Φιλελευθερισμός και συντηρητισμός.

Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.

Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 16 Ιουνίου 2020.

 

Οι άξονες της πολιτικής είναι δύο: η οικονομία και κοινωνία. Ο όρος «φιλελεύθερος» εδράζεται διαφορετικά στους δύο άξονες.

Ο οικονομικά φιλελεύθερος αποδίδει στην ελεύθερη πρόσβαση στην οικονομική σφαίρα, έναν ζωτικό κοινωνικό χώρο. Η ανταποδοτικότητα κινητοποιεί τον ικανό να παράγει και να προσφέρει.

Ο κοινωνικά φιλελεύθερος απολυτοποιεί την ατομικότητα.

Ο όρος στην Ευρώπη συνήθως σημαίνει τον οικονομικά φιλελεύθερο, δηλαδή στην δεξιά πτέρυγα. Ο ίδιος όρος στην Αμερική συνυφαίνεται με τον κοινωνικό φιλελευθερισμό, δηλαδή στην αριστερή πτέρυγα. Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μία έντονη τάση να ενοποιηθούν αυτές οι δύο οπτικές.

Δυστυχώς ομως, η ατομική αυτοδιάθεση δεν μπορεί να εφαρμοστεί ως αρχή χωρίς προβλήματα. Τα παλιά χρόνια έλεγαν οι γονείς και οι δάσκαλοι στα παιδιά τη φράση του Εμμάνουελ Καντ ότι «η ελευθερία ενός ανθρώπου πρέπει να σταματά εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου». Κάπου εκεί εδράζεται ο αλληλοσεβασμός, δηλαδή η ουσία της κοινωνικής συνοχής.

Εδώ λοιπόν δημιουργείται η εναλλακτική οπτική. Ο αντίθετος τρόπος σκέψης στον (ενοποιημένο) φιλελευθερισμό, είναι ο συντηρητισμός. Ο συντηρητικός όχι μόνο δεν απολυτοποιεί την ατομικότητα, αλλά δεν απολυτοποιεί τίποτα. Ούτε είναι εναντίον της ατομικής αυτοδιάθεσης. Αυτό που κάνει είναι ότι λαμβάνει υπόψιν του την κοινωνική συνοχή και τις πηγές που την παράγουν.

Η παράδοση, οι πολιτισμικές σταθερές μίας κοινωνίας, ενός λαού, ενός έθνους, δεν μπορούν να αγνοηθούν, ούτε να παραμεριστούν. Αυτές είναι που προσδίδουν ταυτότητα στο σύνολο. Οι κατασταλλαγμένες αξίες και τα λαμπερά απαυγάσματα της ιστορίας και των προγόνων δεν φωτίζουν μόνο, αλλά και συγκολούν τα μέλη της κοινότητας` τα συγκροτούν σε κοινότητα. Κάποια στιγμή θα έρθουν σε αντίθεση οι κοινωνικές σταθερές με την υπέρτατη εφαρμογή της ατομικής ελευθερίας.

Ο μέγας κοινωνιολόγος Εμίλ Ντυρκέμ, άθρησκος ο ίδιος, μελέτησε την πιο πρώιμη θρησκεία που βρήκε στην γη, αυτήν των ιθαγενών της Αυστραλίας. Και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Θεός είναι η πεμπτουσία της κοινωνίας. Η θρησκεία παράγει στα μέλη της κοινωνίας την αίσθηση του ιερού, η οποία είναι η πηγή συνοχής της. Θα διαλυθεί χωρίς αυτά.

Η αριστερά έχει ένα κοινό με τους ακραιφνείς φιλελεύθερους: τον οικονομισμό. Θεωρούν ότι όλα άπτονται της οικονομίας. Με αυτό το θέσφατο εξγηγούν της Ιστορία. Ο Μαξ Βέμπερ, ένας άλλος μεγάλος κοινωνιολόγος, αποκαλούσε τα γραπτά του Μαρξ «ρεντάκσιονιστ», δηλαδή ότι μειώνει ή περιορίζει την αντίληψή του περί του κόσμου, ακριβώς λόγω αυτής της μερικής οπτικής.

Έτσι, αντίπαλος της αριστεράς δεν είναι ο φιλελευθερισμός, αφού πάσχουν από την ίδια ασθένεια, αλλά ο συντηρητισμός. Γι’ αυτό βιάστηκε να απαξιώσει και να δαιμονοποιήσει τον όρο, ότι δήθεν σημαίνει στασιμότητα και αποφυγή κάθε αλλαγής. Δηλαδή από το ένα άκρο, της ενθουσιώδους υποδοχής κάθε αλλαγής, όσο παράλογη κι αν είναι, θα πάμε στην πλήρη απόρριψη; Όχι δα.

Οι συντηρητικοί εισάγουν ως παράμετρο τη συνοχή της κοινωνίας και ναι, αυτό μπορεί εν δυνάμει να παράγει διαφορετικές θέσεις σε ένα θέμα, και από τον φιλελευθερισμό και από την αριστερά.

Πηγή – http://www.antibaro.gr/article/27197