Γράφει ὁ Μανώλης Κοττάκης – Διευθυντής τῆς ἐφημερίδος «ΕΣΤΙΑ».
H ΙΣΤΟΡΙΑ εἶναι γενικῶς δίκαιη. Καμμιά φορά διαπράττει καί παραλείψεις ὅμως. Ἀσυγχώρητες παραλείψεις. Ἑορτάζουμε φέτος τά διακόσια χρόνια ἀπό τήν ἀνεξαρτησία μας, ρίχνουμε φῶς πάνω στούς ἥρωές μας γιά νά τούς προστατέψουμε ἀπό τήν λησμονιά τῶν ἀναθεωρητῶν, ὑποδεχόμαστε τούς ὅποιους ὑψηλούς προσκεκλημένους μας, ὡστόσο ὑπάρχουν καί ἀφώτιστα κεφάλαια τῆς ἐθνικῆς μας διαδρομῆς. Τόποι, θυσίες καί πρόσωπα τῶν ὁποίων τήν «Ὕπαρξη» γενικῶς ἀγνοοῦμε.
Ἐπισκεπτόμενος τά τελευταῖα πέντε χρόνια τήν Ἐπικράτεια, προσκεκλημένος ὁμιλητής σέ διάφορες ἐκδηλώσεις, ἀνακαλύπτω καί αἰσθάνομαι τήν ἀδικία. Τήν ἀνακάλυψα στήν Κάσο τόν Ἰούνιο τοῦ 2018,ὅταν ἡ τότε Δήμαρχος Μαίρη Τσανάκη μέ κάλεσε νά μιλήσω γιά τόν «Πατημό». Τήν σφαγή τῶν κατοίκων του. Τό Ὁλοκαύτωμα τῆς Κάσου ἀπό τόν τουρκοαιγυπτιακό στόλο στίς 30 Μαΐου 1824. Τοῦ νησιοῦ πού προστάτευε τότε μέτά κανόνια του τήν Ρόδο, τήν Ἀμμόχωστο, τήν Κρήτη καί τό Καστελλόριζο. Πρόκειται γιά μία συγκλονιστική στιγμή τῆς ἱστορίας μας πού μοιάζει πολύ μέ ὅ,τι συνέβη στό Ἀρκάδι, στό Κούγκι, στόν Ζάλογγο, στά βουνά τῆς Μακεδονίας ἀργότερα. Ἀλλά δέν τήν ξέρει κανείς. Καί ἄς ὁρίστηκε ἡ ἡμέρα αὐτή μέ ἀπόφαση τῆς Βουλῆς τῶν Ἑλλήνων –συμμετεῖχα στήν προσπάθεια λήψης τῆς ἀπόφασης–ἐθνική ἐπέτειος καί τό νησί τόπος μαρτυρικός.
