1-2/4/1923 ο Topal Osman με εντολή του Mustafa Kemal θα δολοφονηθεί από την στρατιωτική χωροφυλακή στην προσπάθεια σύλληψής του.

Συμπεράσματα του (ΙΙΙ): Σ’ ότι αφορά τις βιαιοπραγίες κατά των Ποντίων καταγγέλλεται συγκεκριμένα ο Topal Osman ή μέλη της συμμορίας του. Επί των ημερών μας στην ΤΔ κάποιοι, βάσει των πολιτικών τους πεποιθήσεων, θεωρούν τον Topal Osman ήρωα και κάποιοι λήσταρχο – δολοφόνο. Από τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν διαπιστώνουμε ότι ο Topal Osman δρα ως “υπάλληλος” του Teşkilâtı Mahsusa. Τα μέλη της συμμορίας του αμείβονται από τα λάφυρα – λύτρα – κλοπιμαία – οικειοποιήσεις. Η δράση του γίνεται “ανεκτή” από τις Αρχές λόγω των οικονομικών δυσχερειών του ΟσΚ. Όπως διαπιστώνουμε θα έλθει στην Άγκυρα μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, δηλαδή μέχρι την ύστατη στιγμή ήταν πιστός στις Αρχές της Κωνσταντινούπολης, αλλά βρίσκονταν σε σταθερή επικοινωνία και με την Άγκυρα. Η δράση του δεν περιορίζεται μόνο κατά των Χριστιανών αλλά στοχεύει και Μουσουλμάνους “εχθρούς του κράτους” …

Τέλος, κατόπιν εντολής του Κυβερνήτη Mustafa Kemal, ο Topal Osman θα δολοφονηθεί στις 2/4/1923 από την στρατιωτική χωροφυλακή της Βουλής της Άγκυρας. Δηλαδή πριν τις 29/10/1923…

1. IV) Αν και στα περισσότερα τηλεγραφήματα του Υπουργείου Εξωτερικών του ΗνΒ γίνεται σαφής αναφορά σε “ενδοχώρα”, τηλεγραφήματα τα οποία επίσης επικαλείται ο Κ. Φωτιάδης[30], με τον περιορισμό των γεγονότων στον Πόντο, τίθεται υπό αμφισβήτηση η ορθότητα των πληροφοριών. Στο γεγονός αυτό εάν προστεθούν και οι βιαιοπραγίες που αναφέρονται σε Γαλλόφωνα αρχεία κατά την διάρκεια της εφαρμογής της Σύμβασης Ανταλλαγής Πληθυσμού (Λωζάννη 30/1/1923), η οποία συνεχίστηκε και μετά τις 29/10/1923, θα εμφανιστούν αντικρουόμενες θέσεις. Έτσι θα προκληθούν αντιφάσεις στα έργα των μελλοντικών επιστημόνων που θα εξετάζουν την εν λόγω περίοδο.

Συμπερασματικά:

α) Οι γενοκτόνες πράξεις στον Πόντο είχαν τερματιστεί πριν τις 29/10/1923. Όταν η ΤΔ μελλοντικά πιεστεί ασφυκτικά θα επικαλεστεί, όπως θα πράξει και για τους Αρμένιους, ότι τα αδικήματα διαπράχτηκαν επί ΟσΚ. Άρα η ΤΔ δεν φέρει ουδεμία ευθύνη.

