25/12/2010 | Του ΓΙΑΝΝΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ
Γυάλινες οικονομίες και ευρωπαϊκή συνοχή
Επί τη βάσει ποιας μελέτης Ελλάδα και Κύπρος λένε ναι στην ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, όταν Γάλλοι και Γερμανοί έχουν άλλη άποψη;
Οι οικονομικοί δείκτες, η συνοχή της ΕΕ και η τουρκική ισχύς
Κατά το πρόσφατο παρελθόν ελέγετο ότι η ΕΕ ήταν ένας οικονομικός γίγαντας με γυάλινα πόδια επειδή δεν υπήρχε συγκροτημένη κοινή άμυνα και εξωτερική πολιτική, λόγω των εξαρτήσεων από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Για τη δε Τουρκία υποστηρίζεται ότι ήταν ένας στρατιωτικός γίγαντας με γυάλινη οικονομία.
Οι μπελάδες της Ευρώπης
Σήμερα, η ΕΕ έχει και γυάλινη κοινή αμυντική πολιτική και γυάλινα οικονομικά πόδια! Εξού και η τελευταία απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 16ης και 17ης Δεκεμβρίου με την οποία εγκαθιδρύεται, επί τη βάσει ενός οδικού χάρτη, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας με καταληκτική ημερομηνία τον Ιούνιο του 2013. Στην ουσία η ΕΕ επιδιώκει, παρότι καθυστερημένα, να θωρακίσει την κοινή της αγορά και τη συναλλαγματική σταθερότητα του ευρώ. Από την άλλη, η Τουρκία ισχυρίζεται ότι δεν έχει πλέον μόνο ισχυρό στρατό αλλά και ισχυρή οικονομία.
Η απουσία του Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ήταν το θεσμικό και οικονομικό κενό της Συνθήκης της Λισαβόνας και αποτυπώνει στην πράξη το θεσμικό έλλειμμα της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών, το οποίο είναι εμφανές σε περιόδους κρίσεως, στο πλαίσιο των οποίων κυριαρχεί το εθνικό συμφέρον σε βάρος του κοινού ευρωπαϊκού οράματος της περιφερειακής ολοκλήρωσης. Μιας περιφερειακής ολοκλήρωσης που είναι συναφής με τα υπερεθνικά όργανα της ΕΕ και τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και με τις διευρύνσεις, οι οποίες, όμως, πώς να προχωρήσουν ομαλά όταν υπάρχει οικονομική και κοινωνική κρίση; Γιατί οι Ευρωπαίοι να βάλουν στο κεφάλι τους κι άλλους μπελάδες; Συνεπώς, στο δίλημμα εμβάθυνση ή Διεύρυνση, επί του παρόντος θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι κερδίζει η εμβάθυνση. Χωρίς, όμως, να παγώνουν οι διαδικασίες Διεύρυνσης που αφορούν στα Δυτικά Βαλκάνια με προτεραιότητα στην Κροατία, καθώς και στην Τουρκία, η οποία, σύμφωνα με τον Εγκεμέν Μπαγίς: 1.
Έχει ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 11%. 2. Θα είναι έτοιμη για ένταξη ώς το 2014! Καθόλου τυχαία δεν είναι η επισήμανση αυτή. Αφενός είναι κατοχυρωμένη εντός της απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου του 2004, ότι δηλαδή ώς το 2015 η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει τι θα συμβεί με την Τουρκία, αφήνοντας, μάλιστα, ανοιχτό το ενδεχόμενο, εάν δεν ευοδωθούν οι προσπάθειες, να εξευρεθούν άλλοι τρόποι για να μείνει η Τουρκία αγκιστρωμένη στην ΕΕ, όπως είναι π.χ. η ειδική σχέση. Αφετέρου, η Άγκυρα επιδιώκει να συνδέσει χρονικά τη δική της ένταξη με εκείνην της Κροατίας, η οποία υπολογίζεται μεταξύ του 2012 με 2013. Επί κυπριακής, δηλαδή, Προεδρίας. Με μια μικρή καθυστέρηση, η Τουρκία θα επιδιώξει να πιέσει να μπει μαζί με την Κροατία στο ίδιο ενταξιακό τρένο.