Τήν ἀνακάλυψα τήν ἀδικία στήν Θράκη κατά τήν διάρκεια τῶν σπουδῶν μου στήν Νομική Σχολή. Ὅταν ἔκπληκτος πληροφορήθηκα τήν ὕπαρξη τῆς ἄγνωστης Θρακιώτισσας Μπουμπουλίνας, τῆς Δόμνας Βισβίζη. Τῆς ἀγωνίστριας, ἡ ὁποία διακρίθηκε στίς ναυμαχίες πού ἀκολούθησαν στό Αἰγαῖο μετά τήν ἐξέγερση τῆς Σωζόπολης στίς 17 Ἀπριλίου 1821 καί τά ἐπαναστατικά κινήματα στίς περιοχές τῆς Φιλιππούπολης, τῆς Ἀδριανούπολης, τῆς Βάρνας, τῆς Ἀγχιάλου, τῆς Μαρώνειας καί τῆς Κεσσάνης. Τήν ἀνακάλυψα τήν ἀδικία στήν Μακεδονία ὅταν κατάλαβα πόσα λίγα γνωρίζουμε γιά τόν Ἐμμανουήλ Παπᾶ, τόν τραπεζίτη, τόν ἔμπορο, τό μέλος τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας. Τόν πρωτεργάτη τῆς ἐξέγερσης κατά τῶν Τούρκων στήν Χαλκιδική. Τόν στρατηγό, τοῦ ὁποίου τέσσερα ἀπό τά ἕντεκα παιδιά συμμετεῖχαν ἐνεργά στόν ἀγῶνα γιά τήν ἀνεξαρτησία καί ἔδωσαν τήν ζωή τους γιά τήν πατρίδα: ὁ υἱός τους Ἀθανάσιος ἀποκεφαλίστηκε ἀπό τούς Τούρκους στήν Χαλκίδα. Ὁ υἱός του Ἀναστάσιος βρέθηκε στό Μεσολόγγι καί ἔζησε μαζί μέ τούς κατοίκους του τήν ἡρωική ἔξοδο. Ὁ υἱός του Ἰωάννης σκοτώθηκε μαζί μέ τόν Παπαφλέσσα στό Μανιάκι. Ὁ υἱός του Νῖκος ἀκολούθησε τόν Καραϊσκάκη καί σκοτώθηκε στήν μάχη τοῦ Καματεροῦ. Τό ὄνομά του ὑπάρχει ἕως καί σήμερα στό μνημεῖο πού ἔχει ἀνεγερθεῖ στήν μνήμη τοῦ Καραϊσκάκη στό Φάληρο. Ποιός τό ξέρει ὅμως; Οὔτε γιά αὐτούς τούς ὑπέροχουςἝλληνες ξέρει κάτι κανείς.
Τήν ἀνακάλυψα τήν ἀδικία ὅταν διέτρεξα τό ἐξαιρετικῶς ἐμπεριστατωμένο βιβλίο τοῦ Προέδρου τῆς Ἑταιρείας Μακεδονικῶν Σπουδῶν Βασίλη Πάπα γιά τήν συμμετοχή τῆς Ἀθωνικῆς Πολιτείας στίς μάχες τοῦ 1821. Ποιός ξέρει ὅτι αὐθεντικά κείμενα τοῦ Ρήγα Φεραίου φυλάσσονται στάὑπόγειατῆς Μονῆς Βατοπεδίου; Κανείς, πάλι. Καί βεβαίως, ἄς μήν τό παραλείψω, ἀνακάλυψα τήν ἀδικία ὅταν μέ τήν ἰδιότητα τοῦ Προέδρου τῆς Τοπικῆς Ἐπιτροπῆς 2021 Αἴγινας, τῆς γενέτειράς μου, διαπίστωσα πόσα λίγα γνωρίζουμε οἱ Ἕλληνες γιά ὅσα ἔγιναν ἐκεῖ ὅταν ἀφίχθη στό νησί καί ὁρκίστηκε πρῶτος κυβερνήτης τῆς Νεωτέρας Ἑλλάδος ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας. Μόνο τά πρακτικά τῆς Βουλῆς, ἡ ὁποία συνεδρίαζε τότε στόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ νησιοῦ, νά διαβάσει καί μόνο τήν περιγραφή τῆς σκηνῆς τῆς ὁρκωμοσίας τοῦ Καποδίστρια νά μελετήσει στήν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως, θά κλάψει, θά δακρύσει, θά ἀπορήσει πῶς ἀπό τήν τελεία φτώχεια φθάσαμε ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες, διακόσια χρόνια μετά, ἕως αὐτό τό σημεῖο πού βρισκόμαστε σήμερα. Τίποτε ἀπό ὅλα τά παραπάνω δέν γνωρίζουν τά σημερινά Ἑλληνόπουλα. Ἐλάχιστα. Διότι ἄν τά γνώριζαν θά ἔπαιρναν κυριολεκτικά στό κατόπι –ὅποιος καί ἄν ἦταναὐτός– ἐκεῖνον πού θά τολμοῦσε νά πειράξει πίνακα τοῦ Βρυζάκη καί νά ἀντικαταστήσει τήν σημαία τῆς Ἐπανάστασης μέ ἄλλη σημαία πού φέρει –σχῆμα λόγου–τά χρώματα τῆς σημαίας τῆς Μογγολίας! Γνωρίζουμε τόσα λίγα γιά τό ἀπό ποῦ ἐρχόμαστε, ὥστε θεωρῶ ἀνάγκη βασική κάτι αἱρετικό: τήν ἵδρυση Ὑπουργείου Ἱστορίας. Γιά τά βασικά, τά ἀναμφισβήτητα, ὄχι γιά τά ἀμφιλεγόμενα πού μᾶς διχάζουν. Χωρίς σκληρό δίσκο δέν θά καταφέρουμε νά πᾶμε πολύ μακριά. Νιώθω τήν ἀνάγκη, κλείνοντας τό σημερινό σημείωμα, νά σᾶς μεταφέρω μία εἰκόνα. Γιά νά αἰσθανθοῦμε τί ἤμασταν καί τί εἴμαστε.