β) Όπως προαναφέρθηκε, η Τουρκική πλευρά τόσο για την δράση του Topal Osman (για το επίσημο κράτος της ΤΔ είναι εγκληματίας) όσο και για την δράση των Ποντιακών άτακτων ομάδων διαθέτει αναλυτικές πληροφορίες, που επιβεβαιώνονται και από τους εν Ελλάδι Ποντιακούς θεσμούς. Άρα εάν το αδίκημα περιοριστεί στον Πόντο θα τεθεί υπό αμφισβήτηση ο χαρακτηρισμός του ως “γενοκτονία”…

            Η πλαστογράφηση της Ελληνικής Ιστορίας

Ι) Μερικές Ποντιακές οργανώσεις σε όλες τις εκδηλώσεις τους προβάλλουν και τους Μουσουλμάνους Ποντίους (Laz, Λαζοί για την ΤΔ) της ΤΔ. Επίσης κάνουν εκτενέστερες αναφορές και για Μουσουλμάνους θύματα του Topal Osman. Έτσι εμφανίζεται ότι η γενοκτονία δεν αφορά το Ελληνικό στοιχείο, αλλά μόνο την φυλή των Ποντίων, που τα μέλη της ανήκουν σε διάφορες θρησκείες…

Η παραδοχή αυτής της εκδοχής ανατρέπει όλη την ιστορική πραγματικότητα από την συνέχεια του Βυζαντίου μέχρι την οικουμενικότητα του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης.

ΙΙ) Από την μία ο Celâl Bayar (ως στέλεχος του Teşkilâtı Mahsusa) αποδέχεται ότι από το 1914 διαπράχτηκαν βιαιότητες κατά του Ελληνικού στοιχείου στα παράλια του Αιγαίου και στην Θράκη[31], και ότι με τον ερχομό των Τσαρικών δυνάμεων εφαρμόστηκαν και κατά του Ελληνικού στοιχείου του Πόντου, με σκοπό την απομάκρυνση των φίλα προσκείμενων προς τον εχθρό στοιχείων. Από την άλλη ο Sabri Yirmibeşoğlu (Σαμπρί Γιρμιμπέσογλου) ως ο τότε διοικητής του Özel Harp Dairesi (Γραφείο Ιδιωτικού Πολέμου)[32], αποδέχεται ότι τα Σεπτεμβριανά (6-7/9/1955) οργανώθηκαν από το Γραφείο Οργάνωσης Ανορθόδοξου Πολέμου[33]. Περισσότερο δε, στην Έκτακτη Γενική Συνέλευση του Cumhuriyet Halk Partisi (CHP, Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα του Ατατούρκ) το 1946 αποφασίζεται μέχρι το 500ο έτος από την άλωση της Κωνσταντινούπολης (δηλαδή το 1953) να απορωμιοποιηθεί πλήρως η Κωνσταντινούπολη[34]. Σε 75 χρόνια (1923 – 1998) οι τουλάχιστον 201 καταγεγραμμένες παραβιάσεις της Συνθήκης της Λωζάννης, αποδεικνύουν την εφαρμογή της εν λόγω απόφασης[35].

Η αμφισβήτηση των προαναφερόμενων στοιχείων εκτός του ότι αποτελεί άμεση άρνηση της γενοκτονίας που υπέστησαν οι Έλληνες της καθ’ ημάς Ανατολής, υποκρύπτει σημαντικές πτυχές των γεωπολιτικών ανακατατάξεων, που ακόμα παραμένουν ανοικτές υποθέσεις στο χώρο της Ευρείας Μέσης Ανατολής…

ΙΙΙ) Οι πράξεις διαχωρισμού και προβολής μόνο των παθών των Ποντίων, αποκρύπτοντας εν γένει του Ελληνισμού, επιφέρει μελλοντικά μέγιστα προβλήματα (και ιστορικά και πολιτικά). Ένα απλό παράδειγμα είναι η προβολή των αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης του IAGS. Συγκεκριμένα ενώ οι Ποντιακές Οργανώσεις προβάλουν ότι:

” Η Διεθνής Ένωση Ακαδημαϊκών για τη Μελέτη των Γενοκτονιών (IAGS, International Association of Genocide Scholars) με βαρυσήμαντο ψήφισμά της στις 15 Δεκεμβρίου 2007 αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Σε αναγνώριση προχώρησε και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2006.”[36]