Ενέργεια και νερά
Βεβαίως, η ένταξη της Κροατίας δεν είναι ίδια με εκείνην της Τουρκίας. Η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ είναι συναφής με την οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική και θεσμική συνοχή της ΕΕ, καθότι: 1. Η Τουρκία έχει το δεύτερο μεγαλύτερο πληθυσμό στην Ευρώπη, που φθάνει σήμερα τα 72 εκατομμύρια. Υπολογίζεται ότι ώς το 2020 θα ξεπεράσει ακόμη και αυτήν τη Γερμανία, οπότε είτε θα διαθέτει τον δεύτερο είτε τον πρώτο μεγαλύτερο αριθμό ευρωβουλευτών και σταθμισμένων, εκεί όπου δεν υπάρχει βέτο, ψήφων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. 2. Η Τουρκία έχει το μεγαλύτερο στρατό στην Ευρώπη και τον δεύτερο μεγαλύτερο στο ΝΑΤΟ. Συνεπώς, ο λόγος της στα ζητήματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής θα είναι ζωτικής και κυρίαρχης σημασίας διότι, σε μεγάλο βαθμό, η ευρωπαϊκή άμυνα και εξωτερική πολιτική θα εξαρτώνται από την Άγκυρα, τις επιλογές και τις προσφορές της. Σε έμψυχο και άψυχο υλικό. Στην τουρκική ισχύ θα πρέπει να προστεθεί και η σημαντική γεωπολιτική και γεωστρατηγική της θέση, η οποία την εμφανίζει ως σταθεροποιητικό παράγοντα στην περιοχή του Καυκάσου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, στην εξής βάση: α. Ελέγχει τα νερά του Τίγρη και του Ευφράτη. Το ζήτημα των νερών είναι αυτό που θα απασχολήσει τις διεθνείς σχέσεις σε επίπεδο οικονομικό, πολιτικό και στρατηγικό-γεωπολιτικό τα επόμενα χρόνια, λόγω και των κλιματολογικών αλλαγών. β. Εμφανίζει εαυτήν ως σταυροδρόμι της ενέργειας. γ. Ενός δημοκρατικού πολιτειακού μοντέλου, όπως είχε πει παλαιότερα ο επίτροπος Ρεν, που θα αποτελέσει φάρο για τα μουσουλμανικά κράτη της περιοχής.
Τα πλυντήρια του Ερντογάν και η ευρωπαϊκή ισχύς
Υπό αυτές τις συνθήκες, στα συμπεράσματα του τελευταίου Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων εκθειάζεται ο γεωστρατηγικός και γεωπολιτικός ρόλος της Τουρκίας. Βεβαίως, ο εκθειασμός συνιστά δίκοπο μαχαίρι για τους ακόλουθους λόγους:
Πρώτο, ακόμη και αν δεχθούμε ότι η Τουρκία έχει ρυθμούς ανάπτυξης 11%, όπως ισχυρίζεται ο κ. Μπαγίς, η ανάπτυξη αυτή δεν είναι ισομερώς κατανεμημένη. Ανθεί σε πέντε μεγάλες πόλεις ενώ η επαρχία βρίσκεται σε άθλια κατάσταση χωρίς ηλεκτρισμό και χωρίς τις στοιχειώδεις υποδομές, με την ανεργία να φτάνει στις κουρδικές περιοχές το 30%, το 40% και κατ’ άλλους ισχυρισμούς ακόμη και το 70%! Είναι χαρακτηριστικό της επικρατούσας κατάστασης τι συνέβη από μια προεκλογική κίνηση του Ερντογάν. Ο Τούρκος Πρωθυπουργός είχε στείλει πλυντήρια σε οικογένειες στη νοτιοανατολική Τουρκία για να δείξει ότι υπάρχει ανάπτυξη και ότι η κυβέρνησή του γνοιάζεται για την επαρχία και ότι καταπολεμά τη φτώχια. Για κακή του τύχη, όμως, οι κάμερες των τηλεοράσεων κατέγραψαν τις αντιδράσεις των κατοίκων της περιοχής. Άλλοι δεν ήξεραν καλά-καλά τι ήταν το πλυντήριο (!) και άλλοι διερωτούνταν, διαμαρτυρόμενοι, γιατί τους εστάλησαν πλυντήρια αφού δεν υπήρχε ηλεκτρισμός και αρκετό νερό! Η ένταξη, λοιπόν, της Τουρκίας στην ΕΕ σημαίνει ότι είτε θα απορροφούνται μεγάλα κονδύλια από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, γεγονός που θα ξεσηκώσει -ξεσηκώνει ήδη- αντιδράσεις είτε θα πρέπει να καθοριστούν νέοι κανονισμοί διάθεσης των ταμείων.