Ἄν κάνουμε νοητά ἕνα ἅλμα στόν χρόνο καί βρεθοῦμε στήν Αἴγινα τοῦ 1828 καί σταθοῦμε σέ μιά γωνιά της: Θά παρακολουθήσουμε τήν ἄφιξη τοῦ πρώτου κυβερνήτου στήν ἐλεύθερη πατρίδα μετά ἀπό τέσσερεις αἰῶνες σκλαβιᾶς. Θά τόν δοῦμε ἀνάμεσα σέ 100.000 πένητες Ἕλληνες πρόσφυγες ἀπό τά Ψαρά, τήν Χίο, τό Αϊβαλί, τήν Στερεά Ἑλλάδα. Θά τόν παρατηρήσουμε νά κοιτᾷ τό δημόσιο ταμεῖο καί νά μήν βρίσκει δραχμή γιατί κανείς δέν εἶχε λεφτά νά πληρώνει τούς φόρους. Θά τόν θαυμάσουμε νά ὑπογράφει διατάγματα δίπλα σέ ἕνα λιτό κρεβάτι καί σέ ἕνα λυχνάρι πού σιγόκαιε ἕως τίς 4 τό πρωί. Ἤ νά ὑπαγορεύει στόν γραμματέα του κείμενα στά γαλλικά. Ἤ νά σημειώνει στό μπλοκάκι του τά αἰτήματα τῶν φορέων. Θά τόν παρατηρήσουμε νά κοιτᾷ τόν χάρτη καί νά συνειδητοποιεῖ ὅτι τά σύνορα τῆς ἐπικράτειας τῆς πατρίδας μας φθάνουν μέχρι τήν Ἐλευσῖνα, τά Μέγαρα, τόν Πόρο, τήν Σαλαμῖνα καί τήν Ἀθήνα. Καί ἄν κάνουμε πάλι τό ταξίδι τῆς ἐπιστροφῆς στόν χρόνο καί «πετάξουμε» ἀπό τό μικρό λυχνάρι τοῦ Καποδίστρια ἕως τήν τελετή ἔνταξής μας στήν ΕΟΚ τό 1979 καί ἕως τήν φλόγα πού ἄναψε στό Ὀλυμπιακό Στάδιο τό 2004 καί ἀπό τά σύνορα τῶν Μεγάρων ἕως τά σύνορα τοῦΚαστελλορίζουκαίτῆς Θράκης μας, θά συνειδητοποιήσουμε μέἱκανοποίηση τί τεράστια ἀπόσταση διανύσαμε ἀπό τό 1828 ἕως σήμερα. Καί θά καμαρώσουμε. Παρά τίς καταστροφές μας πού ἦταν περισσότερες ἀπό τούς θριάμβους μας, εἴμαστε ἕνα σπουδαῖο Ἔθνος.
“ΕΣΤΙΑ”, Τέ. 24 Μαρτίου 2021, φ. 41.915, σελ. 1, 3 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 25/3/2021).