Το κείμενο που είχε ψηφιστεί στην Γενική Συνέλευση του IAGS τον Ιούλιο του 2007 στο Σαράγιεβο αναφέρει:

“ΕΙΝΑΙ πεποίθηση της Διεθνούς Ένωσης Ακαδημαϊκών για τη Μελέτη των Γενοκτονιών ότι η οθωμανική εκστρατεία ενάντια στις χριστιανικές μειονότητες της αυτοκρατορίας μεταξύ 1914 και 1923 αποτέλεσε μια γενοκτονία ενάντια σε Αρμένιους, Ασσύριους και Έλληνες” [37]

Το οποίο με μελλοντικές παρεμβάσεις (ποιων και γιατί;) τον Δεκέμβριο του 2007 μετατρέπεται σε:

” BE IT RESOLVED that it is the conviction of the International Association of Genocide Scholars that the Ottoman campaing against Christian minorities of the Empire between 1914 and 1923 constituted a genocide against Armenian, Assyrians, and Pontian and Anatolian Greeks” [38]

Η εν λόγω παρέμβαση εκτός που ότι προκαλεί την σκέψη ότι επί της γης υπάρχουν διάφορες Ελληνικές φυλές (ενώ Έλληνας είναι αυτός που διέπεται Ελληνικής Παιδείας), παράλληλα αφαιρεί από την μελέτη τα πάθη που υπέστησαν οι Έλληνες της Θράκης, της Συρίας και της Κωνσταντινούπολης – Ίμβρου – Τενέδου. Έτσι οι Ελληνικές περιφέρειες Συρία, Λίβανος, Μεσοποταμία, Θράκη και Κωνσταντινούπολη για τους εν λόγω Ποντίους αποτελούν ξένο στοιχείο;

Μία ολοκληρωτική παραχάραξη της Ιστορίας. Ποιοι είναι οι υπεύθυνοι;

Μία λύση θα ήταν, οι Ποντιακοί θεσμοί να επιβάλουν σε κάθε παρουσίαση που πραγματοποιούν τα μέλη τους, να αναφέρονται και στις αντίστοιχες περιοχές…

1. IV) Είναι γνωστό ότι για να πειστούν οι Διεθνείς Οργανισμοί να εκδώσουν ψήφισμα απαιτείται πολύς χρόνος και πολύπλευρες προσπάθειες. Όμως είναι δυσκολότερο να συμπληρωθεί ή να τροποποιηθεί ένα ψήφισμα που ήδη έχει εκδοθεί. Οι “απερίσκεπτες κινήσεις” στο να απευθυνθούν σε Διεθνείς Οργανισμούς μόνο για την αναγνώριση της γενοκτονίας που υπέστησαν οι Πόντιοι, προφανώς μελλοντικά θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα και στην εσωτερική και στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας.

Κλείνοντας

Αναμφισβήτητα ο Πόντος αποτελεί ένα σημαντικό κεφάλαιο σ’ ότι αφορά τα πάθη του Ελληνισμού. Ένα κεφάλαιο που έκλεισε πριν τις 29/10/1923. Όμως μετά από 25 έτη αγώνα, διαπιστώνω ότι παγκοσμίως μια αόρατη δύναμη εμποδίζει την ενημέρωση περί γενοκτόνων πράξεων που τέλεσε η ΤΔ μετά τις 29/10/1923. Δεν αναφέρομαι μόνο αυτών κατά των Ρωμιών σε Κωνσταντινούπολη – Ίμβρο – Τένεδο, αλλά και αυτών κατά των Ασσυρίων και Κούρδων.

