Η ενεργειακή διάσταση της ελληνο-ισραηλινής προσέγγισης και η βοήθεια του Τελ Αβίβ στις έρευνες
ΤΟΥ ΔΡΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΣΑΚΙΡΗ
Η αιματηρή κατάληξη της προσπάθειας των Τούρκων ακτιβιστών που επεχείρησαν να διατηρήσουν τον αποκλεισμό της Γάζας στις 31 Μαΐου 2010, αποτέλεσε τη θρυαλίδα για τη ρήξη της ΤουρκοΙσραηλινής Στρατηγικής Συμμαχίας του 1996, η οποία είχε αρχίσει να αποδυναμώνεται σταδιακά μετά την άρνηση της κυβέρνησης Ερντογάν τον Μάρτιο του 2003 να επιτρέψει στις Η.Π.Α. το άνοιγμα του Κουρδικού Μετώπου κατά την επιχείρηση ανατροπής του Saddam Ηussein, και τη γενικότερη υποστήριξη που παρέχει το Ισραήλ στο Κουρδικό Ιράκ.
Η εδραίωση του de facto ανεξάρτητου κρατιδίου στο μετα-Σανταμικό Ιράκ και η επέκταση της ζώνης επιρροής του στην πετρελαιοφόρα περιοχή του Κιρκούκ αποτέλεσε ανάθεμα για τα τουρκική συμφέροντα, ιδίως την ώρα που αυτή η εδραίωση υποστηριζόταν καταλυτικά από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες. Η ψύχρανση των τουρκοισραηλινών σχέσεων επιτάθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου του Λιβάνου το 2006 και τη μετέπειτα προσπάθεια ανασυγκρότησης όταν η Άγκυρα στάθηκε στο πλευρό των μουσουλμανικών κρατών καταδικάζοντας την ισραηλινή «εισβολή».
Οι κατά καιρούς δημόσιες αντι-ισραηλινές εκρήξεις του κ. Ερντογάν, με χαρακτηριστικότερη την προσβλητική του στάση έναντι του προέδρου του Ισραήλ στη διεθνή σύσκεψη του Νταβός τον Ιανουάριο του 2009, πύκνωναν συνεχώς τα σύννεφα στις διμερείς σχέσεις οδηγώντας στην καταιγίδα της 31ής Μαΐου 2010. Η καταιγίδα αυτή πλέον αρχίζει να προκαλεί ουσιαστικό κόστος στην τουρκική πλευρά κάτι που διαφαίνεται:
(α) από την εμφανή εχθρότητα των ισραηλινών λόμπυ στην Ουάσιγκτον, που μπλόκαραν το περασμένο καλοκαίρι με τη συνδρομή ρεπουμπλικανών γερουσιαστών, την υποψηφιότητα του φιλότουρκου πρώην λομπίστα της Άγκυρας Frank Ricciardone για πρέσβη των Η.Π.Α. στην Τουρκία,
(β) από την άρνηση των Η.Π.Α. και του Ισραήλ να πωλήσουν στην Τουρκία τα μη επανδρωμένα μαχητικά της General Αtomicsπου η Τουρκία χρειάζεται για να προστατέψει τον στόλο των ελικοπτέρων Cobra από τους Κούρδους αντάρτες, η δραστηριότητα των οποίων αναμένεται να επιταθεί μετά την ολοκλήρωση της αποχώρησης των αμερικανικών επιχειρησιακών δυνάμεων από τη χώρα τον Αύγουστο του 2010.
(γ) από την απόφαση 29 Ιουλίου 2010 της ισραηλινής κυβέρνησης να εκδιώξει την τουρκική ενεργειακή εταιρεία Ζorlou Εnerjii από την ισραηλο-αμερικανική κοινοπραξία ανάμεσα στην JohnWood και την Dorad Εnergy που έχει αναλάβει την κατασκευή στο λιμένα του Αskhelon του μεγαλύτερου ιδιωτικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής της χώρας, δυναμικότητας 820 ΜW. Ο σταθμός του Αskhelon αποτελεί μια επένδυση της τάξης των $ 1,2 δισ. και είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι η εκδίωξη της Ζorlou επιβάλλεται παρά το γεγονός ότι κατέχει το 20% της Dorad Εnergy.