Δεύτερο, ο ισχυρισμός του κ. Μπαγίς και άλλων Τούρκων αξιωματούχων ότι η χώρα τους έχει τον πιο νεανικό πληθυσμό στην Ευρώπη και ότι θα μπορεί να καλύψει με το εργατικό της δυναμικό την ευρωπαϊκή κοινή αγορά, δεν είναι προς το συμφέρον της Άγκυρας, καθότι υπάρχει σύνδρομο έναντι των μουσουλμάνων, που είναι απότοκο της ξενοφοβίας στην ΕΕ και το οποίο ενισχύεται σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο ένεκα της κρίσης. Η δε οικονομική ενίσχυση της Τουρκίας, από τη μια μπορεί να ισχυρίζεται ο κ. Μπαγίς ότι αποφορτίζει οικονομικά το κόστος ένταξης, πράγμα που, όπως έχουμε καταγράψει, αμφισβητείται λόγω των αναπτυξιακών ιδιαιτεροτήτων της χώρας, όμως, από την άλλη, δημιουργεί τα εξής προβλήματα: α. Γιατί τα ισχυρά κράτη της ΕΕ να εντάξουν στους κόλπους της μια χώρα η οποία θα κυριαρχεί και οικονομικά και στρατηγικά και θεσμικά-πολιτικά στην ΕΕ;
Το κύριο τουρκικό επιχείρημα μέχρι πρότινος ήταν ότι η Τουρκία θα είναι για την ΕΕ ό,τι ήταν για τις ΗΠΑ παλιότερα οι χώρες τις Ασίας. Θα ήταν, δηλαδή, μια μεγάλη και φτηνή αγορά με χαμηλό κόστος παραγωγής. Εάν η Τουρκία αναπτυχθεί στο βαθμό που ισχυρίζεται ο κ. Μπαγίς, οι Ευρωπαίοι δεν θα έχουν μια οικονομική αποικία, αλλά έναν συγκάτοικο στις εξουσίες της ΕΕ και έναν σκληρό ανταγωνιστή. Αυτό θέλουν;
Οι αντιδράσεις του Ισραήλ και ο φάρος της δημοκρατίας
Επί τούτων θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και το εξής: Ακούγεται θετικά η αντίληψη ότι η Τουρκία είναι δυνατό να αποτελέσει πολιτειακό μοντέλο και δημοκρατικό φάρο για τους μουσουλμανικούς λαούς της περιοχής. Ταυτοχρόνως, όμως, η Τουρκία, λόγω της ισχύος της, καθιερώνεται και ως περιφερειακή δύναμη με αντιδράσεις κυρίως από το Ισραήλ, που αισθάνεται ότι απειλούνται τα δικά του εθνικά συμφέροντα. Μέσα, λοιπόν, από ένα παιχνίδι σταθερότητας ξεπηδά ένα παιχνίδι ισχύος και αποσταθεροποίησης, διότι, εκτός του Ισραήλ, ούτε η Συρία ούτε η Σαουδική Αραβία βλέπουν θετικά την αναβάθμιση της Τουρκίας και δη ως ενεργειακό σταυροδρόμι. Επί τούτου, δεν θα έπρεπε να επενδύουν αφειδώς και χωρίς επαρκείς δικλίδες ασφαλείας οι Ευρωπαίοι εταίροι. Διότι, τι θα συμβεί εάν τεθούν υπό μεγάλη τουρκική ενεργειακή εξάρτηση; Και τι θα συμβεί εάν πουν στην Τουρκία όχι στην πλήρη ένταξη ή εάν σε κάποια κρίση τα συμφέροντά της αποκλίνουν από εκείνα των λοιπών εταίρων και δη των ισχυρών, και πάρει απόφαση να κλείσει τις ενεργειακές στρόφιγγες;
Ποιος είπε ότι συμφέρει η ένταξη;..
Το ερώτημα που εγείρεται, είναι το εξής: Με τόσα οικονομικά και θεσμικά, κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα, παιγνίων ισχύος και αλληλεγγύης, που αποτυπώνονται επί των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης και της μόνιμης εγκαθίδρυσης του Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ώς τον Ιούνιο 2013, εάν όλα εξελιχθούν ομαλά, πώς η ΕΕ θα προχωρήσει σε νέες διευρύνσεις και δη της έκτασης της Τουρκίας; Μιας Διεύρυνσης η οποία θα ισοδυναμεί με τη Διεύρυνση των 10 χωρών του 2004! Και ποιος θα εγγυηθεί ότι δεν θα προκύψει νέα κρίση οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής και θεσμικής συνοχής στην ΕΕ ως αποτέλεσμα της τουρκικής ένταξης; Ειδικώς δε για την Κύπρο και την Ελλάδα, επί τη βάσει ποιας μελέτης, επιστημονικά τεκμηριωμένης, αποδεικνύεται ότι είναι συμφέρουσα η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, η οποία, ενώ ήταν στρατιωτικός γίγαντας με γυάλινα οικονομικά πόδια, θα καταστεί και οικονομικός γίγαντας και μάλιστα εντός της ΕΕ, ικανός να απορροφήσει οικονομικά και δη πληθυσμιακά και την Κύπρο αλλά και την Ελλάδα!.. Όταν επί τούτου ανησυχούν Γερμανοί και Γάλλοι, εμείς γιατί να επαναπαυόμαστε;
.