Μόνο η σωστή καταγραφή και παρουσίαση των γεγονότων μπορούν να εμποδίσουν τα μελλοντικά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Είναι γεγονός ότι οι πραγματικές αναφορές περί γενοκτόνων πράξεων μπορούν να συνταχθούν μόνο από άτομα που με οποιοδήποτε κόστος τις προβάλουν και όχι από αυτούς που εκμεταλλεύονται “τον ανθρώπινο πόνο”

βκ

Σημειώσεις

[*] Η παρουσίαση των γεγονότων γίνεται βάσει της θεωρίας των φάσεων της γενοκτονίας του  Gregory H. Stanton. Για αναλυτική πληροφόρηση κοίτα Β. Κυρατζόπουλος, Η Άγραφη Γενοκτονία Κωνσταντινούπολη 1955, εκδ. οικ. Τσουκάτου, Αθήνα 2006. ή http://genocidewatch.net/genocide-2/8-stages-of-genocide/

[1] Ως προς τον θεσμό του millet (μιλλέτ) οι θρησκευτικές μειονότητες λογοδοτούσαν στο Ισλαμικό κράτος μέσω των θρησκευτικών ηγετών τους και είχαν το δικαίωμα να διατηρήσουν εσωτερικούς θεσμούς και να επιλύουν τις αστικές εσωτερικές διαφορές τους με τα δικά τους δικαστήρια.

[2] Όπως αναφέρει ο Ιεραπόστολος Henry John Van Lennep (καταγωγή από ΗΠΑ) οι Τσερκέζοι έρχονταν κατά χιλιάδες από θάλασσα και αποβιβάζονταν στον Πόντο της Ανατολίας. Επίσης κοίτα Kafkas Göçmen Vakıfları, Hasan Yüksel, περιοδικό Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Dergisi Τευχ.5 σελ. 475-490, Άγκυρα 1994. Όπως αναφέρει ο Hasan Yüksel οι Τσερκέζοι μόλις το 1880 -81 κατόρθωσαν να συστήσουν το δικό τους Βακούφι. Από τα στοιχεία του Βακουφιού, διαπιστώνεται ότι το Βακούφι προσπαθεί να εγκαταστήσει τους πρόσφυγες σε Πόντο και Ανατολική Ανατολία.

[3] Κοίτα απομνημονεύματα του Gâzi Ahmet Muhtar Paşa, Anadolu da Rus Muharebesi 1876 – 1877 εκδ. οικ. Petek, Κων/πολη 1985.

[4] Κοίτα μελέτη Β. Κυρατζόπουλου Το Κίνημα Mehmet Ali και η Απόσχιση του Λιβάνου από το Οσμανικό Κράτος (1811 – 1861), https://www.academia.edu/39013311/Το_Κίνημα_Mehmet_Ali_και_η_Απόσχιση_του_Λιβάνου_από_το_Οσμανικό_Κράτος_(1811_-_1861

[5] Κοίτα Beğlan Toğrol, 112 Yıllık Göç (1989 Yazındaki Üç Aylık Göç’ün Tarihi Perspektif İçinde Psikolojik İncelemesi), εκδόσεις Πανεπιστημίου Boğaziçi, Κων/πολη 1989.

[6] Η Υδάτινη Λεωφόρος διασχίζει: Ινδικό ωκεανό – Κόλπο του Άντεν – Ερυθρά θάλασσα – Μεσόγειο θάλασσα – Βορειοανατολικό Ατλαντικό ωκεανό. Το ΗνΒ για να ελέγχει την ασφάλεια και την οικονομία, μέχρι το Β’ ΠΠ κυριαρχεί σε Άντεν, Αίγυπτο, Κύπρο, Κρήτη, Μάλτα, Γιβραλτάρ. Στο 50% της λεωφόρου κυρίαρχη εθνότητα είναι η Ελληνική.

[7] Ahmed Rıza, ιδρυτικό στέλεχος του ITC, πρόεδρος του τοπικού διαμερίσματος του Παρισιού. Βασικός συντελεστής των συνδιασκέψεων των Νεότουρκων στο Παρίσι. Μετά την επικράτηση του ITC διετέλεσε πρόεδρος της Βουλής του ΟσΚ (1909 – 1910). Διαφωνεί με τις εσωκομματικές τρομοκρατικές ενέργειες του Προεδρείου. παραιτείται από το ITC και επιστρέφει στο Παρίσι μέχρι την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης.