Η απόφαση ωστόσο του Ισραήλ να προχωρήσει στη χάραξη της ΑΟΖ με την Κυπριακή Δημοκρατία στις 17 Δεκεμβρίου αποτέλεσε την εχθρικότερη έως σήμερα ενέργεια στην οποία προβαίνει η κυβέρνηση Νετανιάχου που ωστόσο εξυπηρετεί πλήρως τα ισραηλινά συμφέροντα καθώς προστατεύει το Ισραήλ από δυνητικές ενστάσεις γειτονικών αραβικών κρατών στα πολύτιμα υποθαλάσσια αποθέματα φυσικού αερίου των πεδίων Τamar&Leviathan.
Η δυναμική των ελληνο-ισραηλινών σχέσων μπορεί να είναι χρήσιμη για τα ελληνικά συμφέροντα σε πολλαπλά επίπεδα, αν και περιλαμβάνει μία σημαντική ενεργειακή διάσταση που σχετίζεται άμεσα και με το ζήτημα καθορισμού της Ελλαδικής και Κυπριακής ΑΟΖ αλλά και της εν γένει προώθησης των ελληνικών ενεργειακών και δη πετρελαϊκών συμφερόντων:
(1) Το Ισραήλ θα μπορούσε να βοηθήσει την Ελλάδα και την Κύπρο στα ζητήματα της έρευνας πετρελαίου & φυσικού αερίου παρέχοντας τεχνογνωσία αλλά και κυρίως πρόσβαση σε αμερικανικά κεφάλαια και εταιρείες, όπως τη Νoble Εnergyμε ό,τι αυτό συνεπάγεται διπλωματικά, η οποία και εκμεταλλεύεται το πεδίο Τamar (ή πεδίο 12 κατά τη Λευκωσία) που διατρέχει την Κυπριακή και Ισραηλινή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Η συμφωνία καθορισμού της 17η Δεκεμβρίου προβλέπει την κοινή εκμετάλλευση των οριακών πεδίων -όπως το πεδίο 12- μεταξύ των δύο χωρών, κάτι που ουδετεροποιεί τους λεονταρισμούς της Τουρκίας ότι θα στείλει το στόλο για να εμποδίσει την εξόρυξη των υδρογονανθράκων, όπως έκανε στα νότια, νοτιοανατολικά της Πάφου. Η Κύπρος μπορεί πλέον να περάσει στο δεύτερο γύρο παραχωρήσεων στα ήδη υπάρχοντα πεδία, συμπεριλαμβανομένης της Ζώνης που έχει καθορισθεί με την Αίγυπτο από το 2003.
Η Νoble Εnergyπου έχει αναλάβει την έρευνα του πεδίου 12 και έχει προγραμματίσει την έναρξη γεωτρήσεων μέσα στο 2011 και έχει ήδη την άδεια ανάπτυξης του Τamar υπολογίζει ότι το πεδίο διαθέτει εκμεταλλεύσιμα αποθέματα της τάξης των 850 δισ. κυβικών μέτρων (ΔΚΜ. Οι ποσότητες αυτές επαρκούν για να καλύψουν το σύνολο των ελλαδικών αναγκών αερίου του 2009 (4 ΔΚΜ/Ε) για 212,5 χρόνια!
Η ανάπτυξη του Τamar είναι εξαιρετικά σημαντική για τον επιπρόσθετο λόγο ότι θα καταστήσει το Ισραήλ σχεδόν αυτάρκες απαλείφοντας την ανάγκη για την κατασκευή ενός δεύτερου ρωσο-τουρκικού αγωγού αερίου, του Βlue Stream 2 που θα συνδεόταν στη συνέχεια με το λιμάνι του Αskhelon είτε μέσω αγωγού είτε μέσω δεξαμενοπλοίων L.Ν.G. Ένας τέτοιος αγωγός θα αύξανε την ενεργειακή εξάρτηση της Ρωσίας και του Ισραήλ από την Τουρκία.
