Μέσα στο μήνα Απρίλιο η Αλβανία και τα Σκόπια θα διεξαγάγουν απογραφές πληθυσμού με στόχο -μεταξύ άλλων- την καταγραφή των εθνικών και θρησκευτικών ομάδων. Η κάθε περίπτωση έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, με εντάσεις και ιδιαιτερότητες. Αλλά και με μεγάλο ελληνικό ενδιαφέρον. Στη μεν Αλβανία ζει αναγνωρισμένη, αλλά καταπιεσμένη ελληνική εθνική μειονότητα, στη δε ΦΥΡΟΜ υπάρχουν Έλληνες, αλλά φοβούνται να εκδηλωθούν.
Τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές πληροφορούμαι από τα ΜΜΕ ότι η κυβέρνηση της χώρας μας ανακαλεί τον Γενικό Πρόξενο Κορυτσάς κ. Θεόδωρο Οικονόμου –Καμαρινό, διότι ο άνθρωπος τόλμησε να πει τα αυτονόητα: Ότι δηλαδή κατά την επικείμενη απογραφή πρέπει όσοι νιώθουν Έλληνες να το δηλώσουν και όχι μόνο οι ανήκοντες στις λεγόμενες «μειονοτικές ζώνες». Είναι απορίας άξιον πώς το ελληνικό ΥΠΕΞ μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα αλλάζει άποψη. Ο μεν εκπρόσωπος Τύπου κ. Γρ. Δελαβέκουρας δήλωσε ότι είναι ευκαιρία να καταγραφούν τα άτομα ελληνικής εθνικής καταγωγής σε κάθε περιοχή της Αλβανίας, ο δε Υπουργός τιμωρεί τον Πρόξενο Κορυτσάς διότι εξειδίκευσε στην περιοχή της ευθύνης του αυτή την ευχή και οδηγία.
Το πρόβλημα είναι διττό. Πρώτον οι Αλβανοί από την εποχή του Χότζα και του Αλία αναγνωρίζουν μόνο 58000 Έλληνες σε συγκεκριμένες ζώνες χωριών και σε καμία μεγάλη πόλη. Κατά την άποψή τους που ισχύει ακόμη παρά την παρέλευση 20 ετών από την πτώση του Κομμουνισμού, μόνο σε αυτές τις «μειονοτικές ζώνες» μπορούν να λειτουργούν σχολεία για ελληνόπουλα. Δεύτερον, η γενική φοβία που επικρατεί στους εναπομείναντες Έλληνες και τα συνεχιζόμενα μέτρα καταπίεσης της μειονότητας καθιστά προβληματική την ορθή καταγραφή. Σ’ αυτό το πρόβλημα πάντως έρχεται να προστεθεί και η ερήμωση της Βορείου Ηπείρου λόγω της μετακινήσεως των περισσοτέρων ομογενών μας προς την Ελλάδα σε αναζήτηση εργασίας. Ιδιαιτέρως δε για την περιοχή της Κορυτσάς, η οποία ουδέποτε περιελήφθη στις μειονοτικές ζώνες, η έκκληση του κ. Καμαρινού είναι βάσιμη λόγω και του ιστορικού παρελθόντος. Το 1940 όταν εισήλθε ο ελληνικός στρατός η πόλη έπλεε στα γαλανόλευκα χρώματα. Τί απέγιναν σήμερα οι απόγονοι όλων εκείνων των Ελλήνων; Δεν μπορεί να εξαφανίσθηκαν ή να αλβανοποιήθηκαν πλήρως. Κάποια μαγιά θα έχει μείνει. Αυτούς κάλεσε και ορθώς ο Πρόξενος να εκδηλωθούν χωρίς φόβο στην απογραφή και ξεσήκωσε την οργή των Τιράνων. Το αποτέλεσμα είναι η ανάκλησή του. Χαίρε υπερήφανη εξωτερική πολιτική!