[8] Κοίτα Modern Türkiye’nin Şifresi,İIttihat Terakki’nin Etniste Mühendisliği (1913-1918), Fırat Dündar,

εκδ. οικ. İletişim Yayınları 2008, Κων/πολη., σελ 199-276.

[9] Mahmut Celal Bayar, είναι ο 3ος Πρόεδρος της ΤΔ. Κατά την θητεία του συμμετέχει στην οργάνωση της γενοκτόνου πράξης των Σεπτεμβριανών το 1955 στην Κων/πολη και στις πρώτες απελάσεις Ελλήνων το 1958. Αν και για την δράση του στα παράλια της Ανατολίας έχει καταδικαστεί από τα ελληνικά δικαστήρια της Σμύρνης σε θάνατο, καθώς επίσης και για τις πράξεις του στην δεκαετία του 1950 από τα Τουρκικά δικαστήρια του Yassi Ada (το νησί Πίτα των Πριγκιποννήσων) επίσης σε θάνατο, η ποινή που του επιβλήθηκε ουδέποτε εκτελέστηκε. Στα οκτάτομα απομνημονεύματά του (Bend Yazım, εκδ. οικ. Sabah Kitapçılık, Κων/πολη 1997) στον 5ο τομ. σελ 100 – 126, ομολογεί ότι εφαρμόστηκε σχέδιο ξεριζωμού του Ελληνικού στοιχείου από τα παράλια του Αιγαίου την περίοδο 1914 – 1918.

[10] Για “κοινωνικές συμμορίες” (Sosyal Eşkiya, Σοσιάλ εσκιά) κοίτα Sabri Yetken, Ege’de Eşkiyalar, εκδ. οικ. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Κων/πολη 1996, σελ. 9 -19.

[11] Κοίτα ΤΔ. Πρωθυπουργικό Ειδικό Αρχείο Οσμανικής περιόδου, τμήμα Υπουργείου Εσωτερικών Μυστικών Υπηρεσιών φάκελος 14-40 .

[12] Κοίτα Arif Cemil Denker, Birinci Dünya Savaşında Teşkilat-ı Mahsusa, εκδ. οίκ. Arma, Κων/πολη 2006.

[13] Κοίτα Tarık Zafer Tunaya, Türkiye’de Siyasi Partiler, εκδ. οικ. Hüriyet Vakfı, Κων/πολη 1984, σελ 37.

[14] Κοίτα http://bianet.org/bianet/siyaset/60638-talat-enver-ve-cemal-pasanin-romantik-sonu

[15] Για το περιεχόμενο του σύντομου τηλεγραφήματος  κοίτα  Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, εκδ. Atatürk Araştırma Merkezi, Άγκυρα 2006. ISNB: 975-16-1682-4. Σελ. 58

[16] Κοίτα περιοδικό Birikim, άρθρο-μελέτη της Ayşe Hür, Çağımızın Bir (Başka) Kahramanı Topal Osman, 31/1/2006.

[17] Misak-ı Millî, οι βουλευτές ορκίζονται να συστήσουν εκ νέου το κράτος, στο οποίο θα συγκαταλέγονται όλα τα εδάφη όπου υπήρχαν Οσμανικά στρατεύματα στις 30/10/1918 (Συνθήκη του Μούδρου).

[18] Κοίτα Β. Κυρατζόπουλου, Παραβιάσεις Διεθνών και Διμερών Συνθηκών κατά των Ρωμαίικων Κοινοτήτων και της Ελληνικής Εθνότητας από την Τουρκική Δημοκρατία 1923 – 1999, Αυτοέκδοση, Αθήνα 2018.