Πολύτιμος αρρωγός το εβραϊκό λόμπι
Το Ισραήλ και το ισραηλινό λόμπυ μπορούν να αποτελέσουν ένα πολύτιμο αρρωγό στην προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να αντιστρέψει την κωματώδη κατάσταση του Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, δεδομένου ότι το Τελ-Αβίβ:
(α) εισάγει μέσω των Στενών του Βοσπόρου και του αγωγού Μπακού-Τυφλίδα-Τζεϋχάν (ΒΤC) το 90% της πετρελαϊκής του ζήτησης, δηλαδή περί τα 225.000-230.000 βαρέλια/ημέρα.
(β) αντιτίθεται, όπως επίσης η Ρωσία και οι Η.Π.Α., στην τουρκική προσπάθεια να μεταβάλλει μονομερώς το καθεστώς της Συνθήκης του Μontreuxσε μια προσπάθεια να στηριχθεί ο ανταγωνιστικός στον Μπουργκάς, πετρελαιαγωγός Σαμσούντα-Τζεϋχάν.
(γ) θα μπορούσε να αγοράσει από τον ελληνο-βουλγαρικό αγωγό-παρακάμπτοντας πλήρως την Τουρκία- και το 90% των πετρελαϊκών του αναγκών, παρέχοντας παράλληλα στον ΒΑΡLine μια σταθερή αγορά που θα καλύπτει περίπου το 1/4 της τελικής διαμετακομιστικής του δυνατότητας.
(iv) θα μπορούσε μέσω ενεργειακών εταιρειών αμερικανο-εβραϊκών συμφερόντων όπως η Νoble Εnergyνα αγοράσει μερίδια του μετοχικού κεφαλαίου του ΒΑΡLine πρωτίστως από τη βουλγαρική πλευρά, χωρίς να προκαλέσει τη βίαιη ρωσική αντίδραση δεδομένου η Ρωσία, εκτός του ότι είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγός πετρελαίου του Ισραήλ καλύπτοντας περίπου το 50% των αναγκών του, χρησιμοποιεί από το 2003 τον ισραηλινό πετρελαιαγωγό Αshkelon-Εilat(Τrans-ΙsraelΡipeline/ ΤΙΡline) για την εξαγωγή ρωσικού πετρελαίου (περί 350-400.000 βαρέλια/ημέρα) στην Ασία.
* Ο δρ Θεόδωρος Τσακίρης είναι διευθυντής Παρατηρητηρίου Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Πολιτικής, Ελληνικό Κέντρο Ευρωπαϊκών Μελετών (ΕΚΕΜ) (http://www.ekemeuroenergy.org/en) .
ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΜΕΣΩ ΚΥΠΡΟΥ
Η πρόταση του Ισραήλ περί κατασκευής αγωγού αερίου που θα μεταφέρει το αέριο των ισραηλινών πεδίων στην Κύπρο και από την Κύπρο στην Ελλάδα μπορεί να είναι εξαιρετικά δαπανηρή από τεχνικής άποψης λόγω του πολύ μεγάλου βάθους (άνω των 2 χλμ.) της περιοχής Κύπρου-Ισραήλ, αλλά μπορεί κάλλιστα να υλοποιηθεί με την εγκατάσταση μίας εξωχώριας μονάδας υγροποίησης/αποθήκευσης αερίου (ΥΦΑ) που θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τόσο την Κύπρο όσο και τις σχεδιαζόμενες μονάδες ΥΦΑ στην Κρήτη και την Καβάλα ανοίγοντας μετά το 2013 και τη βαλκανική αγορά στις ισραηλινές εξαγωγές.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