Στην Κορυτσά και στην περιοχή Αυλώνος υπάρχουν πολλοί Ελληνόβλαχοι, δηλαδή Έλληνες στην καταγωγή που μιλούν ένα ιδιόρρυθμο λατινογενές γλωσσικό ιδίωμα. Οι άνθρωποι αυτοί τον 18ο και 19ο αιώνα στήριξαν κάθε εκπαιδευτική και εμπορική δραστηριότητα του Ελληνισμού στα Βαλκάνια. Η Μοσχόπολη της Βορείου Ηπείρου με πλειοψηφία Ελληνοβλαχικού πληθυσμού διέπρεψε στα γράμματα και στις εκδόσεις λίγες δεκαετίες πριν από την Επανάσταση του 1821. Μετά την άνοδο των Κομμουνιστών το 1946 οι Ελληνόβλαχοι αποκόπηκαν βιαίως από την ελληνική παιδεία και την Ορθόδοξη Εκκλησία. (Το 1967 η Αλβανία του Χότζα αυτοανακηρύχθηκε στο πρώτο άθεο κράτος του κόσμου). Τα τελευταία χρόνια πολλοί από αυτούς εντάχθηκαν σε σωματεία ελληνικά, αλλά πίεση προπαγανδιστική ασκεί και η Ρουμανία λόγω της γλωσσικής συγγένειας. ΟΙ Ελληνόβλαχοι της επαρχίας Κορυτσάς ναι μεν συνδέθηκαν και πάλι με την Ορθόδοξη Εκκλησία χάρις στις προσπάθειες του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου, αλλά είναι φοβισμένοι από όσα πέρασαν και ίσως διστάζουν να εκδηλώσουν σε μία δημόσια απογραφή την εθνική συνείδησή τους. Αν η Ελλάδα κατορθώσει να τους πείσει να εκφρασθούν ελεύθερα θα έχουμε κερδίσει μία συμπαγή και φιλοπρόοδη ομάδα Ελλήνων που αριθμεί πολλές δεκάδες χιλιάδων ψυχών και το κυριότερο: Μένουν εκεί και δεν μεταναστεύουν εύκολα προς γειτονικές χώρες. Σημειώνω πάντως ότι η δήλωση εθνικότητας και θρησκεύματος από κάθε Αλβανό υπήκοο θα είναι προαιρετική.
Στα Σκόπια τα προβλήματα ξεκινούν από την πολυεθνική σύνθεση του πληθυσμού και από τις συνεχείς εντάσεις μεταξύ Σλάβων ( ψευδομακεδόνων) και Αλβανών. Φέτος συμπληρώνονται 10 χρόνια από την ένοπλη εξέγερση της αλβανικής κοινότητας που αριθμεί γύρω στο 30% του πληθυσμού. Η συμφωνία της Αχρίδας δεν τηρείται, λένε τα αλβανικά κόμματα. Συγκρούσεις μεταξύ Σλάβων και Αλβανών λαμβάνουν χώρα καθημερινά. Η δυτική πλευρά του κράτους έχει ουσιαστικά αυτονομηθεί και τεθεί υπό τον έλεγχο της αλβανικής κοινότητας. Η Ιλλυρίδα, όπως λέγεται αυτή η ημιαυτόνομη περιοχή, αλληθωρίζει προς το «ανεξάρτητο Κόσσοβο» και δεν αποκλείεται συντόμως να ακολουθήσει τις αποσχιστικές τάσεις των ομοεθνών Κοσσοβάρων. Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα πόσο έγκυρη και ήρεμη θα είναι η απογραφή κανείς δεν μπορεί να προβλέψει.
Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία σε αυτή την απογραφή να ενθαρρύνει επιτέλους τους κατατρομοκρατημένους Έλληνες της ΦΥΡΟΜ να δηλώσουν την εθνική τους ταυτότητα και να ζητήσουν να αναγνωρισθούν ως μειονότητα. Το 1993 ο Κίρο Γκλιγκόροφ είχε δηλώσει σε τσέχικη εφημερίδα ότι στη χώρα του ζουν 100.000 Έλληνες. Σε επισκέψεις Βλαχικών σωματείων από την Ελλάδα, αλλά και σε συνεργεία της ΕΤ3 πολλοί από τους ξεχασμένους ομογενείς μας δηλώνουν: «Είμαστε Ελληνόβλαχοι». Ίδια περίπτωση με τη Κορυτσά και τον Αυλώνα της Αλβανίας. Αν κατορθώσουμε να αναγνωρισθεί αυτή η πραγματική μειονότητα θα έχουμε ένα διπλωματικό αντίβαρο όταν τα Σκόπια θα μιλούν για την ανύπαρκτη «μακεδονική» μειονότητα στη Βόρειο Ελλάδα. Θάρρος χρειάζεται!
Κ.Χ. 17.2.2011
Υ.Γ. Στις
28.2.2011 η αλβανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι η απογραφή αναβάλλεται για τον
Νοέμβριο 2011 λόγω της διεξαγωγής των εκλογών για την τοπική αυτοδιοίκηση.
.