[19] Κοίτα άρθρο μελέτη Özhan Öztürk http://ozhanozturk.com/2017/12/12/topal-osman-cetesi/

Όπως στο βιβλίο του Pontus, Antik Çağdan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi, εκδ. οικ. Nika , Άγκυρα 2016.

[20] Το γεγονός επιβεβαιώνεται και από Ελληνικής πλευράς. Κοίτα Κωνσταντίνος Φωτιάδης, Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, εκδ. Ίδρυμα Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 2004, σελ. 280-283.

[21] Κοίτα άρθρο-μελέτη Ayşe Hür, Çağımızın Bir Başka (Kahramanı) Topal Osman, περιοδικό Birikim, 31/1/2006 και εφημερίδα Radikal 23/1/2006.

[22] όπ Özhan Öztürk.

[23] Κοίτα M.K. Atatürk, Nutuk, από εκδ. οικ. Örgün , Κων/πολη 1980, σελ.34

[24] Κοίτα Hasan İzzettin Dinamo, Kutsal İsyan, εκδ. οικ. TEKİN, τομ. 2 σελ 113-133.

[25] Κοίτα Mahmut Göloğlu, Erzerum Kongresi, εκδ. Türkiye İş Bankası, Κων/πολη 2008, σελ. 159 – 165

[26] Κοίτα, Koçgiri Halk Hareketi, εκδ. Komal, Άγκυρα 1975, σελ.37.

[27] Κοίτα Cemal Şener, Topal Osman Olayı, εκδ. οικ. Cumhuriyet, Κων/πολη 2001.

[28] όπ. Ayşe Hür.

[29] όπ. Ayşe Hür

[30] Κωνσταντίνος Φωτιάδης, Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, εκδ. Ίδρυμα Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 2004.

[31] Mahmut Celal Bayar, Bend Yazım, εκδ. οικ. Sabah Kitapçılık, Κων/πολη 1997, 5ος και 6ος τόμοι.

[32] Κοίτα Ecevit Kılıç, Özel Harp Dairesi, εκδ. οικ. Turkuvaz, Κωνπολη 2008.

[33] Κοίτα Can Dündar, τηλεοπτική εκπομπή “O gün”, όπως εφημερίδα Yeni Şafak Σεπτέμβριος 2005 Taha Kıvanç, ηλεκτρονική εφημερίδα Milliyet Fikret Bila. Για εκτεταμένη και αναλυτική πληροφόρηση κοίτα  Β. Κυρατζόπουλου, Η Άγραφη Γενοκτονία Κωνσταντινούπολη 1955, Πράξη Ντροπής που αποκρύπτεται από την “Άλλη Πράξη Πραγμάτων”, εκδόσεις Τσουκάτου, Αθήνα 2006.

[34] Κοίτα Fikret Başkaya, Sait Çetinoğlu, Resmi Tarih Tartışmaları -8- Türkiye’de Azınlıklar, εκδ. οικ. Maki, Άγκυρα,  2009, σελ. 23.

[35] Κοίτα Β. Κυρατζόπουλος, Παραβιάσεις Διεθνών και Διμερών Συνθηκών κατά των Ρωμαίικων Κοινοτήτων και της Ελληνικής Εθνότητας από την Τουρκική Δημοκρατία 1923 – 1999, Αυτοέκδοση, Αθήνα 2018.0

[36] Κοίτα http://www.pontos-news.gr/article/11830/deite-tis-hores-poy-ehoyn-anagnorisei-tin-genoktonia-ton-pontion

[37] Κοίτα http://www.pontos-news.gr/sites/default/files/vol2/to_psifisma_tis_iags_0.pdf

[38] Κοίτα https://www.genocidescholars.org/sites/default/files/document%09%5Bcurrent-page%3A1%5D/documents/IAGS-Resolution-Assyrian%20and%20Greek%20Genocide.pdf